Vectronix 2/VECTRONIX2.iso/FILES_07/ARANGER1.ZIP/V20_TEXT.HLP/TEXT_V20.HLP

Text File | 1994-03-20 | 39KB | 668 lines

                                 'ARRANGER-ST╛'
           'FIRST REAL-TIME MIDI ACCOMPONIST FOR ATARI-ST COMPUTERS'

                      ARRANGER-ST VERSION 2.0 INFORMATION



     INLEIDING
     =========

     Zoals bij software te doen gebruikelijk vormt  de feedback  vanuit  de
     praktijk  de beste basis voor zinvolle updates.  Vaak zijn evenwel  de
     reakties  te  verschillend van aard en soms te  veel  gerelateerd  aan
     persoonlijke voorkeur, om daar een duidelijke struktuurverbetering aan
     te kunnen ontlenen.   Na de succesvolle start van ARRANGER-ST wezen de
     eerste reakties echter opvallend eensgezind in een zelfde richting. In
     de keyboard- en softwaremarkt is er bovendien een toenemende  algemene
     tendens van intelligente funkties,  die op een meer gebruikersvriende-
     lijke  manier dan voorheen de kreatieve  muzikant  ondersteunen.  Alle
     reden  dus  voor en snelle update.  Omdat inmiddels  ook  programmeer-
     technisch gezien steeds meer mogelijkheden beschikbaar komen, ligt het
     voor  de hand dat wij,  als Zadok-team,  daar nog een schepje  bovenop
     doen. Hier volgen de nieuwe ARRANGER-ST 2.0 opties:


     ARRANGE-MODUS VERSUS SUB-ARRANGE-MODUS
     ======================================
     De belangrijkste struktuurverbetering naar de versie 2.0 is  ongetwij-
     feld  de installatie van de ARRANGE-MODUS.  Deze modus kan  het  beste
     worden  vergeleken  met  een 'intelligent  bewakingssysteem'  dat  het
     programma  voortdurend automatisch volgens het juiste interne  formaat
     laat  werken.  Met  ingeschakelde arrange-modus regelt  het  programma
     daardoor een aantal onaangename reken- en bedieningszaken (die  weinig
     of  niets  met muziek te maken hebben).  Dit systeem 'weet'  in  welke
     patterns er moet worden opgenomen tijdens 'RECORD PATTERN(S)', hoeveel
     en welke patterns gekopieerd, gewist, gequantiseerd en/of gediverteerd
     moeten worden,  enz. en  berekent steeds de juiste parameters. Op deze
     manier  kunnen er enerzijds geen fouten worden gemaakt  en  anderzijds
     werkt  het  een  stuk sneller en  aangenamer.  Bovendien  vertelt  dit
     systeem op het juiste moment de relevante parameters aan de gebruiker.
     Omdat  het programma niet kan weten of er in dit geval sprake  is  van
     een source- of een destination-pattern worden steeds beide  parameters
     aangepast.  Alle  opties die daarvoor in aanmerking komen worden  door
     deze modus geregeld.

     Bij ingeschakelde ARRANGE-MODUS houdt ARRANGER-ST zich volledig aan de
     patternstruktuur  welke voor real-time gebruik  noodzakelijk  is.  Het
     aantal  patterns  per  patternloop ligt vast  binnen  de  arranger-box
     (letter [a]). Het kiezen van een pattern is voldoende om het programma
     te laten weten of het zich in een patternloop bevindt en,  zo  ja,  in
     welke.  Aan  de  hand  van  dit  ene  pattern  worden  alle  benodigde
     instellingen  (parameters) automatisch geregeld  en  getoond.  Daarbij
     zijn geen foutieve wijzigingen mogelijk, nodig of gewenst. Binnen deze
     ARRANGE-MODUS  werkt  het programma nl.  volgens  het  zo  belangrijke
     ARRANGER-FORMAAT.  Zonder dit formaat vindt het programma immers  niet
     de patternloops die bij real-time gebruik nodig zijn (zie HOOFDSTUK  4
     'WERKEN  IN REALTIME EN STEPTIME').  Welnu,  elke verandering van  een
     struktuurtechnische parameter bij ingeschakelde ARRANGE-MODUS zou  een
     inconsequente  handeling betekenen en een foutief  formaat  opleveren.
     Voor  de muzikant biedt de ARRANGE-MODUS een prachtige instelling  die
     hem/haar  veel  ruimte  laat  voor muziek  en  zeer  weinig  bediening
     verlangt.

     Voor degene die graag met een eigen formaat en/of struktuur werken  en
     toch  het nodige comfort wensen is ook een SUB-ARRANGE-MODUS  beschik-
     baar. De gebruiker kan dan zelf opgeven vanaf welk (start-) pattern en
     met  welk  aantal  patterns de binnen het  programma  ter  beschikking
     staande opties moeten worden uitgevoerd. In deze mode kunnen willekeu-
     rige  patternloops worden gemaakt met de in de  arrangerbox  opgegeven
     lengte.  Een  onderscheid met de ARRANGE-MODUS vormt het feit  dat  de
     keuze van een startpattern buiten de patternloop (waartoe het  aktuele
     pattern  behoort)  het inschakelen onmogelijk maakt.  Evenmin  is  het
     mogelijk  om,  bij  ingeschakelde SUB-ARRANGE-MODUS,  een  pattern  te
     kiezen  dat niet tot deze patternloop behoort.  Op deze wijze kan  een
     patternloop zolang worden gefixeerd totdat deze perfect is.  Ook  alle
     andere programmagegevens zijn vanaf dat moment aangepast. De gebruiker
     heeft  overigens  alle  vrijheid t.a.v.  het  door  hem/haar  bedoelde
     formaat.  Een ander verschil is het feit dat bij het instellen van een
     pattern-loop van b.v '4' in de ARRANGE-MODUS,  boven pattern  20,  per
     EEN pattern  wordt opgenomen  c.q. weergegeven (breaks  en/of  fills),
     terwijl  in de SUB-ARRANGE-MODUS de staffel per vier  patterns  gewoon
     doorloopt.  Bij  de laatst genoemde modus bepaalt de gebruiker  immers
     zelf  hoeveel  pattern-loops hij/zij wil hebben en  waar  die  terecht
     komen.

     Een  en  ander  vindt zijn  regeling  vanuit  de  pattern-mode.  Links
     onderaan  bevindt zich een button (naast de STOP button)  waarmee  men
     het programma in de zgn.  ARRANGE-MODUS c.q.  SUB-ARRANGE-MODUS  scha-
     kelt.  De  SUB-ARRANGE-MODUS wordt herkend aan de tekst  'START:  01'.
     Onmiddellijk  daarnaast bevindt zich een button om beide modi  aan  of
     uit te schakelen.

     De ARRANGE-MODUS werkt volautomatisch en kan slechts aan of uit worden
     geschakeld.  Elke  patternkeuze  (ook boven  patternnummer  50  i.v.m.
     'VELOCITY-SWITCH'  (zie aldaar)) is relevant en verlangt  geen  enkele
     verdere handeling dan de bepaling van source- of destination-pattern.

     De  SUB-ARRANGE-MODUS  daarentegen kan niet alleen aan of  uit  worden
     geschakeld,  maar verlangt ook de instelling van een startpattern.  De
     gebruiker maakt dan steeds een bewuste eigen keuze.  In beide gevallen
     geldt het aantal patterns dat in de arrange-box werd ingevoerd.

     Indien  beide modi worden uitgeschakeld werkt het  programma  overeen-
     komstig eerdere versies (n.l.  per pattern) en dient de muzikant  alle
     instellingen zelf te kiezen.


     INSTRUMENT-PLAY VOOR MEERDERE PATTERNS
     ======================================
     In  tegenstelling tot 'instrument-mute' blijft  'instrument-play'  WEL
     aktief over meerdere patterns.

     Als  met geaktiveerde 'INSTRUMENT-PLAY' een pattern wordt  weergegeven
     kan  m.b.v.  de  'instrument  selector' (cursor up  en  -down)  worden
     bepaald  welk  instrument 'solo' weergeeft.  Door tevens  de  ARRANGER
     MODUS te aktiveren en tijdens PLAY PATTERN naar een volgend c.q. vorig
     pattern  te gaan ([+] en [-] toets) kan VOOR ELK PATTERN APART  m.b.v.
     de  'instrument selector' in real-time worden bepaald welk  instrument
     'solo' weergeeft.  Op die manier is het mogelijk om b.v.  alleen de HI
     HAT van een HELE PATTERNLOOP te beluisteren.

     Om  extra  handelingen  te  voorkomen  schakelt  het  deaktiveren  van
     'instrument play' deze optie voor ALLE patterns weer uit.


     DIVERT PATTERN PER PATTERN-LOOP
     ===============================
     Volledigheidshalve is te vermelden dat de optie DIVERT PATTERN(S) niet
     meer,  zoals  voorheen,  enkel per pattern  werkt.  Bij  ingeschakelde
     ARRANGE-/SUB-ARRANGE-MODUS  kunnen voortaan ook komplete  patternloops
     worden gediverteerd.


     DIREKTE AKKOORDKEUZE IN SONG-MODE
     =================================
     Een groot bezwaar van ARRANGER-ST v 1.2 bleek te zijn dat de  muzikant
     voor  step-time gebruik eerst alle soorten akkoorden in 'C Maj'  moest
     samenstellen.  Daarna werden ze in de songmode getransponeerd naar  de
     juiste  toonsoort....  Deze  werkwijze is vanaf versie 2.0  niet  meer
     nodig. EEN enkel akkoord in 'C Maj' is nu, ook voor step-time gebruik,
     voldoende.  De  vele  akkoorden  van  de  bijgeleverde  STYLES  hebben
     voortaan slechts nog edukatieve waarde.

     De werkwijze is nu als volgt:  Neem 1,  2, 4 of 8 patterns op, of geef
     deze  met de muis in.  Om b.v.  per halve maat akkoorden  te  wisselen
     dient  van  te voren een time-signature van 2/4 te  worden  ingegeven.
     Deze  grondpatterns  staan altijd in 'C-Majeur'.  Klik in de  songmode
     rechtsonder op de 'displaymode-box'.  Dat is de box waarin  achtereen-
     volgens PARTS,  TEMPI,  CHORDS,  PROGRAM-CHANGE, PATTERN en MUTE is te
     lezen.  Stel deze box in op 'CHORDS' en verschuif de muis.  VOOR ieder
     pattern  wordt nu het bijbehorende akkoord  ingelezen.  Default  staan
     alle akkoorden op 'C-M-'. Dit betekent 'C-Majeur'. Door op een akkoord
     te  klikken  opent  zich  een  vertikale  box  op  de  plaats  van  de
     bijbehorende zestien patternnamen.  In deze vertikale box staan  links
     de toonaarden en rechts de beschikbare akkoordsoorten. Het akkoord dat
     werd  aangeklikt zal door een lijn worden omgeven,  terwijl  de  kleur
     verandert in 'grijs'. Dit ten teken van de aanstaande verandering. Het
     enige  wat  de  gebruiker  hoeft  te  doen  is  een  toonaard  en  een
     akkoordsoort  uitzoeken (en aanklikken).  De vertikale  box  verdwijnt
     automatisch na het aanklikken van een akkoordsoort uit de rechter rij.


     PATTERN OVERZICHT
     =================
     Al  snel bleek de behoefte te bestaan aan een 'RANDOM  ACCESS  PATTERN
     OVERVIEW'.  Het is immers handig,  zo niet noodzakelijk,  om te kunnen
     zien welke patterns er bestaan, hoe ze heten en waar ze zich bevinden.
     Vanuit  de  PATTERNMODE kan dit overzicht worden  opgeroepen  via  het
     pull-down  menu 'HELP' (pattern overview) of de letter [o].  Het  hele
     scherm  wordt  vervolgens  gevuld met  patternnummers en  bijbehorende
     -namen. Door  met  de linker muis een pattern-nummer of -naam  aan  te
     klikken wordt dit pattern meteen ingelezen.  Ook vanuit de songmode is
     dit overzicht 'random access' beschikbaar via de letter [o]. In eerste
     instantie  is  het  pattern-overzicht hier  bedoelt  om,  tijdens  het
     editeren van een songbegeleiding,  snel te kunnen schakelen tussen  de
     songmode en elk gewenst pattern.  Een toepassing die zeker zo  belang-
     rijk is zal uit de volgende optie blijken.


     PATTERN-DISPLAY IN SONG-MODE
     ============================
     Als  vijfde  'display-mode'  werd in de  songmode  'PATTERN'  geintro-
     duceerd.  In  deze display-mode worden van alle aanwezige patterns  de
     overeenkomstige PATTERN-nummers getoond.  Dit in tegenstelling tot  de
     PART-nummers,  die niet meer zijn dan een volgnummer in de  song-mode.
     Het  maakt een direkt overzicht van de  songstruktuur  mogelijk.  Deze
     display-mode  is bovendien zeer interessant bij het  samenstellen  van
     een song. Het alloceren van patterns verloopt dan als volgt:

     Klik  (in de song-mode) op een pattern-nummer;  Het  PATTERN  OVERVIEW
     verschijnt in beeld.  Klik daarna het gewenste pattern aan.  Vanaf dat
     moment  bevindt het geselecteerde pattern zich op de juiste plaats  in
     de song.  Het is dus niet meer nodig om alle patterns door te stappen,
     zoals dat eerder wel het geval was.


     PATTERN- EN REALTIME-VLAGGEN IN SONG-MODE
     =========================================
     Reeds aanwezig in de versie 1.2e (behalve de seventh flag),  maar  nog
     niet  vermeld  in de handleiding,  is het tonen van alle  pattern-  en
     real-timevlaggen in de songmode.

     Het gaat daarbij om de patternvlaggen:

          * 'SEVENTH FLAG'        (7th)
          * 'HUMAN FACTOR'-vlag   (HF)
          * 'PROGRAM CHANGE'-vlag (PC)
          * 'MIDI CONDUCTOR'-vlag (MC)

     en de realtime-vlaggen:

          * 'SYNS'-vlag           (S)
          * 'LOOP'-vlag           (L)
          * 'MIDI-THRU'-vlag      (T)

     Alle  vlaggen  worden  getoond aan de bovenkant  van  het  scherm.  De
     patternvlaggen kan men in de patternmode via pull-down menu's aan-  en
     uit  schakelen  en  zijn in de  songmode  uitsluitend  ter  informatie
     bedoeld. De real-time vlaggen (door het hele programma in real-time te
     gebruiken) kunnen, zoals bekend, met de toetsen [(], [)] en [/] worden
     geschakeld.


     'MEMORY-OFF' FUNKTIE VOOR DE REALTIME ARRANGER
     ==============================================
     Door met de [SPACE]-toets te starten (i.p.v.  met de [0]-toets)  wordt
     een  unieke live-mode voor entertainers ingeschakeld.  Vanaf de  start
     zijn alleen DRUM instrumenten hoorbaar.  De muzikant kan zelf  bepalen
     wanneer  de GROOVE instrumenten al of niet meedoen door op het  juiste
     moment  een  passende akkoord in te  drukken.  Het  ritme  daarentegen
     vervult een soort metronoomfunktie en wordt daarom voortdurend weerge-
     geven. Indien een akkoord wordt ingedrukt zullen, binnen een quantise-
     ring  van  1/8  deel per 4/4 maat,  alle  GROOVE  instrumenten  worden
     geaktiveerd  die op DAT moment in de  begeleiding  voorkomen.  Daarbij
     klinken alle noten met hun OORSPRONKELIJKE LENGTE,  gerekend vanaf het
     moment  van  aanspelen.  Op die manier kunnen (al  of  niet  ritmisch)
     bepaalde frases uit een begeleiding worden aangesproken door de linker
     hand  wel  of niet te spelen.  Er is niet veel fantasie  nodig  om  te
     bedenken  dat  dit,  vooral  in combinatie  met  de  veliocity-switch,
     grandioze real-time variatie mogelijkheden biedt. Het vraagt weliswaar
     enige  oefening  en de patterns moeten hierop min of  meer  op  worden
     toegesneden.  De muzikant echter,  die er aan toe is,  kan hiermee  in
     real-time geweldig gevarieerde en professioneel klinkende  begeleidin-
     gen maken.

     Om,  achteraf in de sequencer (ondanks eventuele speelfouten) toch  de
     beschikking  te kunnen hebben over de volledige  begeleidings-sequence
     worden  de  onderbrekingen  (tijdens het naar disk  schrijven  met  de
     RECORD optie) geignoreerd.


     ESCAPE-FUNKTIE VOOR GEAKTIVEERDE ARRANGER
     =========================================
     Vooral  van  de  kant van entertainers kwam het verzoek  om  een  'per
     ongeluk'  geaktiveerde ARRANGER te kunnen verlaten ZONDER een  pattern
     te  moeten  weergeven.  Welnu,  nadat  de  ARRANGER  met  [RETURN]  is
     geaktiveerd  kan deze weer ongemerkt worden verlaten met de  [ESCAPE]-
     toets.


     INSTELBAAR SPLITPUNT
     ====================
     Vanwege  de  grotere  flexibiliteit van  de  vernieuwde  begeleidings-
     automaat en het feit dat de manier van spelen per muzikant  verschilt,
     bleek  het  noodzakelijk het splitpunt om  begeleidings  akkoorden  te
     spelen  instelbaar  te  maken.  Vanaf de versie 2.0  kan  elk  gewenst
     splitpunt worden ingesteld en wel als volgt:

     Druk  op de letter [a] om de ARRANGE-MODE te kiezen.  Klik op  de  box
     'splitpoint' (midden onder) of druk op toets [k] (van 'keysplit').  Op
     het  scherm  verschijnt een box met de vraag:  "press key  for  split-
     point".  De  gebruiker kan nu elk gewenst splitpoint indrukken op  het
     aangesloten  MIDI keyboard.  Het gekozen splitpunt wordt  getoond  (in
     eerstgenoemde box) en bovendien met de song mee naar disk geschreven.


     VERBETERDE BEGELEIDINGSAUTOMAAT
     ===============================
     In  verband  met  de wens om elk gekozen  akkoord  in  beeldscherm  te
     printen heeft ook de begeleidingsautomaat enkele veranderingen  onder-
     gaan.  Bovendien  bleek  deze aanpassing nuttig ten aanzien  van  meer
     eenduidigheid  bij  het  kiezen en omleggen  van  akkoorden.  Bij  een
     foutieve  ingave  zal de automaat voortaan het  meest  waarschijnlijke
     akkoord  kiezen, om zodoende toch min of meer harmonisch te blijven.

     Voor  wat  betreft  de  eenduidigheid  kan  nog  het  volgende  worden
     opgemerkt:

     Behalve voor 'diminished' en 'augmended' akkoorden (zie hierna) kunnen
     alle  akkoorden in een willekeurige omligging worden  aangeboden.  Dat
     verschil is (voor geinteresseerden) gelegen in de toonafstanden. Er is
     slechts  dan  eenduidigheid  mogelijk als  een  akkoord  verschillende
     toonafstanden heeft.  Een C-majeur akkoord b.v.  heeft in de grondlig-
     ging toonafstanden van 4 en 3 halve tonen (van 'C' tot 'E' is 4 en van
     'E' tot 'G' is 3 halve tonen).
     Dim-akkoorden  echter,  hebben  afstanden van 3,  3 en 3 halve  tonen,
     terwijl  aug-akkoorden afstanden hebben van 4,  4 (en 4).  Omdat  deze
     toonafstanden  gelijk zijn is dat de reden waarom geen enkel  personal
     keyboard of computer in dat geval een omleggingen kan  herkennen.  Het
     akkoord  'C dim' b.v.  is in omligging gelijk aan 'D#  dim',  'C  aug'
     gelijk aan 'E aug', enz. Conclusie: dim en aug akkoorden dienen altijd
     in de grondligging te worden ingegeven.

     MULTI QUANTIZE
     ==============
     Ter  verhoging van de werksnelheid (en in aansluiting op  de  genoemde
     programmastruktuur) werd de mogelijkheid geintroduceerd om een  aantal
     patterns (of een hele song) in EEN keer te quantiseren. Daarmee is het
     mogelijk  om b.v.  de vier patterns die op dit moment in een  pattern-
     loop  staan tegelijk te quantiseren.  Ook deze optie luistert  daarmee
     naar de hierboven vermelde nieuwe programmastruktuur.  Bij het  kiezen
     van  'multi-quantize'  (via  de  toetsen [CONTROLE]  +  [q])  zal  het
     programma  automatisch  het juiste start-pattern (en het  aantal  pat-
     terns) aangeven,  mits de programma-mode op 'ARRANGE' staat ingestelt.
     De gegevens betreffen dan de pattern-loop waartoe het aktuele  pattern
     behoort. Om één enkel pattern te quantiseren dient [SHIFT] + [q], voor
     één instrument [q] te worden gekozen.

     Het startpattern en aantal patterns komen in de ARRANGE-MODUS  automa-
     tisch  overeen met het interne ARRANGER-FORMAAT.  Om in een  afwijkend
     patroon gemakkelijk te kunnen werken is het raadzaam om het  programma
     niet in de ARRANGE-mode te gebruiken (zie boven).

     De quantisering wordt uitgevoerd volgens de resolutie die gekozen werd
     onder 'SET QUANTIZE' (zie aldaar).


     REAL-TIME VELOCITY-SWITCH
     =========================
     De misschien wel meest spectaculaire vernieuwing in deze update is  de
     mogelijkheid om, afhankelijk van de velocity waarmee een akkoord wordt
     aangeslagen, het begeleidingspattern te kiezen. Deze voorziening maakt
     zeer expressief spel, in real-time, mogelijk.
     Beneden de ingestelde  velocity-drempel staan de patterns van 1 tot 50
     ter  beschikking  en daarboven die van 51 tot 100.  De  laatste  groep
     patterns (b.v.  kopie van de eerste groep) kunnen dan worden  voorzien
     van hogere velocity-waarden  of  human-factor instellingen en/of  iets
     andere thema's c.q.  instrumenten.  Door een akkoord zacht of hard aan
     te  slaan kan vervolgens in real-time worden ingespeeld op een  intro,
     zangpartij, crescendo, finale, enz..

     Omdat  het  programma over 100 grondpatterns beschikt kunnen  in  vijf
     variaties  tot  acht  patterns in  een  'loop'  worden  geplaatst.  De
     gebruiker  hoeft er dus geen patterns voor in te leveren.  De  dubbele
     pattern-indeling   wordt  ook  door  de   automatische   ARRANGE-MODUS
     'gezien'.  Een  opmerkelijk  verschil  tussen  ARRANGE-MODUS  en  SUB-
     ARRANGE-MODUS  is dat met een ingestelde patternloop van '4' er  vanaf
     pattern  48 (achtenveertig) een verschil ontstaat in  patternindeling.
     Laten we even veronderstellen dat het aktuele pattern '51' is. Tijdens
     de SUB-ARRANGE-MODUS wordt pattern 49 t/m 52 opgenomen c.q.  weergege-
     ven.   Bij  de  ARRANGE-MODUS wordt echter 51 t/m  54  opgenomen  c.q.
     weergegeven.  De  reden hiervoor is,  dat de ARRANGE-MODUS er van  uit
     gaat  dat  precies  op die  plaats  zich  de  velocity-switch-patterns
     bevinden.

     Omdat niet alleen de karakteristiek van alle keyboards anders is, maar
     muzikanten  ook  verschillende  ideeen  hebben  over  zacht-  en  hard
     aanslaan,  is het nodig om de computer te 'leren' wat hij in dit geval
     als  drempel  moet  hanteren.  Daarom verloopt het  instellen  van  de
     velocity-drempel als volgt:

     Druk  op  de  letter [a] om de ARRANGE-MODE te  kiezen.  Klik  met  de
     rechter  muisknop op de box "enter real-time velocity switch"  (midden
     onder).  Op het scherm verschijnt een box met de vraag:  "press  chord
     with low velocity". Het programma wacht dan op het zacht indrukken van
     een akkoord op het aangesloten MIDI keyboard.  Nadat de muzikant heeft
     vertelt  wat hij/zij onder 'zacht' verstaat volgt het verzoek  om  een
     akkoord hard aan te slaan. Uit deze beide gegevens bepaalt de computer
     de drempel (switch,  schakelpunt). De gekozen waarde wordt met de song
     mee naar disk geschreven.

     Omdat  waarschijnlijk niet iedereen altijd met de velocity-switch  wil
     werken,  moet  het ook mogelijk zijn om deze aan en uit te  schakelen.
     Default is deze switch 'off'.  Met de linker muisknop of de letter [v]
     kan   de   switch   worden  geschakeld.   Een   witte   box   betekent
     'uitgeschakeld'  en  een zwarte staat  voor  'ingeschakeld'.   Ook  de
     toestand van deze switch wordt door de song onthouden en wordt tijdens
     het wegschrijven van de song naar diskette bewaard.


     SEVENTH-FLAG
     ============
     Een volgende kreatieve mogelijkheid wordt gevormd door een 'vlag'  die
     bepaalt of de '7' uit het akkoord al of niet meedoet. Zoals bekent zal
     zijn,  maken de meeste hedendaagse arrangers en keyboards,  voor  zelf
     ingespeelde  patterns,  geen  onderscheid  tussen  Majeur  en  septiem
     akkoorden.  De reden hiervoor is gelegen in het feit dat binnen een C-
     Majeur  akkoord  geen  toonhoogte voorhanden is  die  van  plaats  kan
     verschuiven om er een septiem van te maken.  Dat is b.v. wel het geval
     bij het achteraf vormen van een mineur akkoord (E verschuift naar Eb).
     De computer zou er als het ware een toon bij moeten fantaseren om  een
     septiem te kunnen maken.  Wordt anderzijds deze noodzakelijke A-is  in
     het  grondakkoord meegegeven,  dan is het grondakkoord geen  C  Majeur
     meer.  In de praktijk 'speelt' dit probleem voor alle septiem  akkoor-
     den.  M.a.w.  iedere  keer als er een vierde toon nodig is die in  het
     grondakkoord niet voorkomt.  Die '7' in het akkoord is echter van zeer
     grote betekenis voor de expressie. Ze vormt immers de nuance die de zo
     belangrijke 'verwachting' schept bij overgangen,  of bepaalde  loopjes
     (of frases) net die 'jazzy touch' geeft.  Dat verklaart tevens  waarom
     het  spel  met  begeleidingsautomaten vaak  zo  weinig  geanimeerd  en
     spanningsloos verloopt.

     Het 'zetten' van de vlag betekent dat er,  zowel in de step-time-  als
     in  real-time-mode,  een  duidelijk onderscheid wordt  gemaakt  tussen
     Majeur en septiem akkoorden.  Deze '7' dient tijdens het opbouwen  van
     de  grondpatterns  aanwezig te zijn.  Ze mag dan zelfs  een  tikkeltje
     nadrukkelijk worden ingezet,  desnoods met een iets andere  klankkleur
     en/of velocity. In real- en step-time weergave zal deze '7' dan alleen
     worden meegespeeld tijdens een septiem akkoord.

     Het  spreekt vanzelf dat songs die afkomstig zijn van versies t/m  1.2
     steeds moeten worden afgespeeld zonder 'seventh flag',  tenzij men  ze
     omwerkt naar het hiervoor omschrevene.


     REAL-TIME CHORD DISPLAY
     =======================
     Dankzij  deze optie is voortaan elk misverstand  uitgesloten.  Na  een
     korte inwerkperiode zal iedere muzikant precies weten hoe  ARRANGER-ST
     de  ingegeven akkoorden interpreteert.  Dat is vooral van belang  voor
     mensen met een niet zo absoluut gehoor. Bovendien heeft deze optie nog
     een  niet  te  onderschatten edukatieve funktie  ten  aanzien  van  de
     akkoordherkenning. Het aktuele akkoord wordt steeds midden boven in de
     arrangerbox getoond.

     Een bijkomend voordeel is dat in geval van foutieve akkoordingave  ook
     de  interpretatie wordt getoond,  zodat de muzikant  hierop  'zichzelf
     herstellend' kan inspelen (zie onder 'VERBETERDE BEGELEIDINGSAUTOMAAT'
     voor uitleg).


     PLAY EN RECORD VAN MEER DAN ÉÉN PATTERN IN PATTERNMODE
     ======================================================
     Een vrij algemeen gehoorde wens was het opnemen en weergeven van  meer
     dan EEN pattern in de patternmode. Per slot van rekening wordt slechts
     zelden  met  EENmatige patterns gewerkt.  Een en ander  is  als  volgt
     opgelost:

     Zoals bekend is,  wordt in de ARRANGEMODE vastgelegd hoeveel  patterns
     zich in een 'loop' bevinden. Een veel voorkomende waarde is b.v. twee.
     Vanaf het moment dat hier '02' wordt ingegeven,  zullen alle  patterns
     in de patternmode per twee worden opgenomen en worden weergegeven.  De
     telling  loopt  steeds vanaf pattern nummer 1.  Zo horen  dan  (in  de
     ARRANGE-MODE)  bij elkaar:  pattern 1 + 2,  3 + 4,  5 + 6,  7 +  8  en
     pattern  9  + 10.  Als het aktuele pattern b.v.  '4'  is  zal  tijdens
     weergave pattern 3 + 4 klinken,  enz. Datzelfde geldt dan voor record.
     Op  die  manier  kan dus in de  'ARRANGE-MODE'-box  worden  vastgelegd
     hoeveel patterns per loop, ook tijdens het editeren, bij elkaar horen.

     Voor  het  gemak  van de gebruiker wordt het  weergeven  van  meerdere
     patterns die in een loop staan,  aan- en uitgeschakeld met de 'on/off'
     button  (links onder in het scherm).  De aanduiding 'ARRANGE'  (in  de
     daarnaast  geplaatste  button)  betekent dat  alle  loops  volgens  de
     Arrange-mode gelden en daarbuiten niet meer.  In het gekozen voorbeeld
     zullen de eerste tien paterns (en de patterns van 51 t/m 60) twee  aan
     twee in een loop staan en de overigen niet. Door de ARRANGE-button aan
     te klikken is het mogelijk om zelf in te stellen,  vanaf welk  pattern
     het in de arrange-box ingestelde aantal patterns moet worden weergege-
     ven. Achter de aanduiding 'START:' volgt dan het patternnummer waarmee
     moet  worden  gestart.  Voor verdere uitleg zie  boven  (ARRANGE-MODUS
     VERSUS SUB-ARRANGE-MODUS).


     MUTE INSTRUMENT IN SONG-MODE
     ============================
     Als  zesde display-mode werd in de song-mode  'MUTE'  toegevoegd.  Ook
     deze optie mag met 'muzikaal interessant' worden begroet. In deze mode
     is het n.l. mogelijk om, per pattern, willekeurige instrumenten 'stom'
     te  schakelen.  Dit is dus vergelijkbaar met 'INSTRUMENT MUTE'  in  de
     patternmode.  Dat  gaat dus belangrijk verder dan het  'niet  hoorbaar
     maken'  van een heel MIDI-kanaal,  ofschoon dat hiermee uiteraard  ook
     mogelijk is.

     Met deze nieuwe optie kan b.v.  een pattern uit het refrein of  chorus
     tot  een  viermatig  intro worden gemaakt,  door iedere  maat  er  een
     instrument bij te schakelen.  Vooral de mogelijkheid om aparte  ritme-
     instrumenten  erbij of af te schakelen,  alsmede het  manupileren  van
     slechts  enkele  toonhoogten,  levert  uitstekend  bruikbare  muzikale
     bouwelementen op. Het wordt daarmee mogelijk om binnen zeer korte tijd
     een  struktureel  sterke  song te maken,  terwijl  er  slechts  enkele
     patterns  voor nodig zijn.  Vooral liefhebbers van  de  allermodernste
     muziek zullen daar snel weg mee weten.

     De  MUTE-MODE wordt ingesteld door rechts onder in het  songmodescherm
     de display-mode button aan te klikken totdat het woord MUTE verschijnt
     en  vervolgens de muis te verplaatsen.  Op plaatsen waar  een  pattern
     staat zonder MUTE is de aanduiding '----' zichtbaar. Op plaatsen, waar
     dat wel het geval is staat 'MUTE' VOOR de patternnaam. Door 'MUTE' aan
     te klikken opent zich een box op de plaats van de bijbehorende zestien
     pattern-namen.  Hierin worden de twintig instrumenten c.q. toonhoogten
     van het betreffende pattern getoond.  Om een instrument/toonhoogte van
     MUTE te voorzien,  is een klik terplaatse voldoende.  Het  betreffende
     instrument/toonhoogte inverteert (verkleurt dan naar zwart).

     Ook deze MUTE schakeling wordt tijdens het saven van een song weer mee
     naar disk geschreven.


     TEMPO-TAP FUNKTIE
     =================
     Vooral  van  muzikanten die het programma  voornamelijk  in  real-time
     gebruiken  kwam  de suggestie om het tempo te kunnen  bepalen  met  de
     'TAB-TOETS'. Ook dit verlangen is gehonoreerd en wel als volgt:

     Tik  het gewenste tempo in op de tab-toets.  Hoe vaker een  tik  wordt
     opgegeven  hoe  nauwkeuriger het getoonde tempo kan aangeven  om  welk
     gemiddelde het handelt.  Twee tikken is dus voldoende,  maar b.v. vier
     tikken is nauwkeuriger.

     Als  tijdens het intikken van het tempo een grotere  snelheidsvariatie
     dan  25%  wordt gemaakt verspringt de tempoaanduiding naar  de  nieuwe
     waarde.  Omdat dan kennelijk een ander tempo is bedoeld,  wordt in dat
     geval niet langer het gemiddelde verbeterd.

     Het  tempo geldt voor het aktuele pattern en wordt  dienovereenkomstig
     in het beeldscherm weergegeven (midden onder,  achter TEMPO:).  Om het
     real-time  vastgestelde  tempo voor alle patterns te laten  gelden  is
     éénmalig  op het tempo klikken, terwijl de LINKER [SHIFT]-toets  wordt
     ingedrukt, voldoende (zie in de handleiding hoofdstuk 5.7 blz. V-8).


     UITBREIDING EN VERSNELLING NOTE-GRID-EDITOR
     ===========================================
     Last  but not least zij nog vermeld dat de grid-edit mogelijkheden  en
     de  verwerkingssnelheid hiervan zijn uitgebreid  c.q.  verhoogd.  Zeer
     snel  en  consequent  worden alle real-time  en  step-time  opdrachten
     verwerkt  en uitgevoerd,  terwijl het zo gewaardeerde algoritme  bleef
     gehandhaafd.  Ook  de  wens van sommigen om van achter naar  voren  te
     kunnen  editeren is bij deze ingewilligd.  Prettige bijkomstigheid  is
     dat  [cursor-up] en [-down] nu ook bijzonder snel werken in  GRAPHICAL
     HIRES-EDIT.


     MUZIEKTECHNISCH JUISTE AKKOORD-AANDUIDINGEN
     ===========================================
     In  de  internationale vakpers is regelmatig te  lezen  dat  bestaande
     MIDI-software  muzikant-onvriendelijk  is vanwege het  feit  dat  alle
     'mol'  akkoorden zijn vervangen door 'kruis' akkoorden met een  grond-
     toon  die  twee halve tonen lager ligt.   Zo spreken  de  meeste  pro-
     gramma's  b.v.  van  het 'A kruis' akkoord i.p.v. het 'B mol' akkoord,
     enz..  Voor  de  muzikant  echter is dat hoogst  irritant  omdat  alle
     muziekopleidingen,  -boeken  en  transcripties WEL  werken  met  'mol'
     akkoorden.  De  musicus  denkt  vanuit dat vocabularium  en  moet  dus
     voortdurend schakelen. De reden hiervoor is tweeledig:

     1.  De  standaard ATARI karakterset kent geen 'mol' teken (hoe  vreemd
     dat ook moge klinken voor een MIDI computer),  tenzij men is bereid om
     de letter 'b' als zodanig te accepteren.  Verwarring met de toonhoogte
     'b' vormt dan echter een te groot risico.

     2.   Het is programmeertechnisch vele malen eenvoudiger (en meer  voor
     de hand liggend) om voor alle halftonige aanduidingen een zelfde teken
     te  kiezen.  Omdat bovendien (rein theoretisch gezien) een  aanduiding
     met  '#'  hetzelfde  betekent en omdat ATARI dat  kennelijk  zo  heeft
     bedoeld, wordt wellicht gebruik gemaakt van het '#' teken.

     Aanhoudende  verzoeken  van mensen  met  muziektechnische  opleidingen
     hebben  er toe geleid dat (vanaf de versie 2.0) ZADOK's  'ARRANGER-ST'
     werd omgewerkt naar muziektechnisch juiste aanduidingen. Het programma
     was  voorheen  reeds uitgerust met een  eigen  karakterset.  Deze  had
     alleen  een verfraaiende funktie en was zodoende uitwisselbaar met  de
     standaard  'ASCII'-set.  Vanwege de eerdergenoemde reden (zie punt  1)
     moet  echter deze kompatibiliteit worden prijsgegeven.  Het is  daarom
     dus niet meer mogelijk om ARRANGER-ST te gebruiken zonder bijbehorende
     karakterset (zie programma-diskette 'ARRANGER.FNT').


     AUDITIEVE EN VISUELE TEMPOAANDUIDING
     ====================================
     Van  de kant van entertainers werd veelvuldig het verzoek gehoord  om,
     vóór  het starten van de real-time MIDI-arranger,  een  metronoom  het
     tempo  te  laten  aangeven.  Ook deze  wens  is  inmiddels  tweevoudig
     gerealiseerd.  Nadat de MIDI-arranger is geaktiveerd zal het tempo  op
     twee manieren worden aangeduid:

     1.  AUDITIEF:  Een  metronoom  geeft middels  de  monitor-speaker  het
     aktuele  pattern- of songtempo aan.  Zodoende kan het volume  door  de
     gebruiker op de gewenste sterkte worden ingesteld.  De metronoom stopt
     op  het moment dat de MIDI-arranger daadwerkelijk  wordt  geaktiveerd.
     'In de maat' starten is niet noodzakelijk.

     2. VISUEEL: De horizontale balk met de tekst: 'PRESS ZERO-KEY OR PEDAL
     TO  START'  knippert op de maat van het aktuele  tempo.  In  situaties
     waarin de auditieve metronoom niet mogelijk (of storend) is,  kan  dan
     tóch het tempo 'gevoelsmatig' worden opgepakt.  Bovendien is er in  de
     pattern- en de songmode nog een digitale aanduiding.

     In  de 'realtime pattern-mode' ('by program-change' of 'by  note  on')
     geldt het tempo van het eerst te spelen pattern.  Indien per  program-
     change  of 'note on' een ander start-pattern wordt gekozen zal ook  de
     metronoom het juiste tempo laten horen.  Ook in de pattern-mode is het
     mogelijk  om  snel een ander tempo te  kiezen.  Selecteer  het  juiste
     start-pattern  en bepaal vervolgens het gewenste tempo via  de  [TAB]-
     toets  of met de muis (per EEN of per tien).  Om alle patterns aan  te
     passen moet tevens de linker [SHIFT]-toets ingedrukt worden gehouden.

     In  de  'realtime songmode' ('by songmode') geldt  voor  de  metronoom
     automatisch het geprogrammeerde songtempo van het eerste PART.

     In  beide gevallen kan,  achteraf (in real-time),  het tempo  van  een
     tijdelijke  correctiewaarde worden voorzien met de [+] en [-]  toetsen
     (zie hoofdstuk 4.0 blz. IV-7).


     VEREENVOUDIGDE AKKOORDEN TIJDENS REAL-TIME ARRANGE-MODE
     =======================================================
     Eveneens uit de praktijk kwam het verzoek om een aantal vereenvoudigde
     akkoorden  te herkennen.  Dit verzoek werd onderbouwd met twee  duide-
     lijke muzikale motivaties:

     1.  De  meeste  musici gebruiken in de linker hand  een  groot  aantal
     omliggingen.  Daardoor  wordt  het  mogelijk om slechts  EEN  of  twee
     vingers  te verleggen voor een volgend  akkoord.  Zodoende  ontwikkelt
     zich  een  bepaalde  effektiviteit die  snelle  afwisseling  van  vele
     akkoorden mogelijk maakt. Dat brengt met zich mee dat niet altijd alle
     akkoorden volledig worden gegrepen.  Vereenvoudigingen zijn dan immers
     welkom.

     2.  Vaak wordt onder de linker hand (behalve het  begeleidings-akkoord
     van de realtime-MIDI-arranger) een achtergrond-sound gelegd.  Dat  kan
     een string-, orgel- of synthesizer-sound zijn, maar ook een kombinatie
     met een piano-achtig geluid die op de velocity reageert. Voorwaarde is
     echter,  die  de  noten uit het linkerhand akkoord niet te  dicht  bij
     elkaar  liggen.  Immers,  hoe lager op het keyboard een  geluid  wordt
     gespeeld,  hoe  minder  tonen er tegelijkertijd mogen klinken  en  hoe
     verder  deze  tonen uit elkaar moeten liggen.  Dat is  ook  een  reden
     waarom gevorderde musici  bepaalde tonen uit het akkoord weglaten.

     Als voorbeeld wordt genoemd een 'G7' akkoord.  In de grondligging ziet
     dit er als volgt uit:

     G  B  D  F

     Om hierbovengenoemde redenen wordt zo'n akkoord vaak vereenvoudigd tot:

     G  B  F

     Vanaf  de versie 2.0 herkent ARRANGER-ST ook  deze  vereenvoudigingen,
     inclusief de bijbehorende omliggingen.


     DIVERSEN
     ========
     Buiten  de  hier  genoemde veranderingen zijn  nog  een  groot  aantal
     kleinere aanpassingen doorgevoerd.  Deze varieren van snellere scherm-
     opbouw  en  nog betere timing,  tot verbeteringen   in  de  diverteer-
     funktie en van nieuwe meer overzichtelijke screens,  tot  automatische
     terugstelling van 'CapsLock' i.v.m.  toetsfunkties,  enz..  Ook de  in
     vroegere  versies optredende problemen met GEM en oudere  TOS  versies
     zijn opgelost.


     TOT SLOT
     ========
     De  eerste groep van ARRANGER-ST gebruikers die de beschikking  hadden
     over de 2.0 versie hebben zeer verrast en enthousiast gereageerd.  Wij
     hopen  dat ook u net zo veel plezier zult beleven met  dit  vernieuwde
     programma.  En,  uiteraard nog veel succes toegewenst met  ARRANGER-ST
     versie 2.0.


     Uw ZADOK-team.



     ╛╜ R C 1991, all rights reserved by 'ZADOK PRODUCTS╛'