Krzysztof WALCZAK
Szef dzia│u Beck Info Biznes
WYDAWNICTWO CH BECK
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y PrzedsiΩbiorczo╢ci
i Zarz▒dzania im. L. Ko╝mi±skiego w Warszawie
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y Handlu i Prawa
im. R. úazarskiego w Warszawie
krzysztof.walczak@beck.pl

Dokumenty Unii Europejskiej

Mimo czΩ╢ciowego wy│▒czenia zbiorowego prawa pracy z uregulowa± Unii Europejskiej, o czym ╢wiadczy art. 2 pkt 6 Protoko│u w sprawie Polityki Spo│ecznej z Maastrichtu, w kt≤rym czytamy, ┐e jego postanowie± nie stosuje siΩ m.in. do prawa zrzeszania siΩ, strajku i lock-outu, istniej▒ 3 sfery w kt≤rych kwestie wzajemnych relacji miΩdzy pracodawcami a przedstawicielami pracownik≤w s▒ uregulowane na poziomie europejskim.

Pierwszym obszarem zainteresowa± Unii jest dialog spo│eczny. Przed wej╢ciem w ┐ycie JAE uk│ady zbiorowe nie by│y ╝r≤d│em prawa wsp≤lnotowego. Mo┐liwo╢µ zawierania Europejskich Uk│ad≤w Zak│adowych wynika z art. 118B Traktatu Wsp≤lnot Europejskich z 1986 r., kt≤ry przewiduje "dialog pomiΩdzy pracodawcami i pracownikami na szczeblu europejskim, kt≤ry mo┐e - je┐eli obie strony uznaj▒ to za po┐▒dane - prowadziµ do stosunk≤w uk│adowych". Prowadzenie takiego dialogu jest tak┐e zalecane w art. 4 Porozumienia w sprawie Polityki Spo│ecznej z 1991 r. z Maastricht.

Z zapis≤w tych wynika, ┐e organy Unii mog▒ jedynie promowaµ a nie zmuszaµ do prowadzenia negocjacji na poziomie og≤lnoeuropejskim, kt≤re je┐eli ju┐ do nich dojdzie mog▒ dotyczyµ wszelkich kwestii znajduj▒cych siΩ w sferze zainteresowa± obu partner≤w. Id▒c ╢ladem tego zapisu zawarty zosta│ 31.10.1991 r. w Brukseli, uk│ad miΩdzy Konfederacj▒ Pracodawc≤w i Przemys│owc≤w Europy (UNICE), Europejskim Centrum PrzedsiΩbiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejsk▒ Konfederacj▒ Zwi▒zk≤w Zawodowych (ETUC), kt≤ry stworzy│ podstawy prawne do zawierania europejskich uk│ad≤w zbiorowych pracy. Przyznaje on zarz▒dom organizacji pracodawc≤w i pracownik≤w prawo do opracowywania europejskich minimalnych norm socjalnych w drodze uk│ad≤w zbiorowych pracy, a wiΩc niejako poza Parlamentem Europejskim. W przypadku niepowodzenia tych dzia│a± minimalne normy socjalne s▒ ustalane w drodze legislacyjnej. Jednak wobec silnych sprzeciw≤w UNICE uk│ady te s▒ zawierane bardzo rzadko.

W praktyce w uregulowaniach prawnych i orzecznictwie Trybuna│u znalaz│a swoje odzwierciedlenie tylko kwestia zakresu przedmiotowego uk│ad≤w zbiorowych pracy na szczeblu krajowym. I tak WKPPSP zaleca krajom cz│onkowskim model korporacyjny regulowania stosunk≤w przemys│owych. Omawiane tam kwestie pracownicze pozostawiane s▒ w du┐ej mierze do uregulowania w wyniku wzajemnych negocjacji miΩdzy zwi▒zkami zawodowymi a pracodawcami oraz ich organizacjami. Kolejny, tym razem prawnie wi▒┐▒cy akt, jakim jest ww. dyrektywa 93/104 z 23.11.1993 r. dotycz▒ca pewnych aspekt≤w organizacji czasu pracy przewiduje, ┐e uk│adu zbiorowe mog▒ regulowaµ niekt≤re kwestie szczeg≤│owe jak przerwy czy tygodniowy wymiar czasu pracy.

Je┐eli chodzi o orzecznictwo, to niezwykle istotny z punktu widzenia ogranicze± przedmiotowych uk│ad≤w zbiorowych by│ przypadek C-400/93 Danish Union of Semi-Skilled Workers v Confederation of Danish Industry wystΩpuj▒cej w imieniu czo│owego producenta porcelany Royal Copenhagen Company. Sprawa dotyczy│a zapis≤w uk│adu okre╢laj▒cych zasady wynagradzania, zgodnie z kt≤rymi stawka dla pracownik≤w zajmuj▒cych siΩ malowaniem wzor≤w dekoruj▒cych porcelanΩ, w╢r≤d kt≤rych zdecydowan▒ wiΩkszo╢µ stanowi│y kobiety, by│a wyra╝nie ni┐sza w stosunku do wynagrodze± grupy pracownik≤w - operator≤w maszyn automatycznych, w kt≤rej dominowali mΩ┐czy╝ni. W opinii zwi▒zku zawodowego takie postanowienie narusza│o zasadΩ r≤wno╢ci p│ac, kt≤ry to zarzut zosta│ odrzucony przez s▒d w Kopenhadze z uzasadnieniem i┐ zasady wynagradzania zosta│y ustalone w uk│adzie zbiorowym. Trybuna│ nie zgodzi│ siΩ ze stanowiskiem s▒du argumentuj▒c, ┐e wszelka dyskryminacja kobiet w stosunku do mΩ┐czyzn jest zakazana bez wzglΩdu na fakt czy stawki wynagrodze± zosta│y ustalone przez w│adze publiczne, umowΩ o pracΩ czy uk│ad zbiorowy pracy.
Tak wiΩc tre╢µ uk│ad≤w zbiorowych pracy musi byµ, mimo braku jednoznacznych zapis≤w, zgodna z wymogami prawa wsp≤lnotowego.

Strona 1 Strona 2 Strona 3