Artur Grottger, PIERWSZA OFIARA (z cyklu WARSZAWA I), 1861

Grottger by│ pierwszym z polskich malarzy, z jakim zapozna│em siΩ w dzieci±stwie. Monografia tego artysty, pi≤ra Antoniego Potockiego, le┐a│a na stole w salonie u moich dziadk≤w w Przemy╢lu. Nie mia│em wiΩcej ni┐ sze╢µ lat. Najlepiej zapamiΩta│em cykl WARSZAWA. Przed rokiem w jednym z krakowskich antykwariat≤w uda│o mi siΩ kupiµ ten cykl, wydany po ╢mierci Artysty przez jego siostrΩ w Wiedniu. Zabrak│o tylko spisu plansz. Sk▒d mog│em wiedzieµ wtedy, w dzieci±stwie, przegl▒daj▒c z zachwytem kartony przedstawiaj▒ce PIERWSZí OFIAR╩ czy ZAMKNI╩CIE KOªCIOú╙W, ┐e p≤│ wieku p≤╝niej sam bΩdΩ ╢wiadkiem podobnych wydarze±, i to zn≤w w Warszawie.

PamiΩtam dobrze nocne czuwanie w ko╢ciele ╢w. Stanis│awa Kostki, kiedy dosz│a nas wiadomo╢µ o porwaniu ksiΩdza Jerzego Popie│uszki. To by│a "pierwsza ofiara" - reszta uk│ada│a siΩ ju┐ w logiczny, z punktu widzenia polskiego losu, ci▒g obraz≤w. »arliwe, choµ daremne modlitwy zmuszaj▒ wiernych do wyj╢cia na ulicΩ, gdzie "wszystkie stany" razem we wsp≤lnym prote╢cie domagaj▒ siΩ sprawiedliwo╢ci, a obawa przed policyjn▒ prowokacj▒ zmusza kler do "zamkniΩcia ko╢cio│≤w".