˲����� ���������� � ������
Dziele miasta Witebska, ktore sie działy na swiecie dawnych czasow. Wypisane tu z xiengi pisaney renku i [ego] m [ości] pana Michała Pancernego, mieszczanina witebskiego słowo w słowo przez Stefana Hawriłowicza Awierke, mieszczanina wittebskiego w roku 1768, miesionca mli, 13 dnia.
Zaczynaion sie tak pisane w xiendze Pancernego:
Roku 974. Zbiwszy Olha iaćwingow i piczyngow y, przeprawiwszy sie przez rzeke Dzwina zanocowawszy z woyskiem, y upodobawszy gure założyła zamek drewniany, nazwała od rżieki Widiby Wittebskiem, wmurowała cerkicu � w Wysznim zamku swienteho Michała, a w Niżnim \�.1��.\ Zwiastowanie. Dwa roki zmieszkawszy odiechała do Kiowa.
Roku 965. W Gnieźnie okrscił sie xionże polski, Mieczysławem nazwany na krście, y Polska wiare przyieła �.
� ��� � ������ � ��� � ������
Roku 980. Gieysa, syn Tokow, ociec swientego Stefana, xionże wengierskie, okrscił sie y wszystka Wengierska ziemia z nim.
Roku 956. Olha sie okrścila w Kostantynopolu; na krście swientym nazwana Helena.
Roku 990. Włodzimierz okrścil sie z wody w Korsuni, a na druhi rok w Kiiowie okrszczono. Ten Włodzimierz fundował arcybiskupstwo Połockie. Bywszy wnukiem xienżny Olhy, na krście świetym nazwaney Heleny. \�.2.\ Za błogosławieństwem Andryiana papieża Mettody y Cyryli greckie xiengi przetłumaczyli na słowienski ienzyk i służba boża pierwsza słowienskim ienzykiem była w Rzymie odprawowana, roku pańskiego 895.
Z ruskich kronik.
Roku 896. Od stworzenia świata, według ruskiego rachuie sie 6400 roku, przetłumaczyli greckie xiengi na słowien[s]ki ienzyk.
Roku 1114. Włodziemierz umarł w Kiiowie, wnuk Olhy, xienżny witebskiey.
Roku 1162. Wołhow, rzeka wielka w państwie Rosyskim bendonca, przez całe pieńć dni w gure szła.
Roku 1695. Galiczyn chodził pod Krim. \�.2��.\
Roku 1697. Drugi raz chodził Galiczyn pod Krym. Tam onemu okupu dali: wmiasto czerwonych złłotych, liczbanow kilka beczek tatarowie dali.
Z inszych kronik przepisano.
Roku 1171. W Połocku xienzna Iefrosinia wymurowała cerkiew Swientego Spasa y tam mniszko była. Ciało przewiezione do Kiiowa.
Roku 1179. Krol polski Bolesław zabił swientego Stanisława, biskupa krakowskiego, w kościele.
Roku 1199. Ieruzalem odebrany y dobyty od xionżencia Godtrida katolika, ktory odebrawszy od turka był krolem ierozolimskim. A przed tym saracenowie trzymali miasto leruzalem przez latt 500. \�.3.\
Roku 1189. Turcy znowu odieli leruzalem od katolikow.
Roku 1213. Za Frideryka Barbarossy, cesarza rzymskiego, zakon swientego Dominika y swientego Franciszka sie zaczoł, a od papieża Honoriusza iest potwierdzony. \194\
Roku 1211. Była kometa wielka na niebie. Trwaiono dni osimnaście, maionc ogon roztoczony na zachod słońca. Znaczyła tatar pierwsze weyście do Polski i Rusi, ktorych przed to kometo nie bywało.
Roku 1323. Giedymin xionże zaczoł sie fundować, wystawił miasto Wilno, oto przez taki sposob. Bo ten Giedymin poluiono po puszczy na tym mieyscu, gdzie Wilno stoy, \�.3��.\ zabił sztuki wielkiey strasznego żubra i w polowaniu swoym zanocował w puszczy na Łysey gorze. Y przez son widział, ze niby wilk nazbyt wielki, stanowszy na samey gorze zaczoł wyć, y w nim widział drugich sto wilkow wyioncych. Sz czego wielkie maionc w tym snie dziwowisko, ocknoł sie i kazał przyzwać zwyczaynego do wykładania snow wieszczka, ktoremu imie było Lezdzieyko. Ktory, gdy stanoł przed Giedyminem xionżenciem, xionze sen mu wypowiedziawszy kazał wyłożyć. Ktory w taki sposob zaczoł wykładać, ze na tym mieyscu, gdzie widziany wilk, ma byc miasto, na tym mieyscu, gdzie sen widział, wielkie od ciebe ufundowane y znaczy wycie wilkow tych mieszan � tu mieszkaioncych w tym mieście. Y to \�.4.\ miasto ma być sławne pierwsze y stolico Litwy beńdzie, y rozszerzy sie sława iego y głos miasta po całym swiecie, z czego bendonc kontent. Xionże wieszczka udarował i nadał mu wielkie ymiona y fortuny, y że radił Wilno wystawić, nazwał go Radziwiłłem.
Roku 1307. Stolec papieski przeniesiony iest z Rzymu do Awenionu, miasta francuzkiego, przez papieża Klimunta Piontego.
Roku 1376. Stolec papieski znowu iest nazad z Aweniona, miasta francuzkiego, przeniesiony do Rzymu przez papieża Grzegorza Iedynastego.
Roku 1387. Littowski xionże Jagiełło iest okrszczony, \�.4��.\ poioł krolewne polsko, złonczywszy Litwe z Polsko.
Roku 1452. Miesionca septenbra turek Konstantynopol od cesarza greckiego odebrał.
Roku 1439. Izydor, metropolit kiiowski, iezdził na sobor do Fłorencyi, tam go wczynił ociec swienty kardynałem, lecz za przybyciem do Kiiowa powrociwszy z Fłorencyi tego kniaz moskowski nieulubiwszy, kazał osadzić go w Smoleńsku w wienzieniu, zkond do Polski salwował sie y uciekł.
Roku 1453. Swienty Kazimierz, krolewicz polski, syn Kazimierza krola polskiego wielkiego, w Wilnie umarł.
Roku 1453 �. Symon Delipnika, bernardyn, umarł. \�.5.\
Roku 1332. Xionże littewskie Olgierd poioł żone xionżencia twierskiego corke Marine, alias Ullane. Dano mu w posagu od xionżencia twerskiego Witebsk Olgerdowi; spłodził z nio dwunastu synow. Ta Ullana wymurowała cerkiew Swientego Ducha roku 1345.
Ciewiwke, staroste witebskiego, a Harasima władyke spalono na Kamieniu żydowskim za zdrade roku 1415.
Czercow błahoczestywych pionciu kazał powieszać Olgierd, ktore są teraz w kalendarzu ruskim.
Roku 1495. Emanuel, krol portugalski, posłał do Indyi dwuch biegłych w gwiazdarskiey nauce morzem na wschod słońca, Krysztofa \�.5��.\ Kolumbusa. Pierwszy raz prże to za ych rozumem w podziemne kraie droga sie nalazła.
Roku 1510. Car Iwan Wasilewicz Smoleńsk murował lat siedm. Gar ten Iwan Wasilewicz wysiekł y zawoiował Nowhorod.
Roku 1523. Marcin Luter wzniecił nowo wiare, uciekszy do xionżencia saskiego Iana kurferszta.
Roku 1543. Wengrowie poddali sie turkowi y podali zamki: Budzin, Pest, Bełhorod, Walp, Wyszehrad y inne.
Roku 1562. Był Szuhaley w państwie naszym, kozak, woluntariusz. Ten siła złego narobiwszy w Polszcze y Rusi Białey. \�.6.\
Roku 1563. Car i [ego] m [ość] Iwan Wasilewicz wzioł Połock.
Roku 1577. Stefan Batory woiewoda �, xionże siedmigrodzkie, obrany na krolewstwo Polskie.
� ��� � ������; ������ ���� mieszczan � ����� ����: roku 143 � �������� ��� ������� ��� �� �������� u ���� �� ���������
Roku 1601. Był głod wielki przez mrozubicie.
Roku 1602. Kozacy z Dubino wodzem Witebsk wysiekli za zdrado obywatelow wittebskich.
Roku 1603. Powietrze grossowało w Witebsku y po ynszych miastach.
Roku 1604. Dubine kozaka, wodza, y dwunastu starszych przyprowadzono zkowanych od krola, a potym na Wołotowkach Zaruczayskich trzech na pale powbiano żywcem. \�.6��.\ \195\
Roku 1605. Pod Felicz chodził dobywać mieszczanin witebski Marko Illinicz Łyttka, pieńćset z sobo mieszczan człeka maionc. Zaprowadziwszy ich, Felin wyioł.
Roku 1606. Mieszczaninowi wittebskiemu Markowi Łyttce dan iest przywiley na szlachetstwo y Felinskim aby sie zwał. A na Bancy, przedmieściu Sokalskim, dał krol i [ego] m [ość] pien[ć]set grpywien na każdy rok pożałowania przez latt pieńdziesiont.
Roku 1606. Był rokosz y zamieszanina wielka.
Roku 1606. Car i [ego] m [ość] Dymitry wzioł zamonż za siebie Sendomiranke Mniszkowno panne, y gdy z nio nasi polacy na Moskwe przyiechali, tedy tey nocy car i [ego] m [ość] Dymitrz iest \�.7.\ zabity, a naszych polakow z Mniszkowno z hańbo wypendzono.
Roku 1609. Krol Zygmunt Trzeci pod Smoleńsk podstonpił.
Roku 1610. Krol Zygmunt Smoleńsk minami prochiem wysadziwszy, wzioł y dobył.
Roku 1611. Stolice moskiewsko polacy zawoiowali.
Roku 1614. Do stolicy moskiewskiey przybywszy, Skapin, do stolicy przyszedszy, polakow wypendził.
Roku 1614. Zamki obadwa zgorzały w Witebsku, iak woiowoda Rakowsk naiezdżał.
Roku 1614. Witeblane, z moskwo utarczke maiono w Hłozowiczech; moskwa witeblan pobiła. \�.7��.\
Roku 1619. Krol Zygmunt z carem moskiewskim pakta pokoiu zawarł.
Roku 1620. Krol Zygmunt z turkiem zaczoł woiować, a na drugi rok pakta zawarł.
Roku 1620. Błogosławiony Iozefat, odebrawszy cerkiew w Połocku Swiento Sofie, de nowo kazał wyreperować i oprawić.
Roku 1623. Błogosławionego Iozefata w Wittebsku mieszczanie witeblanie zamordowali i zabili miesionca nowembra dnia wtorego, według starego kalendarza, nazaiutrż swientych Kozmy y Damiana, swienta ruskiego.
Roku 1629. Naprzieciw swienta offiarowania Nayswientszey panny swienta ruskiego \�.8.\ cerkiew Soborna zgorzała, w ktorey w powietrze zebranego skarbu, złota, srebra, pereł, kleynotow do cerkwi niezliczona moc zgorzała.
Roku 1632. Krol i [ego] m[ość] polski Zygmunt Trzeci w Warszawie umarł.
Roku 1633. Moskwa napadszy na miasto Połock, wszystek wypaliła, miesionca iuli dziewiontego dnia.
Roku 1635. Krol Władysław Szeyna y Prozora odbił od Smoleńska.
Roku 1635. Mieszczanie witebscy w Kaszewiczech z Klaczkowskim moskwy znieśli cztery tysionce, za to onym wolności wszystkie y maydeburia przywrocona, bo za zabicie b[łagosłowionego] lozefata od ich to wszystko było \�.8��.\ wolności wszystkie y magdeburia.
Roku 1636. Po zmarłym metropolicie Iozefie Rudnickim, został metropolito całey Rusi Sielawa, ktory na episkopio Witebsko naiechawszy, z dzwonow z cerkwi Wittebskich, pobrawszy dzwon do cerkwi Soborney, kazał zlać, a miasto według dekretu kommissarzow cerkiew soborno wystawiło
Roku 1643. Miasto Połock wszystek cały wygorzał doszczentu, y do iednego domu.
Roku 1648. Krol i [ego] m [ość] polski Władysław Czwarty umarł w Mereczu, miesionca maia.
Roku 1654. Car �l��� Michayłowicz poczoł z krolem polskim łanem Kazimierzem woiować i wszystkie miasta w Litwie y Rusi \�.9.\ Białey woyskiem swoym osadził, sołdaty.
Roku 1657. Car �l��� Michayłowicz pod Ryge poszedł.
Roku 1661. Ducha Swientego cerkiew oprawili y wyreperowali.
Roku 1665. Hetman Iana Chowanskiego woysko zbił pod Witebskiem, nazaiutrż zapust ruskich do Swientego Piotra i Pawła.
Roku 1667. Pokoy stanoł z Moskwo y na Ewdokio rusko � oddano: Połock, Witebsk, Dzisne, Dunebork �, Orsze y Mscisław.
� ����� �������� ����� � ����� �������� �����
Roku 1668. Krol polski Ian Kazimierz zdał krolewstwo Polskie. Po nim obrany Michał Korybut Wiszniowiecki, r[oku] 1669. \�.9��.\
Roku 1669. Krol Michał Wiszniowiecki był koronowan na krolewstwo Polskie miesionca maia 13 dnia.
Roku 1669. Bracstwo sie zaczeło w cerkwi Katedralney Witebskiey pod tytułem Nayswietszey panny Osnienia. \196\
Roku 1674. Krol i [ego] m [ość] Ian Sobieski koronowan na krolewstwo Polskie, miesionca marca dwudziestego dnia.
Roku 1680. Miesionca septenbra 16 dnia wygorzał Wittebsk, same miasto, cztery cerkwie, ratusz y kromy.
Roku 1677. Weliż, Newel y Siebież oddał car �l��� Michayłowicz naszym posłom, na ten czas bendoncym xionżenciu \�.10.\ Czartoryzkiemu y hetmanowi Sapiezie; na swienty Michał polski z tych zamkow ustonpili.
Roku 1682. Introdukcyia była od xienży bazylianow w klasztor Katedralny witebski, miesionca ianuari 11 dnia.
Roku 1684. I[ego] m[ość] pan podkomorzy witebski Adam Kisiel perelał dzwon sielawinski, do tego zbiwszy trzy dzwony brackich, swym kosztem.
Roku 1686. Woda w Dzwinie nazbyt wielka była w Wittebsku, wiele szkody witeblanom narobiła y dornow sto woda zalała y zniosła precz.
Roku 1685. Leonard Pociey naiachał \�.10��.\ na woiowodstwo Witebskie, miesionca nowenbra 12 dnia.
Roku 1689. Wybudowano cerkiew swientey Troycy Markowsko.
Roku 1690. Miesionca x-bra 24 dnia burmistrz Dawid Feliński � Łyttka umarł.
Roku 1693. Xiondz Cyprian Zochowski umarł, metropolita, w Supraślu w Swiento Symona ludy, biskup wittebski.
Roku 1694. Kałaczyński, starszy witebski soborny, uciekł do Kilowa.
Roku 1694. Grad wielki był wokrong Wittebska, odbił wszystkie zboża w polu, miesionca \�.11.\ augusta 3 dni.
Roku 1695. Car i [ego] m [ość] Piotr Alixieiewicz chodził z woyskiem pod Azow. Siło ludu straciwszy nazad powracił przez Witebsk.
Roku 1695. Woiewoda Leonard Pociey umarł.
Roku 1695. Było mrozobicie, a w roku 1696 była zboża drogość wielka: solanka żyta była w Witebsku pa talarow dwa bitych.
Roku 1695. Andrzey Kryszpin woiewodo witebskim został.
Roku 1695. Miesionca maia 26 dnia po staremu śnieg wypadszy w kolano trzy dni leżał.
Roku 1696. \�.11��.\ Iak sie nowy rok zaczoł, drogi sanney nie było. Dzwina cały rok nie zamarzała, towarow żadnych nie było, bo w przeszłym roku 1695 mroź zboże wzsystkie pobił.
Roku 1696. Dałeński, metropolita w wilio Błahowiszczeńsko do Witebska wiachał.
Roku 1696. I[ego] m[ość] krol polski łan Trzeci umarł, miesionca iuni 17 dnia.
Roku 1696. Car i[ego]m [ość] Piotr Alixieiewicz poszedszy pod Azow, wał od pułtury mili podkopał i Azow wzioł i lud w mieście kazał wyciońć, miesionca iulli 17 dnia po staremu.
Roku 1697. Miesionca iuli dnia pietnastego w nocy Wielizki zamek piorum spalił. \�.12.\
Roku 1697. Miesionca augusta 20 dnia była burza wielka w Smoleńsku. Z wału w kroncy � Smoneńska wszystek dach zniosło, z cerkwi banie z krzyżami, dzwonice z dzwonicami �� poobalało.
Roku 1697. Krol i [ego] m [ość] August Wtory koronowarn �, miesionca septenbra pietnastego dnia w Krakowie; miesionco nowenbra pierwszego dnia tryunf był w Witebsku.
� ��� � ������ �� ��� � ������ � ��� � ������
Roku 1698. Miesionca augusta 15 dnia w Witebsku z cerkwi Błahowiszczenia dach y dzwonica zgorżała y 35 domow w Niżnim zamku.
Roku 1698. W Witebsku burza była wielka, z domow \�.12��.\ dachi poznaszało, z Zaruczewskiey cerkwi banie ze wszystkim zerwało.
Roku 1698. Andrzey Kryszpin na woiewodstwo Witebskie naiachał, miesiąca marca 20 dnia; nazaiutrż w ratuszu był.
Roku 1697. Car i[ego] m[ość] Piotr Alixieiewicz iezdził po rożnych nacyiach, powrocił do Smoleńska, miesiąnca augusta 19 dnia.
Roku 1699. Symon Dałenski, mietropolita, umarł na Bohoiawlenie.
Roku 1699. Sylweyster Lada Pieszkiewicz na mietropolio naiachał.
Roku 1699. Car i[ego] m[ość] Piotr Alixieiewicz w swych \�.13.\ miastach y miasteczkach burmistrzow zasadził i kazał, aby sie po niemiecku stroyli, i rok od narodzenia pańskiego nie od stworzenia świata w swych sprawach pisali y kładli. \197\
Roku 1699. ���l � i[ego] m[ość] August Wtory odebrał od turka Kamieniec Podolski.
Roku 1700. Miasto Witebskie y mieszczanie uprawowało sie z żydami witebskimi. Woiewoda chciał był i [ego] w[ielmożność] pan Kryszpin dwuch żydow, Icka i Meiera, obiesić, wzystkich żydow w mieście Witebsku y na przedmieściu aż do iodnego wyćiońc mieszczanom kazał. Mieszczanie witebscy nie odważyli sie dla tego, ze bendono go tymi wielko summe woiewodzanom winni. \�.13��.\
Roku 1700. Miasto Dzisna, fundytusz aż do iednego domu wydorżała, miesionca iuli 15 dnia.
Roku 1700. Szlachta witebska wyszła na pospolite ruszenie do Czerey, miesionca rbra � 10 dnia.
Roku 1700. Miesionca iuli krol i[ego] m[ość] August Wtory zniosł � pola szweda y wzioł Kukanauz.
Roku 1700. Szedł przez Witebsk pułkownik z woyskiem, 17 000 ludu, rzeko Dzwino w strugach dwudziestu, a na Orsze szedł druhi pułkownik z woyskieni; witeblane w polu z cechami byli. Chleba stosow dziesieńć w polu nakładszy potenżnych, im potym oddali.
Roku 1700. W Oszmianie syn hetmana Sapiehy zniosł z pola Rzecz Pospolito.
Roku 1700. Woda w Dzwinie \�.14.\ w iesieni we dwoie y w iencey niż na wiosne była, wiele szkody domom mieszczańskim narobiła y poszkodziła.
Roku 1700. Xionżont Wiszniowieckich hetman Sapieha postrzelał w Wilnie.
Roku 1700. Miesionca nowenbra 18 dnia w Olkiennikach hetmańskie Sapieżyńskie woysko zniesione od Rzeczy Pospolitey. Tam że po utarczce poymanego syna Sapieżynskiego y koniuszego Woyne, y innych rozsiekano.
Roku 1700. Kozacy pod Rygo szweda znieśli.
Roku 1700. Repnin cara i[ego] m[ości] przyszedł ze Bskowa � wo 8 tysiency pod Ryge na pomoc \�.14��.\ krolowi i[ego] m[ości].
Roku 1700. Pod Derptem cara i[ego] m[ości] woysko zniosł szwed za zdrado Adama Adamowicza niemca.
Roku 1701. Februari 17 dnia pułkownik krola i[ego] m[ości] prżyjachał do Witebska y z nim 2000 raytarij na spotykanie cara i[ego] m[ości].
Roku 1701. Februari dnia 19, car i[ego] m[ość] Piotr Alixieiewicz wiachał do Witebska nie barzo z wielko gromado, lecz stroyno, stał u Zatataia, burmistrza. Niemal wszystkiemu ludowi dał sie widzieć. Trzecim dniem odiachał z Witebska do Birż.
Roku 1701. Car i[ego] m[ość] Piotr Alixieiewicz miesionca marca dnia 14, powrociwszy z Birż, ziadszy wieczerżo u Zatataia, \�.15.\ odiachał do Smoleńska.
Roku 1701. Kommissarz krola i[ego] m[ości] dworzanin Zygmunt Rybiński przyiachał do Witebska na odebranie długow, winnych w Rydze przez mieszczan wittebskich.
Roku 1701. Maia ten że kommissarż Rybiński przyiachał powtornie do Witebska y z nim raytarij saxonow 1000. Stał po mieszczanach u Witebsku dni 14; wielka była przez nich szkoda miastu, zdzierstwo y swywolstwo przez saxonow, nazbyt wielkie. Wielie długow wybrał po kupcach wittebskich Rydze winnych, gotowcy summy talarow bitych szezdziesiont cztery tysionce. 40 strugow naładował, pionko czysto, 15 strugow konopiami, \�.15��.\ y odiachał na strugach rzeko Dzwino. Wdeł wybrał po kupcach witebskich ryzkich długow gotowcy summy pieńki i konopi; to i edno z drugim rachuionc tallarow wiencey niż na sto tysiencey. Za to Witebskowi całemu krol nadał przywiley, uwalniaiąc od wszelkich podatkow, małych i wielkich, y hiberny. Dał na lat siedm słobody, aby ni a nic nic płacie do skarbu i[ego] k[rolewskiey] m[ości].
Roku 1701. Miesionca maia pułkownik kamieniecki prowadził w piońćiu strugach procha beczek 444, a przy nim piechoty cara i[ego] m[ości] człeka tysionce.
Roku 1701. Miesionca iuli 8 dnia moysko Rzeczy Pospolitey z i[ch] wie[l]moż[noś]ćmi panny � \�.16.\ pany � Pocieiami pod Donbrowno pobito chłopstwa, przeciw im zebranego, 18 tysioncy siedymsett.
� � ������ krolor � ��� � ������ � ��� � ������ � ��� � ������
Roku 1701. Miesionca aprila na Wielkanoc nisko, pod czas nocnego nabożeństwa grzmoty straszne były i cerkiew Swientego Iana Bohosłowa było zapaliło, lecz ludzie bendoncy na nabożeństwie nocnym, zgasili.
Roku 1701. Miesionca iuli 24 dnia, saxonowie Kukanauz prochem wysadziwszy, armaty tak nabiiali, aby rozerwało. Most granatami zepsowali, sami y woysko moskiewskie przez Dzwine przeszedszy, saxonowie w Kurlandyio, a moskiewskie woysko do Druy poszły, a potym do Pskowa poszły. \198\ Szwedzi przyjechawszy \�.16��.\ nazaiutrsz witebskiego kupca Xawerego Alexandrowicza zabili y dobra iego z szkuty rozebrali.
Roku 1701. Kozacy z Iurewiczem naszym pobili szweda pod Mohilewem w Hołowczynie.
Roku 1701. Miesionca xbraP 10 dnia Dyiament � szwedzi od Moskwy odebrali nazad.
Roku 1702. Szwed wszedł na Żrmiydz, a potym do Litwy i Rusi Białey, wszeńdzie prowiant bioronc.
Roku 1702. Szwedzki krol i przy nim woyska 20 tysioncy wszedł do Wilna 5 dnia aprila.
Roku 1702. Na samo Wielkanoc nasi, wpadszy do Wilna, 1000 szwedow zabili, starszych \�.17.\ człeka 250 zgineło, za co krol szwedzki mścił sie nad zakonnikami y mieszczany, nasadziwszy do cieplicy goroncey y tam trupow kazał nanosić i nakłaś[ć] y zaparo ich s trupami w goroncosci y smrodzie trupow pobitych y smierdzoncych.
Roku 1702. W Krakowie krol szwedzki pałac spalił, Toruń zruynował y wszystkie państwo Polskie szarpionc bez wszego miłosierdzia.
Roku 1703. Pułkownik Protopow 20000 człeku szło z nim przez Witebsk, a drugi szedł przez Orsze y z nim człeka 70 000.
Roku 1703. Szło wozow z kulami y prochem przez Witebsk 1500.
Roku 1703. Kościoł dominikanow \�.17��.\ świentego Michała.
Roku 1703. Miesionca rbra � w doł prowadzono 8000 dział, rydle i bardysze.
Roku 1704. Marca dnia 26 trzy słońca widziane były rano, ktore po prawey stronie było, to wprzod zgineło, a co po lewey stronie te nie prentko.
Roku 1704. Iachał i[ego] m[ość] pan Działynski, woiewoda chełmiński, do cara i[ego] m[ości] posłem do Rohudziowa, a przy nim człeka 2500 czeladzi.
Roku 1704. Miesionca maia 6 dnia cara i[ego] m[ości] pułkownik Fiedosiey Naumowicz y przy nim człeka 2500, prowadzili w strugu pieniondze, worami naładowany y beczkami.
Roku 1704. \�.18.\ Jeneral i[ego] w[ielkośći] i[ego] m[ość] pan Bohdan Korsak y przy nim, przy Korsaku, dwa pułkownicy, Hrehory Rydwanski y pan Stankiewicz prowadzili szlachte smolensko we trzech pułkach mie[sion]cu iulli.
Roku 1704. Miesionca iuli w dzień swienta swiontego Eliasza swienta ruskiego iula dwudziestgo była kometa na niebie przy zachodze słońca. Pierwey toczyła sie iako kula, potym stawszy słupem przez godzin dwie.
Roku 1704. Car i[ego] m[ość] Narwe alias Ruchodziew dobył, niemało woyska straciwszy. Po dobyciu kazał wszystkich wyciońć.
Roku 1704. Była burza wielka w Witebsku, miesionca oktonbra 18 dnia, z domow dachi poznaszało y na cerkwiach krzyże połamało. \�.18��.\
Roku 1705. Ianuari 15 dnia wiachał do Wittebska Borys Piotrowicz Szeremieciow, fellttmarszałek, a przy nim woyska dziewieńć pułkow; stali po mieszczanach.
Roku 1705. Miesionca maia czwartego dnia wyszło woysko z Witebska y stało w polu dni trzy, a potym poszło do Połocka. Tudzież z Porżecza prowadzono w doł strugow z zapasami woionnemi 50: kule tylko, działa y bardysze.
Roku 1705. Car i[ego] m[ość] przypłynoł do Łukiszek y czwartym dniom popłynoł do Połocka. Eodem � an[no] mense iulli 11 die in eclessia S. Sofia ipse occisit 4 basilianos in Połocia wsadził w Połocku komendanta. Iak to było napisano, tak y ia przepisałem tu. \�.19.\
Roku 1705. Bawer ienerał odebrał, od szweda Nitaw, Borsk y Lipaw, szweda tam niemało położywszy, a potym wyszedł w pole z woyskiem y minami, te miasta wysadził y zruynował i przyszedł do Orszy.
Roku 1706. Car i[ego] m[ość], zebrawszy swe woysko w Mohilowie, poszedł z woyskiem pod Biało Cerkiew.
Roku 1706. Z Grodna wychodzonc, cara i[ego] m[ości] woysko, w rzece Niemnie topili prochi, kule, działa, y przyszły pod Biało Cerkiew.
Roku 1706. Wienksza czeńść Wilno miasto wygorżało, ratusz, kromy, Swienty Kazimierz i.co w sklepach było zamurowano, wszystko to potlało y pogineło. Człeka z piendziesiont zgineło y zgorzało żywcem. Ta strona, młyny y za Spasko bromo � \�.19��.\ .
� ��� � ������ � ��� � ������, ��������, ������ ���� Dunaburk � ��� � ������, � ����� ������ ��������� � ��� � ������ \199\
Roku 1707. Gotowo summe cara i[ego] m[ości] z cły, prowadzono na Borysow. Sinicki, woluntariusz ono przeiowszy, moskwa, co przy summie była, pobij, zabrawszy pieniondze uciekł do Bychowa.
Roku 1707. Bychow car i[ego] m[ość] Piotr Alixieiewicz obiegł, a potym bychowlanie sie zdali y Sinickiego wydali, ktorego z bratem iego proprowodzono zkowanych na Moskwe.
Roku 1707. Miesionca maia w Witebsku wodle rynku 45 domow zgorzało.
Roku 1707. Miesionca iuni przyiechało 40 kozakow, wzieli po pułtory solanki zytney monki z dymu zaprzysienżonego, lecz y wiencey wychodziło. \�.20.\
Roku 1707. Wołosza, hetmana iego w[ielmożno]sci i[ego] m[ości] Oginskiego Hrehorego, przyiechawszy do Wittebska starszyna stała w Witebsku, a chorongwi woyska stało w polu. Z miasta wzieligotowcy summu 60 tysiency złłotych z archiepiskopskich dobr 1120; na Uswiacie i na ynnych krolewszczyznach brali.
Roku 1707. Przysłano z Połocka ukaz, aby dali z każdego dymu zaprzysienżonego po pułtory solanki zytney monki. Musieli dać, y do Połocka zaprowadzili.
Roku 1707. Przysłano ukaz z Mińska, aby koni dano z tarify lubelskiey, ze trzech dymow. Miasto y mieszczanie musieli dać koni 24, dali y odesłali do Mińska. A szlachta y woiewodzianie nic nie dali. \�.20��.\
Roku 1707. Do Bychowa wydali z tamtey strony Dzwiny prowiiant po dwie solanki zyta, masła po dwa funty, soli po cztery funty, słoniny po pieć funtow, owsa po dwie solanki. A z tey strony rzeki Dzwiny oddali do Siebieża w dziesieńcioro ednemu przeklentemu kapitanowi, co y Witebsk wypalił. Ten prowiiant z woiewodstwa brali.
Roku 1707. Pan pisarz mieyski Bonicz gotowo summo w Kopysie pogodził kniazia Dołhorukiego.
Roku 1707. Wyrydarz cara i[ego] m[ości] przez Witebsk prowadzono miesionca bra � dnia 19 na Łuki, prowadzono z Polski.
Roku 1708. Borys Piotrowicz Szeremieciew siodem tysioncy czwiernikow � wybrał zboża \�.21.\ na mieszczanach witebskich na woysko swe.
Roku 1708. Juli 12 dnia wszystkie pułki wyszły w pole pod Łukiszki, a potym poszły do Czerey.
Roku 1708. Postawione były dwa mosty na rzece Dzwinie na strugach, ieden przeciw pana Mirona Hałłuzy, a drugi przeciw Astachowicza. Potym te mosty sprowadzili w doł.
Roku 1708. Dziesieńć strugow choremi sołdaty naładowawszy, wyprowadzili do Porżecza: miasto dało sto mołoycow na wsprowadzenie.
Roku 1708. Chorongiow szlachty smolenskiey przyszła do Witebska y wystawszy dygodniki kilkanaście poszli do Połocka.
Roku 1708. Przyprowadzono z Połocka 7000 � tysency � kulow monki zytney y złożono w puniach p[ana] Hałłuzy \�.21��.\ i Astachowicza.
Roku 1708. Wziento z miasta Witebska y mieszczan na lanhofta szwedzkiego tallarow 6000) item znowu wziento z ratusza, burmistrzow y innych osob dwunastu y zaprowadzono do Ostrowna ktorych tam okupili mieszczanie, dawszy kaniterowi szwedzkiemu 1000 tallarow bittych całkowych.
Roku 1708. Kapitan Saławow 2500 � set koni kozakow y kałmukow. Miesionca septenbra dwudziestego osmego dnia wypalił Witebsk cały, zamki y miasto, ratuszy kromy, Wzhorie, Zaruczewie y Zadunawie, cztery kościoły y cerkwi dwanaście, a za Zarzecze ugody wzioł � talarow bitych 600. Zły. Ten że \�.22.\ z timi kozakami wypalił przed tym Mohilow, Bychow, Donbrowno, Orsze y Kadzin, pańskie domy, nie fołguiąc nikomu.
Roku 1708. Miesionca nowenbra szło z Smoleńska przez Witebsk 300 kazakow z kapitanem Merlinem; ugody wzioł z mieszczan talarow 600.
Roku 1708. Ten że kapitan Merlin, powracaionc we trzydziestu koni, wzioł z miasta y mieszczan ugody tallarow bittych 600.
Roku 1708. Miesionca bra � Fiodor kapitan prżyiechawszy rozstawił poczszte z Witebska do Połocka y do granicy.
Roku 1709. \�.22��.\ Miesionca � ianuari siodmego dnia widziane były trzy słońca na zachodzie.
� ��� � ������ � ��� � ������ ח� ��� � ������ � ����� 2500 ����� 25000, a ����� �����: amylka, ale � ��� � ������ �� ����� ���� ������ ����� ������, � ����� c ��� ������� ������: Miesionca ianuari Siond: Dziewietnastego dnia widziane były. Omyłka to, ale tak \200\
Roku 1709. Miesionca ianuari 19 dnia widziane były dwa słupy na połudzień, a słonce było we srżodku.
Te całe dzieie przepisane przeze mnie, Stefana Hawriłowicza Awierke, mieszczanina witebskiego, słowo w słowo z xiengi i[ego] m[ości] pana Michała Pancernego, mieszczanina witebskiego w Witebsku roku pańskiego 1760, miesionca ianuari. Przepisano z xiengi iego renko, pisaney potym, teraz znow w roku 1768 miesionca iuli dnia 13, ia Stefan Awierko, wypisałem te ksienge. \�.23.\ A tu znow nastenpuio dzieie dawne, pisane renko i[ego] m[ości] pana Gabriela Kuriłowicza Awierko, burmistrza i wicelantwoyta witebskiego w taki tenor.
Rzeczy dawneysze, ktore sie działy w Witebsku i na świecie, iest przepisane z xiengi pana Iana Czarnowskiego i dziada iego, roku 1733 oktonbra 25 dnia.
Roku pańskiego 1601. Był głod y mrozobicie wielkie.
Roku 1602. Kozacy Witebsk wysiekli. . .
Roku 1603. Powietrze było wielkie.
Roku 1606. Rokosz był y zamieszanina.
Roku 1607. Car Dymitr szedł do Moskwy, do stolicy, na carstwo.
Roku 1609. Krol Zygmunt pod Smoleńsk podstonpił, a na drugim roku dostał. \�.23��.\
Roku 1614. Witebsk zgorzał y w Hłozomiczech potrzebe przegrali.
Roku 1623. Władyke zabito w Witebsku 12 gbra �, błogosławionego Iosefata.
� ��� � ������
Roku 1653. Moskwa wzieła Witebsk y inne zamki.
Roku 1661. Swientego Ducna cerkiew oprawili.
Roku 1667. Z Witebska Moskwa ustonpiła, miesionca marca wtorego dnia według starego kalendarza.
Roku 1680. Miesionca septenbra 6 dnia po staremu miasto zgorżeło, ratusz, kromy y kościoły.
Roku 1688. Miesionca iuna 17 dnia woda wielka była y wszystko pozatopiła.
Roku 1708. Miasto Witebsk wypalił \�.24.\ car Piotr Alixieiewicz misionca septenbra siedymnas tego dnia.
Roku 1733. Maia 31 po staremu, w oktawe Bożego ciała miasto Witebsk, rynek, kromy y cerkwi wygorżeli od wielebnych oycow bernardynow, ktorzy robili organ y zaygrali na cały świat.
Roku 1733. Nowenbra 14 moskale weszli do Witebska, Jury Nikitowicz Repnin.
Roku 1710. Morowe powietrze grossowało w Wittebsku rok cały.
Roku 1737. Decenbra dziewłontego dnia summe należonco od miasta wielebnym xienży bernardynom \�.24��.\ wypłacili tallarow 1400 xiendzu gwardyianowi Jozefowi Michlerskiemu.
Roku 1736. Kościoł zaczeli murować xienże bernadryni witebscy w samym rynku, w mieście Witebskim.
Roku 1704. Juli 20. Na swienty Heliasz ruski znak był na niebie, kometa.
Roku 1752. Augusta wtorego dnia na swiento porcynkulum zamek wygorżał od kościoła xienzy dominikanow, plebania, Błahowiszczenie, iozoyci y wiele domow.
Roku 1752. Augusta pierwszego dnia bydło, krowy wszystkie, pozdychali w Witebsku.
Roku 1743. Cerkiew murować zaczeli \�.25.\ xionże bazylianie, xiondz starszy Justyn Czeczkowski a wikarym był Dziurdzia.
Roku 1747. Iunia 11 dnia cerkiew swientego Jana Bohosłowa zgorzała w dzień o 12.
Roku 1752. Marca 16 na swientego Andreia Kryckaha cerkiew zgorzała Woskreseńska Zaruczewska.
Roku 1757. Maia 12 dnia według ruskiego wygorżało Zaruczewie y połowa wienksza zamku, i cerkwi trzy, y kościołow dwa zgorzało.
Roku 1757. Iunia 6 od seminarium zaczoł sie pożar y reszte zamek wszystik � wygorżał y kościoł oycow iezoytow, dach zgorzał. \�.25��.\
� ��� � ������
Po te mieysce dzieie pisano przez szlachetnie urodzonego i[ego] m[ości] pana Gabriela Kuriłowicza Awierke, burmistrza y wicelantwoyta witebskiego. Przepisane tu przez syna iego, Stefana Hawriłowicza Awerke, w roku pańskim 1768 miesionca iula dnia 13, według kalendarza ruskiego. A tu znow nastenpuio dzieie wypisywane z rożnych czytanych ksiong przez Stefana Hawriłowicza Awierke, ktore dzieie iak w ktorey xionżce son drukowana, tak y tu wpisane, w roku 1768.
Legatyonem na tam arcybiskup gnieźnieński na koncylium Laretanskim \�.26.\ otrzymał, roku 1215. \201\
Jan Łaski, arcybiskup gnieźnieński, roku 1515 u Leona papieża konfirmacyio tego prawa otrzymał.
Prymacyalno zas prerogatywe ieszcze Mikołay Tronba, arcybiskup gnieźnieński, na Konstancyeńskim koncylium prokurował, aby miał prawo do koronacyi krolewskiey y z nastenpcami swemi. Pisze Miechowita y Kromer. Roku 1416.
Za Pudyka, xionżencia polskiego tatarowie dziewiońć worew uszow narżynali polakom, po iednemu tylko urżynaionc na woyne pod Kignico � na Szlonsku na mieyscu Bonus kompus albo Dobre Pole zwanym. Długosz zas pisze, że tylko 6 worow temi uszami napakowano. Roku 1240. \�.26��.\
Innocenty papież IV legata swego Iakuba, archydiakona leodyiskiego, dziewioncioniedzielny post wielki relaxował polakow w sześćniedzielny y dni cztery każone obserwować, w roku 1150.
Małgorzata, zona hrabij Wieszczbowskiego, w Krakowie iednym razem trzydestu sześć synow powiła. Piszo pisarze y dzieiopisowie Kromer, Długosz, Bielski. Testantur dnia 21 stycznia, roku 1269. Kometa wyprognostykowała głod w Polszcze tak cienżki, że matki dzieciom nie przepuszczali, a wilcy głodni ludziom. Bielski, lib. 2. Długosz, lib. 3. Roku 1314.
W wiliiu zielonych swiontek śnieg wielki spadł, sześć dni leżoncy, ktory iuż \�.27.\ nad nadzieie wielko obfitość przyniosł urodzaiow. Miechowita, Długosz, Bielski. Roku 1353.
Władysław, xionże opolski, cudowny obraz Nayswientszey panny, dzieło renk Swientego Łukasza, z zamku Bezzskiego do Opola prowadzone na Iasney gorze, iako wryty, ruszyć nie mogoncTam założył klasztor oycow paulinow, sprowadziwszy ich z Wengier. Długosz, lib. 10. Roku 1381. Woiewoda lubelski, postanowiony woiewoda sendomirski, funkcyi tak wielkiego woiowodstwa do onych czasow wystarctyć nie mogł. Pisze Herbut. Roku pańskiego 1474.
W Krakowie na ulicy Swientego Ducha \�.27��.\ białogłowa porodziła dziecie nieżywe na ktorego grzbiecie wonż zywy trzymał sie, konsaionc y pozeraionc ciało. Teste Geste, Kromer. Roku 1499.
Władysław Iagiełło, krol polski, krzyżakow, ktorych było 140 000, zbił pod Granawaldo 50000, a 40 000 zabrał w niewolo y chorongwi 51, mistrz poległ na placu. Kromer, lib. 16. Roku 1410.
Po wzieńciu Wiedeńska Celedym, maionc woyska 80 000 naprzeciw polakow szedł wiele tysiency, kaydan miał 25 000, iednak nad Krapiwno rzeko zbity od polakow, 24 000 woyska utracił, a 2000 wzientych w niewolv, y wodzow 27, y sam Celedyn w kaydany okuty w Wilnie siedział w neiwoli. Polakowi tylko \�.28��.\ 400 zgineło. Pisze Wapowski. Roku pańskiego 1514.
Jan Zamoyski, kanclerz y hetman koronny, Maximiliana arcyxonżeńcia austriiackiego, konkurenta, do korony Polskiey, wzioł w niewolo, łecz na instancyio papieża, cesarza y xionżont wypuszczony. Roku 1589.
Ghodkiewicz hetman, maionc woyska tylko 3500 Karola Gudermana, maioncego woyska 10 000 zniosł w Jnflantach, 9000 trupem położywszy, i wiele w niewolo wziowszy; chorongwi wziento 60, dział 11; krol sam raniony na morzu. Polakow nie zgineło nad 800. Trzy godziny trwała batalia. Piasecki. Roku 1605 \�.28��.\ .
Stanisław Żołkiewski, hetman, 600 woyska maionc poszedł przeciw turkom, a pod Certory ku Mohilowie zbliżaionc sie, 30 000 zniosł tatarow. W tym że wszczała sie miedzy ludźmi zwadka, dała okazyio, że wolochi, multany z turkami na polakow uderzyli, Żołkiewskiemu głowa ucienta, maioncemu lat 73, Koniecpolskiego poymano tatarzy. Po tey wiktorij Padole y Ruś rabowali, niezliczonych bioronc niewolnikow. Głowa Żołkiewskiego aż do Stanbułu odesłana nakopij pomieścić, z okrzykiem tryunfu noszona. Pisze Piasecki. Roku 1610.
Za Zygmunta Trzeciego polacy Osmano, cesarza tureckiego, pod Chocimem zwycionżyli. Roku 1621 \�.29��\.
Stefan Chmielnicki, maionc tylko 9 tysioncy woyska, tatarow muzow �� 50, a pospolitego żołnierza 1200 zabrał w niewolo. Chmielnickiego 9 zgineło, 50 pleyzerowanych. Pisze Piasecki. Roku 1526. Polacy pod Batowem na głowe przegrali, zginoł Kalinowski, hetman polny, Marek Sobieski, brat Iana III, krola polskiego. Pisze Przyiemski. Roku 1621.
� ��� � ������; ������ ���� Liguico �� ��� � ������; ��������, ������ ���� murzou.
Iarosław miasto pod czas iarmarku pogorżał, gdzie w towarach bogatych kupieckich było szkody na 10 milionow czerwonych złłotych. Piszy Piasecki. Roku 1628.
Od krolewicza Władysława, potym krola, roku 1634 do Urbana VIII, papieża, Ierzy Osolinski, kanclerz wielki koronny, subiectionem oddaionc, imieniiom \�.29��.\ monarchi y całego krolewstwa wielko \202\ pompo odprawił legacyio, przywiozł do krola relikwie swientych prymasa y Felicyiana, menczenikow, iż w den ich swiont krol urodził sie. Pisze Kwiatkiewicz. Roku 1635.
Pod Beresteczkiem swienty Michał pokazał sie nad woyskiem polskim piorunowa strzało, gonione Chmielnickiego, gdzie poległo kozakow 30 tysiencey, a 30 tysiency poszło w rozsypke. Piszy � Kochowski, Climact. Roku 1654.
Karol, krol szwedzki, wszedszy do Polski, gdy wchodził do Poznania, na piasku w Krakowie cudowny obraz kocił sie. Pisze Kochowski. Roku 1655.
Wielkie w Polszcze grossowało powietrze, tak dalece, ze w samym Krakowie 36 \�.30��.\ tysiency ludzi wypadło. Nie było iuż komu chować. Pisze Kochowski, Climact, lib. 5. Roku 1657.
W klasztorze Oliwskim pod Gdańskiem zaszły traktaty pokoiu polakow z Szwecyio. Kochowski. Roku 1650.
Dla polakow czas był fortunny, kiedy chocimcki hetman pod Połonno zniesiony po lożeniem � na placu marsowym 8 tysiency woyska, wzieńciem 40 sztuk armat, 148 chorongwi z mało polakow kleńskv, to iest: 300 piechoty y kilkunastu znacznych osob. Pisze Kochowski. Roku 1660.
Przez zmarzło Wisłe tatarzy z wodzem Magaiom y Celebuło, wpadszy do Sendomierża 40 zabili dominikanow z Sadockim, przeorem. Roku 1660. Tego ż roku wol sie \�.30��.\ urodził o dwu głowach, o siedmiu nogach. W Szlonsku zas tego ż roku miedzy Odro y Nisso rzekami krwawy deszcz padał. Piszo dzieiopisowie Kromer, Bielski. Roku pańskiego 1660.
Podo Haycem z tatarami y kozakami stanuł pokoy, ktorzy nazad idonc trzydziośćie wsi spalili. Pod Haroiowem od Silnickiego są zniesieni 21 500 ludzi. Pisze Kochowski. Roku 1667.
Lwow obielili turcy, ale wziowszy okupu sto tysioncy talarow bitych całkowych na sam swienty Michał odstonpili. Roku 1672.
Pod Chocimem 30 tysioncy turkow znieśli polacy. W ten czas w trupie tureckim znaleziono 50 czerwonych \�.31��.\ złłotych. Pisze Kochowski. Roku 1673.
Tatarow 8 tysioncy y tyle ż turkow do Polski wpadszy Mikulince, Podhayce y Ternopol spustowawszy, niewolnika nabrali wiencey niż na dwakroć sto tysiący. Roku 1675.
Jan Sobieski III, krol polski, ukoronowany dnia 2 lutego, roku 1676.
Jan Sobieski, krol polski, idonc pod Wiedeń od arcybiskupa lwowskiego wziowszy benedykcyio, a drugo w Krakowie od legata papiezskiego, woysk chrżeścianskich bendonc naywyszszym rżondco, zniosł turkow pod Wiedniem 54 tysiency, 544, iako Waryski i Kotubski swiadczo. Złonczeni byli w tey woynie z krolen Janem xionże \�.31��.\ sasi, xionże Carol Lotarynski, Emanuel, xionże bawarski. Ta wiktoria stała sie dnia 12 września, roku 1683.
Jan Sobieski, hetman, pod Chocimem na swienty Marcin w dzeń śmierci krola Michała zniosł turkow 60 tysioncy. Roku 1673.
Jan Sobieski III, krol polski, umarł na swiento troyce, w ten dzień y godzine, w ktoro obrany krolem, dnia 7 czerwca, roku 1696. Zwionzek Baranowskiego był tego roku.
Szwedzi Poznań miasto wielkie polskie wzieli; ciż sami wzieli Lwow. Roku 1704.
Stanisław Leszczyński, woiewoda poznański, raz krolem polskim obrany, \�.32��.\ koronowany dnia 19 czerwca, roku 1704, a drugi raz ta elekcyia ponowiona dnia 12 września, roku 1713.
Szarańcza w Polszcze była y na Rusi barzo cienżka, na Rusi cienżka, a w Polszcze gorzey była cienższa. Roku 1475. Szarańcza długa na palec z głowami nakształt nietoperzow. Pisze Miechowita. Roku 1536.
Po byciu w Polszcze szarańczy bydło barzo zdychało y odchodziło. Roku 1541.
Szarańcza na Wołoszczyznie na dwie mili ziemie okryła, na łokici maionc grubości, ktora koło Lwowa mil szczdziesiont � wszystko wypaszczy. Purius Kwiatkiewicz. Roku 1542 \�.32��.\
e ��� � ������ � ��� � ������ � ��� � ������
Roku 1600. Z Białey Rusi y z Litwy do Polski y Szlonska szaranczu zawitała, a roku 1648 y roku 1652 głod przyniosła cienżki. Roku 1690 cienżka, ale roku 1711 na Podlasiu y Rusi Czerwoney cieńsza szara�cza. \203\
Powietrze było tych lat cienżkie w Polszcze roku 1205. Roku 1211 skończyło sie trzyletnie cienżkie. Roku 1318 w Prusich, Litwie y Białey Rusi, w Witebsku. Teste Schatz.
Roku 1358. R 1358. Powietrze przez sześć miesioncy prawie połowe polakow wymorżyło naywiencey szlachty y mieszczan maientnych. W samym Krakowie 20 000 tysency ludzi wymarło. Świadczy y piszy Kromer.
Roku 1424. \�.33.\ Tak cienżkie było powietrze, że Władysław Iagełło z krolowo y Witoldem, xionzeńciem w lasach mieszkali. Teste Herbut. Roku 1456. W Gdańsku 40 tysioncy wymarło, 36 tysioncy ludzi szło do lasow, a bestyie do wsiow y miast szli, trupy ieść ludzkic[h]. Test. Kochowski. Roku 1704.
We Lwowie dziesieńć tysiency ludzi wymarło, zkond powietrze po Polszcze kilka lat grassowało. Roku 1709.
We Gdańsku 26 tysioncy, Warmij 12 tysioncy wymarło. Roku 1710.
W Wilnie chrżeśćiian wymarło 20 tysioncy, żydow cztery tysionce. Tego ż roku i po ynszych miastach białoruskich grassowało powietrze. Roku 1710. \�.33��.\ Roku 1720 pokazało sie y we Lwowie mieście.
Głod cienżki był w Polszcze tych lat: Roku 1220. Trzy lata trwaioncy z deszdzow �� wielkich. Teste Kromeru. Roku 1310.
Z okazyi deszczow y powodzi wielkiey trży letni tak cienżki, że ludzie, dzieci ieść y trupow z szubienic zdientych. Test Miechowita. Roku 1315.
Taki ż głod. Test Kromero y Długosz. R. 1404.
Z racyi cieńżkiey y długiey zimy, ze ludzie z liścia sobie pożywienie robili i trupow iedli, szli do lasow na pożarcie bestyiom. Na Rusi Białey psi na ludzi porywali sie y iedli. Teste Koiałowicz. Roku 1570.
W Wilnie 15 tysioncy łudzi umarło z głoda \�.34.\ a u szlachcica iednego zboże w wenże sie obrociło.
Roku 1638.
Litwa z korono Polsko złonczena przez Iagiełłe, na krście swientym nazwanym Władysława. R[o]k[u] 1386, lutego 12 dnia.
Roku 1597 �. Na seymie wypowiedziana woyna Moskwie, wzglendem odyskania Infflant, Połocka, Smoleńska, Witebska, Kiiowa y ynnych przez nich przywłaszczonych miast, y sam krol Stefan Batory z woyskiem poszedł, Połock dobył y zamku, całe woiewodstwo odebrał, przez lat 17 w moskiewskich renku y z Wittebskiem bendence.
�� ��� � ������ � ��� � ������; ������ ���� 1579
Roku 1686. Traktaty z Moskwo zawarte z wielko krzywdo y strato Rzeczypospolitey przez Grżymułtowskiego, woiewode poznańskiego, y Oginskiego, kanclerza, bo \�.34��.\ z oderwaniem wielu prowincyi, mocno krwio polsko nabytych, kiedy Kiiow, Czernihow, Smoleńsk y Siewierz z zupełnemi ich woiowodstwami Moskwie oddane.
Poty dzieie zbierane y pisane przez Stefana Hawriłowicza Awerke, mieszczanina witebskiego w Witebsku, roku 1768, miesionca iula, dnia 13.
I tu niżey postanowiłem y wypisałem te rzeczy, czego w drugich osob niemasz wpisanego.
Za Leona Izawrika, cesarza, trzykroć sto tysiency ludzi powietrzem wymarło. Voluntare, pisze Stengelius, że w roku \�.35.\ 876 tak wielkie po całym świecie powietrze, ze ledwie trzecia czenść ludzi wolna od śmierci została. Powietrze ludne miasta cudzoziemskie y nasze, Krakow, Warszawa, Wilno, Witebsk w iedne mogiłe zamieniło � po powietrzu iak wymiotło. Co do ludzi wierutne pustki.
Tu niżey wyrażone insze rzeczy. Pisane wyrażaion sie tu ymiona y nazwiska osob tych, ktorych pierwszy raz do nadaney miastu Witebskiemu magdeburij obierano, do rady, w roku 1597, marca 17 dnia.
Woyt Alexander Korwin Suhosow, starosta wieliski, sekretarz i[ego] k[rolewskiey] m[ośći].
Lantwoyt Zachary Wołk, mieszczanin witt[ebski].
Burmistrz Iwan Hawriłowicz Kłyha. \�.35��.\ Burmistrz Wasili Symonowicz Wieliżanin. Burmistrz Wasili Illinicz Tanko. Burmistrz Iwan Isikowicz Andronowski. Rayca: Konstanty Chominicz Stuzakowski. Rayca Serhi Piotrowicz Zatatay. Rayca Ławrin Chodkiewicz Hałuza. Rayca Michayła Koles. Rayca Fiodor Stefanowicz Spica. Rayca Osif Hawriłowicz Kłyha. Rayca Iakim Iurewicz Szawra. \204\
Ławnik Kuzma Iwanowicz Komasa.
Ławnik Bohdan Jakimowicz Pekucza.
Ławnik Fiodor Symonowicz Wertoszka.
Ławnik Bohdan Sydzkiewicz.
Ławnik Iwan Hutor \�.36��.\
Ławnik Osif Nikiferowicz Szawra.
Ławnik Iwan Isakowicz Samuyłow.
Ławnik Daniła Hrehorowicz Szulka.
Te osoby wybierane do rady miastu pierwszy raz nadaney. Osoby z mieszczan godnych czści za panowania nayiasnieyszego monarchi, pana naszego miłościwego Zygmunta Trzeciego, w roku 1597, miesionca marca 17 dnia.
Długi, ktore byli przed tym na całe miasto Witebsk zaciongnione, tu sie wyrazaio z reiestrzyku starego, pisanego renko i[ego] m[ośći] pana Bonicza, pisarza witebskiego mieyskiego.
1-mo XX. Bernardynom witte[bskim] talla[row] bitttych] 1750.
2-do. Wielm[ożnym] pannom bazyliankom witt[ebskim] t[allarow] b[itych] 1077 \�.36��.\
3-tio. J[ego] m[ości] panu Olszewskiemu tall[arow] bitttych] 500.
4-to. J[ego] m[ości] panu Lubaszczynskiemu tall[arow] bitt[ych] 770.
5-to. J[ego] m[ości ] panu Ramszy tall[arow] bitt[ych] 100. .
6-to. J[ego] m[ości] panu Korzeniewskiemu tall[arow] bittlych] 50.
7-ma. Rożnym panom mieszczanom y kupcom witebskim tallarow bittych 1000. Summa efficit 5247.
Wszystka takowa summa wyż wyrażona iest supra, rzeczonym ich moś[ciom] wrocona y wypłacona, obligi y dokymenta zaś skassowane maią sie znaydować u i [ego] m [ości] pana Jana Iholnika, burmisrtza witebskiego. Ta notacyia wpisuie sie tu w roku 1768. Imiona, wyrażone, kto był y kiedy woiowodo wittebskim, w iedno zebrane s trudnościo.
Janusz Kostiewicz, woiewoda witt[ebski]. Zyl pod rokiew pańskim, był woiowodo w roku 1516, augusta 7 dnia \�.37.\
Jwan Bohdanowicz, woiowoda wittebski. Zył pod rokiem, był woiewodo 1551.
Stanisław Kiszka. Zył pod rokiem 1552. W[oiowoda] w[itebski].
Stefan Andreiewicz Zbraski. Zył pod rokiem pańskim 1561, był woiewodo.
Mikołay Pawłowicz Sapieha. Był woiewodo wittebskim pod rokiem 1591. Za tego woiewody łasko y magdeburija dana od krola i [ego] m [ości] Zygmunta Trzeciego r [oku] 1597.
Jan Zawisza. Był woiewodo witt[ebskim] pod rokiem 1600.
Jan Rakowski. Był w[oiewodo] pod rokiem 1614.
Symon Samuel Sanguszko. Był woiewodo pod rokiem pańskim 1633.
Krysztof Kiszka. Był woiewo[do] pod rokiem 1641.
Stanisław Wołowicz, hetman polny W[ielkiego] x[ienstwa] L[itewskiego]. Był woiewodo wittebskim pod rokiem 1663 \�.37��.\
Jan Antoni Chrapowicki, woiewoda witt[ebski]. Zył pod rokiem 1683.
Leonard czy Leon Pociey. Zył pod rokiem 1688, był woiewodo wittebskim.
Andrzey Kryszpin. Zył pod rokiem 1695, woiewoda witebski.
Kazimierz � Alexander Pociey, woiewoda witebski. Zył pod rokiem 1701.
� � ������ Aazimerz
Marcyian Michał Oginski, woiewoda witebski. Zył pod rokiem 1730.
Josef Sołłohub, teraz szczensliwie niechay zyie woiewoda witebski. Naiachał na woiewodstwo Witebskie roku 1753.
Wszystkie woiewody iasnie wielmożni panowie nasi tu zebrani, tylko zadno miaro nie doszedłem pionciu, chocia ż s trudnościo \�.38.\ imiona rożnych osob, żywych y zmarłych tu wypisane w r[oku] 1768, miesiaca iulli. J[aśnieJ w[elmożny] i[ego] m[ośo] pan Marcyian Michał Oginski zmarł w r[oku] 1750, aprila 1 dnia.
Pani Piorowa Zofia, lantwoytowa wżtebska, Antoniego Piory zona, zmarła r[oku] 1750, lutego [?] d[nia]. \205\
Pani Pocieiowa, woiewodzina trocka, Teresa, zmarła w r[oku] 1749, oktonbra 18 dnia.
Xiondz Lucyd Awierko zmarł Z. S. B. W. w Lubawickim klasztorze w r[oku] 1759, oktybra 4 dnia.
J [ego] m[ość] pan Gabriel Kuriłowicz Awierko zmarł, burmistrz i wicelantwoyt witebski w r[oku] 1759, miesiąca oktonbra 18 dnia po rusku.
Roku 1755. Februari 22, p[an] Hrehory Pyrski, burmistrz witebski, zmarł.
Roku 1755. Marca 7 dnia pan Jakub \�.38��.\ Suchar umarł.
Roku 1753. Januari 29, wiachał na woiewodstwo Witebskie i[aśne] w[ielmożny] i[ego] m[ość] pan Jozef Dowoyna Sołłohub.
Wielmożny] i[ego] m[ość] pan Symon Milkiewicz przysionge na lantwoystwo w r[oku] 1750 iuli 7 dnia; umarł r[oku] 1768.
J[ego] m[ość] pan Maciey Hattuza przysiongł burmistrzem być w roku 1750, iuli 7 dnia.
J[ego] m[ość] pan Sergiusz Sippko przysiongł burmistrzem byc w r[oku] 1750, iuli 17 dnia; umarł roku 1767.
Roku 1750, marca 1 i[ego] m[ość] pan Iozef Markow zmarł, burmistrz witebski.
Pan Dmitri Awierko zmarł w r[oku] 1686, iuni 19 d[nia].
Pan Piotr Awierko zmarł roku 1718, maia 12 d[nia] \�.39.\
Pan Leon Swirszczewski zmarł roku 1709.
Pan Miron Hałłuza zmarł roku 1720, maia 4 dnia.
Pan Miron Łogoszny zmarł r[oku] 1724, marca 24 d [nia].
Pan Awram Jaroszewicz zmarł r[oku] 1725, iuni 6 d[nia].
Pan Kuriła Awierko zmarł r[oku] 1727, oktąbra 30 d [nia].
Pani Jewdokia Awierkowa zmarła r[oku] 1728, . . .bra 23 d [nia].
Pan Audakim Hrihorow zmarł r[oku] 1729, augu[sta] 13 d [nia]
X[iondz] Justyn Litwinko zmarł Z. S. B. W. r[oku] 1732, febru[aria] 27 d[nia].
X[iondz] Heliasz bazylian utonoł r[oku] 1732 wo wtorek na maslinicy.
X[iondz] Gabriel Bykowski zmarł r[oku] 1732, bazylian.
Pan Amellanik zmarł r[oku] 1732, . . .gbra 11 d[nia].
Pan Maciey Amellanik zmarł r[oku] 1732, augu[sta] 18 d[nia].
Pan Jan Bonicz zmarł r[oku] 1733, maia 14 d[nia] n[a] Troyce.
Pan Andrżey Łapa zmarł r[oku] 1732, augusta 5 d[nia].
Pan Kazimierz Muszczynka zmarł r[oku] 1735, iuli 25, Połock.
Pan Tymotiey Muszczynka zmarł r[oku] 1735, ianua[ria] 21 d[nia].
Pani Chadora Łagoszna zmarła r[oku] 1735, iunia 24.
Pan Muszczynka Jakub zmarł r[oku] 1737, aprila 7 d[nia].
To przepisał Stefan Hawriłowicz Awierko.
� ���������� �� �������: ������, ��������� (http://litopys.kiev.ua)
25.III.2003
ua_kobzar:
���� ������� ������� ������ �� �i� ����i��i, ���i�i�� �� ������ �� ��������� Ctrl+Enter.
