home *** CD-ROM | disk | FTP | other *** search
- 2
- 1 Anglia/Londyn:
- 1) Opublikowany w Londynie w 1848 i rozpowszechniony
- w ca│ej Europie i Ameryce P≤│nocnej (1871) äManifest
- Komunistycznyö, napisany przez Karola Marksa (1818-
- 1883) i Fryderyka Engelsa (1820-1895) formu│owa│ program
- komunizmu, w wersji zwanej "marksizmem" - od nazwiska
- wsp≤│tw≤rcy ruchu. Autorzy zapowiadali ewolucjΩ gospodarki
- £wiatowej z fazy wolnorynkowej w monopolistyczn╣
- i nieuchronny upadek systemu kapitalistycznego.
- Uzasadniaj╣c przewagΩ ekonomii nad zjawiskami
- politycznymi (dlatego │╣czyli rozwi╣zanie sprawy polskiej ze
- zwyciΩstwem rewolucji w Niemczech i Rosji) Marks i jego
- zwolennicy twierdzili, ┐e proletariat nie ma ojczyzny;
- przypisywali mu misje dziejow╣, jak╣ mia│o byµ
- spo│eczno-ekonomiczne wyzwolenie ca│ej ludzko£ci (g│o£ne
- has│o "proletariusze wszystkich kraj≤w │╣czcie siΩ!").
- Historie spo│eczn╣ ukazywali jako historiΩ walk klasowych,
- krytykowali mieszcza±stwo za "oportunizm" i "nacjonalizm".
- Program marksist≤w │╣czy│ elementy o£wieceniowego
- utopizmu z radykalizmem spo│ecznych ┐╣da± (dyktatura
- proletariatu), trafiaj╣c tak do intelektualnych elit na
- Zachodzie i Wschodzie, jak i do klasy robotniczej we
- Francji, Niemczech. S│abszy odzew ideologia marksizmu
- wywo│a│a w Polsce i we W│oszech, w kt≤rych to kwestia
- spo│eczna │╣czy│a siΩ £ci£le z niedocenian╣ przez
- komunist≤w problematyk╣ narodow╣.
-
- 2)Licz╣cy w 1861 roku 2,8 mln mieszka±c≤w tzw. Wielki
- Londyn (ca│a aglomeracja) stanowi│ £wiatow╣ metropoliΩ
- handlu i finans≤w, najwiΩkszy brytyjski port, wΩze│
- ┐eglugowy i komunikacyjny. Przemys│ wyspiarski
- skoncentrowany by│ jednak w innych miastach: Liverpoolu,
- Manchester, Glasgow. Ludno£µ wielkich aglomeracji
- przyrasta│a teraz szybko ze wzglΩdu na migracje ze wsi:
- w latach 1851-1861 z 2,1 mln przyrostu ludno£ci, a┐ 2/3
- przypada│y na miasta. Anglia wraz z Wali╣ liczy│y 1861 20
- mln mieszka±c≤w; dziesiΩµ lat p≤ƒniej ju┐ 22,7 mln.
- Zmniejszy│a siΩ jedynie populacja Irlandii (nawiedzanej od lat
- 40-tych klΩskami nieurodzaju i g│odu), g│≤wnie z powodu nie
- ustaj╣cej emigracji do Stan≤w Zjednoczonych, Kanady,
- Nowej Zelandii i Australii (w latach 1846-1871 wyjecha│o
- z Wysp Brytyjskich 5,5 mln os≤b).
-
- 3) Po zniesieniu ce│ zbo┐owych w latach piΩµdziesi╣tych
- rolnictwo brytyjskie modernizowa│o siΩ, zmuszone do tego
- przez zagraniczn╣ konkurencjΩ. Prawdziwy boom prze┐ywa│
- przemys│, szczeg≤lnie wΩglowy (czterokrotny wzrost
- w dziesiΩcioleciu 1850-1860), hutniczy, maszynowy,
- okrΩtowy i bawe│niany. Manchester wytwarza│ 2/3 £wiatowej
- produkcji w przemy£le bawe│nianym. Rozwija│a siΩ flota
- handlowa, jej tona┐ wzr≤s│ w latach 50-tych o 50%.
-
- 4) Ze wzrostu dochodu narodowego korzysta│a szybko
- rozwijaj╣ca siΩ klasa £rednia, w sk│ad kt≤rej wchodzi│y takie
- grupy, jak: bur┐uazja, wolne zawody, administracja
- pa±stwowa, kadra techniczna przemys│u (czyli "bia│e
- ko│nierzyki"), kadra oficerska wojska i policji,
- duchowie±stwo. R≤s│ poziom wykszta│cenia i poziom
- etyczny wymienionych grup spo│ecznych. Ko±czy│a siΩ
- epoka "krwio┐erczego kapitalizmu", elity bur┐uazji zdawa│y
- sobie sprawΩ z konieczno£ci poprawienia sytuacji
- materialnej i moralnej warstw ni┐szych. Zajmowa│y siΩ
- filantropi╣, finansowaniem szkolnictwa, instytucji kultury
- i nauki.
-
- 5) W 1851 otwarto w stolicy Wielkiej Brytanii pierwsz╣
- wystawΩ £wiatow╣ pod nazw╣: Wielka Wystawa Przemys│u
- Wszystkich Narod≤w. Obrazowa│a ona osi╣gniΩcia
- techniczne epoki; ju┐ sam Pa│ac Kryszta│owy wybudowany
- na potrzeby wystawy stanowi│ przyk│ad zastosowania
- nowoczesnej techniki budowlanej i oryginalnej, nowatorskiej
- formy architektonicznej (┐elazny szkielet zamkniΩty
- szk│em). Odt╣d podobne wystawy organizowano
- w najbardziej rozwiniΩtych ekonomicznie krajach
- europejskich, g│≤wnie jednak we Francji (Pary┐ kolejno 1855,
- 1867, 1878, 1889, 1900) i w Stanach Zjednoczonych
- (Filadelfia 1876, Chicago 1893}, planuj╣c tereny wystawowe
- i wznosz╣c zr≤┐nicowane pod wzglΩdem stylistycznym
- pawilony narodowe.
-
- 6) W Londynie oddano do u┐ytku 1863 pierwszy odcinek
- metra, czyli szybkiej kolei miejskiej, biegn╣cej g│≤wnie
- p│ytkimi wykopami; pierwsz╣ liniΩ g│Ωbinow╣ o trakcji
- elektrycznej wybudowano 1890.
-