<tr bgcolor="#0033CC"><td><!-- obramowanie menu -->
<TABLE width="100%" border=0 cellspacing=0 cellpadding=2 bgcolor="#EAF0F7"><!-- kolor tla menu -->
<tr><td align='left' width='60%' background='images/kasuj.gif'><font size=1 color='#0033CC'>01.07.2001</font></td><td><div align='right'><font size='1' COLOR='#FF6600'><B>program</B></font></div></td></tr><tr><td align='left' colspan='2' valign='top' > <IMG SRC='images/kropka3.gif' BORDER=0 ALT=''> <font size='1' COLOR='#000000'><B>Je┐eli znasz date i godzine ciekawego dokumentu nadawanego w telewizji zwiazanego z modelarstwem i lotnictwem, przeslij informacje na nasz e-mail a my zamiescimy to w tej rubryce</B></font><font size=1 color='#0033CC'>-godz.22:00</font><br></td></tr><tr><td colspan='2' height='18'><!-- <CENTER><IMG SRC='/images/kropka4.gif' WIDTH='135' HEIGHT='1' BORDER=0 ALT=''></CENTER> --></td></tr></TABLE></td></tr></TABLE><br>
<CENTER>Liczba os≤b ogl▒daj▒cych teraz strone to 2<BR><BR><a href="http://licznik.pl/w.asp?id=www.modelarz.com" alt="Liczniki dla Ciebie - kliknij tutaj!" target="_top"><img
<br>Podczas ogl▒dania modeli samolot≤w zgromadzonych na zawodach lub pokazach modelarskich, najwiΩksze zainteresowanie wzbudzaj▒ zawsze te najwiΩksze, i chocia┐ nie zawsze s▒ to modele naj│adniejsze, lub czasami nawet wrΩcz toporne, to wok≤│ nich panuje najwiΩkszy t│ok.
I wreszcie sta│o siΩ. Po kilku tygodniach pracy w RFN (legalnie) za jedyne 500 marek sta│em siΩ posiadaczem nowego ZENOAH ZG38. Jest to silnik benzynowy o pojemno╢ci 38 cm3 i mocy 2,5 KM. ªmig│o o ╢rednicy 45 cm
-to robi wra┐enie.
<br>Przez dwa lata le┐a│ na p≤│ce i w ko±cu go sprzeda│em. Le┐y zreszt▒ do dzisiaj na p≤│ce, tyle ┐e u kogo innego. By│o to sze╢µ lat temu, ale my╢l o zbudowaniu du┐ego modelu nadal korci│a i dr▒┐y│a jak kropla wody kamie±. Dwa lata temu dosta│em ameryka±sk▒ QadrΩ <br>- pojemno╢µ 40 cm3, obroty 7 000, moc 2,75 KM. Silnik ju┐ by│, pozosta│a kwestia modelu. Budowaµ samemu od podstaw czy kupiµ zestaw? Czy ma byµ to g≤rnop│at, czy te┐ mo┐e od razu rasowy akrobat albo mo┐e makieta? Technologicznie poradzΩ sobie ze wszystkim, w ko±cu mam trochΩ do╢wiadczenia (30 lat budowy modeli). Po g│Ωbokiej analizie wszystkich za i przeciw doszed│em do nastΩpuj▒cych wniosk≤w:
<br>- nie mam ┐adnych do╢wiadcze± z silnikami benzynowymi, nawet najbardziej wyczynowa "dycha" lub "piΩtnastka" ┐arowa to zupe│nie co╢ innego;
<br>-wszystkie dotychczas budowane "samoloty" mia│y rozpiΩto╢µ 150-180 cm, napΩdzane by│y ┐arow▒ "dych▒", wa┐y│y od 2 do 3 kg. Moja Qadra wa┐y z t│umikiem, │o┐em i ╢mig│em ponad 2 kg, wiΩc ca│y model bΩdzie wa┐y│ 7 lub wiΩcej kg. Z tych powod≤w zrezygnowa│em z budowy modelu od podstaw i wybra│em zestaw.
<br>
Wszystkim tym, kt≤rzy stoj▒ przed podobnym dylematem polecam ten w│a╢nie spos≤b. Najpierw model z zestawu, a dopiero potem model w│asnej konstrukcji. Pozwoli to na unikniΩcie niekt≤rych b│Ωd≤w i nabrania do╢wiadcze± przy budowie ca│kiem w│asnego modelu.
<br><br>
<b><font size="+1">Model</font></b>
<br><br>
Wybra│em wiΩc zestaw przystosowany do du┐ego, benzynowego silnika. M≤j wyb≤r pad│ na zestaw angielskiej firmy „Preceolent". Jest to Trener T240. Model g≤rnop│ata podpartego zastrza│ami o klasycznej sklejkowo-balsowej konstrukcji.
Na zestaw sk│adaj▒ siΩ elementy sklejkowe, balsowe i sosnowe w zasadzie gotowe do monta┐u. PiszΩ w zasadzie, bo czΩ╢ci drewniane wyciΩte za pomoc▒ specjalnej matrycy wymagaj▒ jedynie doszlifowania na dok│adnie. Poza tym w pude│ku znajdziemy ko│a, wszelkie druty, bowdeny, ╢rubki, zawiasy, zbiornik, a nawet ko│pak do ╢mig│a. Zestaw nie zawiera kleju ani materia│u na pokrycie. Ka┐dy modelarz u┐ywa r≤┐nych klej≤w zaczynaj▒c od wikolu przez ┐ywice, distal, poxipol, a ko±cz▒c na coraz bardziej popularnych klejach cyjanoakrylowych. Pokrycie modelu te┐ postawiono wyborowi modelarza: mo┐na okleiµ go papierem japo±skim i pomalowaµ kolorowymi lakierami lub okleiµ foli▒ np. solarfilm lub solarcote.
<br>
Musia│em trochΩ przekonstruowaµ prz≤d modelu i │o┐e silnika. Wersja zestawu, kt≤r▒ otrzyma│em przystosowana by│a do silnika ┐arowego 12 cm3. Masa "dwunastki" to jaki╢ 600-800 g, Qadra wa┐y, jak ju┐ wspomnia│em 2 kg, musia│em wiΩc skr≤ciµ prz≤d modelu, aby ╢rodek ciΩ┐ko╢ci znalaz│ siΩ w odpowiednim miejscu. P≤╝niej okaza│o siΩ, ┐e musia│em jeszcze dodatkowo doci▒┐yµ ogon. W kad│ubie jest bardzo du┐o miejsca nie ma wiΩc problem≤w z ulokowaniem zbiornika (400 cm3), ani z rozlokowaniem serw, akumulator≤w i odbiornika. NapΩdy steru kierunku wykona│em jako linkowe
<br>- trzy druty stalowe º 0,2 mm skrΩci│em wiertark▒ ster wysoko╢ci
<br>- ka┐da po│≤wka napΩdzana osobnym serwem
<br>- napΩd to drut stalowy fi 2mm pracuj▒cy w rurce od bowdena.
<br>Ca│y model oklei│em foli▒ termo kurczliw▒ Solarcote. Jest ona grubsza i sztywniejsza od bardziej popularnej Solarfilm, ale do du┐ych modeli bardziej przydatna od Solarfilmu. Po oklejeniu montujemy podwozie. Silnik przykrΩci│em czterema ╢rubami mosiΩ┐nymi 116 do przedniej wrΩgi kad│uba. Teraz, po przelataniu tym modelem dw≤ch sezon≤w wiem, ┐e trzeba miΩdzy │o┐e a przedni▒ wrΩgΩ wstawiµ podk│adki t│umi▒ce drgania silnika. Najlepiej do tego celu u┐yµ gotowych amortyzator≤w tzw. "lord≤w". Poniewa┐ m≤j model to g≤rnop│at, wiΩc od razu wychyli│em silnik ok. 3░ w d≤│ i 1░ w prawo.
<br><br>
<b><font size="+1">Pierwszy lot i regulacja</font></b>
<br><br>
Po z│o┐eniu modelu, sprawdzeniu po│o┐enia ╢rodka ciΩ┐ko╢ci nast▒pi│ d│ugo oczekiwany dzie±, kiedy zapakowa│em model do samochodu i pojecha│em na lotnisko. Przygotowanie paliwa w CPN-nie zajΩ│o dos│ownie chwilΩ. Mieszanka oleju z benzyn▒ bezo│owiow▒ 98 w stosunku do 1:25 na dotarcie, p≤╝niej 1:30.<br><br>
<br>Model z│o┐ony, zatankowany do pe│na, akumulatory na│adowane, ╢mig│o wywa┐one (koniecznie!). Silnik zassany, pierwsza pr≤ba rozruchu i... pracuje. Chwila pracy na ma│ych obrotach i powoli dodajΩ gazu. Ga╢nie. Trzeba wyregulowaµ ga╝nik. ªruba maksymalnych obrot≤w odkrΩcona o 1/2 obrotu, drugi rozruch, pe│ny gaz. Znowu przygasa, ale w porΩ cofn▒│em dr▒┐ek gazu w nadajniku i nie zgas│. OdkrΩcam ╢rubΩ jeszcze p≤│ obrotu i znowu pe│ny gaz. Teraz ju┐ nie ga╢nie. Koniec regulacji. Silnik gor▒cy, niech trochΩ ostygnie. Po chwili ponowny rozruch. TrochΩ pracy na maxie, trochΩ na minimum. Kolega podnosi model, ustawia go pionowo do g≤ry, a ja dajΩ pe│ny gaz. Silnik pracuje r≤wno, bez opor≤w wchodzi na obroty. Przepracowa│ w sumie ok. 20 minut. My╢lΩ, ┐e jest wstΩpnie dotarty. TankujΩ zbiornik do pe│na, sprawdzam wszystkie nakrΩtki, ╢ruby, klejenia. Wszystko O.K.<br>
Zapalam silnik i ko│ujΩ na start. Na pasie pusto, w powietrzu nikt siΩ nie szwenda, wszyscy stoj▒ z boku i patrz▒. W ko±cu to pierwszy taki model w okolicy. Powoli przesuwam dr▒┐ek gazu na 3/4 mocy. Ster wysoko╢ci lekko ╢ci▒gniΩty, po chwili dr▒┐ek wysoko╢ci w neutrum, model rozpΩdza siΩ, podnosi ogon. Sterem kierunku poprawiam kierunek rozbiegu i delikatnie ╢ci▒gam g≤rΩ. Odrywa siΩ od ziemi i zaczyna wznosiµ siΩ. Na 3/4 gazu wznosi siΩ pod k▒-tem ok. 40o!. RobiΩ jedno obci▒┐enie, drugie, trzecie. TrochΩ manipulacji gazem w locie, aby sprawdziµ czy wszystko gra. ZdejmujΩ gaz, model przechodzi do lotu ╢lizgowego, nie pompuje i nie nurkuje, a wiΩc wychylenie silnika w d≤│ jest odpowiednie. Drobne korekty na trymerach po pierwszym locie by│y prawie niezauwa┐alne. DodajΩ gazu robiΩ kilka k≤│ek i podchodzΩ do l▒dowania. Po wej╢ciu na prost▒ zdejmujΩ gaz i czekam. Opada, ale widzΩ ┐e przelecΩ, jeszcze raz pe│ny gaz i odej╢cie na drugi kr▒g. ZdejmujΩ obroty, model opada, ╢ci▒gam wysoko╢µ i ... zamiast na trzy punkty l▒dujΩ na ko│a g│≤wne. Dlaczego nie mo┐na posadziµ ogona? Sprawdzam jeszcze raz ╢rodek ciΩ┐ko╢ci. TrochΩ mo┐e za bardzo z przodu. Dowa┐am wiΩc ogon, w sumie po wykonaniu kilkudziesiΩciu lot≤w do│o┐y│em prawie kilogram o│owiu, a model nadal nie ma ochoty siadaµ na trzy punkty. Sprawdzam te┐ k▒ty natarcia skrzyd│a i statecznika wzglΩdem siebie. Tutaj te┐ jest wszystko w porz▒dku. Gdzie w takim razie tkwi b│▒d?
Po dok│adnej analizie zosta│a tylko jedna mo┐liwo╢µ. Profil statecznika poziomego to no╢ny Clark Y, wytwarzaj▒cy du┐▒ si│Ω no╢n▒, a ster wysoko╢ci przy ma│ej prΩdko╢ci podczas l▒dowania nie jest w stanie tej si│y zniwelowaµ. Powinien byµ tu zastosowany profil symetryczny. <br>Z takim samym problemem spotka│em siΩ te┐ w innym modelu. Jest to zmniejszona wersja Trenera T240 wystΩpuj▒ca pod nazw▒ T180. Tam w stateczniku poziomym zastosowano r≤wnie┐ profil Clark Y. Model w pilota┐u zachowuje siΩ dok│adnie tak samo jak jego wiΩkszy brat. My╢lΩ, ┐e ten mankament firma Precedent powinna poprawiµ.
<br><br>
<b><font size="+1">Wyposa┐enie modelu</font></b>
<br><br>
Do sterowania modelu u┐ywam nadajnika Multiplexa 3030. Pozwala on na dowolne zaprogramowanie wszystkfch kana│≤w odbiornika, jak r≤wnie┐ kierunku i wielko╢ci wychyle± serw oraz w│▒czania i wy│▒czania koniecznych w modelu mikser≤w. Jak ju┐ wcze╢niej wspomnia│em do napΩdu ster≤w wysoko╢ci zastosowa│em oddzielne serwa, podobnie do napΩdu lotek, po jednym serwie do gazu i steru kierunku. Dodatkowo model wyposa┐ony zosta│ w specjalny zaczep do holowania modeli szybowc≤w, holowania transparentu lub do zrzutu skoczka spadochronowego lub ulotek. W sumie w modelu zabudowa│em 7 serw HS 300BB. Serwo HS300 BB jest ulepszon▒ wersj▒ standardowego serwa HS300. R≤┐ni siΩ tylko zastosowaniem │o┐yska zamiast plastikowej tulejki. Pozosta│e parametry s▒ takie same dla obydwu serw. <br>W modelu zastosowa│em odbiornik Hiteca 07RA z podw≤jn▒ przemian▒ czΩstotliwo╢ci zasilany z 5 ogniw Sanyo 1700 mAh. Dodatkowo dla bezpiecze±stwa stosujΩ dwa wy│▒czniki r≤wnolegle miΩdzy akumulatorami a odbiornikiem.
Przy zastosowaniu 7 serw i np. wychylonych klapach do l▒dowania, serwa bior▒ tyle pr▒du, ┐e grza│y siΩ wtyczki │▒cz▒ce akumulatory z w│▒cznikiem. Dlatego zastosowa│em drugi w│▒cznik. Akumulatory o pojemno╢ci 1700 mAh pozwalaj▒ na wykonanie kilku lub nawet kilkunastu lot≤w w ci▒gu dnia bez potrzeby ich do│adowania. Zastosowanie paluszk≤w o pojemno╢ci 600-800 mAh ograniczy│oby liczbΩ lot≤w do max. 3-4 bez do│adowania. Zastosowanie 5 zamiast 4 akumulator≤w czyli zasilanie odbiornika i serw napiΩciem 6V zamiast 4,8V zwiΩksza uci▒g serw z 3 do 3,5Kg, a ich szybko╢µ z 0,19 do 0,16 sekundy przy obrocie 60░.
<br>
<br>
<b><font size="+1">Podsumowanie</font></b>
<br><br>
Zestaw Precedenta po z│o┐eniu i eksploatowaniu przez pe│ne dwa sezony og≤lnie oceniam jako bardzo dobry. Jestem z niego naprawdΩ zadowolony. Mo┐na nim wykonaµ w zasadzie ca│y program akrobacji. S│u┐y r≤wnie┐ do holowania szybowc≤w, transparent≤w itp. Nie polecam go jednak pocz▒tkuj▒cym modelarzom, chocia┐ jest bardzo prosty i poprawny w pilota┐u. Jedyny mankament to nie najlepiej opracowane rysunki monta┐owe i ten pechowy statecznik poziomy. Du┐y model to nowe, ciekawe mo┐liwo╢ci, ale r≤wnie┐ ca│a masa k│opot≤w np. z transportem. Takiego modelu nie we╝miemy przecie┐ „pod pachΩ". Nie da siΩ go r≤wnie┐ wyrzuciµ z rΩki przy starcie. Wymaga porz▒dnego trawiastego lub betonowego pasa startowego. I jeszcze sprawa koszt≤w. Kiedy policzy│em wszystko to, co leci w powietrzu - silnik, model, serwa itp. okaza│o siΩ ┐e, jest to suma ok. 3000 z│! Nie jest to ma│o, zwa┐ywszy ┐e na ziemi zosta│o drugie tyle - nadajnik, │adowaczka, akcesoria. Musimy liczyµ siΩ te┐ z nieudanymi l▒dowaniami i innymi mniejszymi lub wiΩkszymi uszkodzeniami. O ile model z silnikiem 3,5 cm3 i masie 1,5 kg po kapta┐u nadaje siΩ do nastΩpnego lotu, o tyle du┐y, ciΩ┐ki model o masie kilku kilogram≤w po skaptowaniu prawie zawsze nadaje siΩ do remontu. Uszkodzenie ╢mig│a to wydatek ok. 50 z│! Jedyna pociecha to ┐ar│oczno╢µ silnika benzynowego. Zabudowany w modelu zbiornik o pojemno╢ci 400 cm3 pozwala na wykonanie nawet 30 minutowego lotu, czyli taki d│ugi lot kosztuje nas ok. 1,20 z│. Jak siΩ to ma do ceny paliwa do silnik≤w ┐arowych to │atwo policzyµ. Pozostaje jednak ma│e „ale" - silnik benzynowy to wydatek ok. 1500 z│ lub wiΩcej. »arowa np. „5" to 350-500 z│.
<br>
<br>
<br><b>Dane teehniczne
<br>Model</b> - Trener T240 - firma Precedent - Anglia
