TRUDNE POCZˇTKI

Próba zrozumienia otaczaj±cych nas zjawisk leży w naturze ludzkiej od pocz±tku cywilizacji. Staramy się domy¶lić ich przyczyn oraz przewidzieć konsekwencje nawet, gdy nasza wiedza o stanie obecnym jest znikoma. Od dawna zastanawiano się nad istot± różnorodno¶ci form żyj±cych. Już w ¦redniowieczu sugerowano możliwo¶ć stopniowego, "ewolucyjnego" charakter zmian, które doprowadziły do obserwowanego bogactwa organizmów. Jednak w czasach, kiedy uważano, że organizmy mog± powstawać z materii nieożywionej (np. z błota lub gnij±cego mięsa), trudno mówić o naukowym ewolucjonizmie. Wszystkie ówczesne teorie na temat pochodzenia organizmów obracały się w kręgu metafizyki i nie mogły być rozważane naukowo.

Kwestionowano również odrębno¶ć gatunkow± organizmów. Uważano, że jedynie poszczególne osobniki istniej± rzeczywi¶cie, grupowanie ich w jakikolwiek sposób miało na celu jedynie nadanie nazw ("nominalizm"). Człowiekiem, który jako pierwszy stwierdził, że istniej± poszczególne gatunki organizmów, a każdy z nich ma swoje własne cechy, był K. Linneusz. Wyróżnienie odrębnych jednostek taksonomicznych przez Linneusza, było pierwszym krokiem na drodze do hierarchicznego klasyfikowania organizmów, co z kolei miało ogromny wpływ na rozwój ewolucjonizmu. Istnieje dzi¶ powszechna zgodno¶ć, że naturalnym sposobem klasyfikacji jest system hierarchiczny, ale nie zawsze było to oczywiste. Pierwsi anatomowie usiłowali uporz±dkować wszystkie żyj±ce istoty linearnie, na jednej "drabinie życia", nie my¶l±c przy tym o możliwo¶ci ewolucji któregokolwiek ze szczebli. Dopiero uznanie klasyfikacji hierarchicznej za naturaln± pozwoliło na przychylne nastawienie uczonych do my¶li, że życie mogło powstać na drodze ewoluowania form prostych w bardziej złożone.

Jedn± z pierwszych teorii ewolucyjnych, była teoria J. B. Lamarcka (pocz±tek XVIII wieku). Lamarck zakładał, że osobniki zbudowane s± na podstawie jednego planu budowy ( twierdził n.p., że stawonogi maj± ten sam plan budowy co kręgowce, tylko s± odwrócone grzbietem ku dołowi). Dodatkowo owy plan budowy może być zmieniany pod wpływem potrzeb. Uznał, że zmiany uzyskane w ci±gu życia osobnika s± dziedziczne, zostaj± przekazane potomstwu. Według Lamarcka organizmy zmieniały się jednokierunkowo i nie mogło dochodzić do rozgałęziania się szczepów. Szybko pogl±dy Lamarcka zostały obalone przez znakomitego anatoma porównawczego i paleontologa G. Cuviera, który udowodnił, że organizmy zbudowane s± na podstawie kilku różnych planów. Cuvier zdawał sobie sprawę, że organizmy zmieniaj± się, a za przyczynę tych przemian uznał gigantyczne katastrofy niszcz±ce faunę i florę, po których dochodziło do stwarzania nowych gatunków przez Stwórcę.

TEORIA EWOLUCJI W PIGUŁCE

KAROL DARWIN

Webmaster