Biegi czyli dob≤r prze│o┐e±

"To jest, proszΩ Pana, najlepszy rower w naszym sklepie. Ma dwadzie╢cia jeden przerzutek".

Ka┐dy w miarΩ obyty cz│owiek powinien czym prΩdzej uciec ze sklepu, w kt≤rym sprzedawca wygaduje takie brednie. Ka┐dy z nas rozr≤┐nia przerzutki od prze│o┐e±. Ta wiedza to jednak tylko pewna czΩ╢µ problemu. Druga to umiejΩtno╢µ zastosowania tej wiedzy w praktyce. Mowa oczywi╢cie o umiejΩtno╢ci zastosowania w│a╢ciwego biegu w danych warunkach terenowych. Czy nie zastanawia│o CiΩ to, ┐e zawodnicy jad▒ w zr≤┐nicowanym terenie krΩc▒c peda│ami w sta│ym rytmie? To nie jest kwestia lepszej wydolno╢ci czy wytrzyma│o╢ci organizmu, tylko umiejΩtno╢ci doboru prze│o┐e±.

W ╢wiecie rowerowym 3 x 7 nie r≤wna siΩ 21. Masz do dyspozycji okre╢lon▒ liczbΩ prze│o┐e±. Tylko niech nie zmyli ciΩ arytmetyka na poziomie szkolnym. Tr≤jrzΩdowy suport i siedmiorzΩd z ty│u to w najlepszym razie piΩtna╢cie sensownych prze│o┐e±. Wiele kombinacji prze│o┐e± powiela siΩ i nie ma potrzeby ich u┐ywania.

Krzy┐owanie │a±cucha

Za wszelk▒ cenΩ nale┐y unikaµ sytuacji kiedy to │a±cuch le┐y na du┐ej koronce korbowodu i du┐ym trybie kasety r≤wnocze╢nie. Odwrotne ustawienie, ma│a koronka na korbowodzie i ma│y tryb kasety te┐ jest niedopuszczalne. Dlaczego? úa±cuch nie jest z gumy i nie mo┐na wyginaµ go na boki. Kiedy │a±cuch przenosi obci▒┐enia rozci▒gaj▒ce go wzd│u┐ i jest jednocze╢nie mocno wygiΩty w bok, rozci▒ga siΩ na sworzniach. Rozci▒gniΩty │a±cuch ╢ciera zΩby tryb≤w i koronek. Jednym s│owem, ca│y napΩd siΩ zu┐ywa, a wymiana poszczeg≤lnych jego czΩ╢ci jest bardzo kosztowna. Najlepiej by│oby, gdyby │a±cuch szed│ w jednej linii z suportu na kasetΩ.

SprzΩt

Najwa┐niejsza dla kolarza g≤rskiego jest rozpiΩto╢µ prze│o┐e±. Obecnie niepodzielnie kr≤luje system Hyperdrive. Generalnie mo┐na go scharakteryzowaµ w ten spos≤b, ┐e ╢rednia tarcza suportu ma (w 99 na 100 przypadk≤w) 32 zΩby.

NajwiΩksza tarcza przewa┐nie ma 42 zΩby. Silni je╝d╝cy poszukuj▒ 44-zΩbowej, gdy┐ pozwala ona uzyskaµ twardsze, czyli szybsze, prze│o┐enia. 44-zΩbowe tarcze mo┐na dostaµ razem z korbowodami Deore XT (bardzo rzadko) albo Sachs Quartz. Podr≤┐uj▒cy do USA mog▒ kupiµ co╢ od ma│ych, niezale┐nych producent≤w, np. Action Tech, Avitar, Real, Race Face.

Najmniejsza koronka standardu Hyperdrive ma 22 lub 24 zΩby. WiΩksz▒ rozpiΩto╢µ uzyskamy stosuj▒c 22. Jest ona dostΩpna niestety tylko w dro┐szych korbowodach. Powodem jest to, ┐e im mniejsza jest ilo╢µ zΩb≤w, tym wiΩksze obci▒┐enia musz▒ one przenosiµ. W zwi▒zku z tym do ich produkcji nale┐y zastosowaµ twardszy, (czytaj: dro┐szy) materia│.

Kasety s▒ produkowane w tak olbrzymiej r≤┐norodno╢ci, ┐e trzeba naprawdΩ uwa┐aµ przy ich wyborze. Do zestawu Hyperdrive najlepiej pasuje taka kaseta, kt≤rej najmniejszy tryb ma 11 zΩb≤w. NajwiΩkszy to ju┐ kwestia umowna. Osobom du┐o je┐d┐▒cym w g≤rach polecam kasetΩ 11-30. Je┐eli masz freeridowego kolosa i ochotΩ wspinaµ siΩ na strome stoki, pomy╢l o kasecie XTR 12-32 lub nawet Nexave 11-34. Dla zawodnik≤w lub mieszka±c≤w ╢rodkowej Polski wystarczaj▒ca jest 11-28.

Sze╢cio-, siedmio-, o╢mio- czy dziewiΩciorzΩd?

Im wiΩcej rzΩd≤w kasety, tym bardziej pionowo ustawione s▒ szprychy tylnego ko│a od strony kasety. To wp│ywa na zmniejszon▒ odporno╢µ ko│a na rozcentrowanie. Szeroka kaseta, czyli wiΩksza ilo╢µ tryb≤w kasety, wp│ywa te┐ na zakres, w jakim musi operowaµ │a±cuch. Im wiΩksze jego "przekoszenie", tym bardziej maleje jego ┐ywotno╢µ.

Im wiΩcej rzΩd≤w, tym precyzyjniej mo┐na dopasowaµ kadencjΩ do warunk≤w terenowych i si│y je╝d╝ca.

Jednym zdaniem: je┐eli priorytetem jest trwa│o╢µ napΩdu, to im mniej rzΩd≤w, tym lepiej, je╢li jednak wymagasz precyzji na najwy┐szym poziomie, szukaj o╢mio- lub dziewiΩciorzΩdowych kaset.

Prze│o┐enia

Poni┐sza tabela informuje, ile metr≤w mo┐na pokonaµ z jednego pe│nego obrotu korbowodem, kiedy zastosujesz okre╢lone prze│o┐enie. DziΩki niej mo┐esz namacalnie stwierdziµ, kt≤re prze│o┐enia dubluj▒ siΩ, a kt≤rych nale┐y u┐ywaµ.

S U P O R T

22 24 32 34 36 42 44 46 48

KASETA 11 4,08 4,45 5,94 6,31 6,67 7,78 8,16 8,53 8,9

12 3,37 4,08 5,51 5,78 6,12 7,14 7,55 7,81 8,16

13 3,45 3,8 5,1 5,4 5,7 6,7 7 7,3 7,7

14 3,2 3,6 4,7 5 5,3 6,2 6,5 6,8 7,1

15 2,98 3,3 4,4 4,7 5 5,8 6,1 6,4 6,6

16 2,8 3,1 4,1 4,4 4,7 5,4 5,7 6 6,2

17 2,63 2,9 3,9 4,1 4,4 5,1 5,4 5,6 5,9

18 2,49 2,8 3,7 3,9 4,1 4,8 5,1 5,3 5,5

20 2,24 2,5 3,3 3,5 3,7 4,4 4,7 4,9 5

21 2,14 2,4 3,2 3,4 3,6 4,2 4,3 4,5 4,7

22 2,04 2,3 3 3,2 3,4 4 4,15 4,3 4,5

23 1,96 2,2 2,9 3,1 3,2 3,8 4 4,15 4,3

24 1,88 2,1 2,8 2,9 3,1 3,6 3,8 4 4,15

25 1,8 2 2,7 2,8 3 3,5 3,7 3,8 4

26 1,73 1,9 2,6 2,7 2,9 3,4 3,5 3,7 3,85

28 1,59 1,8 2,4 2,5 2,7 3,1 3,3 3,4 3,6

30 1,49 1,7 2,2 2,4 2,5 2,95 3,05 3,2 3,35

32 1,41 1,6 2,1 2,1 2,3 2,75 2,9 3 3,1

34 1,33 1,5 2 2,1 2,2 2,6 2,7 2,8 2,95

Du┐▒ na asfalt, ╢redni▒ na szutr≤wki, ma│▒ na ╢cie┐ki

Tak, to jest straszne uog≤lnienie, ale mo┐e byµ pomocne nie tylko pocz▒tkuj▒cym w wyborze koronki suportu. W zwi▒zku z zagadnieniem "krzy┐owanie │a±cucha" nale┐y przyj▒µ nastΩpuj▒ce za│o┐enia. Ma│ej koronki u┐ywaµ wy│▒cznie na ponadprzeciΩtnie stromych podjazdach i jazdy po grz▒skim gruncie. ªrednia tarcza mo┐e s│u┐yµ do jazdy w umiarkowanie pofa│dowanym terenie i wtedy, gdy na p│askim liczy siΩ du┐y moment obrotowy, czyli jazda z licznymi przyspieszeniami. Du┐ej tarczy u┐ywaµ przy je╝dzie w terenie p│askim i na d│ugich zjazdach.

Operowanie tyln▒ przerzutk▒

Praca n≤g - przed redukcj▒ musisz siΩ sprΩ┐yµ i przyspieszyµ kadencjΩ. Obroty musz▒ byµ na tyle wysokie, ┐eby jak najbardziej zmniejszyµ nacisk na peda│y. Zasada jest nastΩpuj▒ca: najpierw musisz wykonaµ trzy jak najszybsze obroty z pe│n▒ moc▒. Potem przestajesz wciskaµ peda│y, musisz tylko nimi krΩciµ, po zluzowaniu nacisku na peda│y mo┐esz wykonaµ ruch manetk▒. Dopiero jak us│yszysz d╝wiΩk │a±cucha wchodz▒cego na wiΩksz▒ zΩbatkΩ, mo┐esz porz▒dnie depn▒µ w peda│y. W przeciwnym wypadku istnieje du┐e szansa, ┐e uda ci siΩ urwaµ │a±cuch.

Ruch manetk▒ - kiedy czujesz, ┐e jeste╢ w stanie przekrΩciµ peda│y bez napinania │a±cucha, zaprzesta± krΩcenia peda│ami na u│amek sekundy zmie± bieg manetk▒ i ponownie rozpocznij peda│owanie.

Operowanie przedni▒ przerzutk▒

Umys│ - musisz przewidzieµ, kiedy trasa stanie siΩ na tyle stroma, ┐eby zmiana koronki suportu na mniejsz▒ okaza│a siΩ konieczna. Kiedy ju┐ rozpoczniesz sztywny podjazd, zrzucenie mo┐e okazaµ siΩ niemo┐liwe.

Praca n≤g - podobnie, jak w wypadku tylnej przerzutki, nale┐y przekrΩciµ suport bez oporu. Jednak je┐eli w wypadku kasety │a±cuch wskoczy nawet pod umiarkowanym oporem z przodu, bΩdzie to o wiele trudniejsze.

Ruch manetk▒ - najlepszy efekt uzyskasz, wykonuj▒c ruch manetk▒ kiedy korby przekrocz▒ pozycjΩ spionowan▒. Ma to zwi▒zek z nitami stosowanymi przez Shimano (Dual SIS), u│atwiaj▒cymi zmianΩ bieg≤w pod obci▒┐eniem.

Ma│e adiustacje

Je┐eli redukcja siΩ nie uda│a, przekrΩµ manetkΩ odrobinkΩ mocniej, ale nie na tyle, ┐eby wskoczy│ nastΩpny punkt indeksacji.

Nie uda│o siΩ?

Wypnij jedn▒ nogΩ. Naci╢nij przedni hamulec, przesu± rower do przodu tak, ┐eby unie╢µ tylne ko│o w powietrze. Nog▒ wpiΩt▒ w peda│ wykonaj obr≤t korbami i bieg wskoczy sam.

Na mocno trzΩs▒cych zjazdach dopuszczalne jest krzy┐owanie │a±cucha. Nigdy nie pakuj jednak │a±cucha na najwiΩksz▒ zΩbatkΩ z ty│u, grozi to jego zeskoczeniem pomiΩdzy szprychy a kasetΩ.

Mi│osz KΩdracki

bikeBoard 8/1998

Napisz do redakcji

Web design
& mastering:
Zbooy