Τον πυρήνα της συλλογής αποτελούν έργα από την προσωπική συλλογή του Αντωνίου Μπενάκη, ενώ ο κορμός συγκροτήθηκε κατά μέγα μέρος από τη δωρεά του Δαμιανού Κυριαζή (1953) και εμπλουτίστηκε με δωρεές και κληροδοτήματα πολλών άλλων φίλων του Μουσείου.

Περιλαμβάνει συνολικά 6.000 περίπου έργα ζωγραφικής και χαρακτικής Ευρωπαίων - κυρίως - καλλιτεχνών από τον 17ο ως τον 19ο αιώνα, καθώς και έργα Ελλήνων ζωγράφων του 19ου και 20ού αιώνα.

Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής και χαρακτικής, φιλοτεχνημένα από καλλιτέχνες που είτε επισκέφθηκαν ελληνικές περιοχές, είτε εμπνεύστηκαν από την ελληνική ιστορία και παράδοση: τα θέματα είναι τοπία, απόψεις, μνημεία αρχαία και νεότερα, προσωπογραφίες, ιστορικές παραστάσεις, ηθογραφικές σκηνές και ενδυμασίες.

Στην ενότητα των Χαρακτικών ανήκουν δύο πρόσθετες θεματικές κατηγορίες: Γελοιογραφίες εποχής 19ου αιώνα και Χάρτες, που καλύπτουν μια συνεχή χρονική περίοδο από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα.

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του θεματικού περιεχομένου κατατάσσει τη Συλλογή αυτή σε μια εξαιρετικής σημασίας αρχειακή μονάδα εικαστικών πληροφοριών, σχετικών με τον ελλαδικό χώρο κατά την περίοδο της Λατινοκρατίας και Τουρκοκρατίας.

Στο ευρετήριο των καλλιτεχνών εντοπίζονται μεγάλα ονόματα Ευρωπαίων εκπροσώπων του ρομαντικού, κυρίως, κινήματος, όπως οι R. P. Bonington, Ary Scheffer, Carle Vernet, Albert Riegel, A. M. Colin, Sir Charles L. Eastlake, H. W. Williams, W. J. Muller. Επίσης βρίσκει κανείς και ολοκληρωμένες σειρές έργων όπως οι υδατογραφίες του E. Lear, του J. Cartwright, καθώς και η μοναδική πλήρης σειρά των ελληνικών σχεδίων του Thomas Hope.

Στην ενότητα των Ελλήνων ζωγράφων συμπεριλαμβάνονται οι Νικόλαος Καντούνης, Θεόδωρος Βρυζάκης, Φίλιππος Μαργαρίτης και οι πλούσιες σειρές σχεδίων των Νικολάου Γύζη και Νικηφόρου Λύτρα.