Wyspa Man, Ellan Vannin, Isle of Man

Powierzchnia: 572 km²
Ludno╢µ: 73 tys. (1991)
GΩsto╢µ zaludnienia: 128 os≤b/km²
Stolica: Douglas, ok 35 tys. mieszka±c≤w (wraz miasteczkiem Onchan) - 1997
Ustr≤j: Terytorium nie wchodzi w sk│ad Zjednoczonego Kr≤lestwa. Od ponad 1000 lat istnieje tam lokalny parlament - Tynwald, co czyni go najstarszym wybieralnym parlamentem ╢wiata. Sk│ada siΩ z 20 osobowej izby ni┐szej Izby Kluczy (House of Keys) wybieranej w powszechnych wyborach; i wy┐szej - Rady Ustawodawczej (Legislative Council) w sk│ad kt≤rej wchodz▒ miΩdzy innymi Prezydent Wyspy Man, biskup Sodor i Man oraz namiestnik kr≤lowej angielskiej. Tynwald posiada szerok▒ autonomiΩ w wielu sprawach, w│▒cznie z ustalaniem podatk≤w - z jego gestii wy│▒czona jest jedynie polityka zagraniczna i obronna. Wyspa Man NIE JEST cz│onkiem Unii Europejskiej, ale jest traktowana na specjalnych prawach co stanowi protok≤│ trzeci uk│adu o przyst▒pieniu Wielkiej Brytanii do UE.
ªwiΩto narodowe: b/d
Linia brzegowa : 160 km.
Podzia│ administracyjny: 15 okrΩg≤w
G│≤wne wyznania: b/d
JΩzyk oficjalny: angielski - celtycki jΩzyk manx jest ju┐ praktycznie wymar│ym jΩzykiem, ostatni „native speaker” - Edward Maddrell zmar│ 24 grudnia 1974 roku. Dzisiaj ocenia siΩ, ┐e jest jeszcze oko│o 500 os≤b potrafi▒cych porozumieµ siΩ w tym jΩzyku zrzeszaj▒cych siΩ w Yn Cheshaght Ghailckagh czyli Stowarzyszeniu JΩzyka Ma±skiego. Prowadzi ono starania o wprowadzenie nauki tego jΩzyka w szko│ach podstawowych i ╢rednich.
Jednostka monetarna: 1 funt angielski = 100 pens≤w
Strefa czasu: 0
Domena internetowa: .im
WiΩksze miasta: Ramsey - 1,3 tys., Peel - 3 tys., Castletown
Po│o┐enie geograficzne: Wyspa Man jest czΩ╢ci▒ Wysp Brytyjskich, le┐y na Morzu Irlandzkim centralnie pomiΩdzy Angli▒, Szkocj▒, Irlandi▒ i Wali▒. W kszta│cie przypomina owal o maksymalnej rozci▒g│o╢ci 52 na 22 kilometr≤w. Najwy┐szym wzniesieniem jest g≤ra Snaefell - 621 m n.p.m. Temperatura waha siΩ od 5 st. C w lutym do 29 w lipcu (najwy┐sza zanotowana tam temperatura).
Historia: Legendy g│osz▒, ┐e Wyspa Man powsta│a podczas starcia irlandzkiego herosa Finna MacCoole z nieznanym wojownikiem z Anglii - podczas walki wielki kawa│ Irlandii zosta│ z niej wydarty i rzucony na ╢rodek Morza Irlandzkiego - tak mia│a powstaµ Wyspa Man i Lough Neah w Irlandii P≤│nocnej. Pierwsze ╢lady osadnictwa siΩgaj▒ czwartego tysi▒clecia p.n.e. - w V wieku p.n.e. przybyli tu Celtowie, kt≤rych jΩzyk i kultura przetrwa│y ponad 2000 lat. W IX wieku w│adzΩ przejΩli wikingowie z Norwegii; ich pobyt na wyspie odcisn▒│ siΩ g│Ωboko w miejscowej kulturze. Pozostawali tu a┐ do pocz▒tk≤w XIII wieku - po tym okresie przez 200 kolejnych lat zwierzchno╢µ przenosi│a siΩ z Anglii do Szkocji, przez kr≤tkie chwile w│adali ni▒ nawet Irlandczycy, by ostatecznie pozostaµ w gestii kr≤l≤w angielskich. Do XVIII wieku wyspa Man by│a siedzib▒ przemytnik≤w i innych przedsiΩbiorczych ludzi zajmuj▒cych siΩ nielegalnym handlem. Aby to ukr≤ciµ rz▒d brytyjski uchwali│ specjalne prawa i wykupi│ ca│▒ wyspΩ za jedyne 70.000 funt≤w po czym przekaza│ w bezpo╢redni nadz≤r brytyjskiej monarchii. ZaoszczΩdzono w ten spos≤b wydatk≤w rzΩdu 100.000 funt≤w rocznie na utrzymanie porz▒dku, za to miesza±cy wyspy zostali pozbawieni podstawowego ╝r≤d│a dochod≤w.
Gospodarka:

• Produkt narodowy brutto: 14290 tys dolar≤w USA/osobΩ
• Struktura PKB: Podstawowym ╝r≤d│em dochod≤w jest sektor finansowy ok 37% PKB), ponadto sporo pieniΩdzy przynosi turystyka - na wyspΩ przyje┐d┐a na wakacje rzesza mieszka±c≤w Wielkiej Brytanii. W przesz│o╢ci na wyspie znajdowa│a siΩ du┐a kopalnia cynku i o│owiu.
• Bezrobocie: b/d

al. R≤┐ 1
00-556 Warszawa tel: (022) 628-10-01
fax: (022) 621-71-61