home *** CD-ROM | disk | FTP | other *** search
/ Enter 2000 January / ENTER_1_2000_2.iso / demo / MHP / BAZA / ESEJ21_1.OPS < prev    next >
Encoding:
Text File  |  1999-08-01  |  4.9 KB  |  77 lines
  1. 3
  2.  
  3. Jacek Kochanowicz 
  4. ABC KAPITALIZMU 
  5.  
  6. W styczniu 1990 zaczΩ│y obowi╣zywaµ ustawy, przyjΩte przez Sejm 
  7. wy│oniony w czerwcowych wyborach 1989. Radykalnie zmieni│y one ustr≤j 
  8. ekonomiczny pa±stwa, oraz zapocz╣tkowa│y sprzyjaj╣c╣ urynkowieniu politykΩ 
  9. gospodarcz╣. Potocznie okre£la siΩ te posuniΩcia mianem äplanu 
  10. Balcerowiczaö, od nazwiska ich g│≤wnego architekta, wicepremiera i ministra 
  11. finans≤w w rz╣dzie, utworzonym w wyniku wyborczego zwyciΩstwa 
  12. Solidarno£ci. Plan ten mia│ na celu walkΩ z inflacj╣, otwarcie polskiej 
  13. gospodarki na £wiat oraz prywatyzacjΩ. Otwarcie na £wiat mia│o sprzyjaµ 
  14. pobudzeniu przedsiΩbiorstw do aktywno£ci poprzez wystawienie ich na 
  15. konkurencjΩ zewnΩtrzn╣. Prywatyzacja mia│a sprzyjaµ zastΩpowaniu ma│o 
  16. efektywnych przedsiΩbiorstw pa±stwowych przez bardziej efektywne, 
  17. prywatne. 
  18. Plan Balcerowicza mia│ radykalny charakter - nazywano go äterapi╣ szokow╣ö 
  19. - warto jednak pamiΩtaµ, ┐e proces urynkowienia gospodarki polskiej toczy│ 
  20. siΩ i wcze£niej, u schy│ku ustroju komunistycznego. Sk│ada│y siΩ na± 
  21. spontaniczne zachowania ludzi, uciekaj╣cych z sektora pa±stwowego
  22. w obszar dozwolonej, a czasem i p≤│legalnej dzia│alno£ci prywatnej, jak
  23. r≤wnie┐ dzia│ania w│adz pa±stwowych, zmierzaj╣ce do zwiΩkszenia autonomii 
  24. przedsiΩbiorstw pa±stwowych i do rozszerzenia zakresu rynku. Te dzia│ania 
  25. by│y spowodowane uzmys│owieniem sobie przez co bardziej £wiat│ych 
  26. cz│onk≤w elity w│adzy, ┐e odg≤rne sterowanie gospodark╣ prowadzi donik╣d. 
  27. By│y tak┐e wynikiem d╣┐e± wielu mened┐er≤w i dzia│aczy do uzyskania 
  28. bezpo£redniego dostΩpu do zasob≤w gospodarczych i przekszta│cenia siΩ
  29. w przedsiΩbiorc≤w. Zachodz╣ce w okresie komunizmu procesy urynkowienia 
  30. poci╣gnΩ│y za sob╣ wa┐ne konsekwencje: spowodowa│y, ┐e spo│ecze±stwo 
  31. by│o przynajmniej czΩ£ciowo przygotowane - z pewno£ci╣ znacznie lepiej,
  32. ni┐ w wielu innych krajach, kt≤re te┐ wychodzi│y z komunizmu - do zmian,
  33. kt≤re mia│y nast╣piµ w 1990 roku. 
  34. W kr≤tkiej perspektywie czasowej dw≤ch, trzech lat, efekty planu 
  35. Balcerowicza okaza│y siΩ bolesne. Zr≤wnowa┐enie gospodarki wymaga│o 
  36. zr≤wnania wielu cen z poziomem, dyktowanym przez rynki £wiatowe. 
  37. Zaowocowa│o to w 1990 r. ich gwa│townym wzrostem. Aby zapobiec dalszej 
  38. inflacji trzeba by│o ograniczyµ dochody, co osi╣gano ograniczaj╣c drastycznie 
  39. wydatki bud┐etu pa±stwa (a wiΩc dochody ludzi zatrudnionych w szko│ach, 
  40. s│u┐bie zdrowia czy administracji), a tak┐e ostro opodatkowuj╣c dochody 
  41. przedsiΩbiorstw pa±stwowych (a wiΩc dochody ich pracownik≤w). 
  42. Ograniczenie popytu wywo│a│o wielki spadek produkcji i masowe redukcje 
  43. zatrudnienia. Dla wielu ludzi, zw│aszcza tych mniej zamo┐nych i mniej 
  44. przedsiΩbiorczych, plan Balcerowicza oznacza│ przede wszystkim wzrost cen, 
  45. spadek dochod≤w i groƒbΩ bezrobocia. Statystyki potwierdzaj╣ owe 
  46. odczucia, notuj╣c zwiΩkszenie liczby ludzi ubogich. Politycznym efektem tych 
  47. zmian by│a w 1990 r. niespodziewana popularno£µ nikomu wcze£niej nie 
  48. znanego populistycznego kandydata na prezydenta, Stana Tymi±skiego,
  49. a w 1993 zwyciΩstwo postkomunistycznego Sojuszu Lewicy Demokratycznej
  50. w wyborach parlamentarnych. Pocz╣tki kapitalizmu przynios│y te┐ wiele 
  51. nieuczciwo£ci i afer gospodarczych. Niejednokrotnie okazywa│o siΩ,
  52. ┐e najlepiej przygotowani do korzystania z owoc≤w prywatyzacji s╣ 
  53. przedstawiciele dawnej elity w│adzy i gospodarki. 
  54. Jednocze£nie reformy roku 1990 r. i nastΩpnych wywo│a│y ogromne skutki 
  55. pozytywne. Przede wszystkim, by│y bodƒcem powstania wielkiej fali 
  56. indywidualnej, drobnej i £redniej przedsiΩbiorczo£ci, kt≤ra odmieni│a oblicze 
  57. kraju. ZaczΩ│o siΩ od towar≤w, wystawianych na sprzeda┐ na polowych 
  58. │≤┐kach oraz rozprzestrzeniaj╣cych siΩ wszΩdzie gigantycznych bazar≤w. 
  59. Stopniowo zaczΩ│y siΩ pojawiaµ przyzwoite sklepy, a coraz wiΩkszego 
  60. znaczenia, obok handlu, zaczΩ│a nabieraµ wytw≤rczo£µ. Szarzyzna i braki 
  61. towar≤w - codzienno£µ komunizmu - b│yskawicznie odesz│y w przesz│o£µ,
  62. a sektor prywatny zyska│ trwa│e miejsce w ┐yciu gospodarczym. Tak┐e liczne, 
  63. choµ na pewno nie wszystkie, przedsiΩbiorstwa pa±stwowe potrafi│y 
  64. przystosowaµ siΩ do wymog≤w rynku i zachowywaµ w spos≤b odpowiedni do 
  65. nowych warunk≤w. Szczeg≤lnie trudne okaza│o siΩ zadanie prywatyzacji, 
  66. zw│aszcza w odniesieniu do najwiΩkszych, a jednocze£nie przestarza│ych 
  67. zak│ad≤w. Skutkiem przemian by│o jednak przezwyciΩ┐enie za│amania 
  68. gospodarczego. Poczynaj╣c od 1992 r. doch≤d narodowy Polski zacz╣│ 
  69. wzrastaµ. 
  70. Proces przemian trwa dopiero siedem lat, a w ┐yciu spo│ecznym jest to 
  71. niewiele. Trudno wiΩc zamkn╣µ bilans tego okresu. Wielu spo£r≤d tych, kt≤rzy 
  72. robotniczy status uzyskali dziΩki socjalistycznej industrializacji, i kt≤rzy
  73. po 1980, a potem po 1989 roku wi╣zali nadzieje z robotniczym nurtem
  74. w Solidarno£ci, nie potrafi odnaleƒµ siΩ w rzeczywisto£ci rodz╣cego siΩ na 
  75. nowo kapitalizmu. Wielu jednak, zw│aszcza m│odszych i lepiej wykszta│conych, 
  76. w│a£nie w kapitalizmie widzi dzi£ szansΩ i przysz│o£µ dla siebie. 
  77.