Rezerwaty przyrody.

Zwiez│o - rezerwat ╢cis│y utworzony w 1956 roku dla ochrony przyrody nieo┐ywionej.
W 1907 r na zboczach Chryszczatej obsunΩ│o siΩ ponad 10 mln. m³ ziemi i ska│ wraz z rosn▒cym tam starym borem jod│owym zamykaj▒c bieg potoku Olchowatego. Wtedy powsta│y 3 jeziorka - Jeziorka Duszaty±skie. Jedno z nich jest dzi╢ prawie zaro╢niΩte.
Istnieje legenda m≤wi▒ca, ┐e to z│y uderzy│ w Steciw Las.
Go│obo┐e - rezerwat przyrody nieo┐ywionej o pow. 13,9 ha, utworzony zosta│ w 1969 roku w dolinie Rabia±skiego Potoku. Obejmuje fragmenty wzg≤rza z rumowiskami kamieni, stopniowo zarastaj▒cego lasem i stanowi osobliwo╢µ geologiczn▒ w Beskidach. U podn≤┐a rumowiska znajduj▒ siΩ ╝r≤d│a w≤d arsenowych , rzadkich w polskich Karpatach.
Cisy na G≤rze Jawor - rezerwat o pow. 3,02 ha, utworzony w 1957 roku, obejmuje fragment dobrze zachowanego lasu jod│owo - bukowego, w kt≤rym znajduje siΩ jedno z najbogatszych stanowisk cisa w Bieszczadach. W╢r≤d oko│o 300 cis≤w najwy┐sze osi▒gaj▒ 9 metr≤w wysoko╢ci. Rezerwat po│o┐ony jest w szczytowej czΩ╢ci Jawora (817 m. n. p. m.) g≤ruj▒cego nad wsi▒ úubne.
Sine Wiry - pow. 450,49 ha. Rezerwat krajobrazowy utworzony w 1988 r. obejmuj▒cy prze│omowy odcinek doliny rzeki Wetliny od Zawoju a┐ do jej uj╢cia do Solinki w rejonie Polanek wraz z otaczaj▒cym je lasem.
Olsza kosa w StΩ┐nicy - rezerwat o powierzchni 1,79 ha, utworzony w 1974 roku, ze stanowiskiem olszy zielonej. Rezerwat znajduje siΩ nieco na p≤│noc od wsi StΩ┐nica na zboczach Markowskiej (748 m. n. p. m).
Olszyna │Ωgowa w Kalnicy - rezerwat o pow. 13,69 ha, utworzony w 1971 roku. Obejmuje on fragment g≤rskiego lasu │Ωgowego z udzia│em olszy czarnej i olszy szarej. Jest to jedyne w Polsce stanowisko lasu │Ωgowego. W rezerwacie wystΩpuje rzadka w kraju narecznica grzebieniasta. Teren chronionej przyrody znajduje siΩ w zakolu obwodnicy bieszczadzkiej, na po│udnie od Kalnicy.

fot.: Grzegorz Nowak
Puszcza bieszczadzka nad Sanem - to du┐y rezerwat o powierzchni 498,7 ha, utworzony w 1980 roku, obejmuj▒cy g≤rny i ╢rodkowy fragment zlewni potoku Tworylczyk, miΩdzy Bukowin▒ a »o│obin▒, w najd│u┐szym p≤│nocno - zachodnim grzbiecie bocznym Po│oniny Wetli±skiej. W rezerwacie dominuj▒ stare drzewostany bukowe oraz bukowo - jod│owe, a brzegi potoku porasta olsza szara. Podszycie tworzy buk, jod│a, bez koralowy, bez czarny i leszczyna. Ro╢linno╢µ zielna rezerwatu jest bogata i zr≤┐nicowana. WystΩpuj▒ tutaj ro╢liny typowe dla starodrzewi bukowych, dla │▒k, po│onin, ro╢liny siedlisk podmok│ych i nadwodnych, ro╢liny wschodniokarpackie, reglowe i g≤rskie, jak r≤wnie┐ gatunki wysokog≤rskie - alpejskie i supalpejskie. Puszcza±ski charakter oraz niedostΩpno╢µ rezerwatu sprzyjaj▒ wystΩpowaniu licznych zwierz▒t, w tym wielu gatunk≤w drapie┐nych. NajwiΩksz▒ osobliwo╢ci▒ jest nied╝wied╝ brunatny, a niekiedy pojawia siΩ tu orze│ przedni.
Prze│om Solinki - to ╢cis│y rezerwat florystyczny o powierzchni 2,9 ha utworzony w 1958 roku. Obejmuje prze│omowy odcinek G≤rnej Solinki (Wetliny). Na ska│ach wystΩpuj▒ skupiska ro╢lin zarodnikowych.
Wetlina - rezerwat ╢cis│y o powierzchni 99,49 ha, utworzony 1958 roku na zboczach pasma granicznego, miΩdzy Borsukiem a Czo│em. Obejmuje fragment pierwotnego lasu bukowo - jaworowego z domieszk▒ jod│y. W rezerwacie znajduje siΩ jedno z wiΩkszych skupisk jawora w Polsce.
Tarnawa - pow. 34,4 ha. Rezerwat florystyczny utworzony w 1976 r. po│o┐ony w g≤rnej czΩ╢ci doliny Sanu, w rejonie nie istniej▒cej obecnie wsi Tarnawa Wy┐na. Rezerwat obejmuje obszar │▒k i torfowisk, tworz▒cych naturalne stanowisko ro╢linno╢ci torfowiskowej. Jest to najwiΩksze torfowisko wysokie w Bieszczadach. W ╢rodkowej czΩ╢ci rezerwatu ro╢nie b≤r bagienny z sosn▒, brzoz▒ i ╢wierkiem. Jest to jedyne naturalne stanowisko sosny oraz miejsce wystΩpowania boru bagiennego w Bieszczadach.
U ╝r≤de│ Solinki - rezerwat ╢cis│y o powierzchni 345,13 ha, utworzony w 1958 roku. Obejmuje pierwotny las bukowo - jod│owy na stokach Wielkiej Rawki i Kremenarosa. Jest to najbardziej typowy dla Bieszczad≤w zesp≤│ buczyny karpackiej. W g≤rnych partiach rezerwatu wystΩpuj▒ wschodniokarpackie lasy jaworowe. W drzewostanie spotyka siΩ kilkusetletnie okazy dochodz▒ce do ok. 4,5 m obwodu, Rezerwat jest ostoj▒ wielu zwierz▒t, m. in. nied╝wiedzi.
Po│oniny Ma│ej i Wielkiej Rawki - to rezerwat florystyczny o powierzchni 52,15 ha, utworzony w 1968 r. Ochronie podlegaj▒ po│oniny Ma│ej i Wielkiej Rawki z rosn▒cymi tu rzadkimi gatunkami ro╢lin wysokog≤rskich i wschodniokarpackich oraz bogata fauna zwi▒zana z g≤rn▒ granic▒ lasu.
Wo│osate - rezerwat ╢cis│y p powierzchni 2, 04 ha, utworzony w 1959 roku, a zlokalizowany w dolinie Wo│osatki poni┐ej Wo│osatego. Obejmuje teren wysokiego torfowiska g≤rskiego, z pierwotn▒ ro╢linno╢ci▒. WystΩpuje tutaj miΩdzy innymi: turzyca sk▒pokwiatowa, bor≤wka bagienna, modrzewnica zwyczajna.
Litmirz - rezerwat o powierzchni 34,4 ha, utworzony w 1976 roku dla ochrony torfowiska wysokiego o charakterze wschodniokarpackim. Po│o┐ony jest w g≤rnym biegu Sanu u podn≤┐a Kiczery Sokolickiej. W po│udniowej czΩ╢ci rezerwatu ro╢nie las ╢wierkowy z domieszk▒ brzozy. Torfowisko stanowi cenny obiekt dla bada± naukowych, poniewa┐ na jego terenie stwierdzono wystΩpowanie szcz▒tk≤w ro╢linnych fauny Bieszczad≤w z ostatnich kilku tysiΩcy lat.
Zakole - rezerwat ╢cis│y o powierzchni 5,25 ha, utworzony w 1971 roku w zakolu g≤rskiego biegu Sanu u podn≤┐a úysani. Obejmuje stanowisko pierwotnej ro╢linno╢ci torfowiskowej.
Hulskie im. S. Myczkowskiego - rezerwat o powierzchni 189,87 ha utworzony w 1984 roku dla ochrony starodzewia pasma Otrytu, wraz ze stanowiskiem rzadkich i chronionych gatunk≤w ro╢lin i zwierz▒t.
D╝winiacz - rezerwat florystyczny o powierzchni 11 ha usytuowany w meandrach Sanu, na terenie dawnej wsi D╝winiacz w gminie Lutowiska. Ochronie podlega torfowisko wysokie oraz b≤r bagienny ze ╢wierkiem rozmna┐aj▒cym siΩ wegetatywnie.
G≤ra Sobie± - rezerwat le╢no-krajobrazowo-florystyczny o powierzchni 5,34 ha znajduj▒cy siΩ na wzg≤rzu Sobie± w pa╢mie G≤r S│onnych. Rezerwat chroni las mieszany z ciekawymi gatunkami sk▒ponog≤w i pierwowij≤w. Znajduj▒ siΩ tu tak┐e ruiny zamku nale┐▒cego niegdy╢ do rodziny Kmit≤w.
Krywe - rezerwat le╢no-faunistyczny o powierzchni 514 ha usytuowany w Bieszczadach nad Sanem. Chroni wΩ┐a Eskulapa oraz drzewostan buka i jawora.
úokieµ - rezerwat florystyczno-torfowiskowy o powierzchni 10 ha, po│o┐ony nad g≤rnym Sanem w gminie Lutowiska. Chronione jest tu torfowisko, na kt≤rym wystΩpuj▒ mchy, porosty, rzadkie zio│a oraz wegetatywnie rozmna┐aj▒cy siΩ ╢wierk.

Tekst powsta│ w oparciu o ksi▒┐kΩ Marka Okonia Beskidy czΩ╢µ wschodnia
Wydawnictwo PTTK "Kraj"
oraz Przewodnik Bieszczady dla prawdziwego turysty.
Pruszk≤w 1999 r.
Oficyna Wydawnicza "Rewasz"

FotografiΩ zamieszczono dziΩki uprzejmo╢ci
Grzegorza Nowaka
autora fotografii na stronie
BIESZCZADZKIE KLIMATY

DO G╙RY

	\|rzadkie zwierzΩta\| \|rzadkie ro╢liny\| \|rezerwaty przyrody\| \|parki krajobrazowe\| \|pomniki przyrody\| \|s│≤wko o ochronie przyrody\| \|╢cie┐ki przyrodnicze\|
Zwiez│o - rezerwat ╢cis│y utworzony w 1956 roku dla ochrony przyrody nieo┐ywionej. W 1907 r na zboczach Chryszczatej obsunΩ│o siΩ ponad 10 mln. m³ ziemi i ska│ wraz z rosn▒cym tam starym borem jod│owym zamykaj▒c bieg potoku Olchowatego. Wtedy powsta│y 3 jeziorka - Jeziorka Duszaty±skie. Jedno z nich jest dzi╢ prawie zaro╢niΩte. Istnieje legenda m≤wi▒ca, ┐e to z│y uderzy│ w Steciw Las. Go│obo┐e - rezerwat przyrody nieo┐ywionej o pow. 13,9 ha, utworzony zosta│ w 1969 roku w dolinie Rabia±skiego Potoku. Obejmuje fragmenty wzg≤rza z rumowiskami kamieni, stopniowo zarastaj▒cego lasem i stanowi osobliwo╢µ geologiczn▒ w Beskidach. U podn≤┐a rumowiska znajduj▒ siΩ ╝r≤d│a w≤d arsenowych , rzadkich w polskich Karpatach. Cisy na G≤rze Jawor - rezerwat o pow. 3,02 ha, utworzony w 1957 roku, obejmuje fragment dobrze zachowanego lasu jod│owo - bukowego, w kt≤rym znajduje siΩ jedno z najbogatszych stanowisk cisa w Bieszczadach. W╢r≤d oko│o 300 cis≤w najwy┐sze osi▒gaj▒ 9 metr≤w wysoko╢ci. Rezerwat po│o┐ony jest w szczytowej czΩ╢ci Jawora (817 m. n. p. m.) g≤ruj▒cego nad wsi▒ úubne. Sine Wiry - pow. 450,49 ha. Rezerwat krajobrazowy utworzony w 1988 r. obejmuj▒cy prze│omowy odcinek doliny rzeki Wetliny od Zawoju a┐ do jej uj╢cia do Solinki w rejonie Polanek wraz z otaczaj▒cym je lasem. Olsza kosa w StΩ┐nicy - rezerwat o powierzchni 1,79 ha, utworzony w 1974 roku, ze stanowiskiem olszy zielonej. Rezerwat znajduje siΩ nieco na p≤│noc od wsi StΩ┐nica na zboczach Markowskiej (748 m. n. p. m). Olszyna │Ωgowa w Kalnicy - rezerwat o pow. 13,69 ha, utworzony w 1971 roku. Obejmuje on fragment g≤rskiego lasu │Ωgowego z udzia│em olszy czarnej i olszy szarej. Jest to jedyne w Polsce stanowisko lasu │Ωgowego. W rezerwacie wystΩpuje rzadka w kraju narecznica grzebieniasta. Teren chronionej przyrody znajduje siΩ w zakolu obwodnicy bieszczadzkiej, na po│udnie od Kalnicy. fot.: Grzegorz Nowak Puszcza bieszczadzka nad Sanem - to du┐y rezerwat o powierzchni 498,7 ha, utworzony w 1980 roku, obejmuj▒cy g≤rny i ╢rodkowy fragment zlewni potoku Tworylczyk, miΩdzy Bukowin▒ a »o│obin▒, w najd│u┐szym p≤│nocno - zachodnim grzbiecie bocznym Po│oniny Wetli±skiej. W rezerwacie dominuj▒ stare drzewostany bukowe oraz bukowo - jod│owe, a brzegi potoku porasta olsza szara. Podszycie tworzy buk, jod│a, bez koralowy, bez czarny i leszczyna. Ro╢linno╢µ zielna rezerwatu jest bogata i zr≤┐nicowana. WystΩpuj▒ tutaj ro╢liny typowe dla starodrzewi bukowych, dla │▒k, po│onin, ro╢liny siedlisk podmok│ych i nadwodnych, ro╢liny wschodniokarpackie, reglowe i g≤rskie, jak r≤wnie┐ gatunki wysokog≤rskie - alpejskie i supalpejskie. Puszcza±ski charakter oraz niedostΩpno╢µ rezerwatu sprzyjaj▒ wystΩpowaniu licznych zwierz▒t, w tym wielu gatunk≤w drapie┐nych. NajwiΩksz▒ osobliwo╢ci▒ jest nied╝wied╝ brunatny, a niekiedy pojawia siΩ tu orze│ przedni. Prze│om Solinki - to ╢cis│y rezerwat florystyczny o powierzchni 2,9 ha utworzony w 1958 roku. Obejmuje prze│omowy odcinek G≤rnej Solinki (Wetliny). Na ska│ach wystΩpuj▒ skupiska ro╢lin zarodnikowych. Wetlina - rezerwat ╢cis│y o powierzchni 99,49 ha, utworzony 1958 roku na zboczach pasma granicznego, miΩdzy Borsukiem a Czo│em. Obejmuje fragment pierwotnego lasu bukowo - jaworowego z domieszk▒ jod│y. W rezerwacie znajduje siΩ jedno z wiΩkszych skupisk jawora w Polsce. Tarnawa - pow. 34,4 ha. Rezerwat florystyczny utworzony w 1976 r. po│o┐ony w g≤rnej czΩ╢ci doliny Sanu, w rejonie nie istniej▒cej obecnie wsi Tarnawa Wy┐na. Rezerwat obejmuje obszar │▒k i torfowisk, tworz▒cych naturalne stanowisko ro╢linno╢ci torfowiskowej. Jest to najwiΩksze torfowisko wysokie w Bieszczadach. W ╢rodkowej czΩ╢ci rezerwatu ro╢nie b≤r bagienny z sosn▒, brzoz▒ i ╢wierkiem. Jest to jedyne naturalne stanowisko sosny oraz miejsce wystΩpowania boru bagiennego w Bieszczadach. U ╝r≤de│ Solinki - rezerwat ╢cis│y o powierzchni 345,13 ha, utworzony w 1958 roku. Obejmuje pierwotny las bukowo - jod│owy na stokach Wielkiej Rawki i Kremenarosa. Jest to najbardziej typowy dla Bieszczad≤w zesp≤│ buczyny karpackiej. W g≤rnych partiach rezerwatu wystΩpuj▒ wschodniokarpackie lasy jaworowe. W drzewostanie spotyka siΩ kilkusetletnie okazy dochodz▒ce do ok. 4,5 m obwodu, Rezerwat jest ostoj▒ wielu zwierz▒t, m. in. nied╝wiedzi. Po│oniny Ma│ej i Wielkiej Rawki - to rezerwat florystyczny o powierzchni 52,15 ha, utworzony w 1968 r. Ochronie podlegaj▒ po│oniny Ma│ej i Wielkiej Rawki z rosn▒cymi tu rzadkimi gatunkami ro╢lin wysokog≤rskich i wschodniokarpackich oraz bogata fauna zwi▒zana z g≤rn▒ granic▒ lasu. Wo│osate - rezerwat ╢cis│y p powierzchni 2, 04 ha, utworzony w 1959 roku, a zlokalizowany w dolinie Wo│osatki poni┐ej Wo│osatego. Obejmuje teren wysokiego torfowiska g≤rskiego, z pierwotn▒ ro╢linno╢ci▒. WystΩpuje tutaj miΩdzy innymi: turzyca sk▒pokwiatowa, bor≤wka bagienna, modrzewnica zwyczajna. Litmirz - rezerwat o powierzchni 34,4 ha, utworzony w 1976 roku dla ochrony torfowiska wysokiego o charakterze wschodniokarpackim. Po│o┐ony jest w g≤rnym biegu Sanu u podn≤┐a Kiczery Sokolickiej. W po│udniowej czΩ╢ci rezerwatu ro╢nie las ╢wierkowy z domieszk▒ brzozy. Torfowisko stanowi cenny obiekt dla bada± naukowych, poniewa┐ na jego terenie stwierdzono wystΩpowanie szcz▒tk≤w ro╢linnych fauny Bieszczad≤w z ostatnich kilku tysiΩcy lat. Zakole - rezerwat ╢cis│y o powierzchni 5,25 ha, utworzony w 1971 roku w zakolu g≤rskiego biegu Sanu u podn≤┐a úysani. Obejmuje stanowisko pierwotnej ro╢linno╢ci torfowiskowej. Hulskie im. S. Myczkowskiego - rezerwat o powierzchni 189,87 ha utworzony w 1984 roku dla ochrony starodzewia pasma Otrytu, wraz ze stanowiskiem rzadkich i chronionych gatunk≤w ro╢lin i zwierz▒t. D╝winiacz - rezerwat florystyczny o powierzchni 11 ha usytuowany w meandrach Sanu, na terenie dawnej wsi D╝winiacz w gminie Lutowiska. Ochronie podlega torfowisko wysokie oraz b≤r bagienny ze ╢wierkiem rozmna┐aj▒cym siΩ wegetatywnie. G≤ra Sobie± - rezerwat le╢no-krajobrazowo-florystyczny o powierzchni 5,34 ha znajduj▒cy siΩ na wzg≤rzu Sobie± w pa╢mie G≤r S│onnych. Rezerwat chroni las mieszany z ciekawymi gatunkami sk▒ponog≤w i pierwowij≤w. Znajduj▒ siΩ tu tak┐e ruiny zamku nale┐▒cego niegdy╢ do rodziny Kmit≤w. Krywe - rezerwat le╢no-faunistyczny o powierzchni 514 ha usytuowany w Bieszczadach nad Sanem. Chroni wΩ┐a Eskulapa oraz drzewostan buka i jawora. úokieµ - rezerwat florystyczno-torfowiskowy o powierzchni 10 ha, po│o┐ony nad g≤rnym Sanem w gminie Lutowiska. Chronione jest tu torfowisko, na kt≤rym wystΩpuj▒ mchy, porosty, rzadkie zio│a oraz wegetatywnie rozmna┐aj▒cy siΩ ╢wierk. Tekst powsta│ w oparciu o ksi▒┐kΩ Marka Okonia Beskidy czΩ╢µ wschodnia Wydawnictwo PTTK "Kraj" oraz Przewodnik Bieszczady dla prawdziwego turysty. Pruszk≤w 1999 r. Oficyna Wydawnicza "Rewasz" FotografiΩ zamieszczono dziΩki uprzejmo╢ci Grzegorza Nowaka autora fotografii na stronie BIESZCZADZKIE KLIMATY DO G╙RY
(c) Wirtualne Bieszczady 1999 - 2000