CHOROBY SPOWODOWANE BRAKIEM WITAMIN

   Polski naukowiec, Kazimierz Funk w 1912 roku odkry│ pierwsz▒ witaminΩ. Od tego czasu witaminy stosuje siΩ w profilaktyce wielu chor≤b. Przed odkryciem witamin ludzie byli trapieni wieloma chorobami spowodowanymi ich brakiem.

Oto choroby wywo│ywane przez brak witamin:

WITAMINA	¼R╙DúA POKARMOWE	ROLA W ORGANI¼MIE	SKUTKI NIEDOBORU
A	┐≤│te warzywa i owoce, mleko, przetwory mleczne ┐≤│tko jaj, mas│o, w▒troba	proces widzenia, funkcjonowanie nab│onk≤w	kurza ╢lepota, zmiany nab│onka sk≤ry, rogowacenie, │uszczenie
B1	otrΩby, chleb razowy, ro╢liny str▒czkowe, mleko, ┐≤│tka jaj, dro┐d┐e, miΩso wieprzowe	utlenianie wΩglowodan≤w, funkcjonowanie uk│adu nerwowego, miΩ╢ni, serca	choroba beri-beri, zapalenie nerw≤w
B2	mleko, jaja, w▒troba, miΩso,	przemiany bia│ek i wΩglowodan≤w	pΩkanie sk≤ry warg, k▒cik≤w ust, │ojotokowe zapalenie sk≤ry, u dzieci zahamowanie wzrostu
B12	jaja, w▒troba, miΩso, ryby	wytwarzanie czerwonych krwinek	niedokrwisto╢µ z│o╢liwa
C	owoce cytrusowe, czarna porzeczka, kapusta, natka pietruszki, papryka, sa│ata, szpinak, ziemniaki	prawid│owy rozw≤j chrz▒stki, ko╢ci, zΩb≤w, przyspiesza gojenie ran, zwiΩksza odporno╢µ organizmu	Szkorbut
D	mleko, ┐≤│tka jaj, mas│o W▒troba ryb	gospodarka wapniowo- fosforanowa, regulacja stΩ┐enia wapnia we krwi	krzywica u dzieci, niedostateczna mineralizacja ko╢ci
K	zielone jarzyny, w▒troba	krzepniΩcie krwi	s│aba krzepliwo╢µ krwi û krwawienia
PP	ro╢liny str▒czkowe, produkty zbo┐owe, w▒troba, miΩso	sk│adnik enzym≤w bior▒cych udzia│ w oddychaniu kom≤rkowym	pelagra (biegunki, objawy sk≤rne), uszkodzenie uk│adu nerwowego

AIDS Ludzki wirus upo╢ledzenia odporno╢ci (ang. Human Immunodeficiency Virus). Choroba ta atakuje uk│ad odporno╢ciowy cz│owieka. Zapadaj▒ na ni▒ g│≤wnie narkomani i homoseksuali╢ci. Wywo│uje j▒ wirus HIV. Dotychczas zarazi│o siΩ nim ok. 30mln ludzi w ponad 200 krajach, a 23mln s▒ jego nosicielami, w│▒cznie z jego najbardziej zaawansowan▒ postaci▒ û zespo│em nabytego upo╢ledzenia odporno╢ci û AIDS.

Profilaktyka:

- stosowanie sterylnego sprzΩtu podczas zabieg≤w chirurgicznych
- nieoddawanie krwi przez osoby zara┐one HIV
- u┐ywanie prezerwatyw podczas stosunku

CHOLERA

Cholera jest chorob▒ zaka╝n▒ wywo│ywan▒ przez przecinkowca cholery. Zaka┐enie nastΩpuje drog▒ pokarmow▒ poprzez spo┐ycie zaka┐onych pokarm≤w, wody lub poprzez kontakt z chorymi.

Po 2 û 3 dniach od zaka┐enia pojawiaj▒ siΩ wymioty, silne biegunki, kt≤re prowadz▒ do odwodnienia i powa┐nych zaburze± elektrolitowych. Potem pojawiaj▒ siΩ: skrajne os│abienie, wzmo┐one pragnienie, b≤le miΩ╢niowe, bezmocz. Nie leczona cholera prowadzi do zgonu.

Cholera mo┐e mieµ te┐ przebieg │agodny i ko±czy siΩ po kilku godzinach. Istnieje te┐ postaµ sucha, w kt≤rej dochodzi do toksycznego pora┐enia jelit, zatrzymania stolca, masowego gromadzenia wody w ╢wietle jelit i szybkiego zgonu chorego po nied│ugim czasie od zara┐enia.

Leczenie ambulatoryjne polega na uzupe│nianiu niedobor≤w wodno-elektrolitowych i stosowaniu antybiotyk≤w.

Profilaktyka:

- nale┐y piµ tylko przegotowan▒ wodΩ
- nale┐y je╢µ tylko umyte i najlepiej obrane owoce
- stosowanie higieny osobistej
- szczepienia ochronne

CHOROBA SZALONYCH KR╙W

BSE czyli g▒bczaste zwyrodnienie m≤zgu wywo│uje u cz│owieka chorobΩ Creuzfeldta-Jacoba. Wirus atakuje m≤zg krowy, a cz│owiek mo┐e zaraziµ siΩ ni▒ spo┐ywaj▒c miΩso chorego zwierzΩcia. Wirus niszczy kom≤rki m≤zgowe cz│owieka, co szybko prowadzi do ╢mierci.

Profilaktyka:

- unikanie surowego miΩsa wo│owego

DUR BRZUSZNY

Dur brzuszny to choroba bakteryjna trwaj▒ca kilka tygodni. Wywo│uje j▒ pa│eczka duru brzusznego û Salmonella typhi, kt≤ra w przeciwie±stwie do innych typ≤w pa│eczek Salmonella mo┐e rozwijaµ siΩ tylko w organizmie cz│owieka. Bakterie te s▒ przenoszone przez mocz i ka│ chorych os≤b. Zaraziµ siΩ t▒ chorob▒ mo┐na na dwa sposoby:

- przez bezpo╢redni kontakt ("choroba brudnych r▒k")
- korzystanie z ┐ywno╢ci i wody, kt≤ra mia│a kontakt z wydalinami chorego

Ryzyko zachorowania zale┐y od wieku i liczebno╢ci bakterii. Najgro╝niejsza jest ┐ywno╢µ zawieraj▒ca bia│ko, gdy┐ jest dobr▒ po┐ywk▒ dla bakterii.

Chory na dur brzuszny podlega obowi▒zkowej hospitalizacji.

Objawy:

- gor▒czka
- b≤l g│owy
- b≤l i obrzΩk ╢ledziony
- zapalenie oskrzeli (niekiedy)

Profilaktyka:

- picie tylko przegotowanej wody
- stosowanie higieny osobistej
- szczepienia ochronne
- niekupowanie owoc≤w i warzyw u przydro┐nych sprzedawc≤w

GRYPA

Grypa jest ostr▒ chorob▒ zaka╝n▒ wywo│ywan▒ przez wirusy grypy z rodziny Orthmyxoviridae. Wirus jest przenoszony drog▒ kropelkow▒. Okres wylΩgu bakterii do zaka┐enia wynosi od kilku do 48 godzin. Wirus grypy rozmna┐a siΩ w drogach oddechowych powoduj▒c uszkodzenia nab│onka i u│atwiaj▒c wnikniΩcie bakteriom chorobotw≤rczym. Nie leczona grypa mo┐e prowadziµ do niebezpiecznych komplikacji, a nawet ╢mierci. Przebieg choroby zale┐ny jest od jego odmiany jak i od p│ci, wieku i odporno╢ci zara┐onego. Grypa jest szczeg≤lnie niebezpieczna dla kobiet w ci▒┐y. Co roku na ca│ym ╢wiecie umiera z powodu grypy 10000 û 40000 os≤b.

Epidemia grypy objawia siΩ nag│a fal▒ zachorowa± w tych samych regionach, co 2 û 3 lata. Szczeg≤lnie niebezpieczn▒ odmian▒ grypy jest grypa "hiszpanka", kt≤ra szala│a na prze│omie II i III dekady XX wieku w Europie.

Objawy:

- temperatura do 39░C, utrzymuj▒ca siΩ 1 û 2 dni
- dreszcze
- b≤le g│owy, miΩ╢ni, staw≤w, gard│a, nosa
- kaszel

Profilaktyka:

- szczepienia ochronne
- unikanie kontaktu z zara┐onymi

KLESZCZOWE ZAPALENIE M╙ZGU

Kleszczowe zapalenie m≤zgu to ostra choroba o╢rodkowego uk│adu nerwowego. ChorobΩ tΩ wywo│uj▒ flawirusy. Do zara┐enia dochodzi najczΩ╢ciej poprzez uk│ucie zaka┐onego kleszcza. Wywo│aµ j▒ mo┐e tak┐e picie surowego mleka. Choruj▒ na ni▒ najczΩ╢ciej osoby w wieku 15 û 50 lat. Kleszcze najaktywniejsze s▒ od kwietnia do pa╝dziernika.

Choroba mo┐e mieµ przebieg │agodny i tylko badanie krwi j▒ wykryje. Odmiana ostra ma przebieg dwufazowy. Pierwsza faza pojawia siΩ po 7 û 14 dniach od uk│ucia kleszcza. WystΩpuje gor▒czka i objawy podobne do grypy. Po kilku dniach lepszego samopoczucia nastΩpuje druga faza choroby z b≤lami g│owy, gor▒czk▒, nudno╢ciami, wymiotami. Czasem choroba mo┐e mieµ skutek ╢miertelny.

Profilaktyka:

- noszenie odpowiedniego ubrania w lesie
- szybkie i ostro┐ne usuniΩcie kleszcza
- picie tylko przegotowanego mleka

PRYSZCZYCA I PTASIA GRYPA

Pryszczyca i ptasia grypa to choroby zwierz▒t. Na pryszczycΩ choruj▒ g│≤wnie ╢winie, a na ptasi▒ grypΩ ptactwo domowe.

Epidemia ptasiej grypy mia│a miejsce kilka lat temu w po│udniowo-wschodniej Azji. Konieczne by│o unicestwienie milion≤w ptak≤w domowych.

Epidemia pryszczycy panowa│a w Europie na prze│omie 2000 i 2001 roku. Na granicach pa±stw nale┐▒cych do Unii Europejskiej ustawiono specjalne maty z substancj▒ zabijaj▒c▒ wirusa pryszczycy.

Choroby te nie atakuj▒ bezpo╢rednio cz│owieka, ale zaraziµ siΩ nimi mo┐na spo┐ywaj▒c miΩso chorych zwierz▒t, a to mo┐e mieµ op│akane skutki.

WªCIEKLIZNA

W╢cieklizna to ostra choroba wirusowa przebiegaj▒ca z objawami zapalenia m≤zgu i rdzenia prowadz▒ca do ╢mierci. Choroba ta jest przenoszona na cz│owieka przez ╢linΩ zwierz▒t. Na w╢ciekliznΩ mog▒ chorowaµ wszystkie ssaki, ale choruj▒ na ni▒ g│≤wnie nie szczepione psy i koty (przewa┐nie dzikie). Do zaka┐enia dochodzi gdy chore zwierzΩ ugryzie nas lub poli┐e ranΩ. W przypadku pogryzienia nale┐y jak najszybciej podaµ szczepionkΩ.

Profilaktyka:

- masowe szczepienia ps≤w i kot≤w
- unikanie kontaktu z dzikimi zwierzΩtami

»╙úTACZKA

»≤│taczka to choroba wirusowa. WystΩpuje w trzech odmianach A, B, C. Wirusowe zapalenie w▒troby typu A to tzw. »≤│taczka pokarmowa. Zaraziµ siΩ ni▒ mo┐na nie przestrzegaj▒c higieny osobistej. Wirusowe zapalenie w▒troby to tzw. ┐≤│taczka zaka╝na. Do zaka┐enia dochodzi najczΩ╢ciej podczas zabieg≤w chirurgicznych przeprowadzanych niewysterylizowanymi instrumentami. Istnieje tak┐e trzeci typ wirusowego zapalenia w▒troby û jest to tzw. ┐≤│taczka wszczepienna.

ALKOHOLIZM I NARKOMANIA

S▒ to choroby spo│eczne. Maj▒ nie tylko fatalny wp│yw na uzale┐nionego, ale przyczyniaj▒ siΩ tak┐e do rozbicia rodziny, fali rozwod≤w i separacji, przemocy w rodzinie, wzrostu agresji i przestΩpczo╢ci m│odzie┐y. Od wielu lat uzale┐nienia te leczy siΩ w specjalistycznych klinikach. Rz▒dy wielu kraj≤w wprowadzaj▒ coraz ostrzejsze nory dotycz▒ce wychowania w trze╝wo╢ci, zakazane jest posiadanie nawet ma│ych ilo╢ci narkotyk≤w itp.

UZALEZNIENIA OD MEDI╙W

Chodzi o uzale┐nienie od radia i telewizji. Coraz wiΩcej os≤b zaraz po przyj╢ciu ze szko│y czy pracy w│▒cza radio lub telewizor. Osoby takie nie potrafi▒ ┐yµ bez telewizora, spΩdzaj▒ przy nim ca│y sw≤j wolny czas, nie zwracaj▒c nawet uwagi na to, co ogl▒daj▒ û po prostu wpatruj▒ siΩ w ekran telewizora. Uzale┐nieni od radia / telewizji nie odczuwaj▒ potrzeby samokszta│cenia siΩ, zagl▒dania do prasy, czytania ksi▒┐ek, czy nawet rozmowy z innymi osobami. Problem ten jest coraz powszechniejszy, ale nie zwraca siΩ na niego uwagi.

UZALE»NIENIA OD KOMPUTERA I INTERNETU

Sytuacja podobna jak w przypadku radia i telewizji. Uzale┐nieni spΩdzaj▒ ca│y dzie± przed ekranem monitora, przechodz▒c kolejn▒ grΩ lub surfuj▒c w Sieci. Osoby uzale┐nione kiedy nie maj▒ dostΩpu do komputera czy Internetu (np. kiedy komputer jest w serwisie) czuj▒ siΩ sfrustrowane, nie potrafi▒ zorganizowaµ sobie czasu. Wraz z powszechn▒ komputeryzacj▒ problem ten nasila siΩ. W Polsce nie jest on jeszcze tak powa┐ny jak np. w USA, gdzie powstaj▒ specjalne kliniki dla uzale┐nionych od komputera, Internetu czy nawet telefonu. Tam leczy siΩ ich tak jak u nas alkoholik≤w czy narkoman≤w.

Maciej Buli±ski

_________________________ 55 _________________________

:: Poprzednia strona :: Menu :: NastΩpna strona ::