Bieszczadzkie cerkwie - czΩ╢µ 8



DEKANAT LUTOWISKI
W 1828 r. obejmowa│ 21 parafii. Przed 1879 r. od│▒czono od niego parafiΩ w Beresce i Pola±czyku i przy│▒czono je do dekanatu baligrodzkiego. W 1918 r. obejmowa│ 19 parafii. Przed 1930 r. z jego obszaru zosta│y wydzielone parafie w D╝winiaczu G≤rnym, Szandrowcu i Tarnawie Wy┐niej. Wesz│y one w sk│ad nowo utworzonego dekanatu turcza±skiego. Do tego czasu dekanat nazywany by│ zatwarnickim, mimo ┐e w Zatwarnicy nie by│o siedziby parafii. W trakcie tworzenia nowego podzia│u na dekanaty zmieniono jego nazwΩ na lutowiski, a w Zatwarnicy reaktywowano parafiΩ zlikwidowan▒ zapewne na pocz. XIX w. Po tych zmianach w granicach dekanatu znalaz│o siΩ 17 parafii. Dekanat w opisywanym kszta│cie przetrwa│ a┐ do wysiedle±.
  • Berehy G≤rne
    Cerkiew parafialna, pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Pierwsza wzmianka o tutejszej cerkwi pochodzi z 1589 r. Kolejna cerkiew zbudowana zosta│a w 1820 r.
    By│a to murowana budowla, na planie prostok▒ta o wymiarach 20,7 x 10,9 m, z zakrysti▒ przy pn. ╢cianie prezbiterium. Ostatnia, drewniana, wzniesiona w 1897 r. na miejscu starszej. Powsta│a dziΩki staraniom ks. Jana Prociewiata, parafian i Antoniego Pog│odowskiego. Spalona po 1945 r. Zachowa│a siΩ czytelna podmur≤wka.
    Wynika z niej, ┐e by│a to tr≤jdzielna cerkiew na planie pod│u┐nym z szersz▒ naw▒. Jej poszczeg≤lne czΩ╢ci zbudowano na planie kwadratu. Przypuszczalnie by│a to cerkiew typu bojkowskiego. Wymiary poszczeg≤lnych czΩ╢ci cerkwi (zdjΩte z podmur≤wki) wynosz▒: babiniec i prezbiterium - 5,2 x 5,2 m, nawa - 6 x 6 m.
    Dobrze zachowa│y siΩ kamienne p│yty, kt≤rymi wy│o┐ono obszar wok≤│ ╢cian cerkwi objΩty zasiΩgiem daszku okapowego.
    Na miejscu cerkwi w 1988 r. ustawiono drewniany krzy┐. Zachowa│y siΩ dwa uszkodzone krzy┐e ze zwie±cze± cerkwi, kt≤re znajduj▒ siΩ w zbiorach prywatnych.
    Cmentarz cerkiewny, za│o┐ony na planie nieregularnego trapezu, otoczony niskim kamiennym murkiem, mocno ju┐ zniszczonym.
    Cmentarz grzebalny, po│o┐ony na p≤│noc od cmentarza cerkiewnego i z nim po│▒czony. Otoczony niskim kamiennym murkiem, sk│ada siΩ z trzech czΩ╢ci oddzielonych od siebie p│ytkimi rowami, o │▒cznej powierzchni ok. 0,25 ha. Jeszcze na pocz▒tku lat sze╢µdziesi▒tych sta│o tu oko│o stu nagrobk≤w. W czasie budowy drogi tzw. "obwodnicy bieszczadzkiej" nagrobki przerabiano na t│ucze±. Obecnie jest ich tylko jedena╢cie. Odnowiono je si│ami spo│ecznymi w 1989 r. Najciekawsze nagrobki stoj▒ na mogi│ach Iwana Buchwaka (zm. 1897) i Hrycia Buchwaka (zm. 1926). Cmentarz porastaj▒ drzewa r≤┐nych gatunk≤w w wieku kilkudziesiΩciu lat. W po│udniowo-wschodniej czΩ╢ci cmentarza pomnikowa lipa i ╢wierk.

  • Boberka
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Poprzednia, drewniana, zbudowana w 1725 r. w typie cerkwi bojkowskich. Mia│a dwukrotnie │amane zwie±czenia brogowe. Ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, wzniesiona w 1914 r. Jest to okaza│a tr≤jkopu│owa ╢wi▒tynia z transeptem. Po 1946 r. u┐ytkowana jako cerkiew prawos│awna. Ok. 1991 r. powr≤ci│a do swej pierwotnej funkcji. Wok≤│ cerkwi starodrzew.
    Dzwonnica murowana, nakryta zwie±czonym cebulk▒ czterospadowym daszkiem na o╢miobocznym bΩbnie.
    Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym, u┐ytkowany wsp≤│cze╢nie, z kilkunastoma starymi nagrobkami. Poro╢niΩty starymi drzewami.

  • Boberka Wy┐n▒
    Cerkiew filialna pw. Wniebowst▒pienia Pa±skiego. Poprzednia, drewniana, zbudowana w 1637 r.(?). By│a ╢wi▒tyni▒ typu bojkowskiego. NawΩ i babiniec kry│y │amane zwie±czenia brogowe, natomiast nad prezbiterium wznosi│ siΩ dach kalenicowy.
    Rozebrano j▒ w 1913 r., ale dziΩki interwencji w│adz konserwatorskich ze Lwowa zdo│ano zabezpieczyµ materia│ z my╢l▒ o jej rekonstrukcji. Niestety w trakcie dzia│a± wojennych 1914-1915 materia│ ten zu┐yli ┐o│nierze na opa│.
    Ostatnia cerkiew powsta│a w 1913 r. Jest to jednokopu│owa ╢wi▒tynia z transeptem. Po 1946 r. nie u┐ytkowana. Od niedawna pe│ni rolΩ filialnej cerkwi prawos│awnej (parafia w Szandrowcu). Zosta│a odnowiona w 1993 r.
    Wok≤│ cerkwi kilka starych lip.
    Dzwonnica drewniana, zrΩbowo-szkieletowa, nakryta dachem namiotowym, zbudowana zapewne w XIX w. Ostatnio przesuniΩta ok. 20 m na po│udnie w zwi▒zku z budow▒ nowej dzwonnicy.
    Dzwonnica murowana, w budowie, w miejscu gdzie sta│a drewniana dzwonnica. Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym, u┐ytkowany wsp≤│cze╢nie, zachowa│o siΩ kilka starych nagrobk≤w.

  • Cary±skie
    Cerkiew parafialna, pw. ╢w. Wielkiego MΩczennika Dymitra, drewniana, zbudowana w 1775 lub 1778 r., odnowiona i powt≤rnie po╢wiΩcona w 1897 r. Papie┐ Leon XIII (1878-1903) nada│ parani nowy odpust w dzie± ╢w. Jana Chrzciciela. Cerkiew spalona po 1945 r. Zachowane pozosta│o╢ci podmur≤wki.
    Dzwonnica drewniana, o konstrukcji zrΩbowej i szkieletowej. Zbudowana zapewne w XVIII w. Nie istnieje.
    Kaplica odpustowa pw. ╢w. Jana Chrzciciela. Powsta│a w 1929 r lub zosta│a przebudowana ze starszej, wzmiankowanej w 1910 r. W jej miejscu sta│a ju┐ w 1852 r. drewniana kaplica. Nie wspominaj▒ o niej jednak schematyzmy z 2 p≤│. XIX w. Zapewne by│a prywatn▒ kaplic▒ w│a╢cicieli ziemskich. Kaplica obecnie w ruinie. Zachowa│a siΩ czΩ╢µ mur≤w. Ulokowana w centrum cmentarza, w bezpo╢rednim s▒siedztwie nieistniej▒cej cerkwi, na po│udnie od niej.
    W krypcie pod kaplic▒ szcz▒tki kilku zmar│ych, zapewne z rodziny w│a╢cicieli tutejszego maj▒tku. W 1991 r. oczyszczono ruiny z rosn▒cej na nich ro╢linno╢ci. Cmentarz cerkiewny po│▒czony z cmentarzem grzebalnym, otoczonym niskim kamiennym murkiem zachowanym od strony wschodniej.
    Istnieje tu oko│o stu mogi│ ziemnych i trzy nagrobki. Ca│y cmentarz poro╢niΩty drzewami w wieku kilkudziesiΩciu lat.

  • Chmiel
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Miko│aja. Pierwotna wzmiankowana w 1589 r. Kolejna, drewniana, zbudowana w 1795 r., sp│onΩ│a w 1904 r. Ostatnia wzniesiona przez mieszka±c≤w wsi w latach 1904-1906.
    Konsekrowana w 1907 r. Po 1951 r. opuszczona. Wyposa┐enie by│o sukcesywnie rozkradane i niszczone.
    W latach sze╢µdziesi▒tych mie╢ci│ siΩ w niej magazyn stra┐y po┐arnej. Od 1969 r. u┐ytkowana jako filialny ko╢ci≤│ rzymskokatolicki. Remontowana w latach 1970-1977. Dawne wyposa┐enie cerkwi nie zachowa│o siΩ.
    Dzwonnica drewniana, o konstrukcji zrΩbowej i szkieletowej, kryta dachem namiotowym. Zbudowana w XVIII w. (1795 r.?). Rozebrano j▒ w latach siedemdziesi▒tych.
    Cmentarz cerkiewny otoczony wsp≤│czesnym ogrodzeniem z siatki drucianej. Znajduje siΩ tu nagrobna p│yta z inskrypcj▒ w jΩzyku starocerkiewnym pochodz▒ca z 1641 r. W miejscu gdzie le┐y p│yta sta│a poprzednia cerkiew. Wed│ug miejscowej tradycji p│yta upamiΩtnia poch≤wek biskupa Hieronima Ustrzyckiego herbu Przestrza│.
    Jego portret wisia│ ponoµ jeszcze na pocz▒tku XX w, w tutejszej cerkwi. Fakty historyczne nie potwierdzaj▒ jednak tej tradycji. Biskup Ustrzycki zmar│ dopiero w 1746 r., za╢ herb zdobi▒cy p│ytΩ nagrobn▒ jest odmian▒ herbu Sas. Ponadto na cmentarzu znajduje siΩ piΩµ nagrobk≤w z prze│omu XIX i XX w. W╢r≤d nich klasycystyczny nagrobek ks. Feliksa Do│┐yckiego (zm. 1903).
    Ciekawy nagrobek stoi na mogile w│a╢ciciela ziemskiego Emila Ricci (1844-1875). Wszystkie nagrobki odnowiono si│ami spo│ecznymi w 1987 r.

  • Chrewt
    Cerkiew parafialna, pw. ╢w. Paraskewii, drewniana, zbudowana w 1670 r., odnowiona w 1899 r. U┐ytkowana do 1951 r. Rozebrana ok. 1956 r. Obecnie miejsce po cerkwi pokryte jest wodami Zalewu Soli±skiego.
    By│a to najstarsza z istniej▒cych w XX w. cerkiew typu bojkowskiego. W zbiorach Muzeum Narodowego w Przemy╢lu znajduj▒ siΩ dwie szesnastowieczne ikony pochodz▒ce z Chrewtu, przedstawiaj▒ce fragmenty Deesis.
    Natomiast Muzeum Historyczne w Sanoku posiada ikonΩ ╢w. Micha│a Archanio│a (XVI w.) z tutejszej cerkwi.
    Do roku 1918 schematyzmy wymieniaj▒ przy cerkwi w Chrewcie kaplicΩ, w kt≤rej odprawiano nabo┐e±stwa. Prawdopodobnie chodzi tu o kaplicΩ istniej▒c▒ w cerkwi, na piΩtrze nad babi±cem.

  • Paniszcz≤w
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Paraskewii. Pierwotna, drewniana, zbudowana w 1720 r. Kolejna, drewniana, wzniesiona w 1925 r. Po 1951 r. opuszczona. W latach siedemdziesi▒tych u┐ytkowana jako owczarnia. Zburzona w 1978 r. Materia│ pochodz▒cy z rozbi≤rki sprzedano mieszka±com okolicznych wsi. Zachowa│a siΩ wysoka, betonowa podmur≤wka i schody prowadz▒ce do cerkwi.
    Jeden z trzech krzy┐y wie±cz▒cych kopu│y cerkwi znajduje siΩ w Chmielu, przy domu p. Zofii Komedowej.
    W Muzeum Historycznym w Sanoku s▒ dwie ikony z Paniszczowa przedstawiaj▒ce: MatkΩ Bosk▒ HodegetriΩ (XVI w.) i Mandylion (XVI w.)
    Cmentarz cerkiewny ca│kowicie zdewastowany. Pozbawiony nagrobk≤w i ogrodzenia. W 1978 r. istnia│y tu jeszcze trzy, bardzo zniszczone nagrobki.

  • Czarna
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Wielkiego MΩczennika Dymitra.
    Poprzednia wzmiankowana w 1795 r. Obecna, drewniana, zbudowana w 1834 r. Obrazy do ikonostasu namalowano w 1882 r.
    Po 1951 r. u┐ytkowana jako parafialny ko╢ci≤│ rzymskokatolicki. Remontowana w 1967 r. We wnΩtrzu zachowany ikonostas przesuniΩty na tyln▒ ╢cianΩ prezbiterium.
    W Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku znajduj▒ siΩ carskie wrota (XVII w.), natomiast Dzia│ Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w úa±cucie posiada feretron (XIX w.) i figurΩ Matki Bo┐ej (XIX w.) pochodz▒ce z tutejszej ╢wi▒tyni.
    Cerkiew zdobi unikatowy, sze╢ciokolumnowy portyk poprzedzaj▒cy wej╢cie od zachodu. W 1993 r. wykonano z p│yt piaskowcowych nowe schody do cerkwi i coko│y kolumn portyku. Cerkiew otoczona wie±cem starych jesion≤w i lip.
    Dzwonnica drewniana, szkieletowa, na planie w▒skiego prostok▒ta, zbudowana po 1951 r.(?). Dzwon z 1886 r.
    Cmentarz cerkiewny dobrze zachowany, z kilkunastoma starymi nagrobkami. W╢r≤d nich nagrobki: dziekana i proboszcza Markelija Myhu│owycza (1836-1904), proboszcza Ujariona Tuny (1845-1919), wdowy po proboszczu w Cewkowie, Natalii Wa±kowycz (1825-1906), nauczycielki Janiny z Rysiewicz≤w Borsukowej (1880-1943).
    Na cmentarzu stoi tak┐e wsp≤│czesny pomnik po╢wiΩcony pamiΩci ofiar hitleryzmu i stalinizmu z Sokalszczyzny.
    Cmentarz grzebalny usytuowany na wsch≤d od cerkiewnego i z nim siΩ stykaj▒cy. U┐ytkowany wsp≤│cze╢nie, poro╢niΩty starodrzewem.

  • Czarna Dolna
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Wielkiego MΩczennika Dymitra. Poprzednia, drewniana istnia│a ju┐ w 1782 r. Ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, zbudowana w 1880 lub 1888 r. By│a to tr≤jkopu│owa ╢wi▒tynia wzniesiona na planie pod│u┐nym.
    Po 195l r. u┐ytkowana jako magazyn PGR.
    W tym czasie wiΩkszo╢µ sprzΩt≤w zniszczono lub ukradziono. Tylko nieliczne trafi│y do miejscowej kaplicy rzymskokatolickiej. Dzi╢ mo┐emy obejrzeµ w niej jedynie boczny o│tarz pochodz▒cy z cerkwi.
    W 1976 r. cerkiew zawali│a siΩ i zosta│a rozebrana. Pozosta│y po niej trzy kute, ┐elazne krzy┐e. Wok≤│ miejsca po cerkwi wieniec starych lip.
    Dzwonnica murowana, parawanowa, usytuowana na p│d.-wsch. od cerkwi. Mie╢ci│a trzy dzwony. Rozebrano j▒ pomiΩdzy 1953 a 1974 r.
    Cmentarz cerkiewny zdewastowany. Zachowane jedynie dwa krzy┐e z rury metalowej. Cmentarz grzebalny, ulokowany na p≤│noc od cerkiewnego, poro╢niΩty starodrzewem. Zachowa│o siΩ piΩµ krzy┐y nagrobnych.

  • »o│obek
    Cerkiew filialna pw. Narodzenia NMP. Poprzednia, drewniana, usytuowana by│a ok. 300 m na wsch≤d od obecnej, na eksponowanym cyplu w wid│ach potok≤w. Istnia│a ju┐ w 1782 r. W 1914 r. postawiono w tym miejscu ┐eliwny krzy┐ na betonowym cokole, stoj▒cy do dzi╢. Obecna cerkiew, r≤wnie┐ drewniana, zbudowana w 1830 r.
    Po 1951 r. opuszczona i zdewastowana. Do 1976 r. u┐ywana jako magazyn szyszek. Od 1977 r. pe│ni funkcjΩ filialnego ko╢cio│a rzymskokatolickiego.
    W trakcie adaptacji usuniΩto z cerkwi ramΩ ikonostasu i zdewastowany o│tarz.
    W Dziale Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w úa±cucie znajduj▒ siΩ 4 chor▒gwie procesyjne (XIX w.), lichtarze i ikona MB w typie Umilenie (XIX w.) pochodz▒ce z tutejszej cerkwi.
    Dzwonnica drewniana, parawanowa, usytuowana na pn.-zach. od cerkwi. Sk│ada│a siΩ z trzech s│up≤w nakrytych gontowym daszkiem. Obecnie nie istnieje.
    Cmentarz cerkiewny otoczony p│otem z drewnianych sztachet. Nie by│ u┐ytkowany do cel≤w grzebalnych.

  • Dwernik
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Pierwotna wzmiankowana w 1533 r. Ostatnia, drewniana, zbudowana w 1785 a odnowiona w 1898 r. By│a to tr≤jdzielna ╢wi▒tynia z naw▒ przykryt▒ trzykrotnie │amanym dachem brogowym. Babiniec i prezbiterium kry│y dachy kalenicowe zako±czone niewielkimi cebulkami.
    Spalona oko│o 1946 r. Zachowa│y siΩ resztki podmur≤wki i fragmenty krzy┐y z dachu. Cmentarz cerkiewny, za│o┐ony na planie nieregularnym, utoczony niskim kamiennym murkiem, mocno ju┐ zniszczonym. Zachowa│o siΩ osiem nagrobk≤w odnowionych si│ami spo│ecznymi w 1989 r. Cmentarz porasta mieszany starodrzew.
    Cmentarz grzebalny, usytuowany na wsch≤d od cerkiewnego, po drugiej stronie drogi. Zniszczony ca│kowicie - w jego miejscu stoj▒ nowe domy.

  • Ruskie
    Cerkiew filialna, pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, zbudowana w 1848 r. By│a to dwudzielna ╢wi▒tynia kryta kalenicowymi dachami. Zniszczona po 1945 r. Pozosta│a uszkodzona cebulka d╝wigaj▒ca krzy┐ nad naw▒ i fragment podmur≤wki.
    Cmentarz cerkiewny ca│kowicie pozbawiony nagrobk≤w.

  • Dydiowa
    Cerkiew parafialna pw. Za╢niΩcia Matki Boskiej. Poprzednia, drewniana, wzniesiona w 1740 r. staraniem gromady i w│a╢ciciela wsi. By│a to prawdopodobnie cerkiew typu bojkowskiego o trzech piramidalnych zwie±czeniach. Sp│onΩ│a 30 III 1859 r. Ostatni▒ zbudowano w 1860 r. z inicjatywy i z pomoc▒ mieszka±c≤w wsi. Szczeg≤lnie zas│u┐y│ siΩ przy budowie gospodarz Mychai│ Fedasz, ≤wczesny prowizor cerkiewny.
    By│y cesarz Austrii Ferdynand I da│ na budowΩ cerkwi 300 z│. Po 1945 r. ╢wi▒tynia znalaz│a siΩ w strefie przygranicznej, przeznaczonej do wysiedlenia. Opuszczona cerkiew zosta│a zburzona za pomoc▒ ci▒gnika przez sowieck▒ stra┐ graniczn▒ w 1957 lub 1958 r.
    Pozosta│a zrujnowana podmur≤wka, ma│a drewniana cebulka i fragment kutego krzy┐a z dachu. SzczΩ╢liwie ok. 1945 r. uda│o siΩ dawnym mieszka±com wsi przenie╢µ wyposa┐enie (ikony, naczynia liturgiczne, EwangeliΩ) do cerkwi w Dniestrzyku DΩbowym.
    Tamtejszy proboszcz ks. Stefan Dryma│a starannie opiekowa│ siΩ tym mieniem a┐ do swojej ╢mierci w 1991 r. W ko±cu lat osiemdziesi▒tych zaczΩli zg│aszaµ siΩ po nie dawni mieszka±cy Dydiowej przesiedleni w okolice Sokala i do 1993 r. niemal wszystko zabrali.
    Dzwonnica murowana, parawanowa (?), usytuowana na zach≤d od cerkwi. Mie╢ci│a trzy dzwony, kt≤re zosta│y zakopane przez mieszka±c≤w w 1945 r. Nie uda│o siΩ ich odnale╝µ w 1993 r.
    Plebania, sta│a naprzeciw cerkwi po drugiej stronie drogi. W latach 1939-1941 u┐ytkowana jako stra┐nica graniczna. Nie istnieje.
    Cmentarz cerkiewny, zdewastowany, u┐ytkowany jako │▒ka. Zachowa│ siΩ cok≤│ nagrobka Olgi z Bere┐y±skich Kuzew (zm. 1884), ┐ony miejscowego proboszcza. Prawdopodobnie na tym cmentarzu jest pochowany Wiktor B│a┐owski, w│a╢ciciel tutejszego maj▒tku, ale jego nagrobek nie zachowa│ siΩ.
    Cmentarz grzebalny, zdewastowany, u┐ytkowany jako │▒ka, po│o┐ony ok. 250 m na p│n. od cerkiewnego. Zachowa│y siΩ cztery uszkodzone nagrobki.

  • úokieµ
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Kolejna(?), drewniana, zbudowana w 1737 r. 27 lipca 1751 r. Micha│ Wis│ocki, chor▒┐y bielgowski, dziedzic na Malawie, Zastawiu i úokciu, ufundowa│ w úokciu parafiΩ.
    Pierwszym proboszczem zosta│ Bazyli Milczakowski, syn ksiΩdza z D╝winiacza. Po jego ╢mierci parafia przesta│a istnieµ, a cerkiew przy│▒czono 20 maja 1788 r. do parani w Dydiowej. Ostatni▒ cerkiew, r≤wnie┐ drewnian▒ zbudowano w 1927 r.
    Ruchome wyposa┐enie cerkwi zosta│o przeniesione przez mieszka±c≤w wsi do cerkwi w Dniestrzyku DΩbowym.
    Tam zaopiekowa│ siΩ nim i przechowa│ do lat dziewiΩµdziesi▒tych ks. Stefan Dryma│a (zm. 1991 r.).
    Cerkiew w úokciu zniszczono zapewne w 1946 r. w trakcie oczyszczania z zabudowy pasa granicznego. Zachowa│ siΩ wieniec drzew otaczaj▒cych ╢wi▒tyniΩ.
    Dzwonnica nieznanej konstrukcji. Dzwony zakopano w 1945 r. Pr≤ba odnalezienia ich w 1992 r. nie powiod│a siΩ.

  • Krywe
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Paraskewii. Pierwotna wzmiankowana w 1589 r. Kolejna wzniesiona w 1756 r. pw. ╢w. Miko│aja. Obecna, murowana, zbudowana w 1842 r. gdy proboszczem by│ ks. J≤zef Ferentsek. Odnowiona w 1916 r. Zapewne wtedy zmieniono kszta│t okien i dodano neoroma±sk▒ dekoracjΩ zachodniego szczytu.
    Opuszczona po 1945 r. Zaraz potem ograbiona (m.in. zdjΩto blachy z dachu) i podpalona dla zatarcia Siad≤w. Obecnie w ruinie (brak dachu). Zachowane mury. We wnΩtrzu resztki posadzki z o╢miobocznych p│yt terakotowych.
    Wok≤│ cerkwi sze╢µ starych drzew (jesiony i lipy) W zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku znajduj▒ siΩ dwie ikony z Krywego: Za╢niΩcie Marii (XV1I/XV111 w.) i ╢w. Jerzy (XVIII w.).
    Niestety nie wiadomo, z kt≤rego Krywego - czy opisywanego tutaj, czy z tego ko│o Cisnej.
    Dzwonnica murowana, parawanowa, dwukondygnacyjna. ªlepa arkada otwarta ku wschodowi w dolnej czΩ╢ci. W g≤rnej - dwie arkady. Dzwon≤w brak. Zbudowana w 2 p≤│. XIX w. Obecnie, pozbawiona dachu, popada w ruinΩ.
    Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym le┐▒cym na p≤│noc od cerkwi. Zdewastowany, z kilkoma nagrobkami odnowionymi si│ami spo│ecznymi w 1993 r. W╢r≤d nich nagrobek w│a╢cicielki tutejszego maj▒tku Julii Pisarczuk (1808-1893)

  • Hulskie
    Cerkiew filialna, pw. ╢w. Paraskewii, murowana, zbudowana w 1820 r. Obecnie w ruinie. Zachowana jedynie czΩ╢µ mur≤w. Absyda prezbiterium i zachodnia czΩ╢µ nawy zawalone. W 1993 r. oczyszczono ruiny z ro╢linno╢ci. Cerkiew posiada│a niegdy╢ drewnian▒ wie┐Ω dostawion▒ od strony wej╢cia.
    Dzwonnica murowana, parawanowa, dwukondygnacyjna. W dolnej czΩ╢ci ╢lepa arkada otwarta ku wschodowi. W g≤rnej czΩ╢ci dwie arkady. Dzwon≤w brak. Zbudowana po 1852 r. Obecnie w ruinie, pozbawiona dachu, popada w ruinΩ.
    Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym, le┐▒cy na po│udnie od cerkwi, z zachowanymi piΩcioma nagrobkami odnowionymi si│ami spo│ecznymi w 1993 r.

  • Tworylne
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Miko│aja. Pierwotna wzmiankowana w 1526 r. Ostatnia, drewniana, zbudowana w 1876 r. Zniszczona po 1945 r. Zachowa│a siΩ kamienna podmur≤wka. Na jej podstawie mo┐na okre╢liµ, ┐e by│a to cerkiew tr≤jdzielna, na planie pod│u┐nym, z trzema czΩ╢ciami za│o┐onymi na planie kwadratu. Ich wymiary: prezbiterium - 4x4 m, nawa - 6,5x6,5 m, babiniec - 4,5x4,5 m. Wok≤│ miejsca po cerkwi stare drzewa (lipy i jesiony). Dzwonnica murowana, parawanowa, dwukondygnacyjna. W dolnej czΩ╢ci ╢lepa arkada otwarta ku wschodowi. W g≤rnej czΩ╢ci dwie arkady. Dzwon≤w brak. Zbudowana zapewne w 2 p≤│. XIX w. Obecnie w ruinie - pozbawiona dachu.
    Kaplica rzymskokatolicka pw. Przemienienia Pa±skiego, wzniesiona z fundacji Wincentego úΩckiego, ≤wczesnego w│a╢ciciela wsi. Po╢wiΩcona w 1893 r. By│a to budowla na planie o╢mioboku. Kaplica nie istnieje, ale zachowa│a siΩ zbudowana pod ni▒ krypta grobowa o sklepieniu wspartym na dw≤ch s│upach. Kaplica nie by│a u┐ytkowana przez grekokatolik≤w, ale znajdowa│a siΩ na terenie cmentarza cerkiewnego, 20 m na p≤│noc od cerkwi. KryptΩ otacza sze╢µ starych drzew (lipy i wi▒zy).
    Cmentarz cerkiewny pozbawiony nagrobk≤w. Zachowa│a siΩ jedynie opisana wy┐ej krypta.

  • Lutowiska
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a.
    Przedostatnia, zbudowana z drewna w 1799 r. z fundacji J≤zefa hr. G≤rskiego sta│a 250 m na p≤│nocny-wsch≤d od miejsca gdzie wzniesiono ostatni▒ cerkiew, po drugiej stronie dzisiejszej szosy.
    Cerkiew ta sp│onΩ│a latem 1896 r. w niedzielne popo│udnie.
    Po┐ar, mimo akcji ratunkowej, strawi│ ╢wi▒tyniΩ a┐ do fundament≤w.
    Ostatni▒ cerkiew, r≤wnie┐ drewnian▒, wzniesiono na nowym miejscu w 1898 r., w bezpo╢rednim s▒siedztwie cmentarza. Budowano j▒ pod kierownictwem majstra Hucu│a.
    By│a to okaza│a, tr≤jkopu│owa ╢wi▒tynia z transeptem. Prezbiterium i skrzyd│a transeptu zamkniΩte by│y tr≤jbocznie.
    Ca│o╢µ otacza│ wydatny dach okapowy wsparty na ozdobnych rysiach. Bry│a cerkwi, nawi▒zuj▒ca do tradycyjnej architektury ukrai±skiej, zosta│a zaprojektowana przez zesp≤│ architekt≤w ze Lwowa.
    Blacha kryj▒ca g│≤wn▒ kopu│Ω zosta│a pokryta napisami w jΩzyku starocerkiewnos│owia±skim przez urzΩdnika izby skarbowej Aleksandra Grossy.
    ªwi▒tyniΩ konsekrowa│ w 1903 r. biskup Konstanty Czechowicz. U┐ytkowano j▒ do 1951 r. P≤╝niej, opuszczona, niszcza│a pozbawiona opieki.
    W latach 1962-1963 pe│ni│a funkcjΩ │aci±skiego ko╢cio│a parafialnego.
    Ponownie opuszczona ulega│a dalszej dewastacji.
    W 1969 r. we wnΩtrzu sta│y jeszcze o│tarz z obrazem ╢w. Micha│a Archanio│a, ikonostas z dziewiΩcioma obrazami (pierwotnie by│o ich 31) oraz │awki.
    W tym czasie w│adze zdecydowa│y o utworzeniu w cerkwi muzeum regionalnego. W zwi▒zku z tym Oddzia│ PTTK z Ustrzyk Dolnych podj▒│ siΩ w 1970 r. remontu budowli. Remont rych│o przerwano wskutek wyczerpania funduszy.
    Zdo│ano jedynie ustawiµ rusztowania w p│d.-wsch. czΩ╢ci obiektu (wewn▒trz i z zewn▒trz) oraz zgromadziµ materia│y, kt≤re niebawem zosta│y rozkradzione.
    Pod pretekstem remontu wywieziono gdzie╢ (podobno do MBL-u w Sanoku) resztΩ zachowanego wyposa┐enia.
    Pod koniec lat siedemdziesi▒tych, w wyniku wieloletniego zamakania zgni│ i rozpad│ siΩ wΩgie│ │▒cz▒cy nawΩ z wschodni▒ ╢cian▒ po│udniowego skrzyd│a transeptu.
    Na wewnΩtrznych ╢cianach tego skrzyd│a pojawi│y siΩ ju┐ huby.
    W 1979 r. cerkiew przekazana zosta│a parafii │aci±skiej. W maju 1980 r. zosta│a rozebrana, a z budulca uzyskanego t▒ drog▒ wzniesiono ko╢ci≤│ w Dwerniku. W miejscu po cerkwi stan▒│ drewniany krzy┐. Cerkwisko otacza wieniec lip.
    Dzwonnica. Przy poprzedniej cerkwi sta│a dzwonnica drewniana, wkomponowana w ogrodzenie cmentarza cerkiewnego, usytuowana na zach≤d od ╢wi▒tyni. Powsta│a zapewne ok. 1800 r. W 1896 r. sp│onΩ│a wraz z cerkwi▒, a cztery dzwony spad│y na ziemiΩ.
    NajwiΩkszy z nich "Urban", o ╢rednicy ponad l m, polewany wod▒ pΩk│ na p≤│.
    Zosta│ naprawiony przez Jana Dziedzica, kowala z tartaku w Smolniku.
    Kolejna dzwonnica, wzniesiona przy cerkwi z 1898 r., drewniana, na planie prostok▒ta, usytuowana na p│d.-wsch. od cerkwi. Nie istnieje; zachowana betonowa podmur≤wka.
    Cmentarz cerkiewny (po cerkwi z 1799 r.) znajduje siΩ obecnie na terenie zbudowanej niedawno szko│y. Nagrobki nie zachowa│y siΩ.
    Cmentarz cerkiewny (po cerkwi z 1898 r.) nie by│ wykorzystywany do cel≤w grzebalnych.
    Cmentarz grzebalny, za│o┐ony zapewne ok. l 785 r., po│o┐ony na p│d.-wsch. od ostatniej cerkwi, s│u┐y│ katolikom obu obrz▒dk≤w. Le┐y tu proboszcz Josyf Koteckij (1849-1919) budowniczy ostatniej cerkwi. Na cmentarzu znale╝µ mo┐na r≤wnie┐ nagrobki z po│owy XIX w.:
    Zofii z Jakimowicz≤w Giebu│towiczowej (zm. 1862) i sΩdziego powiatowego sanockiego Hryhorija úawrowskiego (1798-1866). Wszystkie stare nagrobki odnowiono si│ami spo│ecznymi w 1988 r.

  • Krywka
    Cerkiew filialna pw. Niepokalanego PoczΩcia NMP. Poprzednia, drewniana, wzniesiona w 1778 r. dziΩki pomocy Adalberta Swirczy±skiego, ≤wczesnego w│a╢ciciela wsi. Ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, zbudowana w 1901 r. By│a to jednokopu│owa ╢wi▒tynia na planie pod│u┐nym. Rozebrano j▒ w 1957 r.
    Cmentarz cerkiewny zdewastowany, bez nagrobk≤w.

  • »urawin
    Cerkiew filialna pw. Przemienienia Pa±skiego O pierwotnej cerkwi brak wiadomo╢ci. Kolejna, drewniana, wzmiankowana w 1616 r., istnia│a do 1855 r. NastΩpna, zbudowana w 1855 r., drewniana, kryta gontami. Zniszczona w czasie I wojny ╢wiatowej. Ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, wzniesiona w 1918 r. W 1945 r. cerkiew znalaz│a siΩ w strefie przygranicznej przeznaczonej do wysiedlenia i zosta│a zburzona w 1957 lub 1958 r.
    Mieszka±cy zd▒┐yli jeszcze przenie╢µ ruchome wyposa┐enie cerkwi do cerkwi w Dniestrzyku DΩbowym.
    Tam zaopiekowa│ siΩ nim i przechowa│ do lat dziewiΩµdziesi▒tych ks. Stefan Dryma│a (zm. 1991 r.).
    Dzwonnica nieznanej konstrukcji mie╢ci│a dwa dzwony. Jeden z nich zakopano w 1945 r. W 1989 r. dawni mieszka±cy wsi, mieszkaj▒cy obecnie w okolicach Chersonia, odnale╝li dzwon i pozostawili na przechowanie w Boberce, a w 1992 r. zawie╝li do siebie.

  • Polana
    Cerkiew parafialna, pw. ╢w. Miko│aja. Pierwotna wzmiankowana w 1533 r. Ostatnia, drewniana, zbudowana w 1790 r. (?). Wed│ug miejscowej tradycji cerkiew ta zosta│a wzniesiona w XVI lub XVII w. jako rzymskokatolicka kaplica dworska. Pod koniec XVIII w. w│a╢ciciel wsi odda│ j▒ Rusinom w zamian za pomoc przy budowie nowego ko╢cio│a. Tak wiΩc data 1790 dotyczy│a by nie budowy a jedynie remontu lub ponownej konsekracji.
    Do niedawna we wnΩtrzu cerkwi znajdowa│a siΩ p│yta nagrobna z XVII w. (zapewne cz│onka rodziny Romer≤w, ≤wczesnych w│a╢cicieli wsi).
    Obecno╢µ tej p│yty potwierdza│aby miejscowy przekaz. Cerkiew zosta│a w 1922 r. odnowiona i powiΩkszona (przed│u┐ono nawΩ).
    W 1937 r. polichromiΩ ornamentalno-figuraln▒ wykona│ R. Konowalec. Po 1951 r. opuszczona. Przez pewien czas u┐ytkowana jako magazyn zbo┐a.
    W tym czasie wyposa┐enie by│o rozkradane. W 1964 r. zachowana by│a jeszcze g≤rna czΩ╢µ ikonostasu.
    Od 1969 r. ╢wi▒tynia u┐ytkowana jako ko╢ci≤│ rzymskokatolicki, pocz▒tkowo filialny, a od 1982 r. parafialny.
    We wnΩtrzu brak dawnego wyposa┐enia choµ istnia│o ono jeszcze oko│o 1970 r. W Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku zachowa│a siΩ ikona ╢w. Miko│aja. (XVII/XVI11 w.) z tutejszej cerkwi.
    Dzwonnica drewniana, szkieletowa, na planie prostok▒ta, wzniesiona w 1922 r. Dzwon z 1974 r.
    Cmentarz cerkiewny pozbawiony nagrobk≤w.
    Cmentarz grzebalny po│o┐ony na wsch≤d od cerkwi, zdewastowany. W latach osiemdziesi▒tych uporz▒dkowany przez parafian. Zachowane dwa nagrobki i siedem krzy┐y nagrobnych.

  • Rosolin
    Cerkiew filialna pw. ╢w. Onufrego. Pierwotna wzmiankowana w 1580 r. Ostatnia, drewniana, zbudowana w 1750 r. z fundacji ≤wczesnego w│a╢ciciela wsi Onufrego Giebu│towskiego. Wed│ug miejscowej tradycji budynek cerkwi zosta│ zakupiony w okolicach Bandrowa, dlatego mo┐e byµ znacznie starszy.
    Po 1951 r. ╢wi▒tynia opuszczona. W 1957 r. przeniesiono j▒ do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. We wnΩtrzu zachowane dawne wyposa┐enie z okresu budowy cerkwi - trzy o│tarze i polichromia.
    Dzwonnica drewniana, parawanowa, w postaci trzech s│up≤w nakrytych dwuspadowym daszkiem. Mie╢ci│a dwa dzwony, kt≤re obecnie znajduj▒ siΩ w Baryczy k. Brzozowa. W 1957 r. dzwonnicΩ przeniesiono do MBL w Sanoku.
    Kostnica drewniana, zrΩbowa. Sta│a na cmentarzu. W 1962 r. zosta│a przeniesiona do MBL w Sanoku.
    Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym. Nagrobk≤w brak. Zachowa│y siΩ jedynie ziemne mogi│y, krzy┐ nagrobny z rury ┐elaznej i ┐eliwny krzy┐ od│amany z nagrobka.

  • Rajskie
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Paraskewii. Pierwotna wzmiankowana w 1493 r. Ostatnia, murowana, zbudowana w latach 1872-1875. By│a to dwudzielna ╢wi▒tynia z wie┐▒ od zachodu, dachami kalenicowymi i baniastym he│mem na wie┐y. Odnowiona w 1898 r. Uszkodzona pociskami w 1944 r. Opuszczona po 1951 r. Ca│e wyposa┐enie zosta│o rozkradzione. W latach siedemdziesi▒tych popad│a w ruinΩ.
    Wysadzona w powietrze 24 marca 1980 r., wkr≤tce po wyst▒pieniu mieszka±c≤w Rajskiego i Sawkowczyka o przekazanie jej na cele sakralne. Pozosta│y gruzy w miejscu po cerkwi oraz trzy kute, ┐elazne krzy┐e z dachu. Gruzy oczyszczono z zaro╢li w 1994 r. Cmentarz cerkiewny z dziesiΩcioma nagrobkami odnowionymi w 1994 r.

  • Horodek
    Cerkiew filialna, pw. MΩki Pa±skiej, drewniana, zbudowana w 1790 lub 1846 r. Odnowiona w 1928 r. Zniszczona po 1945 r. Zachowana kamienna podmur≤wka cerkwi i fragmenty posadzki z piaskowcowych p│yt. Cerkiew by│a tr≤jdzielna, na planie pod│u┐nym, z tr≤jbocznie zamkniΩtym prezbiterium.
    Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym. Zachowane cztery nagrobki.

  • Studenne
    Cerkiew filialna pw. Narodzenia NMP. Pierwotna, drewniana, bardzo stara. W 1890 r. nie odprawiano w niej ju┐ nabo┐e±stw gdy┐ grozi│a zawaleniem. Kolejna zbudowana w 1891 r., kryta blach▒, z ikonostasem z 1905 r., sp│onΩ│a w czasie I wojny ╢wiatowej. NastΩpn▒, r≤wnie┐ drewnian▒, wzniesiono w 1926 r. Zniszczono j▒ po 1945 r.
    W okresie miΩdzywojennym zwo┐ono kamienie na budowΩ nowej cerkwi, ale nie rozpoczΩto jej budowy. Kamienie le┐▒ do dzi╢.
    Cmentarz cerkiewny zdewastowany. Zachowa│ siΩ jeden meta krzy┐ nagrobny.
    Kaplica pw. Na│o┐enia Ryzy MB, murowana, zbudowana w 1873 r. z fundacji miejscowego gospodarza Hryhorija Jawornyµkoho. Ulokowano j▒ nad cudownym ╝r≤d│em, ok. 50 m na zach. od Sanu, w przysi≤│ku Pod To│st▒. Pod koniec lat sze╢µdziesi▒tych sta│y jeszcze mury kaplicy. Obecnie widaµ jedynie ich pozosta│o╢ci. ¼r≤d│o zosta│o zniszczone w czasie budowy drogi nad Sanem.

  • Skorodne
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Paraskewii. Poprzednia, drewniana, z ikonostasem przemalowanym w 1821 r. przez Jana Hankiewicza. Ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, zbudowana w 1838 r. Po 1951 r. u┐ytkowana jako magazyn zbo┐a. Zniszczona przez wiΩ╝ni≤w w 1972 r. (w tym czasie w Skorodnem by│ zak│ad karny).
    By│a to budowla jednoprzestrzenna, na planie prostok▒ta, kryta dachem kalenicowym, p≤│szczytowym. Nad naw▒ mia│a pseudolatarniΩ na o╢miobocznym bΩbnie. Zachowa│ siΩ kuty krzy┐ wie±cz▒cy cerkiew.
    We wnΩtrzu ╢wi▒tyni znajdowa│ siΩ cenny ikonostas pochodz▒cy najprawdopodobniej z XVIII w. Uleg│ on zniszczeniu.
    Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku posiada jedynie dwie ikony z tej cerkwi, obie pochodz▒ce z XVIII W. S▒ to: Matka Boska Eleusa i Chrystus Nauczaj▒cy. Wok≤│ miejsca po cerkwi pozosta│ wieniec drzew. CzΩ╢µ z nich zosta│a wyciΩta w latach osiemdziesi▒tych.
    Cmentarz cerkiewny ca│kowicie zniszczony. Brak nagrobk≤w. Cmentarz grzebalny, usytuowany na p≤│noc od cmentarnego, zdewastowany. W czasie istnienia tu PGR-u u┐ytkowany jako pastwisko. By│ r≤wnie┐ miejscem sk│adowania obornika. Zachowa│y siΩ dwa grobowce i cztery uszkodzone nagrobki. Jest tu r≤wnie┐ kilka wsp≤│czesnych mogi│.

  • Smolnik
    Cerkiew parafialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Pierwotna wzmiankowana w 1589 r. Ta sama lub kolejna zosta│a spalona przez Tatar≤w w 1672 r. Uratowan▒ z po┐aru cudown▒ ikonΩ Matki Bo┐ej przeniesiono do R≤wni. Kolejn▒ cerkiew wzniesiono po 1672 r.
    Wszystkie te cerkwie sta│y na zach. skraju zabudowy wsi. Ostatnia, drewniana, zbudowana zosta│a w 1791 r. na nowym miejscu w centrum wsi; odnowiona w 1921 r. Po 1951 r. opuszczona. W 1969 r. wyremontowano dach (pokrycie gontem w miejsce blachy).
    Rozmiar: 26565 bajt≤w Od 1973 r. pe│ni rolΩ rzymskokatolickiego ko╢cio│a filialnego.
    We wnΩtrzu, na wschodniej ╢cianie nawy, polichromia z ko±ca XVIII w. - malowane zwie±czenie ikonostasu w formie kotary podtrzymywanej przez dwa anio│y, na kt≤rej dwana╢cie kartuszy z postaciami prorok≤w.
    Zachowa│ siΩ r≤wnie┐ obraz WniebowziΩcia Matki Boskiej, malowany na desce, z dat▒ 1748. Dwie ikony z tutejszej cerkwi znajduj▒ siΩ w Muzeum Sztuki Ukrai±skiej we Lwowie.
    Jest to Za╢niΩcie Matki Bo┐ej (1547 r.) i Matka Boska Hodegetria (ok. 1547 r.).
    Natomiast ikony Aposto│≤w z rzΩdu Deesis (XVI w.) zobaczyµ mo┐na w Dziale Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w úa±cucie. Wok≤│ cerkwi wieniec starych drzew - lip i jesion≤w.
    Dzwonnica drewniana, usytuowana na p│d.-wsch. od cerkwi, rozebrana po 1951 r. Cmentarz cerkiewny bez nagrobk≤w. Ogrodzony wsp≤│czesnym parkanem ze sztachet. Cmentarz grzebalny, po│o┐ony na wsch≤d od cerkiewnego, zdewastowany. Zachowa│y siΩ cztery nagrobki odnowione si│ami spo│ecznymi w 1988 r.

  • Stuposiany
    Cerkiew filialna pw. Opieki Matki Boskiej. Pierwotna, drewniana, zbudowana w 1787 r. w po│udniowej czΩ╢ci istniej▒cego do dzi╢ cmentarza.
    By│a to cerkiew typu bojkowskiego z dwukrotnie │amanymi, brogowymi zwie±czeniami. Po roku 1918 cerkiew, nale┐▒ca pierwotnie do parafii w Ustrzykach G≤rnych, zosta│a przy│▒czona do parafii w Smolniku. Kolejna cerkiew, r≤wnie┐ drewniana, wzniesiona zosta│a w 1923 r. w nowym miejscu, oddalonym ok. 250 m na po│udnie od poprzedniego. Zniszczona po 1945 r.
    Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym. Po wojnie by│o tu ok. sze╢µdziesiΩciu nagrobk≤w. WiΩkszo╢µ z nich u┐yto w latach siedemdziesi▒tych do budowy szosy wiod▒cej do Tarnawy. Zachowa│o siΩ kilka kamiennych p│yt nagrobnych i siedem nagrobk≤w odnowionych si│ami spo│ecznymi w 1991 r. W╢r≤d nich nagrobek w│a╢ciciela tutejszego maj▒tku Marcelego Wis│ockiego (1804-1887).

  • Telesnica Sanna
    Cerkiew parafialna, pw. ╢w. Wielkiego MΩczennika Dymitra, murowana, zbudowana w 1828 r. Oko│o 1875 r. prace malarskie w cerkwi prowadzi│ Antoni Bogda±ski. ªwi▒tyniΩ remontowano w 1904 r. Po 1951 r. opuszczona. Rozebrana pomiΩdzy rokiem 1955 a 1968. Obecnie miejsce po cerkwi pokryte jest wodami Zalewu Soli±skiego.

  • Ustrzyki G≤rne
    Cerkiew parafialna, pw. ╢w. Micha│a Archanio│a, drewniana, wzniesiona w 1765 r., zapewne na miejscu poprzedniej. By│a to prawdopodobnie cerkiew typu bojkowskiego. Ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, powsta│a w 1908 r. Odnowiono j▒ w 1926 r. Zosta│a zniszczona po 1945 r. W jej miejscu zbudowano w latach 1984-1986 murowany ko╢ci≤│ rzymskokatolicki.
    Dzwonnica po│▒czona z kostnic▒, drewniane. Nie istniej▒. Cmentarz cerkiewny zosta│ zniszczony ca│kowicie podczas budowy nowego ko╢cio│a.
    Kaplica grobowa Rittner≤w, murowana, zbudowana miΩdzy 1819 a 1843 rokiem. Usytuowana na zach≤d od cerkwi, na skraju cmentarza grzebalnego. Nie istnieje. Cmentarz grzebalny, usytuowany na wsch≤d od cerkiewnego, zosta│ w znacznej czΩ╢ci zniszczony podczas budowy ko╢cio│a. W latach 1992-1993 wzniesiono na jego obszarze okaza│y murowany dom katechetyczny. Nagrobki i mogi│y nie zachowa│y siΩ.

  • Bere┐ki
    Cerkiew filialna, pw. ªwi▒tyni Matki Boskiej, drewniana, zbudowana w XVII lub XVIII w. By│a budowl▒ dwudzieln▒. Kolejn▒ ╢wi▒tyniΩ wzniesiono w 1903 r. Zniszczona po 1945 r. Wok≤│ miejsca po cerkwi ro╢nie kilka starych jesion≤w.
    Cmentarz cerkiewny zniszczony, przez jego obszar przebiega szosa │▒cz▒ca Ustrzyki Dolne z Ustrzykami G≤rnymi.

  • Wo│osate
    Cerkiew filialna, pw. ╢w. Wielkiego MΩczennika Dymitra. Jeszcze w 1785 r. istnia│a tu cerkiew parafialna wzmiankowana w 1676 r. Kolejna, drewniana, zbudowana zosta│a w 1837 r. By│a to ╢wi▒tynia w typie cerkwi bojkowskich z │amanymi dachami Drogowymi. Spalona w 1946 r. Zachowa│a siΩ podmur≤wka cerkwi i otaczaj▒cy j▒ starodrzew. Cmentarz cerkiewny po│▒czony z grzebalnym. Zdewastowany.
    Zachowa│o siΩ dziesiΩµ nagrobk≤w lub ich fragmenty. Ich renowacjΩ przeprowadzono si│ami spo│ecznymi w 1991 r. Cmentarz poro╢niΩty starodrzewem, w╢r≤d kt≤rego kr≤luje potΩ┐ny jawor.

  • Zatwarnica
    Cerkiew filialna pw. Przeniesienia Relikwii ╢w. Miko│aja. Pierwotna wzmiankowana w 1588 r. Ostatnia, drewniana, zbudowana w 1774 r. Parafia tutejsza zosta│a zlikwidowana zapewne na pocz. XIX w., a cerkiew przy│▒czono do parafii w Dwerniku. W lalach trzydziestych XX w. parafia w Zatwarnicy zosta│a ponownie erygowana. Nie mia│a jednak w│asnego proboszcza, dlatego te┐ parafia zarz▒dza│ proboszcz z Chmiel▒.
    Cerkiew zosta│a spalona razem z zabudowa wsi w 1946 r. Cmentarz cerkiewny pozbawiony nagrobk≤w.
    Cmentarz grzebalny, na p│d.-zach. od cerkiewnego, z zachowanymi kilkoma nagrobkami odnowionymi si│ami spo│ecznymi w 1993 r.; otoczony starodrzewem.

  • na podstawie: Kryci±ski S.: "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszk≤w 1995

    (c) Wirtualne Bieszczady 1999 - 2000