���������     �������     ��������





26. ����� ������� ����� ������



����� ������� ������ ��������� �� ����� �������� ����� ����� �����, ��������� � ����� �������. ���� ����������� ������� ������� ���� ��� ����: � ������� ������ ����� ���� �������� ������� (� ���������� �), � ��� ����� ������� ��������� �� ����� �� ���������, ���� �������� ��������� ��������. �. �. ������ �������� � ����� ������� �� ������� (1805 p.), � ����� �� ��������� ��������� �� ��풺�����: ��� ����� ����� ����� ����� ����� (�. �. ������), �������� ����� ����� ����� (�. �. ����������, �. �. ��������, �. �. ����������, M. K. ���������), �������� �������� ����� ����� (�. �. ����������), ������ ����� ������� ��������� (�. �. ��������), �������� ����� �� ����� (�.�������), �������� ����� ����� ������ (�. �. �����������), �������� ������ ����� ����� (�. �. ������), �������� (���������) ����� ����� ����� (�. �. �������), �������� ����� ����� ����� (�. �. �������� �� �. �. �����, �. �. �����, �. �. ��������), ������������ ������� ����� / ����� ������ (�. �. �������), ������������ ����� ����� ����� (�. �. �����), �������� ����� ����� ����� [������� �������� ������� ������ � ����� ������, �� ������������� �� ���]� (�. �. �������), ������� ������� ����� ����� (�. �. ������), �������� ������ ������ ���� (�. �. �������), �������� ������ ����� ����� (�. �. �����������), ������ ����� ����� ����� (�. �. ���������), ������������ ������ ����� ����� (�. �. ����������), ������������ ������ ����� ����� (�. �. ������). ϳ� ���������� (��������) ��������� �������: ������, ��� ������ ������������ (�. �. �����������, �. �. ������, �. �. �������, �. �. ��������� � 1989); ������, ��� ������� ������� �� ��� ����� ��������� (�. �. �������); ������, �� �������� ���������� ����� ������� (�. �. �����������); ���������� ������, �� ������� ��������� ����� �������� ������ (�. �. �����������). ������� ���� �������, �� ������ ����� ������ ������� 120.



120 ������������ ������ � ����� �������. � ���., 1995. � �. 1. � �. 156.



�������� ������� �� �������, ��������� �������� � ������ �������� ����� ���� �� ����, ����, ����� ����������� ��������� ������������ ����. ����� ������� ��� �������� ������������, ����� ���� �� � ������ �����. ����� � �������� ��� ���� ����� ���� ��� ������� ���. ���� ������� ����� ������, ��, ������, ����� ���� � ������ (��� ������������), � ��� � ����� ������������, ����� ����������, ���� ����� ������ ����� ���� ���, ������ �������, ��������, ���� ������� �����.

����. ���� ����, ���� (���. ��. ����� ����, ���. ������ ����, ����, ���. ��é�� ����, ����, ������, ����) ���������� �� ��������������� ����. ����������������� ���� ����, �����; �������, ����������� ��� ���������� ���. ���. ���é�� ������ ������, ��. ���. �é���� ����, ����. ������, �. ���. wrzemię ��. �.�, ����., �. ��é�� ����, ����; ������, ����. ��é�� ����, ����; �����, �����; ������, ����. vrijème ��. �.�, ���. vréme �������. �� �����, ����������, ��������������� ���������� (���. *vermę), ��� ���� ��������� ��������� �� ��������. ���� ����� �����: �������� � ���. *v�rtěti �������, ���������, *verteno ��������� � ��������� � ���. vártma �����, ������, ����� (������� �������� *vermę � ����������, ���������� ��� � ����, �� ����) 121; �������� � ���. �����ú�, ���ú�� 122; ��������� � ���. variman � ������, �ᒺ� 123; �������� � ���. *v�ět� ������ (������� �������� *vermę � ������� ����) 124.

�������� ���������� ������� ���������, �� ������ �������� �������㳿 �.�������� � �������, �� ���. *vermę (�� � ���. ��������, ������) �������� �� 䳺����� *verti ����������, ����������, ���������� �� ���������������� ������ *ŭer- �������. ������� �������� ���. *vermę � �������� ��� ������� �� ���������� �������, ���. � ������ � ��� �������� ���. �����ú�� � ���� ������� ��������, ������������ ���� �� ����� (��������)�, ������� �������� ���. ������ � �������. ����� ��������� ��������� ����, �� ������. ����, ��������� �� ������� ��� ������ (�� ���������), ����, ��� �� ������, ����������� ������. ����� �������� ������������� ����� ��������� ���, ����. �����, ��������� �� ������� ��� �������.



121 ������������ ������� ��������� ���� / �� ���. �. �. ����������. � �., 1982. � �. 1. � �. 353; ��������������� ������� �������� ����� / ��� ���. �. �. ��������. � �., 1968. � �. 1. ��� 3. � �. 194; ������ �. ������. �����. � �. 1. � �. 361; Brückner A. Op. cit. � S. 634; ��������� ������������ ������. � �����, 1971. � �. 1. � �. 185; Skok P. Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika. � Zagreb, 1973. � Knj. 3. � S. 626.

122 Zubatý J. Studie a články. � Praha, 1949. � Sv. 1: Výklady etimologické a lexikálni. � Č. 2. � S. 122 � 123.

123 Miklosich F. Etymologisches Wörterbuch der slavischen Sprachen. � Wien, 1886. � S. 384.

124 ������ �. ��������������� ��������. IV // �����. ���. � �������, 1876. � ���. 6. � �. 56.



� ������ � ���, �� � �������������� ����� ������� ��� ������� ��� ����������� ����� ��������� ��������������� �� ���������� ����, ���. *vermę ������� ��������� ����������� ���: �������� ��� ������� �� ���������� ������� → �������� ��� ������� �� ���������� ������� �� ���������� ���� → ���� (���. �����)�.

³������ ��� ������� ��� ����������� ����� ��������������� �� ����� �� ���������� ���� ���� (��������� ����), �� �����. �������, ����� ������� ��� ������� �� ���������� ������� ����� ��������� ��� (����, �����, ���), � ���� ������� ��������� ���, ���� ������ �� �������: �� ��� ��� ����� ���� ���� ��������� �������, �� ��� ����� �������� ����� � ����, �� ����� ������ (���. �������) ���������. ����� �������� ��������� ����� ������ ����� ������� ���: ������� (������� ��� ������� �� ���������� �������) ��������� ������ � ���� ����, ��� ��� ��������� � ��� ���������� ���. ���, ��� ������� �������, �� ��������� ������� ���� (�����, ���) ���������� ���� ����� � �����, ������ �� ���� (�����) � ����� ����������. ³�������� ���������� ����� ������ ��� �, ����������, ������� �������������� ������ ����, ���. � ���. ���á�� ��é��.

�� ������������ ����������� �������� ��� ������� � ������� ��� ������� �� ���������� ������� �������� ����� ���������� ����. �� ������� �������, ��� ����� ����, ����� � ����� ����� �����, ������� ��� ������� ����� ����� ����� ���� �����. ³� ��� �� �����, �� ����� ������� ��������� �������, � ������: �...�� ������ ����� ��� ����� � ��� �� ����� �� ���: ����� �� ��������, �� � ������ � ����� ����� �����, ��������� ����� ����������� �� ������ �������. � ���� � �� ��� ��� �� ��������� � ���������� ���, ���������� ���������, ��� ������ ��� ����� �� ���� ������� 125.



125 �������. ����� � ������ ������. � �., 1993. � �. 203.



�������� �� ��������� ��� ������� � ������� ��� ������� ����, ��� ��������� �������� ����� �������������� ������ ���������� �������� � ������ ����. ��������� ���� �������� � ����� ������� ��� ������ �� ���������� �������, �� ��� ����� ����� ������� ������ ������� ���� (������, ��) � ��� ��������� ��� �����, �������� �� ��� ��� ��������� ����.

ǒ�������� ���������� ����� ����, � ����� ������ ������ ����, ����������� �� ������. ������ ����� ������� ����� ������ ����� ������ ���� �������, �� ������� �������� ����� ���������� ������� ������ ������ ���������� ��� �� ��������� ���� �����, ���������� � ������. ��, �� ��������� �� ����� ����� �����, � ���, ����������, ��������� ������������ � ���������� ������ �������� ��������� (������������ ������ � ��� ���������� ����� �����, �� ���� ���������� ����� ������). ����� ����� ������� ����� ������ ��� ������ �������� ����� ������� ����� ��������� � ���������� ������� � ����� ���� �� �����. ����� ���� �� ������� �������. ��������� �� ������� � ���� �������� ��������� ���� � ��������� � ������ ��������� �� ����������� ���, ��� ����� ����� ����������� �� ����.

����� �����, ����� ������� �� �������, ��� � ����������� ���� ��������� ����� �� ��������� ������, �� ���������. ����� ����� ������� ����� ������, �� ��� ������, ��� ����������: �������� �������� (����� �� ������ ���������� ����� �� ��������� ����������� � ��� �����) ����� �����.

















���������     �������     ��������


����������� ������� � c������ ua_kobzar:

�. �����-�����������, 1840 �.:   ����, � �����, �� � ����� �������� � �� � ���� ������� �� ���� ����, �� ���� ���� � ����, �� ������� ����, ����� �����������. ���� ���� �� ������ �������� � �� ���� �� ���� �������� � ��������. � �������� �� ������, �� ��� � ����� ������, ��������� ���� ���������� ��������� � ���� �����, ��� ��������. . . . )



���� ������� ������� ������ �� �i� ����i��i, ���i�i�� �� ������ �� ��������� Ctrl+Enter.