ISDN - telefonia XXI wieku

1. WstΩp

   Korzystam do╢µ intensywnie z Internetu, zw│aszcza z poczty elektronicznej. Obecnie nie wyobra┐am sobie za bardzo kontakt≤w z lud╝mi, zw│aszcza oddalonymi o tysi▒ce kilometr≤w, bez tego wynalazku. Do niedawna, aby po│▒czyµ siΩ z Internetem, u┐ywa│em modemu analogowego pod│▒czonego do sieci telefonicznej TPSA poprzez numer 0-202122. Wielu internaut≤w zna bol▒czki i niedogodno╢ci tego rodzaju pracy w Internecie. Wystarczy wymieniµ choµby niezbyt du┐▒ szybko╢µ (pomimo posiadania modemu 33,6 kbps), czΩste roz│▒czenia w trakcie po│▒czenia, d│ugi czas wybierania numeru i "dogadywania siΩ" modem≤w (ok. p≤│ minuty) - za kt≤ry te┐ siΩ p│aci...
   Idea│em by│oby │▒cze sta│e, ale nie staµ mnie na nie. Nie mam mo┐liwo╢ci za│atwiµ tu, gdzie mieszkam, w Lubinie, woj. legnickie, │▒cza sta│ego taniej ni┐ za 800,00 z│ + VAT miesiΩcznie.
   Co prawda jest jedna ewentualno╢µ: Packet-Radio, ale niestety jest to zbyt powolne, jak dla mnie.
   W tej sytuacji przeprowadzi│em wywiad ╢rodowiskowy, popyta│em wielu ludzi, dowiedzia│em siΩ r≤┐nych rzeczy i przyst▒pi│em do dzia│ania.

2. Pierwsze kroki

   Ju┐ od dawna wiedzia│em, ┐e Telekomunikacja Polska S.A. umo┐liwia dostΩp do sieci telefonicznej poprzez ISDN. By│em nawet w styczniu 1998 r. w Biurze Obs│ugi Klienta a tak┐e poprzez znajomych dowiedza│em siΩ tego, co chcia│em na ten temat: Przede wszyskim zaporowa cena.
   I oto krok naprz≤d uczyni│a sama TPSA - wprowadzi│a nowy cennik i to z dniem 1 kwietnia 1998 r. Pocz▒tkowo nie chcia│o mi siΩ w to wierzyµ, ale sprawdzi│em i zgadza│o siΩ: ceny po│▒cze± poprzez ISDN od 1 kwietnia s▒ takie same jak po│▒czenia analogowe. Czyli - co najwa┐niejsze dla mnie - za 3 minuty po│▒czenia cyfrowego p│aci siΩ jak za jeden impuls, czyli obecnie 23 grosze (razem z podatkiem). Do tej pory bowiem by│o to taryfikowane jak rozmowa miΩdzymiastowa, co 30 sekund impuls...
   Przeczyta│em wszelkie dostΩpne informacje na temat ISDN w czasopismach i Internecie. Niestety, nie jest tego zbyt wiele. I zdecydowa│em siΩ. To by│a bardzo odwa┐na decyzja, gdy┐ nikt ze znajomych jeszcze nie korzysta│ z tej innowacji technicznej. Sta│em siΩ "kr≤likiem do╢wiadczalnym"...

3. Za│atwianie, biurokracja itd.

   To by│o tak:
   1. Poszed│em do BOK (Biuro Obs│ugi Klienta) w siedzibie centrali, kt≤ra obs│uguje moj▒ miejscowo╢µ (Lubin, woj. legnickie - nie myliµ z Lublinem, woj. lubelskie) i zapyta│em o mo┐liwo╢µ korzystania z ISDN.
      Pani mnie zapyta│a czy chodzi mi o BRA czy PRA.
      - A czym to siΩ r≤┐ni? - z kolei ja spyta│em.
      Dosta│em broszurkΩ i poszed│em do domu.
   2. Poszed│em drugi raz. Ju┐ wiedzia│em, ┐e BRA (czyli dostΩp podstawowy - "Basic Rate Access"). PRA (Primary Rate Access) to jest dla firm, kt≤rych staµ na zap│acenie "na dzie± dobry" 6.400,00 z│ + VAT.
      Wype│ni│em wniosek o pod│▒czenie nowej linii z dostΩpem cyfrowym i poszed│em domu.
   3. Za tydzie± zadzwoni│ do mnie - ale dzwonkiem do drzwi, a nie telefonicznie - pewien cz│owiek, kt≤ry przedstawi│ siΩ jako monter z TPSA. Nic nie zrobi│, tylko sprawdzi│, ┐e do budynku, w kt≤rym mieszkam (czyli plebanii) dochodzi gruby kabel, wielo┐y│owy. Przetestowa│ ten kabel i wybra│ 2 (s│ownie: "dwa") druty miedziane, podwi▒za│ je i przepad│ gdzie╢ na p≤│ godziny (poszed│ sprawdziµ, czy jest po│▒czenie do ich skrzynki na osiedlu). Wr≤ci│, porozmawia│ ze mn▒ i ... wyszed│.
   4. Za tydzie± znowu zadzwoni│ do mnie - ale znowu dzwonkiem do drzwi, a nie telefonicznie (No bo przecie┐ je╢li cz│owiek zg│asza do TPSA wniosek o liniΩ telefoniczn▒, to chyba nie ma jeszcze telefonu i drugiej linii? A ja przecie┐ od dw≤ch lat korzystam z telefonu na plebanii i mogli wcze╢niej zadzwoniµ, ┐e przyjd▒...) ju┐ inny cz│owiek z TPSA.
      Tym razem by│o co╢ wiΩcej - przeci▒gn▒│ przew≤d od tego grubego kabla (od tych dw≤ch drut≤w podwi▒zanych przez poprzednika) do mojego pokoju - porozmawia│ ze mn▒ i ... wyszed│.
   5. Ju┐ siΩ powtarzam, ale co ja zrobiΩ na to? Za tydzie± znowu - i tu rzecz niecodzienna! Zadzwoni│ do mnie, ale nie do drzwi, tylko najpier telefonicznie (przecie┐ telefon parafialny poda│em ju┐ za pierwszym razem, jak by│em w BOK-u) i um≤wi│ siΩ na drugi dzie±, ┐e przyjedzie i pod│▒czy NT. NT to wcale nie Nowy Testament, ale "Network Terminal", czyli takie ma│e pude│ko z jednej strony pod│▒czone do tych dw≤ch drut≤w miedzianych, a z drugiej do komputera i - uwaga - jeszcze z trzeciej strony: do gniazdka sieci 220 V (ciekawy jestem w kt≤r▒ stronΩ w│a╢ciwie pr▒d p│ynie, czy czasami razem z innymi abonentami nie zasilam pr▒dem centrali telefonicznej...). Przyjecha│, tym razem z drugim monterem, zamontowali to pude│ko i od razu sprawdzili po│▒czenie. By│o, ale oczywi╢cie nie za pierwszym razem. Musieli jeszcze dzwoniµ do centrali w Legnicy (z mojego telefonu - tego parafialnego) i dopiero za godzinΩ by│o wszystko w porz▒dku. Porozmawiali ze mn▒ i ... wyszli.
   6. Dobrze wiem, ┐e siΩ powtarzam, ale to ju┐ ostatni raz: Za tydzie± znowu zadzwoni│, ale ju┐ nie do drzwi, tylko telefonicznie, i nie monter, ale pani z BOK-u, ┐eby przyj╢µ do nich aby podpisaµ umowΩ. Chodzi o to, ┐e w wypadku ISDN umowΩ podpisuje a┐ szef wojew≤dzkiego wydzia│u TPSA, kt≤ry zatwierdza to pod│▒czenie. Zaraz wybra│em siΩ z po╢piechem, podpisa│em co trzeba i wr≤ci│em do domu. Sta│em siΩ pierwszym prywatnym u┐ytkownikiem sieci cyfrowej w wojew≤dztwie legnickim. Przede mn▒ tylko r≤┐ne urzΩdy i firmy zak│ada│y sobie ISDN...

4. Hardware (druty, karty, komputer)

   W miΩdzyczasie postara│em siΩ o odpowiedni sprzΩt, a w│a╢ciwie o tak▒ p│ytkΩ do komputera, kt≤ra umo┐liwia wetkniΩcie do niej przewodu, kt≤ry wystaje z tego NT (przew≤d zako±czony znormalizowanym stykiem typu "S", o╢mio┐y│owy, ca│kiem inny ni┐ ten, kt≤rym │▒czy siΩ zwyk│e telefony). Mam kartΩ TELES ISA plug&play w│o┐on▒ (w│asnorΩcznie) do komputera. Kosztowa│a mnie 550 z│ i trochΩ nerw≤w przy instalacji.
   Teoretycznie s▒ nastΩpuj▒ce mo┐liwo╢ci:
   
   • modem zewnΩtrzny Zyxel z opcj▒ ISDN za ok. 900 z│
   • karta wewnΩtrzna ze z│▒czem ISA w cenie od 550 z│
   • karta wewnΩtrzna ze z│▒czem PCI w cenie od 750 z│
   Do tego modemu Zyxel-a mo┐na pod│▒czyµ telefon analogowy, ale nie skorzysta│em z tej opcji, gdy┐ nie lubiΩ zewnΩtrznych urz▒dze± pod│▒czanych do komputera (z wyj▒tkiem monitora, drukarki i skanera - klawiatury i myszki mog│oby nie byµ, gdyby komputer rozumia│ to, co do niego m≤wiΩ...), a telefon analogowy i tak mam pod│▒czony do linii analogowej jako telefon parafialny. Wybra│em opcjΩ najta±sz▒. Jak bΩdzie mnie staµ, to sobie zrobiΩ upgrade.
   Aby rozmawiaµ poprzez ISDN potrzeba mieµ specjalny telefon cyfrowy, kt≤ry kosztuje podobno od 500 z│ wzwy┐. Ale przecie┐ mi chodzi│o o Internet, a nie o rozmawianie. Dlatego na razie nie mam tego telefonu cyfrowego. Mo┐e kiedy╢ sobie kupiΩ.

5. Internet poprzez ISDN - plusy

   Pierwsze wra┐enia? Tego siΩ nie da opisaµ. To tak jak przej╢cie z motocykla na samoch≤d, albo ze ╢wieczki na lampΩ naftow▒, albo z maszyny do pisania na maszynΩ elektryczn▒... Co prawda to nie to samo, co │▒cze sta│e, i ci▒gle jest ╢wiadomo╢µ, ┐e "impulsy lec▒" i ┐e za to trzeba bΩdzie zap│aciµ..., ale jednak jest wyraƒna r≤┐nica w por≤wnaniu z dotychczasowym modemem analogowym.
   Przede wszystkim ten b│yskawiczny czas │▒czenia siΩ z Internetem, kt≤ry wynosi 2 lub 3 sekundy - w por≤wnaniu z 20 lub 30 sekundami. Do tego praktycznie niemierzalny jest czas wybierania numeru, kt≤ry w przypadku telefonii tradycyjnej jednak te┐ trochΩ trwa.
   Szybko╢µ transferu jest wyra╝nie szybsza ni┐ dotychczas. U┐ywam tylko jednego kana│u B, czyli nominalnie szeroko╢µ pasma wynosi 64 kbity/s i rzadko mo┐na j▒ w pe│ni wykorzystaµ. A przecie┐ mo┐na u┐yµ w ka┐dej chwili dw≤ch kana│≤w r≤wnolegle, co daje 128 kb/s (ale w≤wczas p│aci siΩ podw≤jnie...)
   Zauwa┐y│em, ┐e serwer w tpsa obs│uguj▒cy po│▒czenie z Internetem poprzez ISDN o wiele lepiej reaguje ni┐ w przypadku modem≤w analogowych - tak jakby │▒czy│ siΩ z Internetem bezpo╢rednio, bez dodatkowych po│▒cze±. Mo┐e jest bezpo╢rednio wpiΩty w sieµ szkieletow▒ oplataj▒c▒ ca│▒ PolskΩ?
   Wywo│ania stron www z Polski s▒ bardzo szybkie, zw│aszcza widaµ to przy ╢ci▒ganiu poczty. I to nawet w godzinach przed- i po│udniowych... W│a╢ciwie to mo┐na ju┐ zauwa┐yµ r≤┐nice nie tyle w szybko╢ci │▒czy pomiΩdzy poszczeg≤lnymi serwerami, ile r≤┐nice w szybko╢ci pracy samych serwer≤w i szeroko╢ci ich │▒czy z Internetem.
   W przypadku │▒czenia siΩ z zagranic▒, niestety, jest podobnie jak w przypadku modem≤w analogowych - jak "krew z nosa". Najlepiej w tym wypadku wstaµ wcze╢nie rano...

6. Internet poprzez ISDN - minusy

   Teraz trochΩ krytyki. Przede wszystkim jest to nowo╢µ i st▒d trudno jest gdziekolwiek znale╝µ cokolwiek na ten temat. Za pierwszym razem straci│em 4 godziny pr≤buj▒c zainstalowaµ tΩ kartΩ ISDN. Samo w│o┐enie karty do komputera trwa│o mo┐e z 4 sekundy, ale ustawienie driver≤w ci▒g│o siΩ w niesko±czono╢µ. Dopiero pomog│o - jak zwykle w takich przypadkach, pozornie beznadziejnych - zainstalowanie na nowo samego Windows. W≤wczas od razu bez problem≤w po│▒czy│em siΩ z Internetem.
   Mo┐e trudno to nazwaµ minusem, ale konstruktorzy karty i programi╢ci nie przewidzieli jednej rzeczy. Mianowicie w przypadku modemu analogowego mo┐na by│o od razu rozpoznaµ kiedy jest siΩ ju┐ w Internecie i kiedy nie jest (np. na s│uch). A tutaj jest ca│y czas ca│kiem cicho i tylko ma│a ikonka na pasku zada± wskazuje kolorem stan │▒czy... No i ┐eby ten abonament miesiΩczny nie by│ tak wy┐y│owany (60 z│ + VAT) w por≤wnaniu do koszt≤w linii analogowej...
   Ciekawe, czy impulsy kiedy╢ staniej▒ w TPSA, zw│aszcza np. za po│▒czenia w nocy...

7. ISDN - informacje techniczne

   Na koniec szczeg≤│y techniczne - dla zainteresowanych. Wersja podstawowa ISDN (czyli to BRA) sk│ada siΩ z dw≤ch drut≤w, na kt≤rych s▒ udostΩpnione jakby dwie linie telefoniczne (kana│y transmisyjne - kana│y typu B) i jeden specjalny kana│ sygnalizacyjny (typu D). St▒d wiΩc maj▒c jeden ISDN mo┐na jednocze╢nie uruchomiµ dwa r≤┐ne urz▒dzenia, jakby siΩ mia│o dwa telefony. Na przyk│ad mo┐na rozmawiaµ przez telefon (na jednym kanale B) i pobieraµ dane z Internetu albo faksowaµ (na drugim kanale B). Zamiast faksowaµ mo┐e te┐ np. druga osoba (np. proboszcz) rozmawiaµ z kim╢ przez telefon, kiedy na pierwszym kanale ja rozmawiam lub │▒czΩ siΩ z Internetem. I to wszystko na tych dw≤ch drutach!
   ka┐dy kana│ B posiada przepustowo╢µ 64 kb/s. Co ciekawe, mo┐na te dwa kana│y │▒czyµ razem i w≤wczas po│▒czenie z Internetem mo┐e byµ z szybko╢ci▒ 128 kb/s. Poniewa┐ jednak ka┐dy kana│ jest traktowany jako inna linia, p│aci siΩ za ka┐dy kana│ osobno, czyli w tym przypadku │▒cznego u┐ycia kana│≤w p│aci siΩ podw≤jnie, jak za 2 impulny co ka┐de 3 minuty po│▒czenia.
   W przypadku rozmawiania przez telefon cyfrowy us│uga jest podobna do telefon≤w kom≤rkowych GSM: jest informacja o op│acie (AOC), prezentacja numeru abonenta wywo│uj▒cego (CLIP), mo┐liwo╢µ uzyskania dodatkowych numer≤w telefonicznych dla ka┐dego urz▒dzenia (MSN), przesy│anie kr≤tkich wiadomo╢ci (UUS), po│▒czenie oczekuj▒ce (CW) i zawieszenie po│▒czenia (HOLD) i in.

8. Op│aty za dostΩp podstawowy (BRA)

   Op│ata za uzyskanie │▒cza cyfrowego (za pod│▒czenie do ISDN): 800,00 z│ + VAT = 976,00 z│.
   Abonament miesiΩczny: 60,00 z│ + VAT = 73,20 z│.
   Op│aty za po│▒czenia z Internetem (nr telefoniczny 0-202422): 0,19 z│ + VAT = 23 grosze za ka┐de rozpoczΩte 3 minuty (dla ka┐dego kana│u oddzielnie).
   Za NT siΩ nie p│aci, jest on tylko wypo┐yczany.

9. Podsumowanie

   Wnioski narzucaj▒ siΩ same. Je╢li tylko jest mo┐liwo╢µ, to warto przesi▒╢µ siΩ z telefonii analogowej na cyfrow▒. Niestety, nie wszΩdzie centrale s▒ przystosowane do nowoczesnej │▒czno╢ci i w wielu miejscowo╢ciach jeszcze nie ma mowy o ISDN.
   ZniechΩcaµ mo┐e op│ata pocz▒tkowa, ale w przypadku, je╢li kto╢ ju┐ ma telefon analogowy i robi tylko upgrade, w≤wczas p│aci tylko 50% tej kwoty, czyli 400 z│ + VAT.
   Abonament miesiΩczny, czyli kwota p│acona ka┐dego miesi▒ca niezale┐nie od ilo╢ci po│▒cze± jest wy┐sza od zwyk│ego telefonu. ISDN to tak jakby dwa telefony w jednym i powinien byµ abonament dwa razy wiΩkszy ni┐ dotychczas, czyli oko│o 30 z│ miesiΩcznie. Jest jednak du┐o wiΩkszy (ale i tak od 1 kwietnia 1998 r. stania│ z 80 z│ + VAT do tych 60 z│ + VAT). Dro┐szy abonament zwraca siΩ jednak z powodu du┐o kr≤tszego czasu zestawiania │▒czy, czyli "dogadywania siΩ" urz▒dze± w komputerze i centrali - zamiast oko│o p≤│ minuty jest oko│o p≤│ sekundy. W ci▒gu tej po│owy pierwszej minuty po│▒czenia z Internetem mo┐na ju┐ normalnie w ISDN pracowaµ.
   W ci▒gu 3 minut, czyli za cenΩ jednego impulsu (23 gr) mo┐na pobraµ z Internetu (lub wys│aµ przez ftp) prawie 1,5 MB. Rzadko siΩ to zdarza, gdy┐ najczΩ╢ciej nie odbiera siΩ jednego du┐ego pliku, tylko wiele ma│ych i z r≤┐nych serwer≤w - i w≤wczas ╢rednia szybko╢µ transferu jest mniejsza, ale i tak wiΩksza ni┐ w przypadku modem≤w analogowych.
   Na zako±czenie rozwa┐a± o ISDN i Internecie powiem, ┐e po tygodniu u┐ywania tego wynalazku ... sprzeda│em dotychczasowy modem analogowy.