Piotr Micha│owski, Somosierra, 1837

Ta b│yskawica rozdzieraj▒ca ciemno╢ci, namalowana w przystΩpie wielkiego natchnienia, jest bezspornie najpiΩkniejszym p│≤tnem batalistycznym, jakie powsta│o w kraju, gdzie podobnych temat≤w by│o pod dostatkiem. Temat≤w tak, ale artyst≤w niewielu. Micha│owski namalowa│ tylko szkic i na tym poprzesta│. My╢lΩ, ┐e znam tajemnicΩ, dlaczego tak siΩ sta│o. Micha│owski by│ powa┐nym cz│owiekiem, a bitwa w w▒wozie Somosierra odby│a siΩ nie tak dawno, i ┐yli jeszcze uczestnicy tego niezwyk│ego wydarzenia. C≤┐ zatem dziwnego, ┐e chcia│ poznaµ prawdΩ od naocznego ╢wiadka i napisa│ list do porucznika Niegolewskiego, kt≤ry szczΩ╢liwie pokona│ wszystkie cztery baterie hiszpa±skiej artylerii i znalaz│ siΩ na szczycie u wylotu w▒wozu ca│y i ┐ywy, zaskoczony zwyciΩstwem szwole┐er≤w. Nie wiem, o co pyta│ Micha│owski, znam natomiast odpowied╝ Niegolewskiego:
Co do landschaftu, to wiele mo╢ci panu powiedzieµ nie mogΩ, pamiΩtam, ┐e by│a gΩsta mg│a, a potem zacz▒│ pr≤szyµ pierwszy listopadowy ╢nieg - zreszt▒ w╢r≤d trzasku granat≤w, ╢wistu kul, warczenia kartaczy i gΩstego dymu z hiszpa±skich dzia│, przyznam siΩ szczerze, ┐em na landschaft nie zwraca│ uwagi.
Biedny artysta: w▒w≤z to nie w▒w≤z, landszaft zas│oniΩty mg│ami, i do tego ten ╢nieg! Wszystko inaczej - czy po takich rewelacjach Micha│owski m≤g│ zabraµ siΩ do malowania du┐ej kompozycji, skoro mia│ przed sob▒, w tym niewielkim szkicu, ju┐ namalowan▒ ca│▒ prawdΩ artystyczn▒ ?