De algemene naam voor de familie (vaak) grote reptielen uit het Perm, Trias, Jura en Krijt waar dit hele programma over gaat.
■
*Dimetrodon
Met dubbelgrote tanden
P
Carnivoor
3m lang
Net als Edaphosaurus had dit zoogdierachtige reptiel een rugzeil. Ook hier diende het waarschijnlijk om zonnewarmte op te vangen. Had een zoogdierachtig gebit.
■
Coelophysis
Holle vorm
T
Carnivoor
Tot 2,70m lang, ca. 18kg zwaar
Dit was een van de eerste jagende dinosaurussen. Ze jaagden in roedels, net als wolven. Ontdekt door de "dinosaurusjager" Edward Cope. De drietenige versteende sporen die al bekend waren werden eerst aan grote vogels toegeschreven.
■
Plateosaurus
Platte hagedis
T
Herbivoor (vooral uit boomtoppen)
6 - 7,80m lang, ca. 675kg zwaar
De Plateosaurus was een van de eerste plantenetende dino's met een "echte dinosaurusvorm". Kon ook op de achterpoten staan en leefde misschien in kuddes, gezien de vele skeletten op een vindplaats in Duitsland.
■
Ichthyosauriërs
Vishagedissen
TJK
Carnivoren (vis en schelpdieren)
Tot zo'n 12m lang
Dit waren zeer snelle zwemmers. Ze hadden een sterke staartvin en konden waarschijnlijk uit het water opspringen. Er waren verschillende soorten, allemaal met lange kaken met scherpe tanden.
■
Plesiosauriërs
Bijna-hagedissen
TJK
Carnivoren (vis)
Tot zo'n 12m lang
Deze zeemonsters hadden een zeer lange nek en grote platte roeipoten. Hun kop konden ze alle kanten opbuigen op zoek naar vis. Een voorbeeld hiervan is Elasmosaurus. Zou dit eventueel het monster van Loch Ness kunnen zijn...?
■
Pliosauriërs
Hagedis-achtigen
JK
Carnivoren (vis en ammonieten)
Tot zo'n 13m lang
Ze hadden sterke vinnen en konden diep duiken op zoek naar hun voedsel. Aan het eind van hun korte nek zat een grote kop met een groot aantal scherpe tanden. Een voorbeeld hiervan is de (bij Maastricht gevonden) Mosasaurus.
■
Scolosaurus
Doornhagedis
K
Herbivoor
6m lang
De Scolosaurus had een dikbeschubde huid met benige stekels erop en aan het eind van zijn staart zaten twee scherpe uitsteeksels. Hij at gras en lage struiken.
■
Iguanodon
Leguanentand
K
Herbivoor
5m lang
Deze dinosaurus had een benige stekel op de plaats van zijn duim. In 1878 werden er maar liefst 31 gevonden in een kolenmijn in Bernissart (België). Tegenwoordig wordt aangenomen dat volwassen dieren zich meer op vier poten voortbewogen.
■
*Tyrannosaurus Rex
Koning van de Tirannen onder de reptielen
K
Carnivoor
12m lang, 5,40m hoog, gewicht 6 ton
Deze dino is na de film "Jurassic Park" nog bekender geworden dan hij al was: De gigantische vleeseter (met tanden als 15 lange dolken) met de hele kleine voorpootjes. Leefde waarschijnlijk van planteneters als Iguanodon en Edmontosaurus.
■
Megalosaurus
Grote hagedis
K
Carnivoor
Zo'n 10-15m meter lang
Deze enorme vleeseter is de eerste dinosaurus die is beschreven en die een naam kreeg (in 1824). In eerste instantie gebeurde dit aan de hand van alleen een kaakbeen. Het introplaatje van dit programma is van een Megalosaurus.
■
Hypsilophodon
Met hogerandige tanden
K
Herbivoor
2,10m lang, 90cm hoog (heuphoogte), 22½kg
Deze kleine planteneter had hele lange poten en kon daardoor snel wegvluchten als dat nodig was. Zijn tanden waren zelfslijpend. Een tijdje heeft men gedacht dat ze bomen konden klimmen, maar waarschijnlijk bleven ze gewoon op de grond.
■
Deinonychus
Verschikkelijk klauw
K
Carnivoor
2m lang
Deinonychus had enorme klauwen aan zijn achterpoten om een prooi mee open te rijten. In Montana zijn er meerdere gevonden rondom van een Tentontosaurus, wat bewijst dat zij in roedels jaagden, net als Velociraptor.
■
*Stegosaurus
Dakhagedis
J
Herbivoor
6-7½m lang, ±3½m hoog (incl. platen)
De belangrijkste Stegosauriër. Heeft zijn naam te danken aan de beenplaten op zijn rug die op dakpannen leken. Er waren twee soorten: Kleine platen en vier staartstekels en grote platen met twee stekels.
■
Euoplocephalus
Goedgepantserd hoofd
K
Herbivoor
6m lang, 1½m hoog (heuphoogte), 3 ton
Euoplocephalus was een kenmerkend voorbeeld uit de familie der ankylosaurussen, die bekend staan om hun bepantsering. Zelfs de oogleden waren benige luiken. Belagers (als Albertosaurus) werden aangevallen met de benen knots aan de staart.
■
*Brachiosaurus
Armhagedis
J
Herbivoor
23m lang, 12m hoog, 80 ton
Lange tijd beschouwd als grootste dinosaurus, tot Ultrasaurus werd gevonden. Kon met zijn lange nek (en relatief lange voorpoten; vandaar de naam) bij de hoogste bomen komen. In "Jurassic Park" is er eentje verkouden...
■
*Diplodocus
Met twee balken
J
Herbivoor
28-30m lang
Ontdekt door Andrew Carnegie; heet ook volledig "Diplodocus carnegii". Zijn hersenmassa was niet groter dan een kippeëi en sommige wetenschappers vermoeden een tweede hersencentrum bij het bekken. Familie van Seismosaurus en Mamenchisaurus.
■
Sauropoda
-
J
Herbivoren
Tot ruim 39m lang
Deze familie van dinosauriërs waren allemaal groot, met kleine koppen en neusgaten bovenop hun kop om tijdens het zwemmen adem te halen. Voorbeelden: Brachiosaurus, Diplodocus, Seismosaurus.
■
Apatosaurus
Bedrieglijke hagedis
J
Herbivoor
18m lang
Werd vroeger wel Brontosaurus genoemd. Leefde in kuddes voor de veiligheid en woog 30-35 ton. Had de kleinste hersenmassa vergeleken met de grootte van zijn lichaam van alle bekende dieren.
■
Compsognathus
Met verfijnde kaken
J
Carnivoor
Zo groot als een kraai
Kon hard lopen en at insekten en kleine reptielen. De iets grotere Procompsagnathus, die in Michael Crichton's boek "Jurrasic Park" een belangrijke rol speelt, is hier waarschijnlijk de voorouder van.
■
Hadrosauriërs
Sterke hagedissen
K
Herbivoren
Tot ±15m lang
Deze familie van dinosauriërs hadden een of andere kam op hun kop en zeer veel (vaak duizenden) kleine tanden. Ook wel Eendesnavel dinosauriërs genoemd.
■
*Parasaurolophus
Hagedis-achtige met kam
K
Herbivoor
12m lang
Dit dier had de langste kam van alle hadrosauriërs: Zo'n 2 meter van de punt van zijn neus. Ze leefden veel in het water want ze hadden zwemvliezen tussen hun vingers. Aan hun voeten hadden ze echter hoeven.
■
Ceratopsia
Gezichten met horens
K
Herbivoren
Tot zo'n 11m lang
Deze familie van dinosauriërs hadden een benig nekschild voor aanhechting van de kaakspieren (ze aten taaie planten) en voor bescherming. Veel soorten hadden ook horens op hun kop. Waarschijnlijk uit Psittacosaurus geëvolueerd.
■
*Triceratops
Gezicht met drie horens
K
Herbivoor
9m lang, 3m heuphoogte, 5-6 ton
Verreweg de bekendste telg van de ceratopsia familie. Had drie horens (één op de neus en één boven ieder oog) en een speciaal gevormde bek om plantestengels mee af te kunnen bijten. Leefde waarschijnlijk in kuddes.
■
Protoceratops
Eerste gezicht met horens
K
Herbivoor
2m lang
Een van de eerste ceratopsia (die waarschijnlijk uit Psittacosaurus zijn geëvolueerd). Leefde in een meer woestijnachtige omgeving. Er zijn fossielen van gevonden in de Gobi-woestijn, ook van eieren met de fossielen van de jongen er nog in.
■
Pterosauriërs
Gevleugelde hagedissen
KJT
Carnivoren
Tot een spanwijdte van 12m
Er waren ook dinosaurussen met vleugels. Ze hadden wel iets weg van vleermuizen (of eigenijk andersom!). Erg krachtige vliegers waren het waarschijnlijk niet. Of ze zich ook op de grond kunden voorbewegen is niet helemaal duidelijk.
■
Pteranodon
Vleugel zonder tanden
K
Carnivoor (vis)
Een spanwijdte van 8m, 20kg zwaar
Een van de grootste vliegende reptielen. Hij woog echter in verhouding erg weinig. Had een puntige snavelvormige bek zonder tanden en een grote beenkam achter op zijn kop. Zweefde vermoedelijk boven zee, op zoek naar vis.
■
Pterodactylus
Vleugels met vingers
J
Carnivoor
Zo groot als een spreeuw
Leefde in groepen nabij de zee en at insekten. Waarschijnlijk vingen ze die vliegend en sliepen ze ondersteboven in grotten. Bij deze soort is de grote vierde vinger (die de vleugel ondersteunde) zeer goed zichtbaar.
■
Archaeopteryx
Vleugel uit Oude Tijden
J
Omnivoor (insekten en bessen)
Zo groot als een kraai
Dit is de voorouder van alle vogels. Stamt waarschijnlijk af van kleine dino's als Compsognathus. Had veren, klauwen en een geschubde kop. Kon waarschijnlijk alleen glijvluchten maken vanuit bomen, nog niet echt vliegen.
