<tr bgcolor="#0033CC"><td><!-- obramowanie menu -->
<TABLE width="100%" border=0 cellspacing=0 cellpadding=2 bgcolor="#EAF0F7"><!-- kolor tla menu -->
<tr><td align='left' width='60%' background='images/kasuj.gif'><font size=1 color='#0033CC'>01.07.2001</font></td><td><div align='right'><font size='1' COLOR='#FF6600'><B>program</B></font></div></td></tr><tr><td align='left' colspan='2' valign='top' > <IMG SRC='images/kropka3.gif' BORDER=0 ALT=''> <font size='1' COLOR='#000000'><B>Je┐eli znasz date i godzine ciekawego dokumentu nadawanego w telewizji zwiazanego z modelarstwem i lotnictwem, przeslij informacje na nasz e-mail a my zamiescimy to w tej rubryce</B></font><font size=1 color='#0033CC'>-godz.22:00</font><br></td></tr><tr><td colspan='2' height='18'><!-- <CENTER><IMG SRC='/images/kropka4.gif' WIDTH='135' HEIGHT='1' BORDER=0 ALT=''></CENTER> --></td></tr></TABLE></td></tr></TABLE><br>
<CENTER>Liczba os≤b ogl▒daj▒cych teraz strone to 2<BR><BR><a href="http://licznik.pl/w.asp?id=www.modelarz.com" alt="Liczniki dla Ciebie - kliknij tutaj!" target="_top"><img
<b>Nocny jastrz▒b, czyli historia powstania samolotu i plany modelarskie.</b><br>
<font size=2>
(przeczytano: 156 razy)<br><br>
<br><br>
<b>Narodziny s│ynnego F-117A</b>
<br><br>
Historia s│ynnego ju┐ dzi╢ samolotu „niewidzialnego” dla radaru – Lockheed F 117A Nighthawk (Nocny Jastrz▒b) swymi korzeniami siΩga roku 1974, gdy Agencja ds. Zaawansowanych Badawczych Projekt≤w Obronnych DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) zwr≤ci│a siΩ do piΩciu ameryka±skich przedsiΩbiorstw przemys│u lotniczego z propozycj▒ przestudiowania mo┐liwo╢ci opracowania samolotu my╢liwskiego o obni┐onym poziomie wykrywalno╢ci przez radar. Firma Lockheed Corporation, kt≤ra ostanie prace nad samolotami my╢liwskimi, a dok│adniej rzecz bior▒c nad my╢liwcem F-104 Starfighter, zako±czy│a 10 lat wcze╢niej, nie zosta│a zaproszona do udzia│u w tych pracach.
Na pocz▒tku 1975 roku wie╢ci o nieutajnionym jeszcze w≤wczas projekcie agencji DARPA dotar│y do uszu in┐ynier≤w z o╢rodka Lockeed Advanced Development projects (ADP) znanego lepiej pod nazw▒ Skunk Works. Ta niewielka pod wzglΩdem liczebno╢ci personelu czΩ╢µ zak│ad≤w Lockeed Corporation w Burbank w stanie Kalifornia od lat zajmowa│a siΩ najbardziej zaawansowanymi projektami w dziedzinie najnowocze╢niejszych technologii lotniczych, realizowanymi w warunkach ╢cis│ej tajemnicy. Uzyskiwanie zmniejszonej wykrywalno╢ci samolotu przy u┐yciu ╢rodk≤w radiolokacyjnych przez d│ugie lata stanowi│o priorytetowy kierunek bada± o╢rodka ADP. In┐ynierowie Skunk Works odnie╢li r≤nie┐ niema│e sukcesy, zar≤wno w dziedzinie nadania p│atowcowi odpowiedzialnego kszta│tu, jak i wykorzystaniu przy jego konstruowaniu materia│≤w poch│aniaj▒cych promieniowanie mikrofalowe. Ben R.Rich, w≤wczas zastΩpca Clarence L. „Kelly” Johnsona (za│o┐yciela i szefa zak│ad≤w Skunk Works), kt≤ry wkr≤tce zast▒pi│ go na stanowisku kierownika ADP, lepiej ni┐ ktokolwiek inny wiedzia│, ┐e do╢wiadczenie Lockeeda w dziedzinie technologii stealth (w j.ang. dyskretnie – okre╢lenie samolot≤w niewidzialnych dla radaru) zdobyte przy konstruowaniu nadd╝wiΩkowego samolotu rozpoznawczego SR-71 Blackbird pozwoli na skonstruowanie dok│adnie tego o co chodzi agencji DARPA. Rich i Johnson uzyskali od Centralnej Agencji Wywiadowczej pisemn▒ zgodΩ na przedyskutowanie charakterystyk niskiej obserwowalno╢ci samolotu SR-71 w petycji o w│▒czenie firmy Lockheed od nowego projektu.
Kluczem w podej╢ciu Lockeeda do problemu skonstruowaniu samolotu stealth sta│y siΩ prace in┐yniera Denysa Overholsera – specjalisty w dziedzinie oprogramowania komputer≤w i matematyka Billa Schroedera, autor≤w programu komputerowego o nazwie ECHO I, kt≤ry dla projektant≤w my╢liwca stealth sta│ siΩ tym samym, czym dla badaczy staro┐ytnego Egiptu s│ynny kamie± z Rosetty pozwalaj▒cy na odczytywanie hieroglif≤w.
Program ECHO I zrodzi│ siΩ z tw≤rczej dociekliwo╢ci Schroedera, kt≤ry postanowi│ wnikliwie przyjrzeµ siΩ r≤wnaniom matematycznym opracowanym sto lat wcze╢niej przez szkockiego fizyka Jamesa Clerka Maxwella i uzupe│nionym na prze│omie stuleci przez niemieckiego eksperta w dziedzinie elektromagnetyzmu Arnolda Johannesa Sommerfelda. Obliczenia dokonane za pomoc▒ tych r≤wna± pozwalaj▒ okre╢liµ spos≤b w jaki dana konfiguracja geometryczna rozproszy lub odbije promieniowanie elektromagnetyczne.
Rosyjski fizyk Piotr Ufimciew posun▒│ te prace o krok dalej, opracowuj▒c uproszczone podej╢cie, koncentruj▒ce siΩ na zjawiskach elektromagnetycznych powstaj▒cych na krawΩdziach kszta│t≤w geometrycznych. R≤wnania Maxwella, Somerfelda i Ufimciewa by│y dostΩpne dla ka┐dego, ale ma│o kto uwa┐a│, ┐e mog▒ one znale╝µ zastosowanie dla czegokolwiek wiΩcej jak tylko prostych form geometrycznych.
W programie my╢liwca Stealth realizowanym przez Lockheeda prze│omowym elementem sta│a siΩ koncepcja Schroedera polegaj▒ca na tym, aby z│o┐ony kszta│t tradycyjnego samolotu zast▒piµ sko±czonym zestawem dwuwymiarowych powierzchni, kt≤re mog│yby byµ w spos≤b racjonalny poddane obliczeniom. W wyniku powsta│ tr≤jwymiarowy projekt samolotu z│o┐onego, nie jak zwykle, z g│adkich, elegancko wyoblonych powierzchni, ale ze zbioru p│askich paneli.
Schroeder stwierdzi│, ┐e u┐ywaj▒c grup tr≤jk▒tnych p│askich paneli poszycia do uformowania powierzchni, ale ze zbioru p│askich paneli.
Schroeder stwierdzi│, ┐e u┐ywaj▒c grup tr≤jk▒tnych p│askich paneli poszycia do uformowania powierzchni samolotu, liczba indywidualnych oblicze± odbiµ fal radarowych ulegnie zmniejszeniu do rozs▒dnej warto╢ci. Je╢li wiΩc ka┐da p│aska powierzchnia mog│aby zostaµ nachylona pod takim k▒tem, aby wi▒zka fal elektromagnetycznych odbi│a siΩ w kierunku innym ni┐ ten, z kt≤rego nadbieg│a i je┐eli tak skomponowana bry│a geometryczna wci▒┐ by│a w stanie wytworzyµ sile no╢n▒, w≤wczas uzyskanie samolotu stealth sta│oby siΩ rzeczywisto╢ci▒.
Kierownictwo Skunk Works, chc▒c koniecznie w│▒czyµ siΩ do konkursu na my╢liwiec stealth, zwr≤ci│o siΩ do zespo│u Overholera o jak najszybsze opracowanie programu komputerowego dla obliczenia tzw. Przekroju radarowego RCS (w j.ang. Radar Cross Section) samolotu o kszta│cie zaproponowanym przez Schroedera. Programi╢ci Overholsera stworzyli bardzo pomys│owy system przewidywania tego, jak p│atowiec zbudowany z p│askich, tr≤jk▒tnych p│yt „widziany” bΩdzie przez stacjΩ radio-lokacyjna. Tak w ci▒gu zaledwie piΩciu tygodni narodzi│ siΩ program ECHO I.
Dla do╢wiadczalnego sprawdzenia trafno╢ci oblicze± teoretycznych w zak│adzie bada± elektromagnetycznych Skunk Works w Burbank zbudowano prosty, wyidealizowany model o zaproponowanym przez teoretyk≤w kszta│cie, kt≤ry zyska│ sobie niezbyt eleganckie przezwisko „Hopeless Diamond” (w j.ang. „Beznadziejny Diament”). Jego przekr≤j radarowy RCS okaza│ siΩ byµ znacznie mniejszy od RCS wszystkich modeli konstrukcji lotniczych opracowanych dot▒d w firmie Lockheed.
Program my╢liwca stealth finansowany przez agencjΩ DARPA otrzyma│ kryptonim Have Blue. Firma Lockheed zosta│a oficjalnie w│▒czona do tego programu, a w kwietniu 1976 roku wybrana spo╢r≤d dw≤ch konkurent≤w (drugim by│a firma Northtop) na realizatora dalszych faz projektu.
Nieutajniony dot▒d projekt zdominowanej przez cywilnych specjalist≤w agencji DARPA zosta│ od tej pory utajniony, a patronat nad nim przejΩ│o Biuro Projekt≤w Specjalnych (Special Projects Office) kierowane przez oficer≤w US Air Force.
Pierwszym etapem programu Have Blue realizowanego w zak│adach Skunk Works sta│o siΩ zbudowanie dw≤ch prototyp≤w maj▒cych na celu zademonstrowanie w praktyce opracowanej technologii oznaczonych XST (eXperimental Stealth Technology). Samoloty te, mniejsze o ok. 40 % od przysz│ych F-117A by│y napΩdzane dwoma silnikami odrzutowymi General Electric CJ 610 o ci▒gu 2x11,12 - 12,46 kN. XST mia│ podobny kszta│t do F-117a z wyj▒tkiem usterzenia pionowego z│o┐onego z dw≤ch statecznik≤w nachylonych w kierunku osi pod│u┐nej samolotu. Prototyp XST mia│ rozpiΩto╢µ skrzyde│ wynosz▒c▒ 6,86 m, d│ugo╢µ 11,58 m, wysoko╢µ 2,29 m, maks. masΩ startow▒ 5443 kg . Skrzyd│a charakteryzowa│y siΩ skosem 72o 30’. Oszklenie kabiny sk│ada│o siΩ z czterech p│askich szyb. Pierwszy XST wystartowa│ do pierwszego lotu z tajnej bazy USAF na wyschniΩtym dnie s│onego jeziora Gromm Lake w stanie Nevada w grudniu 1977 roku pilotowany przez Williama C.Parka. Oba prototypy odegra│y bardzo wa┐n▒ rolΩ w programie my╢liwca stealth. Spotka│ je jednak smutny los: pierwszy rozbi│ siΩ w maju 1978 roku, drugi za╢ 1980 na poligonie Tonapah Test Range.
W listopadzie 1978 roku Lockheed otrzyma│ kontrakt na wykonanie pe│noskalowego programu rozwoju konstrukcji my╢liwca stealth o kryptonimie Senior Trend. W warunkach tajemnicy por≤wnywalnych tylko do ╢rodk≤w ostro┐no╢ci podjΩtych w latach czterdziestych przy realizacji Projektu Manhattan (budowa pierwszych bomb atomowych), zesp≤│ specjalist≤w Lockheeda przyst▒pi│ do przygotowania ostatecznego projektu samolotu.
Prace rozwojowe prowadzone by│y w rekordowym tempie. Po ostatecznym obliczeniu kszta│tu samolotu przy u┐yciu metod komputerowych przyst▒piono do budowy modeli do bada± w tunelach aerodynamicznych i na poligonach radarowych. W 1979 roku zbudowano pe│noskalow▒ makietΩ samolotu wykonan▒ z drewna, kt≤r▒ wykorzystano do ostatecznego dopasowania wszystkich element≤w p│atowca.
Za│o┐ono, ┐e nie bΩdzie prototyp≤w. Pierwsze piΩµ egzemplarzy mia│o zostaµ zbudowane jako samoloty przeznaczone do pr≤b. Otrzyma│y one numery seryjne USAF od 79-10780 do 79-10784. Ich osi▒gi mia│y wp│yn▒µ na ewentualne zmiany projektowe w samolotach ju┐ montowanych w wytw≤rni Lockheeda w Burbank.
W czerwcu 1981 roku, oko│o 30 miesiΩcy po rozpoczΩciu realizacji programu Senior Trend pierwszy –117A, nazywany Aircraft 780 (od ko±c≤wki numeru seryjnego) lub Ship One, wystartowa│ do pierwszego lotu pilotowany przez pilota do╢wiadczalnego wytw≤rni Lockheed Hala Farleya. Pocz▒tkowo Aircraft 780 pomalowany by│ w barwy kamufla┐u pustynnego z│o┐onego z nieregularnych plam w odcieniach br▒zu i szaro╢ci. WiΩkszo╢µ pr≤b w locie odbywa│o siΩ w dzie± i chodzi│o o to, by ukryµ „kanciasty” kszta│t samolotu przed w╢cibskimi obiektywami radzieckich satelit≤w zwiadowczych. »aden z p≤╝niejszych F-117a nie by│ pomalowany w ten spos≤b. Wkr≤tce potem postanowiono, ┐e wszystkie F-117a u┐ywane w programie pr≤b pomalowane bΩd▒ jednolicie na kolor jasnoszary. Kolejno nadesz│o zarz▒dzenie dow≤dcy Tactical Air Command USAF o jednolitym malowaniu wszystkich samolot≤w czarn▒ farb▒ matow▒.
Pocz▒tkowo planowano wyprodukowanie 100 egzemplarzy F-117A, jednak ostatecznie US Air Force zam≤wi│y 59 samolot≤w, kt≤re otrzyma│y numery seryjne od 80-0785 do 88-07843. Ju┐ w trakcie produkcji pierwszych samolot≤w seryjnych, w pa╝dzierniku 1979 roku, dow≤dztwo Tactical Air Command powierzy│o pu│kownikowi Bobowi Jacksonowi zorganizowanie pierwszej jednostki US Air Force wyposa┐onej w my╢liwce stealth. Jego podstawow▒ zasad▒, kt≤r▒ kierowa│ siΩ przy selekcji kandydat≤w na pilot≤w F-117a, by│ wyb≤r lotnik≤w charakteryzuj▒cych siΩ nie tylko do╢wiadczeniem, ale r≤wnie┐ dojrza│o╢ci▒.
G│≤wnymi kandydatami byli oficerowie w stopniu majora lub kapitana posiadaj▒cy du┐e do╢wiadczenie zar≤wno w wykonywaniu lot≤w o charakterze my╢liwskim, jak i szturmowym. Selekcjonowano pilot≤w lataj▒cych poprzednio na nastΩpuj▒cych typach samolot≤w bojowych: F-4 Phantom II, F-15 Eagle, F-111, A-7 Corsair II oraz A-10 Thunderbolt. W pa╝dzierniku w 1979 roku oficjalnie aktywowano 4450 GrupΩ Taktyczn▒ tzw. „4450th Tactical Group”. Tajna baza nowej jednostki TONOPACH w stanie Nevasa znajdowa│a siΩ na pustyni, w odleg│o╢ci 225 km na p≤│nocny zach≤d od Las Vegas. Dopiero w 1983 roku grupa 4450th uzyska│a wstΩpn▒ gotowo╢µ operacyjn▒. Osoby zwi▒zane z programem F-117 zaczΩ│y u┐ywaµ w odniesieniu do nowych samolot≤w okre╢lenia „Nightawk” czyli Nocny jastrz▒b.
<br><br>
Obecnie my╢liwiec F-117 jest wykrywany przez nowoczesne radary, jednak swoj▒ sylwetk▒ budzi refleksjΩ i podziw u mi│o╢nik≤w lotnictwa.
</p>
<br>
Ni┐ej umie╢cili╢my plany modelu tego samolotu. <br><br>
<a href="plany/f117a.zip"> plik spakowany zipem z planami F-117(461 kb)gif </a><br>
</p>
<br><font size="-2"><font color="blue">
Autor artyku│u: Jacek Nowicki </font></font>
</td></tr>
<tr><td align=center>
[ <a href=sections.php@op=listarticles&secid=8>Powr≤t do artykuly</a> |
