Krzysztof WALCZAK
Szef dzia│u Beck Info Biznes
WYDAWNICTWO CH BECK
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y PrzedsiΩbiorczo╢ci
i Zarz▒dzania im. L. Ko╝mi±skiego w Warszawie
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y Handlu i Prawa
im. R. úazarskiego w Warszawie
krzysztof.walczak@beck.pl

1. Ochrona pracy m│odocianych
2. Zbiorowe prawo pracy
   (Dokumenty Rady Europy)

Ochrona pracy m│odocianych

Kolejn▒ kwesti▒ szczeg≤│owo uregulowan▒ w dokumentach Rady Europy i Unii Europejskiej jest ochrona pracy dzieci i m│odocianych (punkty 20-23 WKPPSP, dyrektywa 94/33 z dnia 22 lipca 1994r. dotycz▒ca ochrony m│odocianych w pracy i art. 7 EKS).

Wszystkie regulacje przewiduj▒ 15 lat jako wiek minimalny wykonywania pracy zarobkowej, z tym ┐e mo┐liwe s▒ r≤wnie┐ pewne wyj▒tki. Najszerszy zakres wyj▒tk≤w przewiduje punkt 1 artyku│u 7 EKS, kt≤ry m≤wi o mo┐liwo╢ci zatrudniania m│odszych dzieci przy okre╢lonych, lekkich pracach, nieszkodliwych dla ich zdrowia, moralno╢ci i kszta│cenia. Punkt 20 WKPPSP m≤wi o lekkich pracach podczas szkolenia zawodowego. Najwy┐sze standardy ochronne przewiduje punkt 1 artyku│u 1 Dyrektywy 94/33, kt≤ry stanowi, ┐e "minimalny wiek dopuszczenia do pracy lub zatrudnienia nie bΩdzie ni┐szy ni┐ minimalny wiek, w kt≤rym ko±czy siΩ, okre╢lone przez ustawodawstwo krajowe, obowi▒zkowe nauczanie, a w ka┐dym wypadku nie ni┐szy ni┐ 15 lat". Ka┐dy m│odociany powinien otrzymaµ sprawiedliwe wynagrodzenie, zgodnie z praktyk▒ krajow▒. WKPPSP wskazuje na konieczno╢µ podjΩcia odpowiednich dzia│a± w celu dostosowania zasad prawa pracy dotycz▒cych pracownik≤w m│odocianych do wymog≤w zwi▒zanych z ich rozwojem i potrzebami kszta│cenia zawodowego oraz dostΩpu do pracy. Czas pracy pracownik≤w poni┐ej 18 roku ┐ycia musi byµ ograniczony. Nale┐y wprowadziµ zakaz pracy w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej, poza przypadkami prac wskazanych przez ustawodawstwo krajowe.

Zgodnie z art. 12 dyrektywy, w przypadku gdy dzienny czas pracy jest d│u┐szy ni┐ 4,5 godziny, m│odociani uprawnieni s▒ do przerwy wynosz▒cej co najmniej 30 minut, kt≤ra, je┐eli jest to mo┐liwe, winna byµ nieprzerwana.

Zbiorowe prawo pracy

a) Dokumenty Rady Europy

Statut Rady Europy w art. 3 g│osi, i┐ "Ka┐dy Cz│onek Rady Europy musi przyj▒µ zasadΩ praworz▒dno╢ci, w ramach kt≤rej wszyscy obywatele mog▒ korzystaµ z przys│uguj▒cych im praw cz│owieka i podstawowych swob≤d obywatelskich". Rozszerzenie tej zasady znalaz│o siΩ w przyjΩtej 4 listopada 1950 r. Konwencji o Ochronie Praw Cz│owieka i Podstawowych Wolno╢ci. Art. 11 Konwencji stanowi w ustΩpie 1, ┐e "Ka┐dy ma prawo do swobodnego, pokojowego gromadzenia siΩ oraz do swobodnego zrzeszania siΩ, w│▒cznie z prawem tworzenia zwi▒zk≤w zawodowych i przystΩpowania do nich dla ochrony swoich praw". UstΩp 2 tego artyku│u wskazuje na mo┐liwo╢ci ogranicze± w stosowaniu tego prawa, kt≤re jednak musz▒ byµ "okre╢lone przez prawo i konieczne w spo│ecze±stwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpiecze±stwa pa±stwowego lub publicznego, ochronΩ porz▒dku i zapobieganie przestΩpstwu, ochronΩ zdrowia i moralno╢ci lub ochronΩ praw i wolno╢ci innych os≤b". Przepis tego artyku│u nie nak│ada jednak przeszk≤d na zgodne z prawem ograniczanie korzystania z tych praw przez cz│onk≤w si│ zbrojnych, policji lub administracji pa±stwowej.

Je┐eli chodzi o uprawnienia zwi▒zk≤w zawodowych wynikaj▒ce z Konwencji to Trybuna│ zaliczy│ do nich prawo do strajku, kt≤re jednak mo┐e byµ w pewnych sytuacjach poddane w prawie krajowym regulacjom ograniczaj▒cym (Economic and Social Council dokument E/C.12/1991/1 z 17.6. 1991 r. str. 6). Na zako±czenie nale┐y stwierdziµ, ┐e zawarta w Europejskiej Konwencji Praw Cz│owieka gwarancja wolno╢ci zrzeszania siΩ bardzo istotna z punktu widzenia politycznego, w praktyce nie odegra│a zbyt wielkiej roli, ze wzglΩdu na bardzo og≤lny zapis. Dlatego te┐ o wiele istotniejsze s▒ szczeg≤│owe gwarancje dotycz▒ce zbiorowego prawa pracy zawarte w Europejskiej Karcie Spo│ecznej, a tak┐e w jej nowelizacjach. I tak Protok≤│ Dodatkowy sporz▒dzony w Strasbourgu 5 maja 1988 r. wprowadza│ zmiany merytoryczne do dokumentu m.in. zapewniaj▒c pracownikom prawo do informacji i konsultacji, Protok≤│ Zmieniaj▒cy sporz▒dzony w Turynie 21 pa╝dziernika 1991 r. zawiera│ zmiany w zasadach kontroli jej przestrzegania, za╢ Protok≤│ Dodatkowy przyjΩty w Strasbourgu 9 listopada 1995 r. wprowadzi│ system skarg zbiorowych. Ukoronowaniem tych prac by│o przyjΩcie w Strasbourgu 3 maja 1996 r. Zrewidowanej Karty Spo│ecznej, kt≤ra podnosi na znacznie wy┐szy poziom standardy ochronne przewidziane w pierwotnej Karcie.

Je┐eli chodzi o szczeg≤│owe uregulowania dotycz▒ce zbiorowego prawa pracy, to EKS w punkcie 5 czΩ╢ci I wskazuje, ┐e "Wszyscy pracownicy i pracodawcy maj▒ prawo do swobodnego zrzeszania siΩ w organizacjach krajowych lub miΩdzynarodowych w celu ochrony swych interes≤w ekonomicznych i spo│ecznych", za╢ w punkcie 6 gwarantuje wszystkim pracodawcom i pracownikom prawo do rokowa± zbiorowych. Punkty te s▒ nastΩpnie rozwiniΩte w artyku│ach 5 i 6 czΩ╢ci II - szczeg≤│owej.

Artyku│ 5 stanowi ┐e "W celu zapewnienia lub popierania swobody pracownik≤w i pracodawc≤w tworzenia lokalnych, krajowych i miΩdzynarodowych organizacji w celu ochrony ich interes≤w ekonomicznych i spo│ecznych oraz wstΩpowania do tych organizacji, Uk│adaj▒ce siΩ Strony zobowi▒zuj▒ siΩ, ┐e ustawodawstwo krajowe nie bΩdzie naruszaµ, ani te┐ nie bΩdzie stosowane w spos≤b, kt≤ry narusza│by tΩ swobodΩ". R≤wnocze╢nie przewidziano jednak mo┐liwo╢µ odrΩbnego uregulowania w ustawodawstwie kwestii zrzeszania siΩ cz│onk≤w si│ zbrojnych, oraz funkcjonariuszy policji.

Strona 1 Strona 2