Je┐eli M│oda Adeptka Prawa posiada jakikolwiek rozs▒dek (i chce pracowaµ - bo przecie┐ zawsze mo┐e bogato wyj╢µ za m▒┐), to powinna zatrudniµ siΩ, jako kierowniczka kasjerek w hipermarkecie. Taka posada, opr≤cz ╢ladowych resztek inteligencji i znajomo╢ci obs│ugi kasy fiskalnej, wymaga jeszcze umiejΩtno╢ci poruszania siΩ po owym markecie na │y┐worolkach. Poza tym - same plusy: wynagrodzenie oko│o 2,5 tys. z│. miesiΩcznie, z czego ani grosza nie trzeba wydawaµ na eleganckie ciuchy (bo z okresu studi≤w w szafie le┐▒ powycierane d┐insy, swetry, koszulki, plecaczek i kurtka z kapturem) - firma zaopatruje w jednolite uniformy. Bud┐etu nie nadwerΩ┐▒ te┐ wydatki na buty eleganckie, a wygodne (Reeboki albo trapery do biura nie pasuj▒), bo firma funduje │y┐worolki. Pensja na mieszkanie i przyjemno╢ci. Sama rozkosz!

Sytuacja wygl▒da znacznie gorzej, je┐eli M│oda Adeptka Prawa posiada jakiekolwiek ambicje i chce pracowaµ, ma│o tego ona jeszcze chce zrobiµ aplikacjΩ.

W≤wczas zaczynaj▒ siΩ przed ni▒ piΩtrzyµ istne g≤ry lodowe przeszk≤d. Wierzcho│ek pierwszej g≤ry lodowej: jak▒ wybraµ aplikacjΩ i co zrobiµ, aby siΩ na ni▒ dostaµ? Wierzcho│ek drugiej g≤ry: jak zarobiµ na w│asne utrzymanie i nie straciµ przy tym zdrowia psychicznego?

G≤ra Pierwsza.

Aplikacje adwokacka, radcowska i notarialna odpadaj▒, poniewa┐ MAP nie dysponuje got≤wk▒, a aplikacje te s▒ p│atne, w zale┐no╢ci od rodzaju i miasta, od 7 do 12 tys. z│. rocznie. Drugim powodem braku zainteresowania MAP tymi aplikacjami jest jej rodzina. Niestety ┐aden z bli┐szych lub dalszych krewnych nie pomy╢la│ o przysz│ych pokoleniach i nie przetar│ szlak≤w zawodowych. A co za tym idzie - trudno by│oby znale╝µ patrona, kt≤ry przyjmie MAP do swojej kancelarii i bΩdzie hodowa│ u swojego boku konkurencjΩ.

Na aplikacjΩ mo┐na siΩ r≤wnie┐ dostaµ dziΩki naprawdΩ du┐ej got≤wce (od 100 do 500 tys. z│.), je┐eli wie siΩ komu j▒ daµ. O ile problem "komu" jest rozwi▒zywalny, to ju┐ zdobycie odpowiedniej sumy - niestety nie. Istnieje jeszcze jeden spos≤b: przez │≤┐ko. Ale tu MAP kalkuluje: wypo╢rodkujemy - 300 tys. z│. za przyjΩcie na aplikacjΩ, kobieta lekkich obyczaj≤w bierze oko│o 300,00 z│. za noc, co daje 100 nocy spΩdzonych z sΩdzi▒, adwokatem lub innym prawnikiem. Trzeba by zacz▒µ rok wcze╢niej. Ponadto, je┐eli ≤w wp│ywowy prawnik kupuje mi│o╢µ za pieni▒dze, to pewnie nie jest Apollonem...

Pozostaje aplikacja s▒dowa lub prokuratorska - jako aplikacje bud┐etowe s▒ one bezp│atne. Aplikacja etatowa daje zatrudnienie w pe│nym wymiarze godzin, a pozaetatowa obliguje do uczestniczenia w wyk│adach i odbywania praktyk przez dwa dni w tygodniu, ale pracodawca ma ustawowy obowi▒zek zwolnienia aplikanta z pracy na owe zajΩcia.

MAP znowu kalkuluje: pewnie prokuratorska bΩdzie mniej oblegana, bo to i mniej p│atna praca i niewdziΩczna. A przecie┐ po kilku latach wykonywania zawodu prokuratora mo┐na, po zdaniu dodatkowego egzaminu zostaµ sΩdzi▒, radc▒ prawnym lub adwokatem.

MAP od stycznia przygotowuj▒c siΩ do czerwcowego egzaminu spΩdza upojne popo│udnia oraz ca│e soboty i niedziele na studiowaniu prawa karnego, przy czym materialne sprawia na niej wra┐enie poradnika m│odego sadysty. Przeplata sobie owo prawo karne nauk▒ innych dziedzin prawa, czytaniem wszelkiego rodzaju poradnik≤w w rodzaju "Impresjonizm - zagadnienia og≤lne", "Co kulturalny cz│owiek o kinematografii wiedzieµ powinien" lub "Architektura przez wieki w tydzie±", bo test egzaminacyjny zawiera pytania z wiedzy og≤lnej, oraz rozwi▒zywaniem test≤w na inteligencjΩ z Mensy, kt≤re te┐ znajduj▒ siΩ w te╢cie, a wygl▒daj▒ mniej wiΩcej tak: w ka┐dym zadaniu nale┐y wpisaµ brakuj▒c▒ liczbΩ.

W dniu egzaminu MAP ma poczucie dobrze spe│nionego obowi▒zku, a po egzaminie, dotarciu do domu i sprawdzeniu w▒tpliwych odpowiedzi, popada niemal┐e w euforiΩ. Nie wiedzia│a wprawdzie, jaki w▒┐ zachowa│ szcz▒tkowe odn≤┐a kroczne (pyton, anakonda czy okularnik), ale pytania z zakresu malarstwa czy kinematografii nie sprawi│y jej k│opotu, a ju┐ z testami na inteligencjΩ poradzi│a sobie doskonale. ╞wiczenie czyni mistrza! Ju┐ dnia nastΩpnego zaczyna przygotowywaµ siΩ do egzaminu ustnego, po to by za cztery dni nie znale╝µ swojego nazwiska na li╢cie os≤b do niego dopuszczonych. Ze 134 os≤b dopuszczono 28. Niestety nie ma mo┐liwo╢ci obejrzenia testu, a nawet sprawdzenia ilo╢ci uzyskanych punkt≤w. Ostatecznie aplikantami prokuratorskimi zostaje 8 os≤b.

MAP wyci▒ga wnioski: poruszyµ niebo i ziemiΩ, aby dotrzeµ do os≤b wp│ywowych, a w ramach zabezpieczenia z│o┐yµ podania o egzamin w miejscowo╢ciach nieuniwersyteckich, gdzie liczba kandydat≤w jest znacznie mniejsza.

Ale to wszystko za rok.

G≤ra Druga.

Wiadomo, pracy trzeba poszukaµ. Cotygodniowa lektura poniedzia│kowej "Gazety Wyborczej", to stanowczo za ma│o. MAP znajduje w niej ╢rednio dwa og│oszenia na 3 - 4 tygodnie. Poszukuje wiΩc pracy przez Internet, a┐ wreszcie wysy│a po kilkadziesi▒t ofert do firm i kancelarii prawniczych wybranych z "Panoramy Firm".

I tak oto MAP rozpoczyna przygodΩ pod tytu│em "Rozmowy o pracΩ". A bywaj▒ r≤┐ne.

1) Szybko i konkretnie.

Pierwsze zdanie pracodawcy brzmi: "To co, chce Pani u nas pracowaµ." Nie, nie pomyli│am siΩ na ko±cu tego zdania nie ma znaku zapytania. A dalej pracodawca wylicza konkretne warunki zatrudnienia: p│aca, obowi▒zki, godziny pracy i oczekuje podjΩcia decyzji tu i teraz.

2) Spadaj, ma│a, nie ciebie tu chcemy.

MAP wysy│a oferty wszΩdzie - nawet, je┐eli og│oszenie wymaga odbywania aplikacji radcowskiej. Nie spe│nia wiΩc wymog≤w stawianych przez pracodawcΩ.

Ma pecha, bo w imieniu pracodawcy dzia│a Biuro Doradztwa Personalnego, kt≤re najwyra╝niej otrzyma│o polecenie przeprowadzenia rozm≤w ze wszystkimi kandydatami, a nastΩpnie "przekazania" pracodawcy jedynie wyselekcjonowanych. Panienka z Biura jest wyra╝nie znudzona osob▒ MAP, no ale c≤┐: trzeba wype│niaµ obowi▒zki. WiΩc po rzuceniu: "To niech Pani powie co╢ o sobie", Panienka zatapia siΩ w lekturze "Elle".

MAP nie ma zbyt wyg≤rowanego mniemania o sobie, nie twierdzi, ┐e jest wyj▒tkowo interesuj▒c▒ osob▒, ale odrobina szacunku nale┐y siΩ ka┐demu, a ju┐ w stosunkach zawodowych to niemal┐e obowi▒zek.

3) Jeste╢my agresywni.

Powy┐sza rozmowa w por≤wnaniu z kolejn▒ bywa wizyt▒ u cioci na herbatce. Pewnego popo│udnia MAP trafia do firmy, gdzie rozmowΩ przeprowadzaj▒ z ni▒ dwaj panowie siedz▒cy za swoimi biurkami. Krzes│o dla MAP stoi na ╢rodku pokoju - po obu stronach - pytaj▒cy. Nasuwa siΩ proste skojarzenie z przes│uchaniem (brakuje tylko reflektora ╢wiec▒cego prosto w oczy), kt≤re pog│Ωbia siΩ w miarΩ up│ywu czasu. W ci▒gu 1,5 godziny (a┐ tyle trwa rozmowa) padaj▒ pytania z ka┐dej mo┐liwej dziedziny: pocz▒wszy od pyta± z zakresu prawa, poprzez pogl▒dy polityczne, religijne a┐ po ┐ycie prywatne, ┐eby nie powiedzieµ - intymne. Przy czym przez ca│y czas trwania rozmowy MAP jest atakowana i zmuszana do obrony swoich pogl▒d≤w, pytaniami w rodzaju: "Czy nie uwa┐a Pani, ┐e ten pogl▒d jest, co najmniej kontrowersyjny ... hm ... g│upi." - i tu uroczy u╢miech.

MAP z ulg▒ opuszcza kosztownie urz▒dzony gabinet, idzie na zimne piwo, ┐eby och│on▒µ i zastanawia siΩ, jaki jest cel prowadzenia rozmowy w ten spos≤b. Sprawdzenie odporno╢ci kandydata na stres?

4) Art. 52

Bywaj▒ te┐ pracodawcy, kt≤rzy przeprowadzaj▒ rozmowΩ w mi│y, kulturalny spos≤b, a potem ko±cz▒ j▒ propozycj▒ wo│aj▒c▒ o pomstΩ do nieba.

- Jestem got≤w Pani▒ zatrudniµ, ale zale┐y mi na czasie. Czy mog│aby Pani zacz▒µ pracΩ od poniedzia│ku? (rozmowa odbywa siΩ w czwartek)
- Przykro mi, ale jak Panu m≤wi│am, moja umowa o pracΩ przewiduje dwutygodniowy okres wypowiedzenia.
- Tak, oczywi╢cie, zdajΩ sobie z tego sprawΩ, ale przecie┐ mo┐e to Pani za│atwiµ przez art. 52.

MAP prawie spada z krzes│a. Art. 52 Kodeksu pracy przewiduje rozwi▒zanie umowy o pracΩ bez wypowiedzenia, w przypadku ra┐▒cego naruszenia przez pracownika obowi▒zk≤w pracowniczych. Czy┐by pracodawca sugerowa│, aby MAP przysz│a do pracy pijana i w ten spos≤b "wymusi│a" na swoich obecnych pracodawcach rozwi▒zanie z ni▒ umowy o pracΩ?

Po pierwsze: takie papiery mieµ to nie za przyjemnie. Po drugie: czy pracodawca, kt≤ry sugeruje takie rozwi▒zanie zdaje sobie sprawΩ, ┐e pracownik, kt≤ry post▒pi w ten spos≤b, tak samo mo┐e zachowaµ siΩ wobec niego? Czy do takiego pracownika mo┐na mieµ zaufanie?

5) Ta praca, to droga do kariery.

Czasami trafia siΩ prawdziwa gwiazdka z nieba. Pracodawca opisuje szerokie perspektywy, przekonuje, ┐e proponowana przez niego posada daje ogromne mo┐liwo╢ci rozwoju i samorealizacji. Jest ciekawa i rozwijaj▒ca. Ach, c≤┐ to za praca? Chodzi o tzw. dzia│ania windykacyjne. Pracodawca przekonuje MAP, i┐ najlepszym sposobem na realizacjΩ jej zawodowych ambicji bΩdzie wypisywanie wezwa± do zap│aty do d│u┐nik≤w i wniosk≤w egzekucyjnych do komornik≤w oraz podr≤┐e od firmy do firmy w celu wyegzekwowania przeterminowanych nale┐no╢ci swojego pracodawcy. MAP oczami wyobra╝ni widzi siebie w czarnym, sk≤rzanym stroju, jak Trinity z filmu "Matrix", poruszaj▒c▒ siΩ po mie╢cie terenowym Lincoln'em Navigator'em, kt≤rego baga┐nik pe│en jest broni palnej.

Ka┐da rozmowa ko±czy siΩ standartowym: "Poinformujemy Pani▒ o wynikach rozm≤w w najbli┐szym czasie". Co najczΩ╢ciej siΩ nie zdarza. A przecie┐ jeden telefon: "Przykro mi, ale wybrali╢my inn▒ kandydatkΩ" tak niewiele kosztuje, a sprawi│by, ┐e poczucie w│asnej warto╢ci MAP nie mala│oby tak gwa│townie.

Na, ale jak▒╢ pracΩ trzeba wybraµ. Popracowawszy i w prywatnej firmie i w Kancelarii radcowskiej, MAP ostatecznie decyduje siΩ na to pierwsze. Powody? Pieni▒dze. Pewnie, ┐e praca w Kancelarii jest ambitniejsza i bardziej rozwijaj▒ca, a ponadto MAP uczy siΩ prawa od fachowc≤w, nabiera wprawy w rozwi▒zywaniu problem≤w prawnych. Za to kwestia wynagrodzenia pozostawia wiele do ┐yczenia - na studiach prawniczych nie ucz▒ marketingu. Wynagrodzenie wynosi 700,00 z│. miesiΩcznie, czyli tyle, ile wed│ug listy p│ac publikowanej w "Gazecie wyborczej", zarabia mechanik w warsztacie samochodowym albo przedszkolanka. W prywatnych firmach bywa r≤┐nie, od MAP wymaga siΩ wszystkiego - nie tylko znajomo╢ci prawa, poza tym praca jest znaczenie bardziej nerwowa i niejednokrotnie trwa d│u┐ej ni┐ przepisowe 8 godz. Za to pracodawca potrafi doceniµ - tak┐e finansowo - dobrego pracownika. Wed│ug wspomnianej listy p│ac MAP mo┐e siΩ ju┐ por≤wnaµ ze swoj▒ pensj▒ w wysoko╢ci 1.200,00 z│. do ochroniarza w nocnym klubie w úodzi, a nawet do zastΩpcy ordynatora w szpitalu w ma│ym mie╢cie powiatowym Lubelszczyzny (12 lat sta┐u, II stopie± specjalizacji).

Dlatego ostateczne decyzje MAP wygl▒daj▒ nastΩpuj▒co: ca│y etat w prywatnej firmie, dodatkowo umowa zlecenia w innej firmie plus kilka godzin korepetycji z angielskiego w tygodniu - i w ten spos≤b mo┐na liczyµ na remont mieszkania na wiosnΩ, mo┐e na komputer trochΩ wcze╢niej, a ju┐ na pewno na dobre perfumy za miesi▒c!

ZdajΩ sobie sprawΩ, ┐e opisany scenariusz wygl▒da jak czarna komedia, ale w rzeczywisto╢ci MAP, czyli ja, nie straci│a zdrowia psychicznego, ca│kiem nie╝le bawi│a siΩ momentami, a ju┐ na pewno zyska│a wiele cennych do╢wiadcze±.