Polskie wertepy: Bieszczady

Czy jest w Polsce kto╢ kto o nich nie s│ysza│? Nie s▒dzΩ. Z pewno╢ci▒ s▒ najbardziej znan▒ (co nie znaczy, ┐e najliczniej odwiedzan▒) czΩ╢ci▒ polskich Beskid≤w.

O Bieszczadach m≤wi siΩ, ┐e s▒ dzikie i niedostΩpne. Jest w tym sporo przesady, ale faktycznie s▒ jednymi z najmniej zagospodarowanych polskich g≤r. W du┐ej mierze jest to skutkiem dzia│a± wojennych, a zw│aszcza akcji Wis│a. Niemal w ka┐dej dolinie mo┐na spotkaµ miejsca, gdzie kiedy╢ istnia│y ca│e wsie, po kt≤rych pozosta│y tylko resztki fundament≤w, krzy┐e i zdzicza│e drzewa owocowe.

Bieszczady mog▒ byµ doskona│ym celem wakacji z rowerem g≤rskim, jak zawsze w g≤rach warto wiedzieµ gdzie siΩ wybraµ.

Od razu trzeba zapomnieµ o po│oninach - unikalnych u nas g≤rskich │▒kach charakterystycznych dla Karpat Wschodnich (kt≤re prawie w ca│o╢ci znajduj▒ siΩ na terytorium Ukrainy). W Polsce nie mamy ich zbyt wiele i wszystkie znajduj▒ siΩ pod ╢cis│▒ ochron▒, na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Jazda na rowerze w parku dozwolona jest tylko po drogach publicznych, czyli nie wolno je╝dziµ nigdzie w terenie. Na szczΩ╢cie dla nas BPN zajmuje w sumie niewielk▒ czΩ╢µ Bieszczad≤w i ca│y pozosta│y ich teren stoi dla nas otworem.

Jak w ka┐dych g≤rach, nie wszΩdzie jednak jest sens wybieraµ siΩ na rowerze. CzΩ╢µ szlak≤w turystycznych ca│kowicie siΩ do tego nie nadaje - s▒ za strome, zbyt kamieniste lub zaro╢niΩte (czΩsto pokrzywami). W por≤wnaniu z pozosta│▒ czΩ╢ci▒ Beskid≤w ma│o jest grzbiet≤w, kt≤rymi da siΩ je╝dziµ. Na dodatek jedn▒ z charakterystycznych cech Bieszczad≤w jest potworne b│oto powstaj▒ce na szlakach po d│u┐szych opadach. W niekt≤rych miejscach (zw│aszcza tam, gdzie nawierzchnia rozje┐d┐ona jest przez traktory zwo┐▒ce drewno) niemo┐liwa jest nawet jazda w d≤│. Mog│oby siΩ wiΩc wydawaµ, ┐e mo┐liwo╢ci nie ma zbyt wiele. Na szczΩ╢cie tak nie jest. W Bieszczadach mn≤stwo jest ma│o znanych dr≤g biegn▒cych stokami (tzw. "stok≤wek") lub dolinami, kt≤re doskonale nadaj▒ siΩ do jazdy na "g≤ralu". Ich nawierzchnia bywa r≤┐na, ale najczΩ╢ciej spotkamy stosunkowo rzadki u nas szuter, resztki asfaltu lub ubit▒ ziemiΩ. W niekt≤rych miejscach mamy szansΩ przez kilkana╢cie kilometr≤w jechaµ niemal ca│kowicie samotnie. Czasami dostarcza to niecodziennych wra┐e±. Na przyk│ad jesieni▒ ubieg│ego roku zje┐d┐aj▒c z prze│Ωczy Szczycisko do doliny Sanu na samym ╢rodku drogi zobaczy│em ╢wie┐o obgryzion▒ nogΩ jelenia - zapewniam Was, ┐e mocniej depn▒│em na peda│y. Odludno╢µ jest z jednej strony ogromnym atutem Bieszczad≤w, ale jednocze╢nie wymaga bycia bardziej przezornym i ostro┐nym ni┐ gdzie indziej. W razie wypadku lub powa┐nego defektu mo┐e siΩ zdarzyµ, ┐e bΩdziemy zdani tylko na siebie.

Po│o┐enie i dojazd

Bieszczady │atwo zlokalizowaµ na mapie, gdy┐ zajmuj▒ po│udniowo- wschodni kraniec Polski. Wzd│u┐ ich wschodniej granicy znajduj▒ siΩ takie miejscowo╢ci jak úupk≤w i Koma±cza. Najbardziej wysuniΩtymi na p≤│noc bieszczadzkimi miejscowo╢ciami s▒ Sanok i Ustrzyki Dolne. Od wschodu i po│udnia polskie Bieszczady odcina granica pa±stwa.

Kolej▒ mo┐emy dostaµ siΩ jedynie do miejscowo╢ci le┐▒cych na obrze┐u. Docelowymi stacjami s▒ najczΩ╢ciej Zag≤rz, Koma±cza, úupk≤w i Ustrzyki Dolne. W "serce" Bieszczad≤w, czyli na przyk│ad do Cisnej, Wetliny lub Ustrzyk G≤rnych, kolej▒ nie dotrzemy.

Je┐eli z za│o┐enia wybieramy siΩ z sakwami i zak│adamy ci▒g│e przemieszczanie siΩ po szosach, nie ma ┐adnego problemu. Je╢li jednak nastawiamy siΩ na jazdΩ w terenie i chcemy robiµ jednodniowe wycieczki "na lekko" (bo tylko wtedy mo┐na poje╝dziµ naprawdΩ ciekawie w terenie), mamy dwa wyj╢cia.

Mo┐na je╝dziµ przez kilka dni zdejmuj▒c z roweru wszystkie niepotrzebne rzeczy. Je┐eli jednak macie sportow▒ ramΩ mo┐e byµ problem - do czΩ╢ci z nich nie da siΩ przymocowaµ baga┐nika.

Drugi wariant to pr≤ba dostania siΩ na miejsce autobusem. Wymaga du┐o samozaparcia i nie koniecznie musi od razu siΩ udaµ. Problemy bΩd▒ zw│aszcza w czasie wakacji, kiedy autobusy s▒ przewa┐nie przepe│nione. Najlepiej pr≤bowaµ wsi▒╢µ w miejscowo╢ciach, z kt≤rych autobusy rozpoczynaj▒ kurs, a wiΩc w Sanoku, Zag≤rzu lub Ustrzykach Dolnych. Je┐eli siΩ nie uda, ostateczno╢ci▒ jest zawsze dojechanie kilkunastu lub kilkudziesiΩciu kilometr≤w z wielkim plecakiem na grzbiecie, ale nikomu tego nie ┐yczΩ. Najwygodniejszym ╢rodkiem dojazdu jest oczywi╢cie samoch≤d. Nasz zasiΩg znacznie siΩ powiΩkszy.

Kiedy jechaµ?

Ostatnio pogoda p│ata nam r≤┐ne figle, wiΩc trudno jednoznacznie powiedzieµ, jaki okres bΩdzie najlepszy do wyjazdu w Bieszczady. Generalnie rzecz bior▒c, czΩsto w kwietniu le┐y jeszcze ╢nieg (przynajmniej w lasach). Wiosenne b│ota ustΩpuj▒ pod koniec maja. Najpewniej jest wiΩc jechaµ w okresie od czerwca do pa╝dziernika. Nie ma jednak regu│y. W ubieg│ym roku przez ca│e lato pada│ deszcz i wszΩdzie poza szosami i drogami utwardzonymi b│oto by│o nie do przebycia.

Punkty wypadowe i najciekawsze rejony

Je┐eli wybieracie siΩ z rowerem nad Jezioro Soli±skie, proponujΩ szukaµ nocleg≤w po jego wschodniej stronie. W Tele╢nicy Oszwarowej znajdziecie je na polu namiotowym lub w o╢rodku wypoczynkowym "Uroczysko" (tel. 10). Podobnie w Chrewcie mo┐na wybraµ pole namiotowe lub o╢rodek wypoczynkowy.

Mieszkaj▒c po tej stronie │atwo bΩdziecie mogli wyskoczyµ na ciekawe, choµ ma│o znane trasy miΩdzy jeziorem a szos▒ z Ustrzyk Dolnych do Lutowisk. Jest tam cicho, piΩknie i prawie bezludnie. W tym roku w okolicach Ustrzyk Dolnych maj▒ zostaµ wyznakowane trasy na rower g≤rski. Mo┐na te┐ wybraµ siΩ na wycieczkΩ dooko│a Soliny (│▒cznie 51 km), ale na wiΩkszo╢ci trasy, poza odcinkiem z Tele╢nicy Oszwarowej do Chrewtu czeka was "asfaltowanie".

Wiele ciekawych mo┐liwo╢ci stwarzaj▒ okolice doliny Sanu i pasma Otrytu. W tym rejonie nie zdobΩdziecie ┐adnego wybitnego szczytu, ale za to znajdziecie najwiΩcej doskona│ych stok≤wek. WiΩkszo╢µ z nich prowadzi w lesie, wiΩc na dalekie widoki nie nale┐y liczyµ. Najciekawiej prezentuje siΩ dolina Sanu miΩdzy Zatwarnic▒ a Studennem.

Dobrym punktem wypadowym jest Zatwarnica, gdzie powsta│ hotel Bieszczadzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Oferuje on pokoje w ka┐dym standardzie od apartament≤w po utrzymane w bardzo dobrym standardzie pokoje wieloosobowe (cena noclegu 13-15 z│). W sezonie letnim taniej nocowaµ mo┐na w studenckiej bazie namiotowej Tworylne, przy o╢rodkach w Suchych Rzekach (r≤wnie┐ pokoje - tanio) lub Nasicznem, lub na polach namiotowych w Dwerniczku i Lutowiskach.

W bezpo╢redniej blisko╢ci Bieszczadzkiego Parku Narodowego i po│onin mo┐na poleciµ trzy ciekawe trasy. Pierwsza wiedzie dooko│a po│oniny Cary±skiej przez prze│Ωcz Przys│up (ale nie przez MagurΩ Stuposia±sk▒!). Spor▒ czΩ╢µ trzeba przejechaµ po asfalcie, ale warto - przy dobrej pogodzie doskona│e widoki gwarantowane. Druga trasa wiedzie do "worka" bieszczadzkiego - w okolice Mucznego i Tarnawy Ni┐nej. Nie wje┐d┐a siΩ na ┐aden szczyt, ani nawet prze│Ωcz, ale za to jest pusto i piΩknie. Przewa┐aj▒ drogi utwardzone. Trzecia propozycja to wjazd z Wo│osatego na prze│Ωcz pod Rozsypa±cem. Trasa prowadzi star▒ drog▒ w obrΩbie Parku i na przejazd trzeba uzyskaµ zezwolenie w dyrekcji BPN w Ustrzykach G≤rnych. Najlepszym punktem wypadowym w rejon po│onin s▒ Ustrzyki G≤rne oferuj▒ce sporo mo┐liwo╢ci noclegowych. Najtaniej jak zawsze jest na polu namiotowym i kempingu (od 8 z│, domki od 15 z│). Mo┐na te┐ nocowaµ w schronisku "Kremenaros" (tel. 105; od 14 z│) i w hotelach "Bia│y" oraz PTTK "G≤rski" (tel. 104). Tanio i sympatycznie jest w schronisku studenckim na prze│Ωczy Przys│up. Mo┐na te┐ nocowaµ na polu namiotowym w Brzegach G≤rnych lub w Pszczelinach, w schroniskach "Pod Ma│▒ Rawk▒" (PTTK), w Wo│osatem i w Tarnawie Ni┐nej lub w hotelu Mucznem (drogo).

Kolejnym dobrym punktem wypadowym jest Cisna. Warto wybraµ siΩ z niej przez Roztoki G≤rne do Balnicy - kr≤tka, ale bardzo przyjemna wycieczka. Mo┐na te┐ pojechaµ do úopienki - ciekawa jazda, piΩkna dolina i odbudowana kamienna cerkiew w nieistniej▒cej wsi. Na odpoczynek mo┐na zatrzymaµ siΩ w bazie studenckiej. Je┐eli bΩdziemy mieli ochotΩ na stok≤wki, mo┐na pojechaµ nad Sine Wiry lub do Smereka trawersuj▒c pasmo Jas│a.

Noclegi oferuj▒ dwa pola namiotowe, schronisko m│odzie┐owe (lipiec, sierpie±; tel. 60), motel (tel. 49), hotel nadle╢nictwa (tel. 73), o╢rodek wczasowy "Kolejarz" (tel. 25) i bac≤wka PTTK "Pod Honem".

R≤wnie┐ dwa pola namiotowe i dwa o╢rodki wczasowe znajdziecie w s▒siedniej Do│┐ycy. Schronisko i pole namiotowe znajduje siΩ te┐ w »ubraczem. Nieco mniej dogodnymi z punktu widzenia wypad≤w na r≤┐ne trasy, ale za to sympatycznymi i tanimi miejscami nocleg≤w s▒ czynne od lipca do ko±ca wrze╢nia studenckie bazy namiotowe w úopience i w Roztokach G≤rnych. W Roztokach G≤rnych jest r≤wnie┐ prywatne schronisko "U Stacha".

TrochΩ mniej mo┐liwo╢ci daj▒ okolice Koma±czy, ale mo┐na wybraµ siΩ stamt▒d na Chryszczat▒ - chyba najwybitniejszy szczyt w Bieszczadach, na kt≤ry da siΩ wjechaµ. Najlepiej zaplanowaµ trasΩ tak, by zdobyµ go od strony prze│Ωczy »ebrak. Nie polecam jednak tej trasy nikomu, kto dopiero zaczyna je╝dziµ w terenie. úatwiej, a r≤wnie┐ ciekawie, mo┐na poje╝dziµ na zach≤d od Koma±czy - w Beskidzie Niskim (na przyk│ad pasmem Bukowicy). Noclegi znale╝µ mo┐na w schronisku PTTK, MiΩdzynarodowym Schronisku Ekologicznym, na polu namiotowych lub w kwaterach prywatnych. Ko│o úupkowa znajduje siΩ te┐ schronisko studenckie.

Noclegi na terenie Bieszczad≤w mo┐na te┐ rezerwowaµ za po╢rednictwem biur turystycznych. Oto adresy i telefony niekt≤rych z nich:

Ustrzyki Dolne: BT Bieszczadzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego "Karpaty", ul. Dworcowa 2, tel. (013) 461 21 47; PTTK, ul. Rynek 14, tel. (013) 461 14 15; "GLOB-TUR", ul. Rynek 17, tel. (013) 461 22 01; PBP "ORBIS", ul. Rynek 17, tel. (013) 461 22 03; BT "Turysta", ul. Rynek 4a, tel. (013) 461 15 65.

Lesko: PTTK, ul. Berka Joselewicza, tel. (013) 469 65 95; "Stefan Tur", ul. Rynek 1, tel. (013) 469 64 13.

Mapy i przewodniki

W ksiΩgarniach dostΩpne s▒ mapy Bieszczad wydane przez PPWK S.A. (1:75 000) oraz topograficzne WZKart (okolice Soliny 1:25 000, ca│e Bieszczady 1:100 000).

Nowo╢ci▒ jest przewodnik z serii "Najlepsze wycieczki na rowerze g≤rskim. Bieszczady i Pog≤rze Przemyskie". Zawiera aktualne i dok│adne opisy 21 najciekawszych tras wraz z mapkami, schematami i szczeg≤│owymi danymi o trudno╢ciach oraz nawierzchni. ú▒czna d│ugo╢µ przedstawionych wycieczek przekracza 850 km, a z modyfikacjami 1000 km. Je┐eli chcecie wiedzieµ wiΩcej na temat historii terenu, jego atrakcji krajoznawczych lub znale╝µ praktyczne informacje o noclegach i komunikacji, mo┐ecie siΩgn▒µ po przewodnik "Bieszczady" wydany przez "Rewasz".

Adam Michalik

bikeBoard 7-8/1997

Napisz do redakcji

Web design
& mastering:
Zbooy