Walka z b≤lem iáudzielanie pierwszej pomocy wáwarunkach wyjazdu

Udzielanie pierwszej pomocy w sytuacjach ekstremalnych, takich jak masywny krwotok, wstrz▒s (np. b≤lowy przy urazach) czy zatrzymanie kr▒┐enia wymaga kwalifikowanej lekarskiej pomocy i specjalistycznego sprzΩtu (kt≤rym nie zawsze dysponuje tzw. karetka wyjazdowa). Nawet udzielanie pomocy przez zesp≤│ reanimacyjny w takich przypadkach, nierzadko ko±czy siΩ niepowodzeniem. Nie nale┐y siΩ wiΩc oszukiwaµ: w tych sytuacjach prawdopodobie±stwo sukcesu w udzieleniu pomocy przez amatora nie posiadaj▒cego ani zawodowych umiejΩtno╢ci, ani sprzΩtu reanimacyjnego czy odpowiednich lek≤w jest niewielkie. Podstawowe zasady prowadzenia sztucznego oddechu metod▒ usta-usta, czy zewnΩtrznego masa┐u serca opisane s▒ wszΩdzie, nie widzΩ wiΩc celowo╢ci ich powtarzania, tym bardziej, ┐e wiedz▒c o konieczno╢ci podejmowania takich dzia│a±, osobi╢cie nie wierzΩ w ich skuteczno╢µ. Tu wiΩc jedynie istotna uwaga: nim rozpocznie siΩ prowadzenie sztucznego oddechu i masa┐u serca nale┐y upewniµ siΩ, czy s▒ niezbΩdne (oznacza to sprawdzenie tΩtna na du┐ych tΩtnicach obwodowych, tj. w pachwinie i na tΩtnicy szyjnej, sprawdzenie oddechu).

Przejd╝my zatem do tego, co rzeczywi╢cie (poza wezwaniem pogotowia) mo┐emy zrobiµ:

Pozycja boczna ustalona

Obr≤t poszkodowanego: chwytaj▒c ratowanego za kolano, a drug▒ rΩk▒ za ramiΩ - ostro┐nie obr≤ciµ na bok, atabilizuj▒c jego g│owΩ. Czynno╢ci wykonane po obr≤ceniu: d│o± rΩki "g≤rnej" u│o┐yµ pod policzkiem, odgi▒µ do ty│u g│owΩ poszkodowanego, twarz kieruj▒c ku do│owi.

Nieprzytomnego z zachowan▒ akcj▒ serca i oddechem bez podejrzenia urazu krΩgos│upa k│adziemy w tzw. "pozycji ustalonej bocznej" (w po│owie obrotu miedzy le┐eniem na brzuchu a le┐eniem na boku, z rΩk▒ pod│o┐on▒ pod g│owΩ i jam▒ ustn▒ skierowan▒ ku do│owi) ma to zapobiec zach│y╢niΩciu siΩ tre╢ci▒ pokarmow▒ i zapadniΩciu siΩ jΩzyka. Uraz krΩgos│upa podejrzewamy m.in. wtedy, gdy: znamy mechanizm wypadku, gdy poszkodowany nie czuje ko±czyn lub/i nie jest w stanie nimi poruszaµ, gdy le┐y "nienaturalnie wygiΩty", gdy nie panuje nad funkcj▒ zwieraczy.

Poszkodowanego z podejrzeniem urazu krΩgos│upa nale┐y albo przenosiµ tak, by stabilizowaµ mu podejrzany o uraz odcinek krΩgos│upa (nigdy samemu, im wiΩcej pod│o┐onych r▒k, tym lepiej), albo w og≤le nie ruszaµ.

Je┐eli po wezwaniu pomocy musimy na jej przybycie czekaµ lub poszkodowanego zostawiµ, istotne jest zabezpieczenie mu stabilnej temperatury. W tym celu warto kupiµ i zabieraµ ze sob▒ na wycieczki, dostΩpn▒ w ka┐dej aptece tzw. dwustronn▒ foliΩ ratunkow▒ (jedna strona zabezpiecza przed nadmiern▒ utrat▒ ciep│a, druga przed nadmiernym nagrzaniem). Folie te s▒ lekkie (co wa┐ne) niewielkie i tanie, za│▒czona do nich jest instrukcja obs│ugi.

Przy podejrzeniu z│amania (nieprawid│owa o╢ ko±czyny, bardzo silny b≤l, du┐y obrzΩk itp.) staramy siΩ usztywniµ albo dwie s▒siednie ko╢ci - gdy urazowi ulega staw, albo dwa s▒siednie stawy - gdy urazowi ulega trzon ko╢ci. Poza usztywnieniem miejsca urazu, niezmiernie istotna jest walka z b≤lem. Wszystkie powa┐ne leki przeciwb≤lowe s▒ dostΩpne jedynie na recepty (uwa┐am, ┐e nie powinno to byµ przeszkod▒ we w│a╢ciwym zaopatrzeniu apteczki). Poniewa┐ wiΩkszo╢µ ludzi nie umie zrobiµ zastrzyku domiΩ╢niowego (o do┐ylnym ju┐ w og≤le nie ma co marzyµ), w grΩ wchodzi jedynie droga doustna (szkoda, lek siΩ wolniej wch│ania wiΩc p≤╝niej dzia│a). Do wyposa┐enia apteczki w leki i ╢rodki opatrunkowe wr≤cΩ na ko±cu artyku│u.

Wreszcie krwotoki: zr≤┐nicowanie ┐ylnego i tΩtniczego dla lekarza nie jest trudne, ale dla niefachowca, zw│aszcza w silnej emocji, mo┐e byµ. Podstawowe zasady to: w krwotoku tΩtniczym krew jest jasna, krwawienie ma charakter pulsacyjny i z regu│y jest silne. Krwotok ┐ylny charakteryzuje siΩ ciemniejszym zabarwieniem krwi, mo┐e byµ obfity, ale raczej nie ma charakteru pulsacyjnego. Zak│adanie opaski uciskowej te┐ nie jest │atwe (choµ nieraz niezbΩdne) i wi▒┐e siΩ z ryzykiem znacznego niedokrwienia (do utraty ko±czyny w│▒cznie), w krwotoku ┐ylnym nasila krwawienie. Dlatego zaleca siΩ miejscowy ucisk (silny) na krwawi▒ca ranΩ (to z regu│y wystarcza). Je┐eli nie wystarczy (przy za│o┐eniu ┐e mamy do czynienia z krwotokiem tΩtniczym), to mo┐e byµ stosowana opaska powy┐ej miejsca zranienia, co kilkana╢cie minut luzowana (w│a╢nie po to, aby unikn▒µ niedokrwienia ko±czyny).

Krwotok tΩtniczy Krwotok ┐ylny

Krwawienie tΩtnicze: wyp│ywaj▒ca z rany ci▒gle, lub w spos≤b przerywany jasna, ┐ywoczerwona krew. PostΩpowanie: konieczno╢µ natychmiastowego zatamowania. Krwawienie ┐ylne: krew ciemnoczerwona wyp│ywaj▒ca w spos≤b ci▒g│y. PostΩpowanie przy silnym krwawieniu: konieczno╢µ natychmiastowego zatamowania.

Wyposa┐enie apteczki

powinna byµ lekka i ma│a,
musi zawieraµ rzeczy absolutnie niezbΩdne, maj▒ce pom≤c nam lub komu╢ innemu w sytuacjach zdarzaj▒cych siΩ czΩsto (a nie w sytuacjach ekstremalnych, w kt≤rych wa┐niejsze jest zachowanie zdrowego rozs▒dku i zimnej krwi, ni┐ posiadanie lek≤w, kt≤rych nie bΩdziemy umieli u┐yµ),
powinna zawieraµ: zapakowany firmowo opatrunek ja│owy (gazΩ), banda┐ (je┐eli jeden to elastyczny), opatrunek z plastrem, wymienion▒ foliΩ dwustronn▒ oraz lek przeciwb≤lowy.

Leki przeciwb≤lowe dostΩpne bez recepty s▒ lekami o r≤┐nej sile dzia│ania i zawsze w formie tabletek (a wiΩc doustne). Ja osobi╢cie w g≤rach i na dalszych wyjazdach rowerowych mam ze sob▒ 1-2 ampu│ki Pyralginy (na receptΩ), kt≤r▒ po otwarciu ampu│ki mo┐na wypiµ (w smaku ohydna, silnie dra┐ni b│onΩ ╢luzow▒ ┐o│▒dka, nie jest obojΩtna dla szeregu narz▒d≤w wewnΩtrznych, ale dzia│a szybko i mocno) oraz 1-2 ampu│ki Tramalu a 100 mg, kt≤re r≤wnie┐ mo┐na wypiµ. Lek ten ma silne dzia│anie przeciwb≤lowe, nie dra┐ni ┐o│▒dka, u czΩ╢ci ludzi powoduje nudno╢ci i zawroty g│owy lecz niew▒tpliwie dzia│a (stosowany bywa w b≤lach zawa│owych i nowotworowych, co w spos≤b bezpo╢redni ╢wiadczy o jego mocy).

NiezbΩdne rzeczy, jakie powinny byµ w apteczce mo┐na by mno┐yµ, lecz nie sadzΩ, aby ktokolwiek wozi│ ze sob▒ wiΩcej, ni┐ wymieni│em powy┐ej. Wydaje mi siΩ, ju┐ na koniec, ┐e najwa┐niejsze jest zapanowanie nad w│asnym strachem (i lΩkiem poszkodowanego) i stosowanie tego, co siΩ naprawdΩ umie.

Krystian Ko╢ci≤w

bikeBoard 1-2/2000

Napisz do redakcji

Web design
& mastering:
Zbooy