a Wyspach m≤wi siΩ, ┐e smak whisky to "acquired taste". Znaczy to mniej wiΩcej tyle, ┐e w whisky trudno zakochaµ siΩ od pierwszego wejrzenia (choµ bywa i tak). Ka┐dy, kto kiedykolwiek prze┐y│ co£ podobnego do do£wiadcze± autora tych stron (Zamiast wstΩpu - historia prawdziwa), wie o czym mowa. Chodzi jednak o to, by podj╣µ trud bli┐szego zapoznania siΩ ze szkock╣ wod╣ ┐ycia, a trud ten zostanie wynagrodzony. TrochΩ to tak, jak z piosenk╣, kt≤ra niekoniecznie wpada od razu w ucho, lecz po kilku przes│uchaniach okazuje siΩ wspania│ym utworem, kt≤ry na d│ugo pozostaje w pamiΩci i nucimy go mimowolnie nawet po wielu latach. Najwa┐niejsze to nie zraziµ siΩ trwale przy pierwszym podej£ciu.

Podstawowe zasady podstawowej edukacji w dziedzinie smakowania whisky da siΩ stre£ciµ w nastΩpuj╣cych punktach:

• dob≤r gatunku whisky do stopnia wyrobienia podniebienia
• spos≤b podania whisky
• spos≤b jej spo┐ycia
• zaznajomienie z procesem produkcji, opini╣ ekspert≤w itp.

Od jakiej whisky zacz╣µ

ajwa┐niejszym elementem w│a£ciwego wprowadzenia w £wiat whisky jest dob≤r w│a£ciwego jej gatunku. Jak wiadomo z pozosta│ych stron niniejszej witryny, istnieje olbrzymia r≤┐norodno£µ gatunk≤w whisky w znacznym stopniu r≤┐ni╣cych siΩ miΩdzy sob╣. Je┐eli na pierwszy rzut podniebienia r≤┐nic tych nie widzimy, nie ma powod≤w do paniki. Mo┐na siΩ tego nauczyµ. Mo┐na (i trzeba) rozsmakowaµ siΩ w ca│ej palecie przer≤┐nych gatunk≤w uisge beatha. Lecz, tak jak nie zaczynamy nauki gry na fortepianie od nokturn≤w Chopina, tak nie powinni£my od razu rzucaµ siΩ na najg│Ωbsze wody. Nawet je┐eli jest to woda ┐ycia.

Najlepszymi gatunkami whisky, od kt≤rych nale┐a│oby rozpocz╣µ edukacjΩ swego podniebienia s╣ wszelkie │agodne trunki, nie nosz╣ce zbyt wyraƒnych £lad≤w torfu, wodorost≤w czy soli morskiej. Tak wiΩc, na pocz╣tek poleca│bym unikaµ wszystkiego, co znad morza. Oczywi£cie s╣ wyj╣tki od tej regu│y (np. Scapa o posmaku czekoladowo-orzechowym). Generalnie rzecz bior╣c, pocz╣tkuj╣cy w £wiecie whisky powinni jednak kierowaµ swe kroki w kierunku Lowlands i Speyside. Oczywi£cie i tu s╣ wyj╣tki. Jedn╣ z kategorii podanych na li£cie single malts jest stopie± wtajemniczenia. Podana ilo£µ gwiazdek odpowiada przyjazno£ci danego gatunku dla niewprawnego podniebienia. Im wiΩcej gwiazdek, tym bardziej powinni£my odwlec w czasie nasze spotkanie z dan╣ whisky. Osobi£cie, do stawiania pierwszych krok≤w polecam Auchentoshan z Lowlands - whisky o s│odkawym posmaku, poddawan╣ potr≤jnej destylacji, w kt≤rej niemal nie wyczuwa siΩ torfu; Glengoyne z po│udniowych Highlands -jedn╣ z nielicznych whisky s│odowych, kt≤ra nie zawiera ani odrobiny torfu; Glenfiddich ze Speyside - whisky │agodn╣ o wspania│ym s│odkim bukiecie; Dalwhinnie z Highlands - pe│n╣ │agodno£ci miodu i wrzos≤w, czy Cardhu ze Speyside - i£cie kobiec╣, │agodn╣ whisky, kt≤rej │agodna s│odycz stanowi doskona│e wprowadzenie w £wiat prawdziwej whisky.

Je┐eli zdarzy│o siΩ nam, ┐e zaczΩli£my nasz╣ przygodΩ z whisky od ****Ardbega i bardzo nam siΩ to spodoba│o - nie ma powod≤w do paniki. Wypada tylko pozazdro£ciµ tak wyczulonego podniebienia. Historia zna i takie przypadki.

odsumowuj╣c - nie ma regu│. Whisky potrafi oczarowaµ nawet wtedy, gdy najwiΩksze autorytety uznaj╣ dany gatunek za trudny do zgryzienia. Podany ranking whisky proszΩ potraktowaµ tylko i wy│╣cznie jako wskaz≤wkΩ, kt≤ra mo┐e lecz nie musi byµ pomocna w podbijaniu £wiata whisky. Lepiej jednak bΩdzie je┐eli osoba zupe│nie pocz╣tkuj╣ca (za tak╣ nale┐y r≤wnie┐ traktowaµ kogo£, kto obeznany jest ju┐ ze smakiem whisky typu blended, np. Johnnie Walker czy Ballantine's) rozpocznie od czego£, co opatrzono jedn╣ (*) lub co najwy┐ej dwoma (**) gwiazdkami.

Jak podawaµ whisky

la w│a£ciwej oceny smakowanej whisky olbrzymie znaczenie ma r≤wnie┐ spos≤b jej podania. W wielu miejscach na tych stronach podkre£la│em, ┐e whisky nie nale┐y mieszaµ z niczym poza wod╣. Woda nie mo┐e byµ gazowana i nie powinna byµ nadmiernie zmineralizowana. Najlepsza by│aby woda ze ƒr≤de│ i strumieni w szkockich Highlands. Nota bene, nierzadko woda w strumieniach szkockich ma kol br╣zowawy, podobny do koloru herbaty. Jest on wynikiem przep│ywania tej wody przez pok│ady torfu. Kolor ten nie oznacza w ┐adnym wypadku, ┐e woda ta jest brudna.

Jak wspomniano w czΩ£ci Jak pije siΩ whisky, zbyt du┐e stΩ┐enie alkoholu prali┐uje nasze kubki smakowe i nie pozwala nam cieszyµ siΩ w pe│ni wszystkimi walorami smakowymi dobrej whisky. Dlatego te┐ nale┐y whisky rozwodniµ. Stopie± rozwodnienia zale┐y tylko i wy│╣cznie od upodoba± pij╣cego i nale┐y samodzielnie oceniµ, jaka ilo£c wody najlepiej pozwala nam wydobyµ ca│╣ magiΩ uisge beatha. Osobi£cie do ka┐dej szklaneczki whisky dolewam oko│o 1/4-1/3 objΩto£ci wody. Nie oznacza jednak, ┐e musi to byµ obowi╣zuj╣c╣ regu│╣. Po prostu, mniej rozwodniona whisky jest zbyt mocna by w pe│ni cieszyµ siΩ jej smakiem, wiΩcej wody powoduje zatracenie smaku i zbytni╣ wodnisto£µ otrzymanego w ten spos≤b trunku. Mowa tutaj o whisky sprzedawanej w standardowej wersji, tj. o zawarto£ci alkoholu 40-43%. Niekt≤re gatunki sprzedawane gatunki whisky maj╣ zdecydowanie wiΩksz╣ zawarto£µ alkoholu, przez co wymagaj╣ dolania wiΩkszej ilo£ci wody. Mowa tu przede wszystkim o whisky typu cask strength (60% a nawet 70% alkoholu), czy te┐ np. Balvenie Single Barrel 15YO, o zawarto£ci alkoholu 50,4%.

Nie zalecam sch│adzania whisky poprzez dodawanie kostek lodu. Zbyt niska temperatura ma dzia│anie podobne do tego, jakie ma zbyt du┐e stΩ┐enie alkoholu. Upo£ledza dzia│anie kubk≤w smakowych a tym samym utrudnia nam odbi≤r wszystkich bodƒc≤w smakowych, jakie niesie ze sob╣ dany gatunek whisky.

spomina│em o szklaneczkach do whisky, kt≤e powinny mieµ kszta│t kielicha tulipana, lub nieco wyd│u┐onych kieliszk≤w do koniaku. Niestety, kieliszki tego typu do£µ trudno zdobyµ, wiΩc najczΩ£ciej bΩdziemy musieli korzystaµ z tradycyjnych szklaneczek do whisky (grube szk│o, nierzadko nacinane). Nie zbieraj╣ one bukietu whisky tak dobrze, jak kieliszki-tulipanki, ale przecie┐ nie mo┐na piµ prosto z butelki, prawda?

Jak piµ whisky

a┐na uwaga: whisky nie pijemy tak, jak zwykle pije siΩ w≤dkΩ, tzn. jednym haustem, do dna. Chyba, ┐e kogo£ staµ na upijanie siΩ whisky s│odow╣ i nie dba o wra┐enia smakowe. Whisky - z odrobin╣ wody - najpierw oceniamy pod wzglΩdem jej koloru i odcienia. M≤wi nam on wiele o pochodzeniu danej whisky i sposobie jej le┐akowania. NastΩpnie spr≤bujmy pow╣chaµ zbieraj╣cy siΩ nad naszym trunkiem bukiet i znaleƒµ w nim wszystkie te elementy, o kt≤rych mowa na tych stronach - zapach torfu, jodu z soli morskiej, wodorost≤w, s│odu jΩczmiennego itp. Wszystko to po to, by zaostrzyµ apetyt. Weƒmy do ust odrobinΩ whisky i skupmy siΩ nad tym, co dzieje siΩ na jΩzyku i podniebieniu. Jak smak whisky zmienia siΩ i jeden element zastΩpuje drugi. Prze│knijmy tΩ odrobinΩ. D│ugo jeszcze w ustach czuµ bΩdziemy smak whisky. BΩdzie on jednak inny ni┐ ten, kt≤ry poczuli£my bior╣c whisky po raz pierwszy do ust. Teraz proces powt≤rzmy. I jeszcze raz. I znowu. Szkoci m≤wi╣ przy tym "Slainte!", co znaczy "Na zdrowie!"

Jak to siΩ produkuje, co o tym m≤wi╣ znawcy

yµ mo┐e nie wszyscy siΩ ze mn╣ tutaj zgodz╣, ale uwa┐am, ┐e pewne znaczenie ma r≤wnie┐ znajomo£µ procesu produkcji danej whisky oraz opinia ekspert≤w na temat smaku konkretnego gatunku. Dobrze jest wiedzieµ czego siΩ po danej whisky spodziewaµ. Szczeg≤lnie je┐eli pijemy j╣ po raz pierwszy. We w│a£ciwej ocenie naszego trunku na pewno pomo┐e nam znajomo£µ procesu produkcji, poszczeg≤lnych sk│adnik≤w wykorzystywanych do jego produkcji, umiejΩtno£µ wyodrΩbnienia element≤w smaku, za kt≤re odpowiedzialny jest specyficzny spos≤b le┐akowania whisky.

Opr≤cz znajomo£ci procesu produkcji, pomocna mo┐e byµ opinia ekspert≤w, kt≤ra wyra┐ana jest bardzo czΩsto w postaci tzw. tasting notes. S╣ to kr≤ciutkie teksty opisuj╣ce wra┐enia smakowe z degustacji danego gatunku whisky. Znaleƒµ je mo┐na w fachowych wydawnictwach na temat whisky oraz na internetowych stronach poszczeg≤lnych wytw≤rni czy stowarzysze± wielbicieli whisky. Linki do tych stron podane s╣ w specjalnej czΩ£ci niniejszej witryny.