List Stevena Spielberga do cz│onk≤w Ameryka±skiej Akademii Sztuki i Techniki Filmowej

Los Angeles, 22 listopada 1999

Pan Robert Rehme
Akademia Sztuki i Techniki Filmowej
8949 Wilshire Boulevard
Beverly Hills, CA 90211

Szanowny Panie Przewodnicz▒cy,

Osobiste losy Andrzeja Wajdy ╢ci╢le splata│y siΩ z wieloma wydarzeniami z historii naszego burzliwego stulecia. Ojca re┐ysera, oficera kawalerii, zamordowano w czterdziestym roku w Katyniu, a on sam, jako szesnastolatek, walczy│ w partyzantce. Po wojnie studiowa│ w ú≤dzkiej Szkole Filmowej, kt≤r▒ uko±czy│ w 1954. Pierwszymi filmami Wajdy, kt≤re wesz│y na ekrany ╢wiata, by│y kolejne czΩ╢ci g│o╢nej trylogii o latach powojennych: Pokolenie (1955), Kana│ (1957, nagroda specjalna w Cannes) oraz Popi≤│ i diament (1958, nagroda krytyk≤w na Festiwalu Filmowym w Wenecji). DziΩki nim zyska│ opiniΩ wszechstronnego re┐ysera, obdarzonego zdolno╢ci▒ opowiadania historii, zw│aszcza tych przesi▒kniΩtych ironi▒, mi│osnych i odznaczaj▒cych siΩ epickim rozmachem. Trzy spo╢r≤d wielu poruszaj▒cych, wyra┐aj▒cych intelektualny sprzeciw film≤w Wajdy, kt≤re powsta│y w d│ugim okresie dyktatury, nominowano do Oscara w kategorii "najlepszy film zagraniczny": ZiemiΩ obiecan▒ (w 1975), Panny z Wilka (w 1979) i zdobywcΩ Z│otej Palmy w Cannes, Cz│owieka z ┐elaza (w 1981).

Gdy Polska sta│a siΩ krajem demokratycznym, WajdΩ wybrano do parlamentu z ramienia Solidarno╢ci, a w 1991 roku otrzyma│ (za ca│okszta│t tw≤rczo╢ci oraz wk│ad w poprawΩ klimatu kulturalnego w Europie po upadku muru berli±skiego) nagrodΩ Europejskiej Akademii Filmowej. W 1997 roku zosta│ cz│onkiem Akademii Francuskiej w miejsce zmar│ego Frederico Felliniego.

Per│▒ w╢r≤d p≤╝nych dzie│ Wajdy jest Korczak (1990), jeden z najwa┐niejszych europejskich film≤w o Holokau╢cie. Opowiada on dramatyczn▒ historiΩ legendarnego nauczyciela i pedagoga, pisz▒cego pod pseudonimem Janusz Korczak i tocz▒cego bohatersk▒, ale i tragiczn▒ walkΩ o ocalenie 200 dzieci, swoich podopiecznych, przed groz▒ warszawskiego getta oraz wywiezieniem do obozu zag│ady w Treblince. Kevin Thomas z Los Angeles Times nazwa│ film "kolejnym triumfem Wajdy, od dawna uznawanego za jednego z najwiΩkszych re┐yser≤w ╢wiata" i doda│: "Korczak jest nie tylko jednym z wielkich film≤w o Holokau╢cie, lecz w og≤le wielkim filmem". Recenzent Wall Street Journal napisa│: "Wajda udowodni│, ┐e ╢wiΩci wcale nie musz▒ byµ nudni. Jego Korczak jest dzielny, uparty i m▒dry".

Mi│o╢nicy kina uwa┐aj▒ go za jednego z najwybitniejszych re┐yser≤w w historii filmu, tw≤rcΩ, kt≤ry wielokrotnie kierowa│ uwagΩ ╢wiata w stronΩ kina europejskiego. Staraj▒c siΩ pokazaµ najszlachetniejsze wzloty i najmroczniejsze zakamarki europejskiej duszy, inspirowa│ nas wszystkich do zastanowienia siΩ nad w│asnym cz│owiecze±stwem. Wajda przynale┐y do Polski, lecz jego filmy stanowi▒ czΩ╢µ kulturalnego dziedzictwa ludzko╢ci.

Przyk│ad Andrzeja Wajdy przypomina nam, tw≤rcom filmowym, ┐e czasem historia mo┐e wystawiµ nasz▒ odwagΩ na niespodziewan▒ i powa┐n▒ pr≤bΩ, ┐e widzowie mog▒ oczekiwaµ od nas podniesienia na duchu, ┐e mo┐emy stan▒µ przed konieczno╢ci▒ zaryzykowania kariery w obronie godno╢ci naszych spo│ecze±stw. Z powodu tego, kim jest i co zrobi│ dla sztuki filmowej, gor▒co popieram kandydaturΩ Andrzeja Wajdy do Nagrody Specjalnej Akademii, kt≤ra ma byµ przyznana w marcu 2000 roku.

Z powa┐aniem,
Steven Spielberg