Milioner≤w z Doliny Krzemowej nie interesuj▒ ludzie biedni. Lubi▒ jednak inwestowaµ i s▒ sk│onni dzieliµ siΩ pieniΩdzmi. Trzeba ich tylko przekonaµ, ┐e filantropiΩ mo┐na traktowaµ jak biznes.

Koszty utrzymania w Dolinie Krzemowej tak poszybowa│y w g≤rΩ, ┐e zatrudnieni tam nauczyciele i policjanci musz▒ mieszkaµ gdzie indziej. Cena wynajmu jednopokojowego mieszkania podskoczy│a w ci▒gu ostatnich dw≤ch lat o 25 proc.. Trudno siΩ dziwiµ, bo miejsc pracy jest w Dolinie piΩµ razy wiΩcej ni┐ miejsc zamieszkania. Nie brakuje wprawdzie chΩtnych na rezydencje za kilka milion≤w dolar≤w, ale jedna czwarta mieszka±c≤w ┐yje w biedzie, kt≤ra coraz ostrzej kontrastuje z narastaj▒cym bogactwem. Peter Hero, od 11 lat zarz▒dzaj▒cy charytatywnym Funduszem Lokalnym Silicon Valley, ma jednak nadziejΩ, ┐e wyrastaj▒ce jak grzyby po deszczu fortuny pomog▒ w podniesieniu og≤lnego poziomu ┐ycia.

Ameryka ma imponuj▒ce tradycje filantropijne, ale Dolina jest pod tym wzglΩdem do╢µ nietypowa. W Bostonie czy Filadelfii dziedziczone od kilku pokole± bogactwo zobowi▒zuje w oczach lokalnej spo│eczno╢ci do opieki nad biednymi.

- Filantropia to rzecz wyuczona - m≤wi 76 letni Leonard Eli, jeden z za│o┐ycieli Funduszu Lokalnego Doliny Krzemowej, magnat rynku nieruchomo╢ci. W Silicon Valley dobroczynno╢µ nie nale┐y jednak do kindersztuby. Choµ dla pierwszego pokolenia, Billa Hewletta czy Davida Packarda, by│a jeszcze czΩ╢ci▒ kultury korporacyjnej, nikt nie oczekuje tego po nowych tuzach bran┐y technologicznej. Trudno siΩ zreszt▒ dziwiµ, skoro 60 proc. mieszka±c≤w Doliny urodzi│o siΩ gdzie indziej, a 20 proc. mieszka w niej kr≤cej ni┐ piΩµ lat. WiΩzi ╢rodowiskowe s▒ s│abe, a do pieniΩdzy ka┐dy dochodzi sam.

- Epatowanie bied▒ bogatych mened┐er≤w lub udzia│owc≤w bran┐y IT nie ma sensu - m≤wi Peter Hero. - Ma│o prawdopodobne, ┐eby siΩ ni▒ przejΩli. Staj▒ siΩ milionerami i miliarderami przed uko±czeniem 30. roku ┐ycia. S▒ zajΩci organizowaniem sobie ┐ycia, szukaniem ┐ony, domu, samochodu, l▒dowiska dla helikoptera. Ledwie zaczynaj▒ upajaµ siΩ bogactwem i z regu│y nie s▒ gotowi do dawania. Na og≤│ dopiero po siedemdziesi▒tce czuj▒ siΩ do╢µ bezpiecznie, by na serio zaj▒µ siΩ filantropi▒. Poza tym Amerykanie nie lubi▒ byµ konfrontowani z problemami.

Lubi▒ natomiast rozwi▒zania i jak wszyscy chc▒ byµ skuteczni. Peterowi Hero uda│o siΩ zebraµ w funduszu 500 mln USD, choµ jeszcze dziesiΩµ lat temu mia│ zaledwie 7 mln USD. Potrafi│ zorganizowaµ filantropiΩ jak biznes, a donator≤w upodobniµ do inwestor≤w venture capital.

W Dolinie Krzemowej o dobroczynno╢ci m≤wi siΩ w kategoriach interesu. Dla 42-1etniego za│o┐yciela Infoseek Steve'a Kirscha, kt≤ry przekaza│ funduszowi 95 mln USD, jest to ''wa┐na mo┐liwo╢µ wzrostu''. M│odym milionerom przemawiaj▒ do wyobra╝ni terminy typu ''przedsiΩbiorczo╢µ spo│eczna'', pojawi│o siΩ tak┐e pojΩcie ''zwrot z inwestycji emocjonalnej'' (Return on Emotional Investment - ROEI).

Nie wszyscy potrzebuj▒cy w r≤wnym stopniu zyskuj▒ na tym podej╢ciu. Liderzy spo│ecze±stwa informacyjnego najchΩtniej daj▒ pieni▒dze na edukacjΩ - zar≤wno na wy┐sze uczelnie (np. tw≤rca Netscape, Jim Clark, kt≤ry przekaza│ 150 mln USD Uniwersytetowi Stanford), jak i na programy dla dzieci i m│odzie┐y. Ten ostatni cel jest szczeg≤lnie wa┐ny, bo publiczne szko│y w Dolinie nie bardzo radz▒ sobie z kszta│ceniem uczni≤w. Choµby dlatego, ┐e m≤wi▒ oni w 25 jΩzykach.

Znajduj▒ siΩ jednak i pieni▒dze na inne sprawy. Steve Kirsch finansuje badania nad rakiem. Czek≤w nie wysy│a jednak American Cancer Society, tylko konkretnym lekarzom w St Louis czy Chicago, kt≤rzy pracuj▒ nad interesuj▒cym go rodzajem nowotworu. Koresponduje z nimi poczt▒ elektroniczn▒, chce dok│adnie wiedzieµ, co robi▒. Finansuje tak┐e wraz z ┐on▒ inne odpowiadaj▒ce mu przedsiΩwziΩcia. Np. kosmiczny projekt badawczy, kt≤ry ma zidentyfikowaµ wszystkie asteroidy mog▒ce uderzyµ w ZiemiΩ. Interesuje go to, lubi kontakt ze specjalistami w tej dziedzinie, ma ochotΩ siΩ osobi╢cie anga┐owaµ.

- PrzedsiΩbiorcy wierz▒ czΩsto, ┐e organizacje non-profit by│yby o wiele skuteczniejsze, gdyby dzia│a│y jak biznes - m≤wi Peter Hero. Bardzo podoba im siΩ my╢l o tym, ┐e to w│a╢nie oni, dziΩki swoim zdolno╢ciom i nowym pomys│om, mog▒ rozwi▒zaµ trudny problem. St▒d bierze siΩ popularno╢µ pojΩcia ''venture philanthropy'', wzorowanego na venture capital. Zak│ada ono podobne podej╢cie do pieniΩdzy: wybierz jeden czy dwa interesuj▒ce projekty, znajd╝ lidera z dobrymi pomys│ami i wesprzyj go. Zaanga┐uj siΩ na kilka lat, i to nie tylko w sensie finansowym. Zasi▒d╝ w zarz▒dzie fundacji, uczestnicz w realizacji projektu, kontroluj jej przebieg. Zorganizuj dodatkow▒ pomoc w postaci specjalist≤w czy zaplecza technologicznego. Miej sw≤j udzia│ w ryzyku, tzn. b▒d╝ got≤w daµ wiΩcej pieniΩdzy, je╢li ich zabraknie. Wycofaj siΩ, gdy projekt bΩdzie w stanie ┐yµ w│asnym ┐yciem i poszukaj nowego wyzwania.

- Nie ulega w▒tpliwo╢ci, ┐e nastawienie to przysporzy│o filantropii wielu nowych ludzi. Za wcze╢nie jednak, by oceniaµ jego skuteczno╢µ w rozwi▒zywaniu problem≤w spo│ecznych - twierdzi Peter Hero. - Kultura organizacji non-profit bardzo r≤┐ni siΩ od korporacyjnej. Zarz▒d fundacji dobroczynnej to zupe│nie co innego ni┐ zarz▒d firmy venture capital czy jakiejkolwiek innej. Jego cz│onkowie pochodz▒ na og≤│ z bardzo zr≤┐nicowanych ╢rodowisk i nie│atwo im siΩ porozumieµ, a przy tego typu przedsiΩwziΩciach, wa┐na jest jednomy╢lno╢µ. Nie u│atwia tego poczucie misji i udzia│ fundator≤w. PrzedsiΩbiorcom przeszkadza czΩsto r≤wnie┐ d│ugie oczekiwanie na rezultaty dzia│a± filantropijnych. To wymaga o wiele wiΩcej cierpliwo╢ci ni┐ softwarowy start-up. Sam jestem ciekaw, jak te r≤┐ne kultury zdo│aj▒ siΩ zespoliµ.

To nie jedyna r≤┐nica miΩdzy biznesem i organizacjami non-profit. W odr≤┐nieniu od przedsiΩwziΩµ venture capital, fundacja charytatywna nigdy nie uzyskuje niezale┐no╢ci finansowej. Z chwil▒ wycofania siΩ donator≤w ca│a jej dzia│alno╢µ mo┐e nagle ustaµ. - Fundacje nie maj▒ innych ╝r≤de│ kapita│u ni┐ donatorzy - przyznaje Peter Hero. - Tradycyjnie finansowania ich podejmowa│o siΩ czΩsto pa±stwo, zw│aszcza w przypadku dobrze rozwiniΩtych program≤w edukacyjnych. Obecnie nie mo┐na na to liczyµ, trudno wiΩc z ca│ym przekonaniem m≤wiµ przedsiΩbiorcom o zgodnej z ide▒ venture capital strategii wyj╢cia.

Pewnym rozwi▒zaniem tego problemu jest po│▒czenie organizacji non-profit z dzia│alno╢ci▒ przynosz▒c▒ dochody. Uda│o siΩ to np. centrum szkoleniowemu Bidwell w Pittsburghu, kt≤re zbudowa│o salΩ koncertow▒, przyci▒gaj▒c▒ m.in. najwiΩkszych artyst≤w jazzowych. Z tych koncert≤w centrum wydaje bardzo dochodowe p│yty i w ten spos≤b samo zapewnia sobie pieni▒dze. - By│oby ╢wietnie, gdyby organizacje charytatywne potrafi│y na siebie zarabiaµ - m≤wi Peter Hero. - W praktyce udaje siΩ to bardzo rzadko.

Pozostaj▒ donatorzy. Dla nich Peter Hero stworzy│ profesjonaln▒ sieµ fundraisingu. Jest przekonany o tym, ┐e ludzie wydaj▒cy pieni▒dze na potrzeby spo│eczno╢ci lokalnej nie powinni zajmowaµ siΩ jednocze╢nie zdobywaniem kolejnych, bo wymaga to innych umiejΩtno╢ci. St▒d koncepcja funduszu lokalnego, kt≤ry pozyskuje ╢rodki, przekazuj▒c je nastΩpnie organizacjom zajmuj▒cym siΩ konkretnymi zadaniami, np. opiek▒ nad lud╝mi niepe│nosprawnymi czy plastycznymi warsztatami dla dzieci. Chodzi o zorganizowanie filantropii w spos≤b maksymalnie odpowiadaj▒cy potrzebom darczy±c≤w, czyli biznesu. O zdobycie ich zaufania i gwarancjΩ, ┐e ofiarowane przez nich ╢rodki zostan▒ rozdysponowane w spos≤b odpowiadaj▒cy ich chΩciom i stylowi my╢lenia. Je╢li np. jedna trzecia firm IT w Dolinie Krzemowej prowadzona jest przez Hindus≤w, warto daµ im mo┐liwo╢µ finansowania przedsiΩwziΩµ dobroczynnych w Indiach. Peter Hero szuka wiΩc w tym kraju wiarygodnych partner≤w. Fundusz musi przekonaµ ofiarodawc≤w, ┐e ich wysi│ek i dobra wola nie zostan▒ zmarnowane. - Oni bardzo boj▒ siΩ zrobiµ co╢ bezsensownego - wyja╢nia.

Fundusz musi tak┐e sprawnie zarz▒dzaµ pozyskanymi ╢rodkami. W ci▒gu ostatnich 5 lat roczny zysk nie spad│ poni┐ej 15 proc., przy bardzo ostro┐nej strategii inwestycyjnej - nie mo┐e np. przechowywaµ kapita│u w ryzykownych akcjach IT. Musi jednak wiedzieµ, jak je wykorzystywaµ. Jednak akcje to czΩsto jedyny maj▒tek, jakim mog▒ podzieliµ siΩ ma│e, nowo powstaj▒ce firmy. Z mo┐liwo╢ci tej skorzysta│ 34-1etni w│a╢ciciel eBay Jeff Skoll, kt≤ry przed ofert▒ publiczn▒ przekaza│ Funduszowi Lokalnemu Doliny Krzemowej 17 tys. swoich walor≤w. Na gie│dzie okaza│y siΩ one warte milion dolar≤w. Dzi╢ (zgodnie z zaleceniem eBay, fundusz nie m≤g│ ich spieniΩ┐yµ przez okre╢lony czas) ich cena skoczy│a do 40 mln USD. Peter Hero zapyta│ niedawno zaprzyja╝nionego prezesa eBay, czy dzi╢ zdecydowaliby siΩ na darowiznΩ tej wysoko╢ci. - Ale┐ my nie mamy pieniΩdzy - brzmia│a odpowied╝.

Marta úazarowicz jest wsp≤│pracownikiem BM

Artyku│ ukaza│ siΩ w pa╝dziernikowym numerze pisma Businessman Magazine www.businessman.com.pl