Eine Liebe in Deutschland [Mi│o╢µ w Niemczech]

fot: Renata Pajchel

Zapisane przez Rolfa Hochhutha prawdziwe wydarzenie z czas≤w wojny wydawa│o mi siΩ idealnym materia│em do filmu. Historia polskiego je±ca z kampanii 1939, pracuj▒cego pod policyjnym nadzorem w ma│ym bawarskim miasteczku Brombach, jego mi│o╢µ do niemieckiej kobiety i tragiczny fina│ na szubienicy dawa│y siΩ bez trudu opowiedzieµ na ekranie.

Dobry temat do filmu dawa│ szansΩ pokazania na ekranie nie tylko wsp≤lnej przesz│o╢ci, ale i tera╝niejszo╢µ dzisiejszych Niemiec. Szczeg≤lnie, ┐e opisana przez Hochhutha Paulina Kropp ┐y│a jeszcze w tym czasie, potΩpiona za swe czyny, jako "kochanica Polaka", musia│a jednak przenie╢µ siΩ do innego miasta. Ciekawe, ┐e jej bezpo╢redni prze╢ladowca, hitlerowski urzΩdnik, kt≤ry wsadzi│ biedn▒ kobietΩ do obozu koncentracyjnego na dwa lata, mia│ w Brombach dom na g│≤wnej ulicy i ┐y│ sobie nie niepokojony przez nikogo.

Niestety powie╢µ ledwie zaznacza│a akcjΩ i opowiada│a o niej og≤lnie i skr≤towo, pos│uguj▒c siΩ wybranymi szczeg≤│ami. Tymczasem ja sam nie by│em w stanie dokonaµ rekonstrukcji prawdziwego ┐ycia w ma│ym niemieckim miasteczku w czasie wojny. Nie zna│em tych reali≤w i musia│em siΩgn▒µ do fikcji.

Niemiecka widownia wyczu│a od razu ten fa│sz, a przy okazji mog│a z ulg▒ odrzuciµ r≤wnie┐ problematykΩ tego filmu. Nie wiem, czy ja sam nie odni≤s│bym siΩ tak w│a╢nie do filmu zrobionego na polski temat przez Niemc≤w.

Moje polskie filmy przedstawia│y zawsze los, kt≤ry by│ i moim udzia│em. Os▒dza│em w nich Polak≤w, ale bΩd▒c jednym z nich, mia│em prawo tak czyniµ. Czasem, unosz▒c siΩ honorem, broni│em przegranej polskiej sprawy i jak japo±ski samuraj gotowy by│em pope│niµ dla niej harakiri. Niestety, nie staµ mnie by│o na wielkoduszno╢µ, kiedy filmowa│em Mi│o╢µ w Niemczech, nie potrafi│em dostrzec niemieckiego tematu. W rezultacie mam do dzi╢ wra┐enie, jakbym w obronie w│asnego honoru rozpru│ brzuch s▒siada...

Wypad│o to ╢miesznie!

Andrzej Wajda

Recenzje

Na festiwalu weneckim my, Niemcy, mamy nowy pow≤d do biadolenia. Re┐ysersko film Wajdy le┐y poni┐ej dopuszczalnego poziomu, scenariusz jest niezrΩczny, chaotyczno╢µ i partactwo zastΩpuj▒ jak▒kolwiek zrozumia│▒ analizΩ szczeg≤lnych okoliczno╢ci tamtych narodowo-socjalistycznych czas≤w, za╢ aktorzy, dobry Bo┐e, poprowadzeni s▒ marnie.

Ruprecht Skasa-Weiss
"Stuttgarter Zeitung", Stuttgart, 10 X 1983

Autor, Rolf Hochhuth, nie cieszy│ siΩ szczeg≤ln▒ moj▒ sympati▒: o szlachetnych intencjach, prawda, ale pedantyczny, nigdy zbyt lotny, a zawsze nudny. Nie mia│em racji. Jego ksi▒┐ka opowiada o zdarzeniu przeszywaj▒cym, kt≤re zainspirowa│o WajdΩ do zrealizowania jednego z najpiΩkniejszych jego film≤w. Filmu bardzo dla nas, Niemc≤w, niewygodnego. (...) Szlachetna pasja filmu kryje siΩ nie w jego historii mi│osnej, ale w stylu Wajdy. Jest to okrutne wyr≤wnanie rachunk≤w nie tylko z Niemcami hitlerowskimi, ale i z ca│▒ g│upot▒ germa±sk▒, kt≤rej koszty ponosili Polacy na d│ugo przez nazizmem i kt≤ra ci▒gle odwo│uje siΩ do "czysto╢ci niemieckich wiosek". Te karykatury Niemc≤w zawarte s▒ r≤wnie┐ w powie╢ciach To│stoja i Dostojewskiego. Wajda zdesakralizowa│ hitleryzm i jego trwa│e koszmary, gdy┐ kretynizm jest uniwersalny i ponadczasowy.

Volker Schl÷ndorff
O╢wiadczenie dla prasy francuskiej, 1983