Dyski twarde to obowi▒zkowe wyposa┐enie dzisiejszego peceta. Mimo i pojemno╢µ dzisiejszego twardziela jest nawet 10 000 razy wiΩksza od jego przodk≤w, to najwiΩksze zagro┐enie pozosta│o to samo - wstrz▒sy. Warto siΩ przyjrzeµ pewnemu wsp≤│czynnikowi - MTBF - Mean Time Between Failures - ╢redni czas miΩdzyawaryjny. Wynosi on ╢rednio milion godzin. Milion godzin to ponad 114 lat ( 114,0771161 ). WiΩkszo╢µ z nas nie boi siΩ o swoje dane, poniewa┐ za 114 lat to najprawdopodobniej on(a) nie bΩdzie ┐y│(a). Tymczasem warto zauwa┐yµ, ┐e jest to czas ╢redni, tzn. jest niezerowe prawdopodobie±stwo, ┐e w ci▒gu pierwszego roku u┐ytkowania dysku bΩdziemy mieli jego awariΩ .

Rodzaje awarii dysku

Jest kilka rodzaj≤w awarii dysku - uszkodzenie uk│adu zapisu lub odczytu, awaria uk│adu napΩdowego, pozycjonuj▒cego g│owice, z│o┐onej elektroniki dysku. Jednak to wszystko, to kropla w morzu awarii dyskowych. Bowiem najczΩ╢ciej siΩ zdarzaj▒ uszkodzenia no╢nika magnetycznego - talerzy.

Warunki normalne ( czyt. bezpieczne ) dla dysku.

Dla dysku idealnymi warunkami s▒ wnΩtrza komputera stacjonarnego. S▒ one ciΩ┐kie i du┐e, dlatego nikt nie wpadnie na genialny pomys│ na przyk│ad rzucania nim. Dyski s▒ tam bezpieczne - prawie zawsze obudowa jest stabilna i nie chwieje siΩ. Przymocowany sztywno do niej nie ma prawa ulec uszkodzeniu ( chyba, ┐e kto╢ rzeczywi╢cie traktuje komputer jak pi│kΩ do gry ). Warto siΩ jednak przyjrzeµ parametrom technicznym dysku. Wsp≤│czesne dyski maj▒ szeroko╢µ ╢cie┐ki r≤wn▒ 0.002 milimetra. Szeroko╢µ g│owicy to przeciΩtnie oko│o 80% szeroko╢ci ╢cie┐ki. G│owica jest wiΩc bardzo ostrym elementem ( niczym ostrze brzytwy ). Ka┐de dotkniΩcie powierzchni dysku odpowiada dotkniΩciu przez brzytwΩ, albo co╢ jeszcze cie±szego. Tymczasem przyjrzyjmy siΩ jeszcze talerzom. W ka┐dym dysku warstwa no╢nika magnetycznego pokryta jest cieniutk▒ warstw▒ lakieru ochronnego. W normalnych warunkach eksploatacji twardo╢µ tej warstwy w zupe│no╢ci wystarcza, gdy┐ przy l▒dowaniu g│owic co prawda dotykaj▒ one powierzchni talerzy, ale te naciski s▒ za ma│e, aby wyrz▒dziµ naszym danym szkodΩ. Natomiast przy pracy, g│owica porusza siΩ na poduszce powietrznej , wytworzonej dziΩki obracaniu siΩ talerzy z ogromn▒ prΩdko╢ci▒. Ma ona wysoko╢µ kilkunastu mikrometr≤w, wiΩc dysk nie ma prawa siΩ uszkodziµ.

Warunki niebezpieczne dla dysku.

Najbardziej niebezpiecznymi warunkami dla dysku jest ╢rodowisko nieodizolowane od ╢wiata zewnΩtrznego, a przez to nara┐one na wstrz▒sy. Wstrz▒sy podczas pracy s▒ zab≤jcze dla dysku i dla danych. Bowiem, gdy przy normalnej pracy dysk naciska przy l▒dowaniu z ma│▒ si│▒ na talerze, to w przypadku wstrz▒s≤w przy pracy, ta si│a jest ogromna. W taki przypadku na 99,99999% stracili╢my dane zapisane w tym sektorze. Przy okazji opr≤cz no╢nika magnetycznego uszkodzili╢my przecie┐ jego warstwΩ ochronn▒. A wiΩc powsta│y nam okruchy lakieru, kt≤re przecie┐ nie mo┐emy wydostaµ ( ze wzglΩdu na hermetyczno╢µ obudowy ) A wiΩc mamy jakie╢ okruchy, kt≤re same nie uszkodz▒ nam dysku. Wyobra╝my sobie jednak sytuacjΩ, gdzie pomiΩdzy g│owicΩ i talerze przedostanie siΩ lakier - wywo│a to kolejne drgania, kolejne okruchy i kolejn▒ stratΩ danych. A wraz ze zwiΩkszon▒ liczb▒ okruch≤w zwiΩksza siΩ prawdopodobie±stwo w│a╢nie takich sytuacji. Byµ mo┐e uk│ad korekcji b│Ωd≤w na dysku w pocz▒tkowej fazie poradzi sobie z utrat▒ danych, jednak gdy okruch≤w bΩdzie coraz wiΩcej, uk│ad ten na sto procent bΩdzie wobec tego bezradny.

Bezpieczne lotnisko?

WiΩkszo╢µ os≤b my╢li, ┐e gdy dysk nie pracuje, nic nie mo┐e siΩ mu staµ. A wiΩc czy a┐ tak bezpieczna mo┐e byµ strefa l▒dowania? Nie, nic bardziej mylnego. Bowiem, o dziwo, najwiΩcej uszkodze± powierzchni dysku zdarza siΩ, gdy dysk jest w stanie spoczynku. Aby wyja╢niµ niedorzeczno╢µ tego mitu, nale┐y zrozumieµ stan spoczynku dysku. Gdy dysk nie pracuje i np. komputer jest wy│▒czony, g│owice dysku le┐▒ na tzw. strefie l▒dowania - landing zone. Jest to strefa na powierzchni talerzy dysku, gdzie nie ma zapisanych danych. G│owice s▒ przyci╢niΩte przez sprΩ┐ynowaty uk│ad ramienia dysku. C≤┐ siΩ jednak stanie, gdy dysk dozna silnego wstrz▒su? G│owice siΩ oderw▒ od swojego "lotniska", uderz▒ kilka razy o powierzchniΩ dysku i bΩdzie siΩ od nich przez chwilΩ odbijaµ. Warto zauwa┐yµ, ┐e zar≤wno, gdy dysk jest w czasie pracy, jak i gdy nie pracuje, zawsze g│owica nie uderza swoj▒ powierzchni▒, ale ostr▒ krawΩdzi▒. Wydawaµ by siΩ mog│o, ┐e nic siΩ nie sta│o, bo przecie┐ nie ma na powierzchni strefy l▒dowania ┐adnych danych. Owszem, teraz dane nie zosta│y uszkodzone. Jednak przecie┐ ca│y talerz jest pokryty warstw▒ lakieru, a wiΩc tak┐e strefa l▒dowania ma warstwΩ ochronn▒. A wiΩc przy uderzeniu g│owicy o talerz dysku powstaj▒ zab≤jcze dla dysku okruchy, kt≤rych dzia│anie na dysk wyja╢ni│em wy┐ej. W przypadku strefy l▒dowania sprawa wygl▒da gorzej, gdy┐ przy l▒dowaniu i startowaniu mog▒ powstaµ kolejne okruchy i proces degradacji postΩpuje jeszcze bardziej lawinowo.

Fabryka-sklep-dom - niebezpieczna droga.

O ile droga do sklepu z fabryki nie jest a┐ tak bardzo niebezpieczna, gdy┐ zazwyczaj producenci dbaj▒ o dobre zabezpieczenie, to droga ze sklepu do wnΩtrza Waszego komputera jest najniebezpieczniejsz▒ chwil▒ dla dysku. Problemy mog▒ ju┐ siΩ zacz▒µ w sklepie - warto zobaczyµ, sk▒d s▒ wyjmowane dyski. Je┐eli bowiem dyski s▒ w miarΩ dobrze przechowywane ( opakowania kartonowe lub co╢ podobnego ), to mo┐emy byµ spokojni. Je┐eli natomiast le┐▒ luzem w jakim╢ worku ( czΩsto na gie│dach co╢ takiego siΩ spotyka ), to lepiej poszukaµ dysku gdzie╢ indziej. Co prawda mo┐na kupiµ ( szczeg≤lnie je╢li kusz▒ super cen▒ ), ale nie nale┐y p≤╝niej siΩ denerwowaµ, je╢li trafi siΩ jaki╢ "bad sector". Inny problem to przyw≤z dysku bez szwanku do domu. Polskie drogi nie s▒ najlepsze, wiΩc nale┐y uwa┐aµ podczas jazdy. Wszelkie wstrz▒sy mog▒ spowodowaµ odprysk lakieru. Dysku nie nale┐y umieszczaµ w takim miejscu, gdzie mo┐e siΩ on przesuwaµ i uderzaµ o inne przedmioty ( np. w baga┐niku ). Te ╢rodki bezpiecze±stwa s▒ mo┐e trochΩ przesadzone, ale lepiej dmuchaµ na zimne. Ostatni etap, gdzie mo┐e siΩ co╢ staµ, to instalacja dysku. Warto uwa┐aµ co siΩ robi, bo naprawdΩ │atwo mo┐e dysk wypa╢µ z rΩki i uderzyµ np. o obudowΩ. Pechowcom mo┐e jeszcze upa╢µ na ziemiΩ. Tak wiΩc nale┐y trochΩ uwa┐aµ.

Fajne cyferki - statystyki awarii dysk≤w twardych.

Uszkodzenia spowodowane wstrz▒sami miΩdzy wyprodukowaniem a instalacj▒ go w komputerze to blisko 40% wszystkich awarii i przesz│o 90% awarii , spowodowanych uszkodzeniem powierzchni dysku. Spo╢r≤d 1000 dysk≤w w ci▒gu bie┐▒cego roku mo┐e ulec awarii 8 twardnieli ( przy pracy 8 godzin dziennie oznacza to, ┐e co najmniej trzy ulegn▒ awarii ). 95% wszystkich awarii spowodowanych uszkodzeniem powierzchni dysku, powsta│y w czasie spoczynku. Mo┐naby by│o jeszcze tak wymieniaµ...

Bez paniki

WiΩkszo╢µ z Was zastanawia siΩ teraz, czy przypadkiem nie uszkodzi│ dysku wioz▒c go do serwisu, czy po prostu do kumpla. Nawet je╢li powierzchnia jest uszkodzona, to bez paniki. Z "bad sectorami" da siΩ ┐yµ i pracowaµ normalnie, a dysk siΩ od tego nie popsuje ( chyba ┐e mamy ich coraz wiΩcej i zajmuj▒ ok. 5-10% og≤lnej powierzchni dysku - wtedy bym siΩ ju┐ ba│ o swoje dane ). Jednak ten artyku│ powsta│ nie po to, by Was straszyµ drodzy czytelnicy, by╢cie przykrΩcali komputery do ╢cian, ale ┐eby╢cie przypadkiem nie rzucali dyskiem po │≤┐ku, albo co╢ w tym stylu. Jeszcze raz powtarzam, ostro┐no╢µ owszem, ale bez przesady.

Gall_Anonim16
krzysiekpa@go2.pl
http://www.procesorki.hg.pl