|
|
Inteligencja Co
to jest inteligencja?
XII - tomowa Wielka Encyklopedia Powszechna PWN z roku 1965 wyja╢nia, ┐e
jest to swoisty zesp≤│ zdolno╢ci umys│owych
umo┐liwiaj▒cych jednostce sprawne korzystanie z nabytej wiedzy oraz
skuteczne zachowanie siΩ wobec nowych zada± i warunk≤w ┐ycia; pojecie
niejednolicie definiowane w psychologii, s│u┐▒ce g│≤wnie do okre╢lania
poziomu og≤lnej sprawno╢ci intelektualnej poszczeg≤lnych ludzi. Jak widaµ
ca│e sformu│owanie jest do╢µ suche, a na dodatek w ka┐dym ╝r≤dle
encyklopedycznym pojΩcie to jest definiowane nieco inaczej. W naszym potocznym
jΩzyku inteligencj▒ nazwali╢my zdolno╢µ lub pewna grupΩ zdolno╢ci, np: do
my╢lenia, rozwi▒zywania problem≤w, do uczenia siΩ. A dawniej? Za tw≤rcΩ
tego pojΩcia uchodzi Cycero, jednak a┐ do XIX wieku nie pos│ugiwano siΩ nim
zbyt czΩsto. W ªredniowieczu ludzie mogli uchodziµ za inteligentnych je╢li
potrafili pisaµ i czytaµ. Wsp≤│cze╢nie to chyba jednak za ma│o - dzi╢
wiΩksze znaczenie ma jako╢µ pisania i czytania, a tak┐e umiejΩtno╢µ
szybkiego i dok│adnego rozumienia trudnych tekst≤w. Jednak dla niekt≤rych
plemion Indian p≤│nocnoameryka±skich bardzo wa┐na jest umiejΩtno╢µ
czytania ╢lad≤w zwierzyny │ownej. Inteligencja jest wiΩc pojΩciem wzglΩdnym.
Czy wiΩc testy na inteligencjΩ rzeczywi╢cie mierz▒ sprawiedliwie? W ╢wietle
powy┐szych wniosk≤w mo┐na stwierdziµ, ┐e testy mierz▒ jedynie poziom
wykonania pewnych czynno╢ci, co do kt≤rych spo│ecze±stwo wraz z psychologami
um≤wi│o siΩ, ┐e s▒ wa┐ne w opisie danej jednostki w por≤wnaniu z innymi. Czym
naprawdΩ jest inteligencja?
W badaniach nad inteligencj▒ ludzk▒ wa┐nym eksperymentem by│
eksperyment Haiera, w kt≤rym wykorzystano technikΩ tomografii opartej na
emisji pozytron≤w. Ta technika umo┐liwia
dok│adne, bezpo╢rednie i nieinwazyjne badanie poziomu zu┐ycia glukozy przez
tkankΩ m≤zgow▒. Badanemu wstrzykuje siΩ
do┐ylnie radioaktywny ╢rodek kontrastowy, bΩd▒cy chemicznym analogiem
glukozy. W ci▒gu nastΩpnych 30 minut ╢rodek ten rozprzestrzenia siΩ na ca│y
uk│ad krwiono╢ny, w tym r≤wnie┐ na naczynia krwiono╢ne w m≤zgu. W│a╢ciwo╢ci▒
tej kontrastowej glukozy jest to, ┐e emituje cz▒stki elementarne zwane
pozytronami. Wchodz▒ one w kolizjΩ z elektronami, przez co zanikaj▒,
przekszta│caj▒c siΩ w promienie gamma. Promienie gamma mog▒ za╢ byµ
rejestrowane przez specjalny skaner zainstalowany na g│owie osoby badanej. DziΩki
temu mo┐na uzyskaµ dok│adny obraz tych rejon≤w m≤zgu, kt≤re wysy│aj▒ du┐▒
ilo╢µ pozytron≤w, a wiΩc tych, kt≤re s▒ w du┐ym stopniu nasycone
kontrastow▒ glukoz▒, co oznacza, ┐e zu┐ywaj▒ relatywnie du┐o glukozy, r≤wnie┐
zwyk│ej. Z kolei poziom zu┐ycia
glukozy przez odpowiedni obszar tkanki m≤zgowej mo┐na interpretowaµ jako miarΩ
aktywno╢ci metabolicznej tego obszaru tkanki. Mo┐na wiΩc uzyskaµ informacjΩ,
kt≤re rejony tkanki m≤zgowej wykazywa│y zwiΩkszone zapotrzebowanie na glukozΩ,
a wiΩc kt≤re by│y aktywne lub zapracowane. Poniewa┐ technika jest
nieinwazyjna, badany m≤g│ ca│y czas prowadziµ normaln▒ aktywno╢µ umys│ow▒
- na przyk│ad rozwi▒zywaµ testy psychologiczne. W swoich badaniach Haier pewn▒
cze╢µ badanych podda│ trudnym testom (testy Ravena), a drug▒ - testom s│u┐▒cym
do pomiaru sprawno╢ci w d│ugotrwa│ym koncentrowaniu uwagi na bod╝cach
tego samego rodzaju (tzw. test czujno╢ci). Okaza│o siΩ, ┐e konsumpcja
glukozy by│a wyra╝nie wy┐sza w grupie rozwi▒zuj▒cej trudny test ni┐ w tej,
na kt≤rej badano test czujno╢ci. Wynika z tego, ┐e intensywna aktywno╢µ
intelektualna przejawia siΩ w zwiΩkszonej aktywno╢ci metabolicznej pewnych
rejon≤w kory m≤zgowej ( ╢ci╢lej - okolice lewej komory
ciemieniowo-potylicznej). I co ciekawe osoby kt≤re uzyska│y wysokie wyniki w
te╢cie badaj▒cym inteligencjΩ og≤ln▒ zu┐ywa│y mniej glukozy w stosunku do
os≤b kt≤re uzyska│y ni┐sze wyniki. Dla przyk│adu; podczas uczenia siΩ gry
komputerowej Tetris nastΩpuje stopniowy spadek poziomu konsumpcji
glukozy przez korΩ m≤zgow▒, co mo┐na zinterpretowaµ
jako efekt stopniowej automatyzacji czynno╢ci poznawczych w trakcie
uczenia. I tu zn≤w zdumienie - ≤w spadek aktywno╢ci metabolicznej by│
znacznie wyra╝niejszy u os≤b uzyskuj▒cych wysokie wyniki w testach na IQ. Tak
wiec wszyscy zu┐ywali coraz mniej glukozy na wykonanie czynno╢ci stopniowo
automatyzowanej, a zatem relatywnie coraz │atwiejszej. Jednak u os≤b
uchodz▒cych w ╢wietle wynik≤w testowych za "inteligentne" - spadek
ten by│ znacznie wyra╝niejszy. Analogiczn▒ wiΩc cech▒ zachowania os≤b
inteligentnych jest to, ze rozwi▒zuj▒ wiΩcej zada± testowych w jednostce
czasu, co mo┐liwe jest dlatego, i┐ - jak wynika z przeprowadzonych bada± -
"inteligentni" wykonuj▒c jak▒╢ prace zu┐ywaj▒ mniej energii, a
wiec mniej siΩ mΩcz▒ i s▒ w stanie wykonaµ dodatkowe czynno╢ci. Geny
a inteligencja.
Najnowsze nowinki ze ╢wiata nauki g│osz▒, ┐e genetycy z Ameryka±skich
Narodowych Instytut≤w Zdrowia (NIH) prowadz▒ badania nad znalezieniem genu
odpowiadaj▒cego za inteligencjΩ u cz│owieka. Przebadano dwie╢cie
genialnych dzieci z USA, por≤wnano ich DNA z dzieµmi przeciΩtnymi.
Szczeg≤│owe wyniki maj▒ byµ wyjawione dopiero w przysz│ym roku. Jednak
pierwsze informacje m≤wi▒, ze za inteligencjΩ odpowiada wiΩcej ni┐ jeden
gen. Ich wp│yw jest ogromny i czy jeste╢my inteligentni czy nie wcale nie musi
mieµ zwi▒zku z edukacj▒, wychowaniem, ╢rodowiskiem. Naukowcy, na czele z
wybitnym genetykiem prof. Robertem Plomin'em, bΩd▒ badaµ jak dzia│aj▒ te
geny. Jedna z teorii g│osi, ┐e odpowiadaj▒
one za tworzenie nowych po│▒cze± nerwowych, przez kt≤re w m≤zgu przesy│ane
s▒ sygna│y nerwowe. Na pewno wiΩc nasza inteligencja zale┐y od naszego materia│u genetycznego, nie rodzimy siΩ z czyst▒ kartk▒ papieru, na kt≤rej ┐ycie i ╢rodowisko zapisuj▒ swe ╢lady. Miejmy nadziejΩ, ┐e nowe odkrycia nie stan▒ siΩ w przysz│o╢ci drog▒ manipulacji genetycznych ciosem dla dzieci pochodz▒cych z rodzin przeciΩtnych. |
