PC Shareware 14

home *** CD-ROM | disk | FTP | other *** search

/ PC Shareware 14 / pc_shareware_14.zip / MISZMASZ.RAR / RIMBAUD.DAR (.txt) < prev next >

Wrap

Borland Turbo Vision Help | 1995-02-18 | 49KB | 2,479 lines

tka podr yciu i tw ci Artura Rimbauda. Literatura: 1. Arthur Rimbaud Wiersze Sezon w piekle Iluminacje Listy Wyb r i opracowanie Artur Mi dzyrzecki Wydawnictwo Literackie, Krak w 1993 2. Ja to kto inny. Korespondencja Artura Rimbauda. Wyb r i przek ad Julia Hartwig i Artur Mi dzyrzecki Czytelnik, Warszawa 1970 3. Arthur Rimbaud Poezje wybrane Wyb r i opracowanie Artur Mi dzyrzecki Ludowa Sp dzielnia Wydawnicza, Warszawa 1993 1854 - 20 pa dziernika w Charleville, Ardeny, urodzi Jean Arthur Rimbaud, syn Fryderyka Rimbauda, zawodowego oficera i Vitalie Cuif, z rodziny drobnych w cicieli ziemskich. 1862 - Artur Rimbaud wst puje jako ekstern do szko y w Charleville. Pierwsze pr by poetyckie i prozatorskie. W wieku 8 (!) lat. 1864 - Ojciec Rimbauda przechodzi na emerytur i zrywa z rodzin , z kt i tak od paru lat nie utrzymywa stosunk w. Dziwak bez poczucia rodzinnego. Podobno pisa na tematy wojskowe, a nawet przek Koran. R kopis w tych nie znaleziono. Matka Rimbauda, dumna szlachecka c rka, podaje si od tej pory za wdow . Jak to w ma ym miasteczku. Rodzina, wychowanie, atmosfera w domu i miasteczku, wszystko to musia o mie yw na tw Artura Rimbauda. 1865 - Rimbaud wst puje do gimnazjum w Charleville. Zas b jego wiedzy jest ju tak du e w p tora roku robi trzy klasy. f 1869 - Jako nastolatek pisze mistrzowskie wr skie heksametry. Dostaje za nie w szkole wiele wyr , publikuje trzy poematy skie w czasopi mie szkolnictwa redniego, za jeden z nich zdobywa pierwsz nagrod w konkursie gimnazj w z kilku departament w. Wtedy te powstaje pierwszy znany (bo wydrukowany w gazecie) wiersz francuski Rimbauda. 1870 - To bardzo p odny poetycko rok. Rimbaud dojrzewa w tempie eksplozji. Wybucha wojna francusko-pruska, zaczynaj ucieczki i w gi Rimbauda. Najpierw do Pary a, tam zostaje aresztowany za w gostwo. W czasie obl enia Pary a przez Prusak w mieszka cy zjedli podobno wszystkie koty i myszy. Wkr tce Rimbaud ucieka z domu po raz drugi i pieszo w druje do Brukseli. Po drodze pisze takie wiersze jak Moja bohema, Zielona gospoda, czy Marzenia zimowe. W ko cu matka ga go do Charleville. 1871 - Rimbaud ca ymi dniami czy w bibliotece. Pisze buntownicze teksty przeciwko wstr tnym mieszczuchom. Prowokuje i ajdaczy si . W lutym znowu ucieka z domu do Pary a i po dw ch tygodniach wraca pieszo do Charleville. Jest wiadkiem, podobno czynnym, Komuny Paryskiej. Wiosn pisze Modlitw wieczorn . W maju Rimbaud ma ju koncepcj poezji, kt ada w Li Jasnowidza. To tak e blu nierczy okres dojrzewania Rimbauda. Pastwi si poetycko nad pierwsz komuni swojej siostry. Pisze do Banville'a, s awnego parnasisty, i przesy a mu wiersz Co poetom temat kwiat w. W tym te "wspania ym" roku powstaj dwa najs ynniejsze wiersze Rimbauda: Samog oski i Statek pijany. Za po rednictwem orygina a z Charleville (wiedzia z kim warto si przyja ) Rimbaud nawi zuje korespondencj z paryskim poet Paulem Verlaine'm, kt ry przeczytawszy "Statek pijany", od razu rozpoznaje w Rimbaudzie geniusza. We wrze niu Rimbaud przyje a do Verlaine'a i zamieszkuje w domu jego ony i te 1872 - Rimbaud i Verlaine ca ymi dniami w po Pary u, podobno ich zwi zek to co cej ni przyja . Verlaine k ci si . Rimbaud przenosi si kolejno do mieszka Banville'a i Foraina. Wiosn wraca do Charleville i pisze tam m.in. Micha Krystyn , Komedi pragnienia, Pami oraz . W lipcu Rimbaud i Verlaine wyje do Brukseli, stamt do Anglii. ona Verlaine'a wnosi o separacj . Rimbaud znowu wraca do Charleville i zaczyna pisa poematy proz . Zauwa prawid : dzi ki ucieczkom i w gom Rimbaud dojrzewa i ma o czym pisa , a po powrocie pisze. Powroty to pisanie. Co mu pozostaje w prowincjonalnym Charleville poza pisaniem? Inna sprawa, wczesnej Europie wszystko, co nie by o Pary em, by prowincj 1873 - W styczniu Rimbaud jedzie do Londynu, do Verlaine'a, na jego pro . Wiosn wraca do domu i pisze Sezon piekle. Znowu spotyka si z Verlaine'm i jad razem do Londynu, potem Verlaine wyje a do Brukseli, Rimbaud za nim, tam dochodzi do dramatycznej k tni mi dzy nimi, Verlaine strzela do Rimbauda i rani go lekko, za co zostaje skazany na dwa lata wi zienia. W sierpniu Rimbaud wraca do rodzinnej posiad ci i ko czy "Sezon w piekle". Drukuje go nawet w Brukseli, ale nie ma pieni dzy, by wykupi od drukarza nak ad. Tylko par egzemplarzy rozsy a przyjacio 1874 - Zim dza w Pary u, gdzie nawi zuje przyja z poet Germainem Nouveau, z kt rym wyje a do Londynu. Tam utrzymuje si z lekcji francuskiego. W latach 1873-1875 pisze poematy proz nale ce do Iluminacji. ? 1875 - Na Bo e Narodzenie przyje a do Charleville, ale ju w styczniu wyrusza do Niemiec. Pisze dalsze cz ci "Iluminacji" i na zawsze zrywa z literatur . Odt tylko w wki, podr e i przygody: latem tego roku przez Niemcy i Szwajcari do W och. Zim dza w domu rodzinnym. Uczy si kilku j w naraz. W nast pnych latach: Holandia, Djakarta, Austria, Szwecja i Dania. Potem znowu Niemcy, Szwajcaria i W ochy. Na zim nieodmiennie wraca do Charleville. Usi uje si wydosta z Europy. P ynie na Cypr. Wraca. Znowu p ynie na Cypr, gdzie pracuje jako nadzorca budowlany. W ko cu przybywa do Hararu. Tam, na tym swoim Wschodzie, mi dzy Adenem i Hararem (dzisiejszy Jemen i Etiopia), zajmuj wnie handlem (w tym tak e broni , a legenda g osi, e i niewolnikami) i nabijaniem sobie kiesy, ale tak e wyprawami badawczymi, sp dza kilka lat. Jest ju "tylko" kupcem my cym i pisz cym o sumach, po yczkach i procentach. Wraca do Europy, do Francji, do Charleville - ju miertelnie chory na raka. Amputacja nogi nie pomaga, po kilku miesi cach wszystko si czy. 2 Umiera 10 listopada 1891 roku, w wieku 37 lat. 6 -------------------------------------- Oprowadz po tw ci Artura Rimbauda. Oprowadz e po swoich fascynacjach jego poezj . Zapomnij o wszystkim. Wy cz telewizor, radio, telefon. Zamknij drzwi na klucz. Wygo wszystkich z domu. I czytaj. To b tkie podr e, wi c wybierz kt z dr g i ruszaj. j Droga Droga Marzenia zimowe Droga Jasnowidza Rejs Statek pijany Droga Samog Droga Sezon piekle Droga Iluminacje Zima si a, nadesz a wiosna. Marzy si lato m ode i wolne, e i wonne. wiat stoi otworem. Nic nie jest wa ne. Wa na jest tylko w wka samotna przez letnie pola. Lato jest wieczne. M jest wieczna, gdy si ma 16 lat. kitne zmierzchy letnie p miedz poln Skro traw i zi , muskany przez dojrza yto... pod stop ros podoln Pozwol wiatrom k odkryt Nie b tedy m ani my wcale. Lecz nieko czona mi w moje serce sp ynie... szed jak Cygan - w coraz dalsze dale, W przyrodzie, jak z kobiet , szcz sny w tej godzinie. Bronis awa Ostrowska X Teraz ten sam wiersz w t umaczeniu Miriama. Z apmy nieco tego findesieclowego ducha... W modre, letnie wieczory, p miedz echtany zb kitami, depta trawy p Marz c, czu pod stopami ro Dozwol wiatrom k Nie b . W ciszy niewys ownej, W duszy mi ogromna wzbierze mi z pogod , het, daleko, jak cygan w drowny, W Natur - szcz sny taki, jak z kobiet Miriam O -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr , to nie jest mi , to jest co innego. To jest poezja, m i ona. Mieli my wtedy po szesna cie lat. + KOMEDIA W TRZECH POCA UNKACH (fragment) [...] em jej kostki g; wybuch miechem, ry si rozprys w trel boski, Kryszta w zabrzmia echem. Schowa a stopy, a potem rzek a: No, no, no! miech kaza zapomnie o tem, e mnie za skarcono. Poca em jej oczy... Jak ptak pod warg trzepie... Gest czyni uroczy Rzek a mi: A, jeszcze lepiej! Mam ci powiedzie , panie. Lecz reszt w gardlem jej zd usem, co j mianie yczliwe przyprawi a koszulk cieniutk A drzewa zaciekawione Przez okna bliziutko, bliziutko Schyla cie zielone. Jaros aw Iwaszkiewicz O -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Na placyku w Charleville, prowincjonalnym miasteczku francuskim z drugiej po owy XIX wieku. Jest p ne popo udnie letnie. Szesnastoletni poeta patrzy pob liwie na mieszczuch w, filistr w, damulki, wojskowych, dzieciaki i m tniak w, na ca mena . W taki wiecz r nie chce si nawet epatowa w... Nastr j dobry, eby wypi piwo i zdyba panienk . Nied ugo i tak st d zwieje. To ju postanowione. Nie mo inaczej. g PRZY MUZYCE (fragment) Co czwartek na placyku, w d traw wyp Gdzie wszystko jest w porz dku: drzewa i stokrotki, Mieszczuchy, kt rych dusz lipcowe upa Wieczorami obnosz familijne plotki. Tu wojskowa orkiestra w takt ko ysze b yszcz ce swoje czaka piewn flet w ari Doko a, w pierwszych rz dach, paraduje gogo, U zegarka jak brelok dynda pan notariusz. Rentierzy z fraz walczyka wy awiaj pstryczki, Brzuchaci urz dnicy wlok swoje damy, Przy nich panny s ce, dumne przewodniczki, Prezentuj falbanki sztywne jak reklamy. Na zielonych aweczkach, g aszcz ki lasek, Klub kupc w emeryt w z daleka od gwaru W bardzo powa nych sporach rozgrzebuje piasek I oblicza w got wce: c summa summarum... Rozwalaj c na awce okr ladki Jaki mieszczuch flamandzki, p katy jak klucha, Delektuje si fajk , z kt rej - szmugiel rzadki - Wysypuje si tyto w drobniutkich okruchach. Tam zn w banda w wrzeszczy w mroku alej, A walcem nastrojeni do czu ej sielanki Zaci dymkiem g upawi kaprale I pieszcz c dzieci w w zkach ba mamki. [...] odzimierz Lewik Q -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Lato si czy. Latem du dzia o - mi ostki, lektury, pisanie. Lenistwo s odkie i ajdaczenie si . Tak niezno nie dojrzewa geniusz poety w arde skiej mie cinie. Tak nieuchronnie i bez powod w. Zupe nie jakby musia o tak by . Ach, Pary , Pary , uciec do Pary a. Ale jeszcze w Charleville, pod koniec wrze nia, z odrobin ironii i czu ci dla siebie i reszty, ta rozkoszna dziecinada: ROMANS Ach, nie jest si powa nym w siedemnastej wio Wieczorem, w d bomb piwa, szklanek lemoniady, Kawiarni o wietlonych i gwarnych rado Aleja lip ocienia ciche promenady. Powietrze takie s odkie przymyka powieki, Tak dobrze pachn lipy w czerwcowe wieczory, Wiatr obci ony gwarem - miasto niedalekie - Ma w sobie zapach winnic i piwa odory. Nagle malutki skrawek nieba gdzie widnieje, Granatowy, oprawny w drobniutkie ga Przepi ty gwiazdk , co s odko topnieje I jak dreszczyk przesy j promyczek w Noc czerwcowa! I m ! - To upaja troch Krew staje si szampa , do g owy uderzy, Gada si ! A na wardze ca us czeka p I dr y na niej jak ma e niecierpliwe zwierz Przez powie ci szale cza serc robinsonada Zacznie si , gdy z powag daty bardzo Minie ci panna w miejscu, gdzie latarnia blada Ujmie j w cieniu ojcowskich ko nierzy. Poniewa ona my nader naiwny, Tupoc c drobnym krokiem pos usznej panienki Obraca si i wzrok sw j zasy a przedziwny, Tak e na ustach gasn ci wszystkie piosenki. c jeste zakochany strasznie a po sierpie Przyjaciele odchodz , jeste le widziany, miesz twe sonety, owoc d ugich cierpie wieczorem otrzymasz list od ukochanej. W taki wiecz r w kawiarni szumi cej rado esz da bomb piwa albo lemoniady. Ach, nie jest si powa nym w siedemnastej wio Tam, gdzie cie lip zielonych kryje promenady. Jaros aw Iwaszkiewicz 5 Tu si czy droga pierwsza. Powr my na rozstaje. I -------------------------------------- Rozstaje Poprzedni Przeczucie zimy. Zima przyj musi. Rimbaud m wi: "I obawiam si zimy, bo jest por d". Trzeba ucieka z tej mie ciny i trzeba wraca . Pierwsze poci gi. Jesienne marzenia o zimowych poci gach. On i ona. Ale tak naprawd to jej nie ma i nigdy nie b dzie. MARZENIA ZIMOWE Dobrze nam b dzie w tej zimowej je W mi kkim r owym wagonie. kitnych k tach poduszek jak w gnie Ca j utonie. Aby nie patrze na okienne szyby, Zamkniesz ocz ta strwo Bo ta w nocy czarne wilki niby A niby czarne demony. Nagle poczujesz dotyk po echtliwy - To ca us mi kki, paj k dokuczliwy, Po karku ci ci snuje. Powiesz mi: ap go! , uchylaj I rozpoczniemy bestii d ugie Kt ra daleko w druje. Jaros aw Iwaszkiewicz O -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Nadal piesze w wki latem 1870. Po okolicach bli szych i dalszych, a nawet do Brukseli. Europa jest taka ma a, ale czy mo na z niej uciec? Poezja ro nie, umys nie, dusza ro nie. Na razie s to "tylko" sonety. Bo najprzyjemniej ucieka z domu wtedy, gdy si go ma. V ZIELONA GOSPODA Pi ta po po udniu od tygodnia dar em, jak potrzeba, Trzewiki w drodze ska ami usianej, Kiedym w ober y kaza poda chleba, a i szynki leciutko ogrzanej. Siad em szcz liwy wyci c nogi, Naiwny dese tapet ogl Rozkosznie by czonemu z drogi, Kiedy dziewczyna z rozwini tym cia - Dla takich ca us to jest tylko has miana chleb mi przynios a i mas Szynk na wzorach talerza, Ciep , czosnkiem nacieran I szklank wielk piwa z pian W kt rej si pali promie odwieczerza. Jaros aw Iwaszkiewicz Q -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Znowu w domu. Nie ma jak w domu? Rimabud m wi: "Ile jest zmy ci w wiejskim wyczekiwaniu". Na co czeka ? Czekanie jest przyjemne, wyobra nia ro nie, przelewa si na papier. Owoc stwo da o lato tego roku. ZALOTNA Ciemno jadalni przepaja wo Pachnie pokost i jab ka dojrza e i miodne, A ja sam nawet nie wiem, co zmiatam z talerza W okaza ym fotelu siedz c najwygodniej. Jedz ucham, jak zegar wydzwania godziny... Nagle przez drzwi otwarte z kuchni, naprzeciwko, Wchodzi s ca - nie wiem dla jakiej przyczyny W bluzce na p rozpi tej, z rozburzon grzywk Dziewczyna wodz cym, male kim paluszkiem Po twarzy jak brzoskwinia z aksamitnym puszkiem I wargi stroj c drobne w u mieszek niewinny Coraz nowe troskliwie odmienia mi dania... Potem - wida dziewczynie chce si owania - Podsuwa mi policzek: Dotknij, jaki zimny. odzimierz Lewik Q -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr gostwo nigdy nie by o w cenie. A cyganeria... Gdzie mieszkasz, gdzie pracujesz, gdzie si uczysz? Wsz dzie. Jestem wsz dzie i nie mam przy sobie pagera. Ten uroczy, p dracki sonecik mo e pom c w wielu powa nych sytuacjach. Niepowa ne. Je em po wiochach rowerem bez celu. Cha upy nie mog y chodzi za mn . Widziano mnie tylko przez chwil to tu, to tam. Wolno to teraz nieuchwytno . Tuwim odda tu znakomicie francusko tego wiersza. "Oh! la la!" - to by o genialne. MOJA BOHEMA em si - z r koma w podartych kieszeniach, W bluzie, co ju nieziemsk prawie by a bluz Szed em pod niebiosami, wierny ci, o Muzo! Oh! la la! co za mi widzia em w marzeniach! Szerok dziur y me jedyne portki, W drodze, p drak-marzyciel, uk em wiersze, Na Wielkiej Nied wiedzicy mia em sw ober A od mych gwiazd na niebie p szelest s odki. em gwiazd w te dobre wieczory wrze niowe, Siedz c na skraju drogi, i czu Jak mocne wino, rosa kroplista mi zrasza. Lub gdy w kr g fantastycznych cieni ros - Jak gdybym lir , wyci em gumy, Stop c przy sercu, ze zdartego kamasza. Julian Tuwim ' Niech tu b dzie koniec drogi drugiej. I -------------------------------------- Rozstaje Poprzedni cie do profesora literatury i poety Paula Demeny'ego, napisanym 15 maja 1871 roku, a nazwanym p niej "Listem Jasnowidza", przedstawi Rimbaud swoj koncepcj poezji i poety. Nastolatek z Charleville podsumowa tko i dosadnie francusk literatur czesn LIST JASNOWIDZA (fragment) [...] Bo JA to kto inny. Je li mied budzi si jako tr bka, nie ma w tym jej winy. To dla mnie oczywiste: jestem obecny przy wykluwaniu si mojej my li: ogl dam j ucham jej; poci gam smyczkiem: symfonia zaczyna drga biach lub jednym skokiem zjawia si na scenie. Gdyby starzy durnie nie znale li jedynie fa szywego znaczenia JA, nie musieliby my wymiata tych milion ciotrup w, kt re od nieogarnionych czas w gromadzi y wytwory swej podejrzanej inteligencji, obwieszczaj autorami! [...] Pierwszym celem docieka owieka, kt ry chce by poet , jest znajomo samego siebie, zupe na; szuka swej duszy, kontroluje j , poddaje pr bom, uczy si jej. Od chwili, kiedy j pozna, powinien j uprawia [...] M , trzeba by jasnowidzem, uczyni jasnowidzem. Poeta czyni si jasnowidzem przez d ugotrwa e, bezmierne i wiadome rozprz enie wszystkich zmys w. Wszystkie formy mi ci, cierpienia, szale stwa; sam szuka i wyczerpuje w sobie wszystkie trucizny, by zachowa z nich tylko kwintesencje. N [...] Poeta jest wi c naprawd odziejem ognia. Jest obarczony ludzko , zwierz tami nawet; powinien da odczu , dotkn swe wynalazki; je li to, co przynosi stamt d, ma form , daje form li jest to bezkszta tne, daje bezkszta tne. Znale zyk. Zreszt owo jest my , nadejdzie czas j zyka uniwersalnego! [...] Musset po czternastokro odra cy jest dla nas, obola ych i ogarni tych wizjami pokole re zniewa a jego anielskie lenistwo! [...] Ale e ogl niewidzialne i s nies yszalne to co innego, ni przejmowa ducha rzeczy martwych, Baudelaire jest pierwszym jasnowidzem, kr lem poet w, prawdziwym Bogiem! on jednak w rodowisku zbyt artystycznym i forma, tak w nim chwalona, jest licha. $ Julia Hartwig, Artur Mi dzyrzecki N -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Ucieczka w "rozprz enie wszystkich zmys w" od koszmarnej beznadziei miasteczka. Jasnowidzenia poetyckie. I nadwer anie fa szywej rzeczywisto ci. A marzenia coraz gor tsze. Wyobra nia wrze. Tylko upi warto. MODLITWA WIECZORNA siedz c jak anio ku cyrulika, W gar ci kufel obiony mam, w r kach cygaro. Grdyka si z kolanami zgi tymi spotyka Pod nieb nieprzenikliw i ci kotar Marzenia, jak gor ce ptak w wydzieliny, Obdarzaj me wn trze tysi cem upiecze Czasem serce me cichnie jak ga tarniny, Gdy je skrwawi czarniawe, m ode z oto cieczy. Gdy starannie marzenia ju wepchn em w siebie, Odwracam si , wch wszy co trzydzie ci bomb, I skupiam si , by ul nagl cej potrzebie, Jak Pan, ponad hyzopy i nad cedr agodny - szczam wysoko, ku chmurom na niebie, mi zezwoli na to heliotrop w klomb. Jaros aw Iwaszkiewicz O -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Nie ma nic bardziej wzruszaj cego, jak genialny nastolatek wspominaj cy dzieci stwo... Sk to wszystko w nim wzi o. Ten bunt genialnej wyobra ni. Co on sam o tym my li? Jak to w nim narasta o? Przeczuwa . "Wielki poeta musi by stary w momencie, gdy pisze sw j pierwszy wiersz". Nawet gdy ma siedemna cie lat. SIEDMIOLETNI POECI (fragment) [...] W ci gu dnia - co za m ka - by grzeczny, wzorowy: Lecz pewne drobne fakty i czarne narowy wiadczy y o ob udzie ch opca. Wi c bywa e w mrocznym korytarzu z tapet sple Wyci w przej ciu j zyk, pi w pachwin wciska W jego oczach zamkni tych r j punkcik Wieczorem otwiera drzwi. On - wysoko Na schodach siedzia , charcz pod dnia zatok Co si z dachu zwiesza a. Za w letnie upa mu t pe, g upie my li zaprz Zamyka na d ugo w przewiewnym wychodku I oddycha , i duma spokojnie tam w rodku. Gdy woni dnia sk pany ogr dek za domem w ksi wietle nieruchomem, opiec si u st p muru k w gliniastej ziemi I wizje wywo oczy tymi, uchaj c, jak robactwo toczy szpaler zgni [...] Trwo y go grudniowe, niedziele ponure, Kiedy na gierydonie, ulizany g adko, Czytywa Pismo te z zielon A co noc go t y zjawy sn w koszmarnych. [...] w rzeczach mrocznych najbardziej lubowa c zapuszcza aluzje, w pokoju si chowa W nagim, tchn cym wilgoci , wysokim pokoju, I w g bokiej zadumie czyta powie swoj kich nieb rudych, las w zatopionych I drzew rozros ych gwiezdnie i kwiat w czerwonych - Zawr owy, spadanie i chaos pop ochu! Tymczasem si ulica budzi a po trochu... On, samotny, pod p tno surowe si wsuwa W nim za agiel rozpi ty okrutnie przeczuwa Julian Tuwim O -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr "Ja te parnasist !" - pisa w lipcu 1871 roku do Teodora de Banville'a, wydawcy czasopisma "Le Parnas contemporain" (Parnas Wsp czesny). W nie, co widzi poeta, gdy patrzy na kwiaty lub cokolwiek? I jak to napisa . A co czyta ? Ten wiersz Rimbaud podpisa jako Alcide Bava. / CO M POETOM NA TEMAT KWIAT W (fragment) Panu Teodorowi de Banville [...] Lilie! Nie wida tych lilii! Tylko w twych wierszach dygoc Jak r kawy spod mantyli Grzesznic snuj cych si [...] O, swojskich gaj Beznami tne fotografy! Flora bywa rozmaita, Tak jak korki od karafy! [...] Tropicielu, co na przybo Obiegasz jurne pastwiska, O, by oby lepiej, gdyby Botanik ledzi z bliska. Wnet odda ochot Gzy rude za kantarydy, Ren siny za Rio z A Norwegie za Florydy. [...] Bierz nade wszystko za temat Ziemniaczane paso - Zreszt c poemat, Gdzie sens tajemny ukryty, W Paramaribo Treguiera Powinien czyta poeta, Jak r tomy Figuiera Z rycinami, u Hachette'a! Adam Wa Koniec trzeciej drogi. Mo e by tak teraz w rejs? Szalony rejs. I -------------------------------------- Rozstaje Poprzedni No, tak: STATEK PIJANY. Tym wierszem zachwyca pokolenia. Wyobra nia genialnego nastolatka rzeczywi cie zwala z n g. Ale ten wiersz to nie tylko wyobra nia. To logika i dojrza y kunszt poetycki. Rimbaud, m ody gniewny, by doskona ym rzemie lnikiem poetyckim. Zreszt jako dziecko pora nauczycieli g swoich skich heksametr w. "Le bateau ivre". Ile to razy czyta em ten wiersz, i ile to razy dzi ki niemu ten brzydki wiat wydawa mi si kny. Rimbaud nada tu doskona y poetycki kszta t wybuchowi poetyckiej wyobra ni. Musia o tak by . W tym ma ym, zgni ym Charleville Rimbaud musia w ko cu napisa takiego. A potem? Dalej ju z pozoru nie mo na by . Rimbaud poszed . Ale o tym p niej. "Statek pijany" w kongenialnym przek adzie Zenona Przesmyckiego - Miriama. Tylko o tym jednym wierszu Rimbauda napisano tomy. Ja ju nic nie napisz . Tym, co rozumiej , nie musz umaczy . A tym, co nie rozumiej , wyt umaczy nie potrafi . Ale wyruszamy. y STATEK PIJANY dem Rzek oboj tnych niesion w uj cia stron nie wiedzie mnie d holownik Dla strza swych za cel wzi y ich Sk ry Czerwone I nagich do pstrych s w przybi d krzyk Nie dba em o za ogi po wszystkie me czasy, Ja, d wigacz zb flamandzkich, angielskiej bawe Gdy si z holownikami sko Gdzie chcia em, ponios Rzek spienione we ych ko przyp w, odp Ja, przesz ej zimy g uchszy nad m zgi dziecinne, Bieg em! Tryumfalniejszych nie zazna y dziw wyspy wzi dom przez bezdro ynne. Zbudzenie me na morzu wir powietrzny. Dziesi nocy, jak korek, ta em na fali, W kt rej ludzie ko t widz ofiar wieczny, Nie t c do md ych latar znik ych gdzie w oddali. odsza ni ustom dzieci miazga jab ek kwa nych, d ziele sosnow wdar Unios a ster, kotwic , stosy lin zapa I zmy y wstr tne i win plamy sine. I odt em si w wielkiej pie ni Morza, Przesyconej gwiazdami, piewnej jak muzyka, em to modr , gdzie po d bezdro Zadumany topielec niekiedy przemyka. Gdzie barwi c nagle szafir - pijanymi wiry Albo rytmem powolnym, pod s omienienie - Mocniejsze nad alkohol, olbrzymsze nad liry, Fermentuj ciowe czerwienie. Znam nieba p ce w gromy i wichrzyce, Nawroty w w, pr dy, znam wieczory, Znam jutrzenki srebrzyste jako go bice, Widzia em to, co cz owiek widzie zawsze skory. Widzia ce nisko w plamach zgr z mistycznych, Jak s ugie, zimne fiolet w martwice, Podobne do aktor w w dramach praantycznych, Na fale w dal tocz ce swych drga tajemnic Marzy em noc zielon nienia, unki na m rz oczy k ce si wolno, tomodre fosfor piewnych przebudzenia I nies ychan w pogo dookoln Miesi ce ca e z fal histerycznym Oborom, szturmowa em ku raf skalnym cianom, Nie e stopy Maryj na sierpie ksi ycznym eb dychawicznym zetrze Oceanom. Potr em, czy wiecie? Florydy bajeczne Z chaosem cz panterzych i kwiat w, urody Ludzkiej i t cz, wiod cych, jak cugle powietrzne, Pod m rz widnokr gami lazurowe trzody. Widzia em wr ce bagnisk olbrzymich fermenty, Sieci, gdzie w d trzcin gnij e Lewiatany, Zapadania w d nag d ciszy zakl Katarakty oddale ku bezdni nieznanej. To jeszcze nie koniec, chwila oddechu i p yniemy dalej. Albo wracaj do portu. : --------------------- dalej Do portu Lodowce, s ca srebrne, opal fal, nieb Przeokropne mielizny w zatok ciemnych toni, Gdzie arte przez robactwo olbrzymie w Pieszcz drzewa skr cone jadem czarnych woni. Chcia bym dzieciom pokaza te dorady, gwiazdy Fal modrych, ryby z ote, ryby piewaj ce... Piany kwietne y me z golf w odjazdy, Niewys owionych wichr w skrzydli Czasem, gdy mi znudzi y bieguny, zwrotniki, Morze, s odko mi kaniem ko c omdla Wznosi o ku mnie ssawki flory mrok w dzikiej, I - jak kobieta w mod ach - wraz nieruchomia Jak wysepka go em ptak w roje gwarne, Swarliwe i niechlujne, o renicy p owej, eglowa em dalej, gdy me wi zy marne Zerwa , na sen zst c w g b, topielec nowy. ja, ca w golfach pod zi brod Miotana przez orkany w eteru przestwory, Ja, kt rego kad uba pijanego wod Nie wy aglowce Hanz ni Monitory, Wolny, rze wy, dymi cy, odzian w mg y dziewicze, Ja, com zachod w mury dziurawi omienne, W kt rych dla dobrych piewc w przednie s odycze: Mchy s oneczne i strz py lazur w bezcenne; Ja, co bieg em w p omykach elektrycznych ca Szcz tek p ochy, d morskich rumak w eskorty, Gdy skwarne lipce maczug ciosami str Ultramaryny niebios we wrz ce retorty; Ja, co dr em, o sto mil czuj c bekowiska Behemot w i w e Maelstrom w ukropy, Pielgrzym wieczny b w cichych rozlewiska, Ja t do wybrze y odwiecznych Europy. Archipelagi gwiezdne widzia em! Wysp roje, Gdzie eglarzom otwarte niebo szalej - W tych e to nocach bez dna ukrywasz sny swoje, Milionie z otych ptak w, przysz ej Mocy s Lecz zbyt wiele p em! Jutrznie s bolesne, Srogie - wszystkie ksi yce, gorzkie - wszystkie zorze. Cierpka mi mi da a str twienie przedwczesne. O, niechaj dno me p knie! Niech p pod morze! eli jakiej wody tam w Europie pragn To b otnistej ka y, gdzie w zmrokowej chwili Dziecina pe na smutk w, kucn wszy nad bagnem, Puszcza statki w tlejsze od pierwszych motyli. panemu, o fale, w waszej omdla Nie ubiec ju wigaczy bawe nianych plon Nie mkn w pysze sztandar w i w ogni wietno Nie pru d pod oczami strasznymi ponton Miriam c To ju koniec. Nie wiem, czy po tym wszystkim jeste w stanie wr do portu o w asnych si ach. I -------------------------------------- portu Poprzedni Tym wierszem zaczytywali si symboli ci, impresjoni ci, ekspresjoni ci, nadreali ci i co tam si jeszcze urodzi o. Interpretator o bez liku z kierunk w takich i owakich, z psychoanalitykami w cznie. Jak to si dzieje, e Rimbaud widzi kolory d w? W ko cu zgodzono si e to synestezja. I tak nie wiadomo o co chodzi, ale przynajmniej m drze brzmi. Wynalazca Rimbaud by piekielnie konkretny. Co symbolizuje ten obraz, a co tamten? Ba. Zale y, co komu w duszy gra. W wierszach Rimbauda nie ma nic, czego by on wcze niej gdzie nie widzia . Muchy na g wnie mog kne i wiele w yciu konkretnego cz owieka znaczy po prostu jako muchy na g wnie. Ale zobaczmy, jak wygl te wszystkie "po prostu". Oczywi cie nadal w wki, w gi, widoki. SAMOG A czer , E biel, I czerwie , U ziele , O b kity. Tajony wasz rodow dnia ustal A, w ochaty gorsecik much brz cych wspaniale W locie nad kup gnoju; mrok w zatok zaszyty. ny blask namiot w, ig a w lodowej skale, Opary, biali kr le, dreszcz pod baldaszkiem skryty; I, plama krwi w plwocinie, purpurowe rozkwity, miech pi knej wargi w gniewie lub w pokutniczym szale; U, cykle, opalowa gra m rz, spok j pastwiska Usiany zwierz tami, spok j, kt ry odciska W sk rze uczonych cz bruzda alchemii g boka; O, tr ba niebia ska, co dziwne wisty ko ysze, Obszary, gdzie Anio wiaty pruj cisz - Omego, fioletowy promieniu Jego Oka! Adam Wa -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr To ju bardzo dojrza e, "doros e" wiersze. Osiemnastoletni Rimbaud jest ju duchowo stary. miertelnie znudzony i rozczarowany. W jego poezji zaczyna si NOWE. W jego yciu nast radykalne zmiany. Europa, c to jest Europa. Mo pieszo obej w par miesi cy. A poezja dotychczasowa, czy ona si tu gdzie blisko nie ko czy? Co b dzie p niej, gdy teraz, w wieku osiemnastu lat, Rimbaud eksploruje swoj pami ? Z wierszy tych wyziera nieprzeparta t sknota za PODMIOTEM mi ci. Mo e za spokojnym domem? Europ mierci . Gorzka to sielanka. MICHA I KRYSTYNA Cyt! gdy po brzegach s ce si zachmurza, Zmykaj, jasny potopie! Oto s g mroki. W wierzby p ce, w stary dziedziniec g boki, Swe krople p askie naprz d miota burza. O, stadko jagni nierze idylli, Akwedukty, wychud e pastwiska, o Zmykajcie! Widnokr gi, zaro la, doliny W gotowalni nawa nic przep Psie, pastuszku, kt rego p aszcz rudy si moczy, Umykajcie w godzinie, gdy grom widny p onie; Stadko p owe, ar siarki, gdy wy era oczy, Biegnijcie w d , by znale pewniejsze ustronie. Ale ja, Panie! oto duch m wzlatuje Ku niebiosom, zmro onym czerwieni , pod chmury Niebia skie, kt re biegn , dudni i szybuj Nad sto trz sawisk, d ugich, jak poci g ponury. Tysi ce wilk dzikich tysi re unosi, pieszcz c po drodze powoje, To popo udnie burzy, religi dysz Nad Europ spustosz rozboje! Po czym pe nia ksi yca! Wrzosowiska niade! Krwawi, z czo em na niebie czarnem, wypuszczaj Wojacy wolnym k usem swe rumaki blade! O, jak azy d pod t dumn zgraj - A czy ujrz y gaj, jasne w wozy, modrook , zbrojne Galii wozy, Oraz Bia e Jagni tko, Chrystusa baranki: Micha a i Krystyn ? - Ot, koniec sielanki. Stefan Napierski Q -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Znowu maj po w wkach. Trudno znale sobie miejsce. Optymista uwa yjemy na najlepszym z mo liwych w, pesymista obawia si e to mo prawda. Tu, gdzie ka dy widok kr ci w oku , a wszystko przedstawia co innego. Gdzie ja jestem, gdzie jest JA. Z daleka od ptak w, od wie niaczek i trzody em kl c w zaro lu jakim , okolony Wrzosami i w ymi drzewkami leszczyny, We mgle popo udniowej - ciep ej i zielonej. takiego pi em z tej Uazy m odej, zy bezg ne, trawa bez barw, kryte niebo, przez tykwy omsza e z dala od jasnego asu: z ciecz, od kt rej bij poty? Niezbyt pon tny obraz jak na szyld gospody. Potem niebo zmienione po gwa townej morce: y to czarne kraje i stercz Kolumnady na tle b kitnej nocy, dworce. Dziewiczy piach poch strugi le nej wody, Wiatr bo y w rozlewiska miota gradobicie, I jak o po awiaczu z ota czy muszelek, by kto pomy e nie sz o mi o picie! Adam Wa -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr dzieje w maju. Ciche marzenia. Wyrywanie si wiat i jednocze nie t sknota do domowego zacisza. Dok d uciec, gdy nie ma powrot KOMEDIA PRAGNIENIA (fragment) [...] 4. CICHE MARZENIE Chyba o jakim wieczorze W mi ym mie cie zasi I pi spokojnie b I ko ci w grobie u Kiedym cierpliwy, m li si j ukoi, ce mie Ma P noc p z ochot Czy ku krajom opoi?... Ach! niegodnie jest roi Bo to pora stracona; li zn w stan opcem, , dawnym w drowcem, nigdy ober a zielona Nie b dzie mi otworzona! Stefan Napierski Q -------------------------------------- Dalej Poprzedni Powr Co jest w pami ci niespe na dziewi tnastoletniego poety? Wszystko. To pami ego gatunku. Twoja i moja, a jednocze nie ezoterycznie indywidualna. Ale ju wida odej cia, odci cia si od JA. Bo ja - to kto inny. } PAMI Woda czysta: jak s ez w dzieci renicy; biele kobiecych cia re szturmuj jedwabne, z g adkim r bkiem, zwini te proporce u mur w, kt rych jaka broni a dziewica; figle anio w; nie... z ocisty pr nurza w ciemnej odnodze, ci kiej, ej od traw. Ona pod baldachimem nieba k adzie si stropiona, na zas ony przeznacza cie mostu i wzg Na zmywanej pod odze przezroczyste ba Woda po ysk wywodzi na pielusze mi kkiej. Zielone wyp e dziewczynek sukienki wierzbami, sk d wolne ulatuj ptaki. Pod , czystsz od luidora powiek kaczeniec w wodzie - kwiat twej, Ma onko, wierno ci! - w kr tkie po udnie, w martwym zwierciadle, zazdro owej kuli w niebie zamroczonym spiek Pani stoi zbyt sztywno na pobliskiej gdzie si czka rob y; w palcach pani parasolka; baldaszek nazbyt dumny dla niej wgniata w ziemi ; na trawie dzieci czytaj w czerwonej sk rze! A on, jak tysi ych anio w, co si rozchodz na drodze, znika za zboczem g ry. Ona ca a w trwodze ej, mroczna, biegnie za nim! po roz sknoty do przytulnej, do m odej zieleni! Kwietniowy ksi yc w tym! O rado nadrzecznych zagubionych dr d zaro gdzie w sierpniowe wieczory zgnilizna si pleni! Ona teraz pod grobl acze! Nie dla ludzi, dla wichru tylko top l odg rne westchnienia. Bez drga , bez b w szara to rozprzestrzenia: stary si piaskarz w barce nieruchomej trudzi. Zwodzony okiem toni mrocznej, tropi kwiaty z uwi zanego cz na! Kr tkie r ce! Ani nie dostan tego, kt ry mnie tumani o tam! ni b kitnego w wodzie popielatej. Ach, py z wierzby niech skrzyd o otrz nie w trzepocie! e - z krzew w, od dawna po erane! W nieruchomej siedz , gdy cuch jej schodzi b oka wody - w jakim unurzany b ocie? Adam Wa -------------------------------------- Rozstaje Poprzedni "Sezon w piekle"... Po tu aczkach, mi ciach, przyja niach, zerwaniach i strza ach do przyjaciela zrozpaczony Rimbaud wraca znowu do domu i pisze te gor czkowe teksty. Pi kny dwudziestoletni zna ju wszystko: ca literatur czesn przekracza, ciasn Francj , ciasn Europ . Wkr tce oka , jaki wiat jest ma y w swojej wielko ci i wielki w najmniejszym szczeg le. Jego geniusz mie ci wszystko i jak wulkan wyrzuca wiosn i latem 1873 roku poetyck na papier. Ta pulsuj ca niesamowit wyobra proza poetycka jest godnym jego geniuszu "u ceniem nieporz dku umys u" Rimbauda i jednocze nie ostatecznym z nim zerwaniem. Jest osza amiaj cym rozrachunkiem z JA przed wyj ciem POZA, w przestrze bez ogranicze . "Sezon w piekle" wstrz niejednym pokoleniem w okresie m odzie czego buntu. SEZON W PIEKLE (fragmenty) A KREW [...] Od najwcze niejszego dzieci stwa wielbi em niez omnego galernika, za kt rym ci gle zamykaj zienia: odwiedza em ober e i podnaj te pokoje, kt swoim pobytem; ogl em poprzez jego my kitne niebo i kwitn ce prace wsi; tropi em po miastach jego losy. Mia moc ni ty, wi cej zdrowego rozs dku ni podr nik - i siebie, siebie jednego! za wiadka swojej chwa y i rozumu. Na drogach, w zimowe noce, bez schronienia, odzie y i chleba, s os przejmuj cy moje wyzi e serce: "- S albo si a: to ty, to si a. Nie wiesz, dok d idziesz i dlaczego. Zachod dzie i odpowiadaj na wszystko. Nie mog zabi : jak gdyby trupem". Rano mia em wzrok tak zagubiony i wyraz twarzy tak martwy, e ci, kt rych spotka em, by e nie dostrzegli mnie. oto w miastach wydawa o mi si nagle czerwone i czarne, jak lustro, kiedy przenosz lamp siednim pokoju, jak skarb w lesie! Powodzenia - wo em - i widzia em na niebie morze ognia i dymu; i na lewo i prawo wszystkie bogactwa b y jak miliard piorun Ale orgia i przyja z kobietami by y mi wzbronione. adnych kompan w. Widzia em si przed rozw cieczonym t umem, naprzeciw plutonu egzekucyjnego, op akiwa em nieszcz cie, kt rego tamci nie potrafiliby zrozumie , i wybacza em. - Jak Joanna d'Arc! - "Kap ani, profesorowie, zwierzchnicy, mylicie si , wydaj c mnie w r ce sprawiedliwo ci. Nigdy nie by em jednym z tych ludzi; nigdy nie by em chrze cijaninem; pochodz z rasy, kt piewa a na torturach; nie pojmuj praw; nie mam poczucia moralnego, jestem gburem: mylicie si ..." [...] Nie jestem wi niem w asnego rozumu. Powiedzia em: B g. Pragn wolno ci w zbawieniu: jak j ? Opu y mnie p oche zachcenia. Znik a potrzeba po i boskiej mi ci. Nie wieku czu ych serc. Ka dy ma w asny rozum, w wzgard i mi osierdzie: zachowuj swoje miejsce u szczytu tej anielskiej drabiny zdrowego rozs dku. Co do ustalonego szcz cia, domowego albo i nie... nie, nie potrafi . Zbyt jestem rozproszony, zbyt s aby. ycie zakwita w pracy, to stara prawda: lecz moje ycie nie do y, odfruwa i trzepocze daleko poza dzia aniem, t cenion osnow wiata. [...] Wieczna farsa! Moja niewinno doprowadza mnie do ycie jest fars , w kt rej graj wszyscy. NOC PIEKIELNA [...] Ba! Mo emy teraz stroi wszystkie wyobra alne miny. To oczywiste, jeste my poza wiatem. adnego d ku. Utraci em zmys dotyku. Ach, m acu, moja Saksonio, wierzby mojego lasu. Wieczory, poranki, noce i dnie... Jaki jestem zm czony! l Powinien bym mie swoje w asne piek o dla z ci, piek o dla pychy i - piek o pieszczoty: koncert piekie MAJACZENIA [...] Alchemia s Do mnie. Historia jednego z moich szale stw. Od dawna chwali em si e zaw em wszystkimi krajobrazami, jakie tylko s liwe, i uwa em za warte miechu wsp czesne s awy malarstwa i poezji. < em idiotyczne obrazy, zdobione nadpro a, dekoracje, namioty linoskok w, szyldy, jarmarczne malowanki, niemodn literatur cieln , erotyczne ksi ki nie licz ce si z ortografi , romanse naszych dziadk w, ba nie czarodziejskie, ksi eczki dla dzieci, stare opery, niedorzeczne refreny, naiwne rytmy. em krucjaty, odkrywcze wyprawy, o kt rych brak sprawozda , republiki bez historii, st umione wojny religijne, obyczajowe rewolucje, przemieszczenia ras i kontynent w: wierzy em we wszystkie czary. % Wynalaz em kolor samog osek! - A czarne, E bia e, I czerwone, O niebieskie, U zielone. - Ustali em form i takt ka dej ze sp osek i w instynktownych rymach pochlebia em sobie, e odkry em poetyckie s owo dost pne, kt dnia, dla wszystkich zmys w. Zastrzega em sobie prawo przek adu. s tkowo by y to wst pne studia. Spisywa em milczenia i noce, notowa em niewyra alne. Utrwala em zawroty g owy. [...] Poetycka starzyzna mia a wielki udzia w mojej alchemii s owa. Przywyk em do zwyczajnej halucynacji: z najwi widzia em meczet w miejsce fabryki, szko dobosz w prowadzon przez anio y, kolasy na wszystkich drogach nieba, salon w g bi jeziora; potwory, misteria; tytu wodewilu pi przede mn koszmary. @ niej obja em swoje magiczne sofizmaty halucynacj cu uzna em nieporz dek mojego umys u za u cony. Pr kany ci : zazdro em szcz liwym zwierz tom - g sienicom wyobra cym niewinno limbu, kretom, u pionej dziewiczo ci! S Gorzknia mi charakter. em si wiatem w szczeg lnego rodzaju romancach. [...] Kocha em pustyni , spalone ogrody, sp e kramy, wystyg e napoje. W em si po cuchn cych uliczkach i zamkn wszy oczy ofiarowywa em si cu, b stwu ognia. EGNANIE [...] em wymy nowe kwiaty, nowe gwiazdy, nowe cia a, nowe j zyki. Wierzy e zyskuj nadprzyrodzone si y. Ale c ! Musz pogrzeba swoj wyobra i wspomnienia. Rozwia kna s awa artysty i opowiadacza! Ja! Ja, kt ry uznawa em si za maga albo anio a i czu em si zwolniony z wszelkiej moralno ci, przywr cony jestem ziemi, w poszukiwaniu obowi zku i z szorstk realno w obj ciach! Wie niak! P Prosi o przebaczenie za k amstwo, kt rym si em. I wyruszajmy. Artur Mi dzyrzecki I -------------------------------------- Rozstaje Poprzedni nienia, objawienia nowych wiate , "nag e rozpoznania". Nowe ogl dy rzeczywisto ci. Rimbaud przetar tu szlak nadrealistom, onirystom, dadaistom kubistom i tak dalej. "Iluminacje", a przynajmniej wi z nich, powsta y po "Sezonie w piekle", prawdopodobnie w latach 1872-1875. Niekt re teksty powstawa cz w stanie narkotycznym, ale czy dla prawdziwego poety ca wiat nie jest jednym cudownym i zab jczym narkotykiem? W samej poetyce mi dzy "Sezonem w piekle" a "Iluminacjami" jest przepa - nast o wreszcie przej cie do INNEGO, odej cie od JA. Literaturoznawca powiedzia e mamy tu do czynienia ze zobiektywizowanym zapisem poetyckim. "Jeszcze dalej mo tylko koniec wiata." Tu s obrazy, kt rych nikt dla nikogo nie wymy la, one po prostu S . Jeszcze w 1875 roku Rimbaud my li o wydaniu swoich nowych poemat w, lecz wkr tce i na to machnie r . "Sezon w piekle" zosta co prawda wydrukowany, ale Rimbaudowi zabrak o pieni dzy, aby nak ad wykupi . "Iluminacje" pozosta y w lu nych r kopisach. 0 ILUMINACJE (wyb DZIECI Jest w lesie ptak; jego piew zatrzymuje ci i przyprawia o rumieniec. Jest zegar, kt ry nie bije. Jest trz sawisko z gniazdem bia ych zwierz tek. Jest katedra, kt ra zapada si , i jezioro, kt re si wznosi. Jest w zek porzucony w zagajniku albo staczaj cy si ce, przybrany wst kami. V Jest trupa male kich aktor w w kostiumach, widzisz ich na drodze wzd ciany lasu. G Jest wreszcie, kiedy czujesz g d i pragnienie, kto kto ci dza. Jestem tym zatopionym w modlitwie na terasie - jak spokojne byd o, kt re pasie si po morze Palestyny. K Jestem uczonym w ciemnym fotelu. Ga zie i deszcz bij w okna biblioteki. Jestem piechurem na wielkiej drodze w kar owatym lesie, ha luz zag usza moje kroki. D ugo ogl dam melancholijne sp ukiwanie z ota zachodz cego s bym by porzuconym dzieckiem na molo wychodz cym na pe ne morze, ma ym ch opcem do pos ug id cym alej rej czo o dotyka nieba. ce. Pag rki okrywaj janowcem. Powietrze jest nieruchome. Jak odleg ptaki i a! Jeszcze dalej mo tylko koniec wiata. Jan Kott ZDANIA Mglisty ranek lipcowy. Smak popio u unosi si w powietrzu. Zapach drzewa potniej cego w kominie - kwiaty wymokni te - bez ad przechadzek - m enie kana w na polach. - A czemu jeszcze nie zabawki i nie wonne kadzid Przeci em sznury z dzwonnicy na dzwonnic ; wie ce od okna do okna, z cuchy od gwiazdy do gwiazdy - i ta Wysoki staw paruje nieustannie. Jaka czarownica wzniesie si na bia ym zachodzie? Jakie fioletowe deszcze spadn Gdy fundusze publiczne tracone s na ucztach braterskich, w chmurach dzwoni dzwon z r owego ognia. c przyjemny smak tuszu, py czarny pada leciuchno na moje czuwanie. - Obni omienie wiecznika, rzucam si ko i - zwr cony ku cieniowi - widz was, moje dziewcz ta, moje kr lowe! & Jaros aw Iwaszkiewicz, Jerzy Rytard ODJAZD widzia em. Wizja oczekiwa a w ka dej aurze. H em wszystkiego. Szumy miast, wieczorem, i w s cu, i zawsze. 1 pozna em. Stacje ycia. - O Szumy i Wizje! , Odjazd z nowym uczuciem i w nowym zgie CZUWANIA To wytchnienie w wietle, i ani gor czka, ani mi osne omdlenie, na ku albo na ce. > To przyjaciel. Po prostu przyjaciel, ani s aby, ani szalony. 4 To ukochana, ani dr czona, ani dr ca. Ukochana. 4 Powietrze i wiat, za kt rymi si nie goni. ycie. - Czy tak to by o naprawd - I sen dr twieje nagle. SCENY Stara Komedia ci gnie swoje akordy i rozdziela sielanki: Bulwary estrad. { uga grobla drewniana od kra ca do kra ca skalistej przestrzeni, gdzie barbarzy ski t um kr y pod ogo oconymi drzewami. P W korytarzach czarnej gazy, pod c za przechodz cymi z latarniami i li mi. a Ptaki misteri w spadaj na mularski ponton poruszany przez archipelag, pokryty odziami widz Liryczne sceny pochylaj ze sko nych nisz pod plafonami, przy d kach fletu i tamburynu, wok salon w nowoczesnych klub w albo sal staro ytnego Wschodu. Czarodziejskie widowisko rozgrywa si na szczycie uwie czonego zagajnikiem amfiteatru - Albo skrzy si i moduluje dla Beot w, w cieniu faluj cych las w, u granic uprawnych p Opera komiczna na naszej scenie podzielona jest na przecinaj ce si granice dziesi ciu przepierze rozstawionych mi dzy galeri ami. Artur Mi dzyrzecki JUTRZENKA em jutrzenk letni . Cisza spoczywa a na frontach pa w. Woda by a martwa. Cienie le y obozem na le nej drodze. Szed em, budz c oddechy ywe i ciep e, a drogie kamienie spogl y na mnie i skrzyd a podnosi y bez szmeru. Spotka em naprz d kwiat na ce roj cej si od blask ych a bladych, kt ry powiedzia mi swe imi em si do wodospadu, kt ry rozbryzgiwa w warkocze piany po d sosen; na szczycie srebrzystym pozna em bogini . Wtedy zdj em zas jedn po drugiej. W alei, wymachuj koma. Na r wninie wyda kogutowi. W wielkim mie cie kry dzy dzwonnice i ko y, a ja goni , biegn c jak rebak po marmurowych bulwarach. Powy ej drogi, w pobli u gaju laurowego, okry pozbieranymi zas onami i poczu em z lekka jej ogromne cia o. Jutrzenka i dzieci upadli pod lasem. W chwili zbudzenia si udnie. Jan Lorentowicz + To koniec. Tu ko poetyckie drogi. G -------------------------------------- Powr t Poprzedni