home *** CD-ROM | disk | FTP | other *** search
/ Amiga MA Magazine 1998 #7 / amigamamagazinepolishissue1998.iso / magazyn_amiga / 1196 / 017_zakupy_w_internecie < prev    next >
Text File  |  1998-03-26  |  10KB  |  200 lines
  1.  
  2.  
  3. ZAKUPY W INTERNECIE
  4.  
  5. <lead>Prawie kaûdy mieszkaniec naszej czëôci ôwiata, który ma
  6. dostëp do Internetu, doôwiadczyî choê raz pewnego przykrego
  7. uczucia. 
  8.  
  9. <a>Wojciech Orliïski
  10.  
  11. <txt>Wyobraú sobie, ûe buszujâc w sieci znalazîeô reklamë
  12. programu Twoich marzeï. Znasz go z wersji demo lub z
  13. entuzjastycznych recenzji w prasie i wiesz, ûe po prostu wart
  14. jest swojej ceny. Przypadkiem akurat Cië na niego staê: wîaônie
  15. dostaîeô kieszonkowe od rodziców lub premië od szefa.  W
  16. Internecie zakupy robi sië bardzo îatwo: klikasz na odpowiednim
  17. odsyîaczu i wpisujesz swoje dane i adres. Juû prawie czujesz sië
  18. wîaôcicielem swojego wymarzonego programu, ale wtedy wîaônie pada
  19. to straszne pytanie -- pîacisz kartâ kredytowâ czy czekiem? Ze
  20. wstydem klikasz na Cancel i gorzko szlochasz nad swoim losem
  21. mieszkaïca kraju, w którym wszystko kupuje sië za gotówkë...
  22.  
  23. Nie ukrywam, ûe sam wielokrotnie byîem w podobnej sytuacji.
  24. Przekonaîem sië jednak, ûe wystarczy ruszyê gîowâ, ûeby znaleúê
  25. sposób na zdobycie upragnionego programu (i nie mam tu na myôli
  26. wycieczki do najbliûszego pirata!). Zacznijmy od podstawowej
  27. konstatacji, ûe ani czeki, ani karty pîatnicze nie sâ juû w
  28. Polsce dobrem niedostëpnym. Nie ma wiëc ûadnego realnego powodu,
  29. dla którego pytanie "czek czy karta?" miaîoby wprawiaê Polaka w
  30. wiëksze zakîopotanie niû np. Francuza (poza ogólnym zamiîowaniem
  31. naszej nacji do biadolenia). Moûemy je rozwaûaê po prostu jako
  32. kwestië technicznâ -- które rozwiâzanie bëdzie îatwiejsze,
  33. szybsze, taïsze i bezpieczniejsze.
  34.  
  35. Rynek amigowy jest o tyle specyficzny, ûe z wielkimi firmami
  36. konkurujâ na nim dziaîajâcy w pojedynkë programiôci.  Programy
  37. typu shareware dorównujâ swojâ jakoôciâ programom w peîni
  38. komercyjnym (przykîad: Emplant Lite i Shapeshifter).  Rzecz w
  39. tym, ûe o ile duûe firmy wolâ karty kredytowe, o tyle firmy maîe
  40. (jednoosobowe) nie honorujâ ich w ogóle.  Nie ma wiëc ûadnej
  41. metody uniwersalnej i za kaûdym razem trzeba po prostu uwaûnie
  42. przeczytaê informacje producenta.
  43.  
  44. Karty kredytowe dominujâ w Internecie, poniewaû jest to jedyny
  45. ôrodek pîatniczy umoûliwiajâcy transakcjë czysto sieciowâ, niemal
  46. w caîoôci omijajâcâ snail-mail, czyli tradycyjnâ pocztë. Wracajâc
  47. do przykîadu, od którego zaczâî sië ten artykuî -- za pomocâ
  48. karty moûliwe jest nawet uzyskanie upragnionego programu jeszcze
  49. tego samego dnia, jeôli moûemy go zgraê przez sieê (np. kod
  50. odblokowujâcy wszystkie funkcje ShapeShiftera moûemy po prostu
  51. dostaê emailem). W najgorszym wypadku program bëdzie do nas
  52. wëdrowaê dwa tygodnie przesyîkâ poleconâ z USA.
  53.  
  54. W wypadku naszych rozwaûaï liczâ sië tylko dwie miëdzynarodowo
  55. uznawane karty pîatnicze: Visa i Eurocard/Mastercard. Inne karty,
  56. których symbole moûemy czasem zobaczyê w reklamówkach, raczej nie
  57. sâ w Polsce osiâgalne. Obie karty (a ôciôlej konsorcja
  58. obsîugujâce je) zaciekle ze sobâ konkurujâ. Wiëkszoôê firm
  59. honoruje obie, ale niektóre, mniejsze, tylko jednâ. W Wielkiej
  60. Brytanii tâ jednâ jest najczëôciej Visa, w USA -- Mastercard.
  61.  
  62. Z punktu widzenia Polaka Anno Domini 1996 wybór miëdzy jednâ z
  63. tych dwóch kart jest wyborem banku, w którym zechce on prowadziê
  64. swoje konto osobiste (tzw. ROR). O ile mi wiadomo, nie ma jeszcze
  65. w Polsce takiego banku, który oferowaîby obie, choê teoretycznie
  66. nie ma przeciwskazaï. PKO BP proponuje swoim klientom Visë, Pekao
  67. SA i PBK SA Eurocarda.
  68.  
  69. Ja osobiôcie wybraîem PBK SA, zraûony do PKO BP koszmarnymi
  70. kolejkami i ostentacyjnym lekcewaûeniem klienta -- w banku tym
  71. niczego nie moûna zaîatwiê pocztâ ani przez telefon. Jeôli
  72. chodzi o karty pîatnicze, PBK ma teû jeden istotny plus w
  73. porównaniu z PKO BP. Do otrzymania karty prawie zawsze wymagany
  74. jest pewien minimalny miesiëczny dochód (np. siedemset zîotych
  75. netto). Wedîug przepisów PKO BP musi to byê staîa pensja, co
  76. jest oczywiôcie niekorzystne dla osób uprawiajâcych wszelkie
  77. wolne zawody (np. dziennikarzy). PBK jest bardziej tolerancyjny i
  78. uwzglëdnia ôredniâ z caîoôci dochodów, wliczajâc w to dochody
  79. nieregularne. Waûnym szczegóîem jest teû to, ûe w PBK podanie o
  80. Eurocard moûna skîadaê po trzech miesiâcach od otwarcia konta, a
  81. w PKO BP... po roku. Nie chcë jednak nikomu doradzaê wyboru
  82. banku, decyzja musi byê bowiem zawsze indywidualna.
  83.  
  84. Procedura zakupu na kartë jest bardzo prosta: musimy tylko podaê
  85. jej numer i datë waûnoôci. Ta prostota jest groúna w skutkach.
  86. Oznacza ona przecieû, ûe kaûdy, kto pozna te liczby, moûe sobie
  87. kupowaê na nasze konto, co tylko zechce.  W prasie pisywano juû o
  88. internetowych faîszerzach, którzy zakîadali fikcyjne firmy
  89. wysyîkowe tylko po to, by nastëpnie wykorzystywaê numery
  90. podstëpnie wyîudzone od znëconych klientów. Oszukaê nas teû moûe
  91. pracownik firmy, której podaliômy nasze dane, albo ktoô, kto
  92. patrzy nam przez ramië lub w inny sposób przechwytuje naszâ
  93. internetowâ korespondencjë.
  94.  
  95. To nie sâ bîahe problemy. Czëôciowym rozwiâzaniem jest kodowanie
  96. przesyîanych danych. W dalszym ciâgu kwestiâ nie do przeskoczenia
  97. jednak jest to, ûe w Internecie do dziô nie ma dobrego
  98. odpowiednika zwykîego podpisu, którym w normalnych warunkach
  99. kwituje sië wszelkie rachunki. Za kradzionâ kartë kredytowâ
  100. zîodziej nie kupi niczego w sklepie, bo zdradzi go podpis, ale w
  101. Internecie moûe hulaê bez ograniczeï. Kîopoty moûe nam sprawiê
  102. nie tylko zîodziej. Wyobraúmy sobie, ûe dziecko dobiera sië do
  103. komputera uzbrojone w kartë rodziców...
  104.  
  105. Ograniczenie jest tylko jedno -- firmy reagujâ podejrzliwie na
  106. sytuacjë, w której np. adres zamawiajâcego róûni sië od adresu
  107. wîaôciciela karty. Adres wîaôciciela nie jest wprawdzie
  108. wyszczególniony na samej karcie, ale zostaje zapisany w
  109. dokumentach i w ciâgu kilku minut moûe go odczytaê nasz
  110. internetowy kontrahent. Problem ten pojawia sië w sytuacji, w
  111. której korzystamy z cudzej uprzejmoôci i robimy zakup na kartë
  112. nie naleûâcâ do nas. Po takie rozwiâzanie naleûy siëgaê tylko w
  113. ostatecznoôci i tylko wtedy, gdy obie strony darzâ siebie peînym
  114. zaufaniem. W moim wypadku firma (byîa niâ Digita) zaûâdaîa
  115. podania dodatkowych danych posiadacza karty.
  116.  
  117. Rozliczenie takiej grzecznoôciowej transakcji najlepiej
  118. przeprowadziê po miesiâcu, kiedy uûytkownik karty dostanie
  119. rachunek z banku. Rachunek ten bëdzie nieco wyûszy od ceny
  120. programu. Kaûda transakcja dokonana przez kartë kredytowâ
  121. obciâûona jest pewnâ prowizjâ. W teorii zawsze powinien jâ pîaciê
  122. sprzedawca, ale w praktyce niektóre firmy doliczajâ jâ do ceny
  123. towaru (np. angielska SAdENESS Software dodaje 2,5 procent
  124. prowizji). Co najgorsze, w Polsce karta rozliczana jest w
  125. zîotówkach po niezbyt atrakcyjnym kursie. W sumie robienie
  126. zakupów za pomocâ karty kredytowej moûe byê nawet do 10 procent
  127. droûsze od innych metod.
  128.  
  129. Karty kredytowe sâ zatem drogie i ryzykowne. Kiedy naleûy ich
  130. uûywaê? Po pierwsze wtedy, gdy nie ma innego wyjôcia, co jest
  131. bardzo czëstâ sytuacjâ w Internecie. Po drugie wtedy, gdy zaleûy
  132. nam na czasie. Z caîâ pewnoôciâ jest to najszybsza metoda --
  133. towar zostanie wysîany w dniu otrzymania zamówienia, a wiëc jeôli
  134. jest wysîany emailem, to dojdzie niemal natychmiast. Jeôli jednak
  135. istnieje taka moûliwoôê, najlepszy i najtaïszy bëdzie przelew
  136. bankowy.
  137.  
  138. Taka moûliwoôê istnieje tylko w jednej sytuacji: kiedy znamy
  139. numer konta naszego kontrahenta. Czësto podajâ go autorzy
  140. programów typu shareware (np. Christian Bauer, autor
  141. ShapeShiftera). Aby dokonaê przelewu, musimy najpierw mieê wîasne
  142. konto dewizowe. W dzisiejszych czasach nie jest to wielki problem
  143. -- wystarczy minimalna suma (w moim banku jest to 100$). Przelew
  144. moûe trwaê kilka tygodni, ale moûe trwaê tylko dwa dni, jeûeli
  145. oba banki naleûâ do systemu elektronicznych rozliczeï SWIFT.
  146.  
  147. Przelew ma mnóstwo zalet. Prowizja jest w tym wypadku stosunkowo
  148. najniûsza. Nie ma tu wîaôciwie ûadnego ryzyka.  Jeôli przelew sië
  149. nie uda (np. dlatego, ûe kontrahent zmieniî bank lub przestaî
  150. istnieê), dostaniemy pieniâdze z powrotem. Ta metoda ma tylko
  151. jednâ wadë -- bardzo, bardzo rzadko moûna jâ zastosowaê, poniewaû
  152. bardzo, bardzo rzadko moûemy spotkaê sië z numerem konta
  153. sprzedawcy. Wîaôciwie dotyczy to tylko programów typu shareware.
  154.  
  155. Jeôli w grë nie wchodzi ani karta, ani przelew, pozostaje trzecia
  156. moûliwoôê -- czek. Czek wchodzi w grë zawsze tam, gdzie
  157. znajdziemy magicznâ formuîkë MAKE CHEQUES PAYABLE TO
  158. <NazwaFirmy>, czyli po polsku "wystawiajcie czeki na
  159. <NazwaFirmy>". Nazwa ta jest wszystkim, czego potrzebujemy do
  160. wystawienia czeku (nie musimy znaê numeru konta ani adresu!).
  161. Oczywiôcie, musi to byê czek, który nasz adresat bëdzie w stanie
  162. zrealizowaê, czyli czek jednego z wiëkszych banków operujâcych na
  163. terenie danego kraju. W wypadku Wielkiej Brytanii moûe to byê np.
  164. Barclay's Bank.
  165.  
  166. Pozostaje jeden drobiazg -- skâd wziâê w Warszawie czek Barclaya?
  167. Wbrew pozorom, nie jest to takie trudne. Blankiety
  168. najwaûniejszych ôwiatowych banków sâ osiâgalne w polskich
  169. bankach. Aby z nich skorzystaê, trzeba mieê konto dewizowe w
  170. Polsce i zapîaciê doôê wysokâ prowizjë, siëgajâcâ nawet 30
  171. zîotych. W wielu wypadkach moûe ona byê porównywalna z cenâ
  172. samego programu! Jest to chyba najdroûsza metoda pîatnoôci, jaka
  173. wchodzi w grë. W uprzywilejowanej sytuacji sâ posiadacze ROR-ów w
  174. banku PKO SA (nie myliê z PKO BP!), którzy mogâ wystawiaê tzw.
  175. euroczeki. Teoretycznie powinny one byê waûne na terenie caîej
  176. Europy, ale czësto spotyka sië zastrzeûenie -- "sorry,
  177. eurocheques not accepted". Tak jest na przykîad z fiïskâ firmâ
  178. NSDi, oferujâcâ komercyjnâ wersjë AmiTCP. Niestety, euroczeki sâ
  179. nowoôciâ nie tylko w naszym kraju, ale prawdopodobnie w
  180. przyszîoôci stanâ sië coraz powszechniejsze.
  181.  
  182. Czwartâ ewentualnoôciâ, o której warto wspomnieê, jest wysîanie
  183. gotówki. Takiej formy zapîaty ûâda wielu autorów programów
  184. shareware, np. Nowozelandczyk John Veldthuis od Virus Checkera
  185. czy Niemiec Franz-Josef Mertens od Amiga Real Time Monitor.
  186. Wysîanie gotówki w liôcie ma wiele wad. Po pierwsze jest to
  187. nielegalne (chociaû w praktyce trudne do wykrycia). Jeôli jednak,
  188. odpukaê, nasza przesyîka nie dotrze do adresata, nie moûemy
  189. skîadaê ûadnych reklamacji.  Nie mamy przecieû pokwitowania,
  190. ôwiadczâcego o wysîaniu pieniëdzy. Gotówkë moûemy uznaê za metodë
  191. najtaïszâ (zero prowizji!), ale obdarzonâ najwiëkszym ryzykiem.
  192.  
  193. Powyûsza lista nie wyczerpuje moûe wszystkich moûliwoôci. Nie
  194. pretendujë bynajmniej do miana znawcy tajników bankowoôci.
  195. Opisane powyûej informacje majâ jednak të zaletë, ûe wiëkszoôê z
  196. nich wynika z mojego wîasnego doôwiadczenia. Na poparcie
  197. prawdziwoôci moich sîów mogë pokazaê póîkë, na której trzymam
  198. oryginalne programy...
  199.  
  200. <przyp>email: igel@hotmail.com