TRUDNE POCZíTKI

Pr≤ba zrozumienia otaczaj▒cych nas zjawisk le┐y w naturze ludzkiej od pocz▒tku cywilizacji. Staramy siΩ domy╢liµ ich przyczyn oraz przewidzieµ konsekwencje nawet, gdy nasza wiedza o stanie obecnym jest znikoma. Od dawna zastanawiano siΩ nad istot▒ r≤┐norodno╢ci form ┐yj▒cych. Ju┐ w ªredniowieczu sugerowano mo┐liwo╢µ stopniowego, "ewolucyjnego" charakter zmian, kt≤re doprowadzi│y do obserwowanego bogactwa organizm≤w. Jednak w czasach, kiedy uwa┐ano, ┐e organizmy mog▒ powstawaµ z materii nieo┐ywionej (np. z b│ota lub gnij▒cego miΩsa), trudno m≤wiµ o naukowym ewolucjonizmie. Wszystkie ≤wczesne teorie na temat pochodzenia organizm≤w obraca│y siΩ w krΩgu metafizyki i nie mog│y byµ rozwa┐ane naukowo.

Kwestionowano r≤wnie┐ odrΩbno╢µ gatunkow▒ organizm≤w. Uwa┐ano, ┐e jedynie poszczeg≤lne osobniki istniej▒ rzeczywi╢cie, grupowanie ich w jakikolwiek spos≤b mia│o na celu jedynie nadanie nazw ("nominalizm"). Cz│owiekiem, kt≤ry jako pierwszy stwierdzi│, ┐e istniej▒ poszczeg≤lne gatunki organizm≤w, a ka┐dy z nich ma swoje w│asne cechy, by│ K. Linneusz. Wyr≤┐nienie odrΩbnych jednostek taksonomicznych przez Linneusza, by│o pierwszym krokiem na drodze do hierarchicznego klasyfikowania organizm≤w, co z kolei mia│o ogromny wp│yw na rozw≤j ewolucjonizmu. Istnieje dzi╢ powszechna zgodno╢µ, ┐e naturalnym sposobem klasyfikacji jest system hierarchiczny, ale nie zawsze by│o to oczywiste. Pierwsi anatomowie usi│owali uporz▒dkowaµ wszystkie ┐yj▒ce istoty linearnie, na jednej "drabinie ┐ycia", nie my╢l▒c przy tym o mo┐liwo╢ci ewolucji kt≤regokolwiek ze szczebli. Dopiero uznanie klasyfikacji hierarchicznej za naturaln▒ pozwoli│o na przychylne nastawienie uczonych do my╢li, ┐e ┐ycie mog│o powstaµ na drodze ewoluowania form prostych w bardziej z│o┐one.

Jedn▒ z pierwszych teorii ewolucyjnych, by│a teoria J. B. Lamarcka (pocz▒tek XVIII wieku). Lamarck zak│ada│, ┐e osobniki zbudowane s▒ na podstawie jednego planu budowy ( twierdzi│ n.p., ┐e stawonogi maj▒ ten sam plan budowy co krΩgowce, tylko s▒ odwr≤cone grzbietem ku do│owi). Dodatkowo owy plan budowy mo┐e byµ zmieniany pod wp│ywem potrzeb. Uzna│, ┐e zmiany uzyskane w ci▒gu ┐ycia osobnika s▒ dziedziczne, zostaj▒ przekazane potomstwu. Wed│ug Lamarcka organizmy zmienia│y siΩ jednokierunkowo i nie mog│o dochodziµ do rozga│Ωziania siΩ szczep≤w. Szybko pogl▒dy Lamarcka zosta│y obalone przez znakomitego anatoma por≤wnawczego i paleontologa G. Cuviera, kt≤ry udowodni│, ┐e organizmy zbudowane s▒ na podstawie kilku r≤┐nych plan≤w. Cuvier zdawa│ sobie sprawΩ, ┐e organizmy zmieniaj▒ siΩ, a za przyczynΩ tych przemian uzna│ gigantyczne katastrofy niszcz▒ce faunΩ i florΩ, po kt≤rych dochodzi│o do stwarzania nowych gatunk≤w przez Stw≤rcΩ.

TEORIA EWOLUCJI W PIGUúCE

KAROL DARWIN

Webmaster