Co to jest umowa o pracΩ - ka┐dy wie. Wszyscy pracujemy , bΩdziemy pracowaµ lub pracowali╢my. Skoro jednak o terminowych umowach o pracΩ bΩdzie tu mowa, wypada na pocz▒tek napisaµ, co doktryna uwa┐a za umowΩ o pracΩ (┐aden przepis kodeksu pracy nie definiuje pojΩcia umowy o pracΩ, czyli │adnie i fachowo rzecz nazywaj▒c, nie ma w polskim systemie prawnym legalnej definicji umowy o pracΩ).

Zatem umowa o pracΩ jest to zgodne o╢wiadczenie woli pracownika i pracodawcy, na podstawie kt≤rego pracownik zobowi▒zuje siΩ do wykonania pracy okre╢lonego rodzaju, rozmiaru, w okre╢lonym miejscu i czasie pracy na rzecz pracodawcy, na jego ryzyko i pod jego kierownictwem. Natomiast pracodawca zobowi▒zuje siΩ do zatrudniania pracownika, wyp│aty wynagrodzenia za pracΩ oraz do spe│niania innych ╢wiadcze± wynikaj▒cych z przepis≤w.

Wiedz▒c ju┐ co to jest umowa o pracΩ (nie wg│Ωbiajmy siΩ w r≤┐ne jej teorie np. takie, zgodnie z kt≤rymi jest to sieµ stosunk≤w prawnych, kilka wΩz│≤w prawnych, itp.- poniewa┐ nie warto ryzykowaµ zasup│ania siΩ w dywagacje teoretyczne) wypada przedstawiµ jej rodzaje. Tutaj ju┐ pomo┐e nam ustawodawca taksatywnie wymieniaj▒c w art.25 Kodeksu Pracy rodzaje um≤w. S▒ to:

• umowa na czas nie okre╢lony,
• umowa na czas okre╢lony,
• umowa na czas wykonania okre╢lonej pracy
• umowa na okres pr≤bny.

Umowa na czas nie okre╢lony jest umow▒ bezterminow▒ i nie bΩdzie stanowi│a przedmiotu dalszej czΩ╢ci moich rozwa┐a±. Postaram siΩ natomiast przedstawiµ umowy terminowe.

Umowa na okres pr≤bny jest to umowa celowa - w celu wzajemnego "sprawdzenia siΩ" stron umowy (czyli pracownika i pracodawcy). Ten rodzaj umowy mo┐e poprzedzaµ ka┐d▒ z pozosta│ych um≤w. Jest ona zawierana na okres do trzech miesiΩcy, co oznacza, ┐e je┐eli pracodawca przekroczy ten termin i napisze w umowie o pracΩ, ┐e jest ona zawarta na okres pr≤bny czterech miesiΩcy, to umowa bΩdzie wa┐na, ale s▒d bΩdzie rozstrzyga│, czy jest to umowa na czas okre╢lony czterech miesiΩcy, czy te┐ na okres pr≤bny - trzech miesiΩcy- skracaj▒c przy tym termin ustalony przez strony w umowie.

Bior▒c jednak pod uwagΩ fakt, ┐e s▒dy pracy rozstrzygaj▒ na korzy╢µ pracownika - bardziej prawdopodobne jest, ┐e umowa bΩdzie uwa┐ana za umowΩ na czas okre╢lony - czterech miesiΩcy. Jest to o tyle korzystne dla pracownika, ┐e ten pracodawca mo┐e z nim zawrzeµ jeszcze tylko jedn▒ umowΩ o pracΩ na czas okre╢lony, a potem musi go zatrudniµ na czas nie okre╢lony (ale o tym p≤╝niej).

Tre╢µ tej umowy nie odbiega od tre╢ci ka┐dej innej umowy o pracΩ tj. powinna zawieraµ rodzaj umowy , warunki umowy (rodzaj pracy, miejsce jej wykonania i termin rozpoczΩcia), mo┐e r≤wnie┐ zawieraµ inne postanowienia, byleby nie by│y sprzeczne z prawem.

Umowa o pracΩ na okres pr≤bny rozwi▒zuje siΩ z up│ywem tego okresu, a przed jego up│ywem mo┐e byµ rozwi▒zana za wypowiedzeniem (art.30 º 2 Kodeksu Pracy). Ani pracodawca, ani pracownik nie musz▒ uzasadniaµ wypowiedzenia. UmowΩ tΩ mo┐na r≤wnie┐ rozwi▒zaµ za porozumieniem stron (zreszt▒ jak ka┐d▒ inn▒).

Pracodawca mo┐e z tym samym pracownikiem zawrzeµ tylko jedn▒ umowΩ na okres pr≤bny, chyba, ┐e zmieni rodzaj pracy (np. najpierw zatrudni kogo╢ jako sekretarkΩ, a potem przy patroszeniu kurczak≤w - to pierwsza umowa bΩdzie mog│a byµ na okres pr≤bny i druga tak┐e). Je┐eli jednak nie zmieni rodzaju umowy, a nadal chce zatrudniaµ pracownika - to musi zawrzeµ z nim umowΩ na czas okre╢lony, albo na czas nie okre╢lony.

Jest jeszcze co╢, o czym╢ nale┐y wspomnieµ. Ot≤┐ trzeba rozr≤┐niµ rodzaj umowy (na okres pr≤bny, czas okre╢lony, czas wykonania okre╢lonej pracy, czas nie okre╢lony) od rodzaju pracy (czyli zajΩcia jakie ma wykonywaµ pracownik - np. sekretarka; przy pakowaniu makaronu itp.).

Umowa na czas okre╢lony.

Do zawarcia takiej umowy dochodzi, gdy strony w umowie o pracΩ okre╢l▒ termin ko±cowy umowy (tzn. datΩ lub zdarzenie przysz│e o nieoznaczonym czasie) i napisz▒, ┐e jest to umowa zawarta na czas okre╢lony. Kodeks pracy nie ustala ┐adnej granicy trwania takiej umowy, ale w doktrynie przyjmuje si , ┐e nie powinna ona przekraczaµ 10 czy 15 lat. Je┐eli jednak pracodawca potrafi│by udowodniµ, ┐e umowΩ na czas okre╢lony, powiedzmy 17 lat, zawar│ ze wzglΩdu na sw≤j uzasadniony interes - to nie ma przeszk≤d w zawarciu takiej umowy.

Rozwi▒zanie umowy o pracΩ nastΩpuje z up│ywem terminu na jaki by│a zawarta lub za porozumieniem stron. W pewnych wypadkach mo┐e ona zostaµ wypowiedziana. Ma to miejsce tylko wtedy, je┐eli wyst▒pi▒ │▒cznie nastΩpuj▒ce przes│anki:

1. Umowa jest zawarta na czas okre╢lony d│u┐szy ni┐ sze╢µ miesiΩcy
2. Strony przy zawieraniu tej umowy zawar│y klauzulΩ, w kt≤rej przewidzia│y dopuszczalno╢µ wcze╢niejszego rozwi▒zania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Je┐eli wiΩc umowa jest zawarta na czas do 6 miesiΩcy - to ┐adna ze stron nie mo┐e jej wypowiedzieµ, nawet gdyby zawar│y tak▒ klauzulΩ. Tak┐e je╢li strony zawr▒ umowΩ na czas okre╢lony d│u┐szy ni┐ 6 miesiΩcy, (np.8 lat), a nie wprowadz▒ do niej klauzuli o dopuszczalno╢ci wypowiedzenia - to nie mog▒ jej rozwi▒zaµ w tym trybie. Wypowiedzenie tej umowy r≤wnie┐ nie wymaga uzasadnienia od ┐adnej ze stron umowy.

Umowa o pracΩ na czas okre╢lony w pewnym wypadku mo┐e zmieniµ siΩ w umowΩ na czas nie okre╢lony. Dzieje siΩ tak wtedy, gdy poprzednio strony dwukrotnie zawar│y umowΩ o pracΩ na czas okre╢lony na nastΩpuj▒ce po sobie okresy i przerwa miΩdzy rozwi▒zaniem poprzedniej, a nawi▒zaniem kolejnej umowy o pracΩ nie przekroczy│a jednego miesi▒ca (art. 251 Kodeksu Pracy). Wynika z tego, ┐e nawet je╢li pracodawca napisze po raz trzeci w rodzaju umowy o pracΩ, ┐e jest ona zawarta na czas okre╢lony - to i tak z mocy prawa przekszta│ca siΩ ona w umowΩ na czas nie okre╢lony (oczywi╢cie je╢li przerwa miΩdzy "ko±cem" jednej, a "pocz▒tkiem" drugiej umowy nie przekracza 1 miesi▒ca).

Pracodawca mo┐e wiΩc zatrudniaj▒c pracownika zawrzeµ z nim umowΩ o pracΩ na okres pr≤bny , potem dwie umowy na czas okre╢lony i , je┐eli nadal chce zatrudniaµ pracownika, na czas nie okre╢lony.

Czasami pracodawcy chc▒c obej╢µ przepisy chroni▒ce pracownika zawieraj▒ umowΩ o pracΩ na okres pr≤bny, potem dwie umowy na czas okre╢lony i zn≤w umowΩ na okres pr≤bny - zmieniaj▒c jednak rodzaj pracy.

S▒d Najwy┐szy zajmowa│ siΩ kiedy╢ tak▒ spraw▒: Kobieta by│a zatrudniona na okres pr≤bny przy patroszeniu saren (nie wiem czy krojenie i wyci▒ganie flak≤w z sarenki tak siΩ nazywa, ale wszyscy wiedz▒ o co chodzi), potem zawarto z ni▒ dwie umowy na czas okre╢lony, a p≤╝niej zatrudniona j▒ na okres pr≤bny, zmieniaj▒c jej rodzaj pracy na... patroszenie jeleni. S▒d Najwy┐szy zastanawia│ siΩ, czy zachodz▒ istotne r≤┐nice miΩdzy budow▒ anatomiczn▒ sarny a budow▒ jelenia, kt≤re uzasadniaj▒ konieczno╢µ ponownego zatrudnienia tej kobiety na okres pr≤bny.

Po d│ugich wywodach biolog≤w i innych specjalist≤w zajmuj▒cych siΩ t▒ dziedzin▒ nauki, stwierdzono, ┐e nie ma du┐ych r≤┐nic miΩdzy sarn▒ a jeleniem i umowa o pracΩ na okres pr≤bny zosta│a przekszta│cona w umowΩ na czas nie okre╢lony.

Umowa na czas wykonania okre╢lonej pracy

Zawieraj▒c ten rodzaj umowy strony z regu│y nie okre╢laj▒ jej ko±ca za pomoc▒ konkretnej daty , tylko pos│uguj▒ siΩ zdarzeniem przysz│ym , kt≤rego czas nast▒pienia nie jest znany ( np. wybudowanie domu). Umowa ta cechuje siΩ najwiΩksz▒ trwa│o╢ci▒ - poniewa┐ nie wypowiada siΩ jej. Mo┐na j▒ rozwi▒zaµ za porozumieniem stron, jednak generalnie wygasa ona wraz z wykonaniem pracy dla kt≤rej by│a zawarta.

I to wszystkie trzy rodzaje um≤w terminowych, jakie wystΩpuj▒ w prawie polskim. Nie mo┐na zawrzeµ innej terminowej umowy, poniewa┐ takiej po prostu nie ma.