Jak prze┐yµ w terenie

Odmro┐enia

Szczypie w nosy, szczypie w uszy, mro╝nym ╢niegiem w oczy pr≤szy... Niewa┐ne czy zawiesi│e╢ rower na ko│ku, chocia┐ z pewno╢ci▒ nie, czy te┐ pomykasz na nartach albo na piechotΩ w╢r≤d mroz≤w i zamieci - wa┐ne, ┐e kupujesz bikeBoard. Nie, nie oto mi chodzi, nie jestem a┐ takim materialist▒. CieszΩ siΩ, ┐e czytasz ten dzia│, bo to znaczy, ┐e nie odk│adasz ka┐dego uciu│anego grosza na rower, fantastyczne, tytanowe ╢rubki, tylko czasem je╝dzisz gdzie╢ dalej. W zimie te┐. A zim▒ jest zimno. I mo┐na zamarzn▒µ, albo nawet co╢ sobie odmroziµ. Dlatego usi▒d╝ wygodnie w ciepe│ku i poczytaj, jak tego unikn▒µ.

Niekorzystne dzia│anie niskich temperatur mo┐e byµ og≤lne lub miejscowe. Og≤lne to tzw. hipotermia, czyli przech│odzenie - temperatura organizmu spada poni┐ej normalnej (36-37 stopni). Mo┐e to byµ niebezpieczne dla ┐ycia. Symptomami s▒ kolejno: dreszcze, pocz▒tkowo nasilaj▒ce siΩ, a nastΩpnie coraz wolniejsze i s│absze, uczucie oszo│omienia, nieracjonalno╢µ zachowa±, odrΩtwienie, senno╢µ, w konsekwencji utrata przytomno╢ci i ╢mierµ. Jak widaµ zagro┐ona osoba mo┐e tylko do pewnego stadium sama siΩ ratowaµ, st▒d tak du┐e niebezpiecze±stwo. Do hipotermii dochodzi w wyniku d│ugotrwa│ego wystawienia organizmu na dzia│anie niskich temperatur, niekoniecznie ujemnych. Bardzo przyspiesza j▒ wiatr i wilgoµ (np. mokre lub przepocone ubranie).

Leczenie to przede wszystkim ogrzanie chorego. Nale┐y zmieniµ wilgotn▒ i zimn▒ odzie┐, os│oniµ siΩ od wiatru. Powinno siΩ podawaµ du┐o ciep│ych, os│odzonych p│yn≤w, ale nigdy alkoholu (przyspiesza utratΩ ciep│a z organizmu). Jacek Pa│kiewicz, najwiΩkszy polski spec od prze┐ycia w skrajnych warunkach, twierdzi, ┐e najskuteczniejsze jest wsadzenie nagiego chorego, razem z inn▒, r≤wnie┐ nag▒ osob▒ do ╢piwora. Wydaje mi siΩ, ┐e szybko╢µ wyleczenia zale┐na jest tu od cech tej drugiej osoby. W przypadku utraty przytomno╢ci, przerwania oddechu i akcji serca konieczna jest reanimacja.

Miejscowe dzia│anie niskich temperatur powoduje odmro┐enia, czyli uszkodzenia sk≤ry, a niekiedy tkanek po│o┐onych g│Ωbiej. Rozr≤┐nia siΩ trzy stopnie odmro┐enia: I stopie± - zaczerwienienie, obrzΩk i b≤l. NajczΩ╢ciej wystΩpuje na ko±cach uszu, nosa, palc≤w r▒k i n≤g. II stopie± - zbielenie sk≤ry, utrata czucia, pojawienie siΩ pΩcherzy. Mog▒ dotyczyµ ca│ych st≤p, d│oni, sk≤ry twarzy, uszu, sk≤ry na kolanach i udach. III stopie± - to martwica sk≤ry i g│Ωbszych tkanek, pojawiaj▒ siΩ czarniawe plamy. Zmiany martwicze s▒ nastΩpstwem tworzenia siΩ zakrzep≤w w naczyniach krwiono╢nych i niedotlenienia tkanek. Odmro┐enia I i II stopnia mo┐liwe s▒ do wyleczenia, te III stopnia mog▒ sko±czyµ siΩ nawet gangren▒ i amputacjami.

Co zatem ma zrobiµ biedny rowerzysta ┐eby poradziµ sobie z mrozem (nie myliµ z Mrozem). Ano ubraµ siΩ jak trzeba. Wa┐ne jest ┐eby ubranie nie tamowa│o kr▒┐enia krwi, we╝ wiΩc przyk│ad ze znajomego skejta i ubierz siΩ nieco lu╝niej ni┐ zwykle. Na sp≤d zak│adamy co╢ "oddychaj▒cego" (Polartec 100, Coolmax, Pontetorto, Rhovyl itp.), nie zapewniaj▒ one, wbrew reklamom, stuprocentowego odprowadzania potu, ale w przeciwie±stwie do bawe│ny, grzej▒ nawet gdy s▒ mokre. Dotyczy to tak┐e majtek. Je┐eli w nich je╝dzisz to │atwo mo┐esz kupiµ slipy lub bokserki z wymienionych tkanin. Szczerze polecam. Mokra odzie┐ powoduje nawet kilkunastokrotnie szybsz▒ utratΩ ciep│a z organizmu, a do czego to mo┐e doprowadziµ, ju┐ wiesz.

NastΩpnie trzeba w│o┐yµ jak▒╢ bluzΩ, r≤wnie┐ najlepiej z czego╢ "polaropochodnego" i spodnie (niezbyt obcis│e). Musisz uwa┐aµ na kolana - je╢li nie zak│adasz dodatkowych spodni wierzchnich to pomy╢l o jakiej╢ ich ochronie, np. wszyciu dodatkowej warstwy nieprzewiewnej tkaniny na kolanach. Na wierzch kurteczka, koniecznie nieprzewiewna, a "oddychalno╢µ" jest i tutaj bardzo po┐▒dana. Nie musi byµ superwodoodporna, bo w zimie rzadko leje. Ochrona przed wiatrem jest chyba najwa┐niejsza. Musisz wiedzieµ, ┐e np. wiatr wiej▒cy z prΩdko╢ci▒ ok. 50 km/h przy temperaturze -100C powoduje takie och│odzenie cia│a jak przy bezwietrznej pogodzie i - 350C. Podobnie jest je╢li nie ma wiatru, ale za to ty jedziesz z tak▒ prΩdko╢ci▒. Przy - 350C nieos│oniΩta sk≤ra mo┐e siΩ odmroziµ w ci▒gu 2 minut.

Ciuchy dobierz tak, ┐eby by│o ci umiarkowanie ciep│o gdy jedziesz. Nie mo┐esz intensywnie pociµ siΩ, bo w konsekwencji szybciej zmarzniesz. Do plecaka koniecznie zapakuj dodatkow▒ bluzΩ, kt≤r▒ za│o┐ysz w czasie postoju. Nie planujesz postoju? Zabierz j▒ tak┐e - nigdy nie wiadomo czy co╢ ci siΩ nie zepsuje i nie bΩdziesz zmuszony do kilkunasto-, b▒d╝ nawet kilkudziesiΩciominutowej przerwy, a nie poruszaj▒c siΩ zmarzniesz bardzo szybko.

Newralgiczne punkty to stopy, d│onie, uszy, nos, policzki. Odmro┐enia st≤p zdarzaj▒ siΩ nawet w temperaturach dodatnich. Buty kolarskie, zw│aszcza te o tzw. europejskim kroju, czyli wiΩkszo╢µ modeli Shimano, Time, Look'a, Adidasa to obuwie w▒skie i obcis│e, a tak┐e dobrze wentylowane, co w zimie jest raczej wad▒. Neoprenowe ocieplacze sprawdzaj▒ siΩ, ale tylko przy umiarkowanych ch│odach. Dlatego albo kup zimowe buty rowerowe, za du┐e o numer, i wk│adaj grube skarpety (stopa jednak musi mieµ swobodΩ ruchu), albo przepro╢ siΩ z noskami i zacznij je╝dziµ w zwyk│ych butach turystycznych. Nie zaciskaj te┐ zbyt mocno pask≤w, by nie tamowaµ kr▒┐enia.

RΩce chronimy porz▒dnymi rΩkawicami, r≤wnie┐ niezbyt ciasnymi. Dobrze sprawdzaj▒ siΩ rΩkawice narciarskie. Na uszy co najmniej opaska. Przy du┐ych mrozach zamiast zwyk│ej czapki pod kaskiem dobrze jest za│o┐yµ kominiarkΩ - s▒ takie w ofercie Mount & Wave, Kwarka i Alpinusa, ale mo┐e byµ te┐ ze zwyk│ej w│≤czki. Okulary lub gogle - bo oczy bardzo │zawi▒ na mrozie. Nos, policzki i usta smarujemy grub▒ warstw▒ kremu ochronnego (nie pytaj o krem dla rowerzyst≤w, bo mo┐esz zaskoczyµ pani▒ tzw. trudnym pytaniem, ale popro╢ o krem chroni▒cy sk≤rΩ przed mrozem; w sklepie samoobs│ugowym trzymaj siΩ z dala od krem≤w nawil┐aj▒cych - tylko t│uste!).

Je┐eli zimno ci w stopy, to jad▒c poruszaj palcami, od czasu do czasu zejd╝ z roweru poskacz trochΩ w miejscu lub przebiegnij siΩ. Od czasu do czasu pogimnastykuj d│onie i palce. MiΩ╢nie twarzy ca│y czas pracuj▒ - robimy miny i grymasy, wykrzywiamy siΩ np. do spotkanych wr≤bli albo do mostka lub manetek. Wyg│upy te spowoduj▒ rozgrzanie miΩ╢ni i sk≤ry twarzy. Nie polecam robienia min do ludzi, bo mo┐e to spowodowaµ nieoczekiwane urazy twarzy, bynajmniej nie bΩd▒ce odmro┐eniami.

W zimie wa┐ne jest te┐ odpowiednie od┐ywianie siΩ - organizm zu┐ywa wiΩcej kalorii na "ogrzanie", wiΩc nie musisz mieµ wyrzut≤w sumienia z powodu byle batonika lub czekolady. Nale┐y te┐ pamiΩtaµ o piciu. Nie, nie, zero ochlajstwa. Chodzi mi o uzupe│nianie p│yn≤w. Odwodnienie bardzo sprzyja odmro┐eniom. Zaopatrz siΩ wiΩc w termos lub w specjalny, izolowany bidon, kt≤ry nie pozwoli zamarzn▒µ zawarto╢ci i u┐ywaj go czΩsto.

Co je┐eli ju┐ zauwa┐y│e╢ u siebie objawy odmro┐enia? Pierwsza pomoc polega na ogrzaniu odmro┐onej czΩ╢ci cia│a, najlepiej przez k▒piel w wodzie o temperaturze najpierw 25-30 stopni, po kilku minutach ok. 37 stopni (nigdy gor▒cej!). W razie braku mo┐liwo╢ci k▒pieli nale┐y odmro┐on▒ sk≤rΩ delikatnie ogrzewaµ np. przez przy│o┐enie do ciep│ej sk≤ry, niekoniecznie w│asnej. Nie wolno silnie masowaµ, nacieraµ ╢niegiem, uderzaµ ani rozgrzewaµ przy wysokiej temperaturze (gor▒ca woda, ognisko, piec itp.) - przy braku czucia mo┐na spowodowaµ dodatkowo powa┐ne oparzenia. Nale┐y rozlu╝niµ ubranie okrywaj▒ce odmro┐on▒ czΩ╢µ cia│a by zapewniµ swobodny dop│yw krwi. Jak najszybciej nale┐y umie╢ciµ chorego w ciep│ym pomieszczeniu. Zaleca siΩ podawanie ciep│ych napoj≤w (nie alkoholu!). Je╢li pojawi▒ siΩ pΩcherze - nie wolno ich przek│uwaµ, ale przykryµ wyja│owionym opatrunkiem i udaµ siΩ mo┐liwie szybko do lekarza.

Powt≤rka!

jedz i pij;
ubieraj siΩ lu╝no, ┐adnej bawe│ny na spodzie, nieprzewiewna warstwa na zewn▒trz;
ciep│e buty i rΩkawice;
krem na twarz;
nie rozgrzewaj zbyt gwa│townie przemarzniΩtych lub odmro┐onych miejsc, nie nacieraj ╢niegiem;
nie pij alkoholu (przed jazd▒, w trakcie i zaraz po niej).

Piotr Oleksy

bikeBoard 1-2/2000

Napisz do redakcji

Web design
& mastering:
Zbooy