O tym nowym procesorze AMD wiadomo na pewno jedno: jest praktycznie wszechobecny. Co zwarzywszy na datΩ premiery (sierpie± 2000) jest nie lada osi▒gniΩciem. Tytu│em przypomnienia: prezentacja tego procesora (nazwa kodowa Spitfire) mia│a miejsce r≤wnocze╢nie z oficjalnym "launch-em" nowego Athlona (Thunderbird). Tym samym AMD wesz│o na rynek dotychczas trzymany przez Intela tward▒ rΩk▒ i jednocze╢nie rozpoczΩ│o ofensywΩ na, a┐ trzy fronty. Po pierwsze: Duronowi postanowiono zadanie wyparcia Celerona II z rynku "Value" (pecet do tysi▒ca $). Po drugie: nowy Athlon-Thunderbird sta│ siΩ odpowiedzi▒ na Pentium III oparte na j▒drze Coppermine (kopalnia miedzi) i produkowane ju┐ w architekturze miedzianych ╢cie┐ek 0,18 mikrona (przypomnΩ, ┐e "stary" Athlon Slot-A by│ konkurencj▒ dla Pentium III z j▒drem Katami; oba te procesory produkowane by│y w technologii aluminiowych ╢cie┐ek 0,25 mikrona). Thunderbird jest produkowany ju┐ w 0,18 mikrona, z tym, ┐e Fab 25 w Austin (Teksas) dostarcza je w wersji aluminiowej a Fab 30 z Drezna (Niemcy-Saksonia) w wersji miedzianej. R≤┐nica dla ko±cowego u┐ytkownika to ┐adna aczkolwiek wraz ze wzrostem czΩstotliwo╢ci taktowania zegara bΩdzie coraz mniej procesor≤w aluminiowych. Proces ten ju┐ nastΩpuje albowiem technologia aluminiowa gorzej siΩ sprawdza w Thunderbirdach 1,2 GHz. Po trzecie wreszcie, AMD rzuci│ Intelowi rΩkawicΩ a stawk▒ pojedynku jest opanowanie przez AMD 30% rynku PC (AMD ma ju┐ sprzedane 120 mln. procesor≤w). Taki przynajmniej cel stawiaj▒ sobie szefowie. S│u┐yµ temu ma totalny atak na poziomie cen (bezustanne obni┐ki niezale┐ne ju┐ nawet od poczyna± Intela oraz "╢mieszna" cena wszystkich Duron≤w), technologii (AMD opiera swoje produkty na architekturze EV6, kt≤ra jest nowocze╢niejsza od intelowskiej, piΩcioletniej ju┐ P6 - ostatnim P6 ma byµ Pentium 4, kt≤ry jak na razie kiepsko siΩ sprawdza; do tego w nowych konstrukcjach AMD wyeliminowano problemy z przegrzewaniem siΩ uk│ad≤w) i wydajno╢ci (Durony bij▒ analogiczne i szybsze Celerony II i Pentiumy III, nie wspominaj▒c ju┐ o mocy Thunderbird≤w). Co dalej? Rozgrywka zapowiada siΩ pasjonuj▒co. Akcje Intela notuj▒ du┐e wahania a AMD idzie ca│y czas w g≤rΩ. Do tego fabryka w Dre╝nie (Fab30) osi▒gnΩ│a pe│n▒ moc produkcyjn▒ (warto╢µ tej inwestycji to 1,9 mld. $; zatrudnienie znalaz│o tam ju┐ 1.200 os≤b a docelowo liczba ta ma wynie╢µ 1.800) a Fab25 w Teksasie powoli siΩ przestawia na mied╝. Producenci komputer≤w zacie╢niaj▒ wsp≤│pracΩ z AMD, kt≤ry nie ma problem≤w z dostarczaniem odpowiednich ilo╢ci procesor≤w. W przeciwie±stwie do Intela, kt≤ry ma k│opoty choµby z "obs│u┐eniem" samego Della. Trudno te┐ nie wspomnieµ o olbrzymiej popularno╢ci, jak▒ cieszy siΩ AMD w prasie i w╢r≤d u┐ytkownik≤w. Dowodem na to s▒ chocia┐by liczne nagrody dla Athlon≤w. Ostatnio PC World (oko│o 4 mln. czytelnik≤w na ca│ym ╢wiecie) przyzna│ temu procesorowi tytu│ "Produktu Roku". Wszystkie te fakty powodowa│y, ┐e z niecierpliwo╢ci▒ czeka│em na mo┐liwo╢µ pracy z AMD Duron. W ko±cu nieczΩsto ma siΩ do czynienia z ┐yw▒ legend▒.

Architektura
U┐ytkowany przez mnie egzemplarz Durona taktowany by│ z zegarem 650MHz. Podstaw▒ dla niego by│a p│yta Asusa A7V (w dalszej czΩ╢ci artyku│u znajdzie siΩ spis p│yt g│≤wnych rekomendowanych przez AMD dla tego procesora).

Z za│o┐enia Duron jest ta±sz▒ wersj▒ Thunderbirda i Athlona. Projektantom uda│o siΩ jednak przedobrzyµ i tym samym do r▒k otrzymujemy procesor, kt≤ry z powodzeniem nadaje siΩ nawet na rynek "performance". Znakiem wsp≤lnego pnia Durona i jego starszych braci jest architektura. W g│≤wnych za│o┐eniach nie r≤┐ni siΩ ona zbytnio od tego, co ju┐ znamy. Tylko gwoli jasno╢ci przypomnΩ, ┐e procesor wykonany jest w technologii miedzianych ╢cie┐ek i w 0,18 mikrometra (180 nanometr≤w). Kto╢, kto posiada(│) starego Athlona 75 szybko zauwa┐y, ┐e rozmiary nowego dziecka AMD s▒ znacznie ograniczone. To przede wszystkim (w przypadku p│ytki krzemowej) efekt przej╢cia z 0,25 na 0,18 mikrona. Dodatkowo AMD dokona│o du┐ej wolty i przestawi│o siΩ na produkcjΩ procesor≤w dla Socket A. Dotychczasowe rozwi▒zanie zwane Slot A straci│o wsparcie. Oznacza to, i┐ posiadacze starych Athlon≤w pozostan▒ na lodzie. Nowych Duron≤w i Thunderbird≤w na p│ycie Slot A nie da siΩ wykorzystaµ. Powiem wiΩcej, nie ma na rynku przej╢ci≤wek pomiΩdzy Slot A a Socket A (a by│y takie w przypadku Slot 1 i Socket 370). Kolejn▒ z│▒ wiadomo╢ci▒ jest mo┐liwo╢µ odm≤wienia przez Thunderbirda socketowego wsp≤│pracy z p│yt▒ socketow▒ dla Athlona. Dlatego radzΩ uwa┐aµ przy ewentualnych zakupach. Za to mamy klarown▒ sytuacjΩ w stosunkach na linii Duron i Thunderbird. P│yta (socket), w kt≤r▒ w│o┐ycie Durona bΩdzie te┐ wsp≤│pracowaµ z najszybszymi Thunderbirdami. Co jest te┐ zas│ug▒ dobrej konstrukcji chipset≤w KX i KT firmy VIA. Przyznacie, ┐e daje to dobr▒ perspektywΩ dla rozbudowy komputera. Taka polityka wydaje mi siΩ bardzo korzystna dla u┐ytkownika. Pozwala na unifikacjΩ pewnych podstawowych rozwi▒za±. Jednocze╢nie jest to jakie╢ demonstracyjne odej╢cie od zwyczaj≤w Intela polegaj▒cych na dywersyfikacji platform sprzΩtowych.

Przy okazji tego akurat procesora nie mam dobrych wie╢ci dla overclocker≤w. ArchitekturΩ EV6 trudno siΩ podkrΩca. My╢lΩ jednak, ┐e inne zalety tego uk│adu zr≤wnowa┐▒ ten "defekt". Tajemnica podkrΩcenia Durona ukrywa siΩ w n≤┐kach procesora. Ale aby cokolwiek z tym zrobiµ potrzebna jest p│yta g│≤wna umo┐liwiaj▒ca sterowanie nimi. Od razu powiem, ┐e s▒ producenci zapowiadaj▒cy takie p│yty. W gruncie rzeczy wysz│o, ┐e z podkrΩcaniem nie jest (nie bΩdzie) tak ╝le:).

Wracaj▒c do architektury Durona okazuje siΩ, ┐e od Athlona r≤┐ni siΩ ona tylko pamiΩci▒ cache L2. Mianowicie zredukowano j▒ do 64kb (ze 128kb). Nie du┐a to liczba, ale Duronowi jakby to nie przeszkadza. Jak wspomnia│em Pentium III 600, 650 i 700 w grach zazwyczaj wypada│y gorzej. Jedynie 3D Mark wykazywa│ przewagΩ wy┐ej taktowanych procesor≤w Intela. Wniosek z tego taki, i┐ Duron do╢µ rozs▒dnie gospodaruje przyznanymi mu 64 kilobajtami. Sumuj▒c wszystkie poziomy pamiΩci cache Duron mo┐e liczyµ na 192kb. Z kolei Celeron II ma do dyspozycji tylko 128kb (na marginesie, odwied╝cie stronΩ AMD i zobaczcie w jak triumfalnym tonie wskazuj▒ tam wszelkie niedostatki Celerona; zahacza to, a┐ o ╢mieszno╢µ i samouwielbienie). Standardowo Duron zosta│ wyposa┐ony w szynΩ EV6 pracuj▒c▒ w trybie DDR 100 MHz. Co przy specyfikacji DDR oznacza, i┐ magistrala systemowa to dumne 200MHz (DDR to 100x2). Przyznacie, ┐e przy 66MHz Celerona II to jest to bardzo du┐o. Swoj▒ drog▒ ciekawe jest, kiedy Intel wyda Celeorona II 100MHz FSB i jak siΩ bΩdzie kszta│towa│a jego cena i wydajno╢µ w stosunku do Durona? Po┐yjemy, zobaczymy... Szyna systemowa na poziomie 200Mhz jest szalenie rozwojowa gdy┐ VIA ju┐ zapowiada chipset KT-266, kt≤ry jeszcze bardziej przyspieszy komputery oparte o procesory AMD.

Zastosowania
Nie mamy ju┐ w▒tpliwo╢ci, ┐e wydajno╢µ tego procesora jest bardzo du┐a. Swoimi osi▒gami znacznie przekracza on ramy okre╢lone przez specyfikacjΩ "Value". Dlatego procesor mo┐e byµ wykorzystywany na bardziej wymagaj▒cych frontach. A poza tym wspaniale sprawdza siΩ w domu jako centrum multimedialne pozostawiaj▒c jeszcze du┐e rezerwy, co daje na nadziejΩ, ┐e nasz komputer przetrwa bez upgrade`u wiΩcej ni┐ rok. Gry spisuj▒ siΩ ╢wietnie, softowe odtwarzacze DVD pracuj▒ bez zarzutu. Tak samo MP3. Wbudowana w Durona technologia "3D Now!" pozwala siΩ po prostu dobrze siΩ bawiµ. Niestety, powa┐niejszy u┐ytkownik ma dalej problemy ze wsp≤│prac▒ tego procesora z Windows2000. Bez bicia siΩ przyznajΩ, ┐e nie wiem jak wsp≤│pracuje on z Windows ME. Po prostu ta wersja systemu "giganta z Redmond" jeszcze do mnie nie dotar│a.

Ekonomia wed│ug AMD
Duron rozpocz▒│ karierΩ od 600MHz. Ja piszΩ ten tekst w oparciu o wersjΩ 650MHz. Ale na rynku mamy ju┐ Durona 700Mhz oraz 750Mhz a do tego kilka dni temu AMD zaprezentowa│ wersjΩ 800MHz. (wraz z Thunderbirdem 1,2GHz). Tym samym firma mo┐e siΩ pochwaliµ, ┐e dostarcza najszybsze procesory dla rynku "Value" i "Performance". Intela chyba trafia szlak gdy┐ musi wycofywaµ ze sprzeda┐y swoje Pentium III 1,13GHz. Okaza│o siΩ, ┐e maj▒ wady i nie wytrzymuj▒ takiej czΩstotliwo╢ci. Czy┐by zmierzch architektury P6?
AMD za╢ oferuje Durony po bardzo korzystnych cenach. Sp≤jcie na to por≤wnanie: w chwili premiery Durony 700MHz, 650MHz, 600MHz kosztowa│y odpowiednio 192$, 154$, 112$. Dzisiaj z kolei (w chwili premiery 800-tki) ceny za 800MHz, 750MHz i 700MHz wynosz▒ odpowiednio 170$, 112$ i 88$. Oczywi╢cie przy zakupie 1000 sztuk (producenci przy premierze tylko tak podaj▒ ceny; cena wynikowa dla klienta ostatecznego zale┐y od wielu narzut≤w, po╢rednik≤w, warunk≤w na rynku, stopnia konkurencji, podatk≤w, ce│ i tak mo┐na wyliczaµ i wyliczaµ...). Aby to podsumowaµ dodam, i┐ testowany przeze mnie model 650MHz kosztuje (w handlu detalicznym, oczywi╢cie:) oko│o 500 z│. Z tendencj▒ spadkow▒. Za dwa, trzy tygodnie za tyle bΩdzie mo┐na pewnie kupiµ 800MHz.

I jak zwykle na koniec
kupiµ czy nie kupiµ? Tym razem werdykt jest bezapelacyjny. Je┐eli potrzebujesz wydajnej platformy do zabawy nie ma co siΩ wahaµ. Polecam tylko rozs▒dny wyb≤r p│yty g│≤wnej. Je┐eli chcesz komputer do pracy to radzΩ uwa┐aµ na problemy z nowymi Windowsami. Zreszt▒ Windows NT te┐ nie za dobrze wsp≤│pracuje z produktami AMD. Osoby, kt≤re mia│y kiedy╢ problemy ze wsp≤│prac▒ kart graficznych opartych na procesorach Nvidii i p│yt g│≤wnych z procesorami AMD mog▒ ju┐ siΩ nie obawiaµ. Problemu nie ma. GeForce plus Duron to jest to. Ka┐da gra nabiera nowego blasku. Ko±cz▒c podtrzymujΩ z ca│▒ moc▒ stwierdzenie, ┐e Duron to bardzo udana konstrukcja.