Witam wszystkich mi│o╢nik≤w Polskiej pi│ki no┐nej, kt≤rym nie jest obojΩtna historia tej piΩknej dyscypliny w naszym kraju. Postanowi│em w spos≤b "│atwy, lekki i przyjemny" przedstawiµ losy pi│ki no┐nej w naszej ojczy╝nie. Przez kilkana╢cie odcink≤w (ka┐dy bΩdzie opublikowany w Polskim Przegl▒dzie Pi│karskim) dowiecie siΩ prawie wszystkiego o polskich klubach, pi│karzach i dzia│aczach. W swoich artyku│ach bΩdΩ siΩ opieraµ oczywi╢cie na wydawnictwach po╢wiΩconych w│a╢nie temu tematowi. Przede wszystkim moje wiadomo╢ci pochodz▒ ze wspania│ej ksi▒┐ki pana J≤zefa Ha│ysa pt. "Polska Pi│ka No┐na". A wiΩc zaczynamy!!!


Historyczne pocz▒tki - czyli gra w "palcaty".
Pierwsze zapiski ╢wiadcz▒ce o grze w pi│kΩ siΩgaj▒ epoki odrodzenia. Ju┐ wtedy grano na ziemiach polskich w tzw. palcaty. Pi│kΩ sporz▒dzano z paku│ lub we│ny, a nastΩpnie obszywano najczΩ╢ciej sk≤r▒ (chocia┐ u┐ywano do obszywania r≤wnie┐ p│≤tna). Same zasady gry nie s▒ do ko±ca znane, ale chodzi│o o podrzucanie pi│ki do g≤ry, nastΩpnie trafianiu w ni▒ i odbijaniu. Palcaty zyska│y wielk▒ popularno╢µ w╢r≤d Polak≤w. Grali zar≤wno studenci (≤wcze╢ni ┐acy), m│odzie┐ wiejska jak i czeladnicy. Widaµ wiΩc, ┐e przekr≤j spo│eczny uczestnik≤w tej gry by│ ogromny, a je┐eli jeszcze dodam, ┐e zagorza│ym graczem by│ kr≤l Polski Zygmunt III, to widaµ jak wielk▒ rolΩ odgrywa│y palcaty.

Pewne ╝r≤d│a dotycz▒ce gry w pi│kΩ przekazali nam XVI-wieczni znani pisarze. Zar≤wno Andrzej Frycz Modrzewski (autor "Dworzanina") jak i Miko│aj Rej wspominali o fenomenie gry. Nale┐y te┐ wspomnieµ, ┐e Miko│aj Rej w swoim "Wizerunku" przedstawi│ swoj▒ dezaprobatΩ dla gier sportowych. By│ to wiΩc pierwszy znany przeciwnik pi│ki no┐nej (i nie tylko) na ziemiach polskich.


Upadek Austrii pocz▒tkiem rozwoju prawdziwego pi│karstwa na ziemiach polskich.
W okresie rozbior≤w wszelkie pr≤by zak│adania jakichkolwiek stowarzysze± (tak┐e tych sportowych) ko±czy│y siΩ fiaskiem. Zaborcy bali siΩ, ┐e pod przykrywk▒ gier sportowych Polacy bΩd▒ spiskowaµ przeciwko nim. W po│owie XIX wieku Austria przegra│a wiele wojen (przede wszystkim z W│ochami, Francj▒ i Prusami). DziΩki os│abieniu w│adzy, monarchia Habsburg≤w pozwoli│a na wiΩksz▒ swobodΩ Polakom. Galicja, w sk│ad kt≤rej wszed│ miΩdzy innymi Krak≤w i Lw≤w, otrzyma│a du┐e mo┐liwo╢ci autonomiczne (np. w│asny sejm). Dlatego w│a╢nie w Galicji (a nie np. na Mazowszu czy na Pomorzu, gdzie siln▒ rΩk▒ sprawowa│y w│adze Prusy i Rosja) odrodzi│a siΩ "polsko╢µ". Oczywi╢cie termin "polsko╢µ" odnosi siΩ r≤wnie┐ do rozwoju sportu i pi│ki no┐nej.


Zlot Sokoli, czyli pierwszy pokaz gry i pierwszy mecz w pi│kΩ no┐n▒.
W 1891 roku Edmund Cenar wyda│ ksi▒┐kΩ pt. "Gry gimnastyczne m│odzie┐y szkolnej", w kt≤rej scharakteryzowa│ z grubsza podstawowe przepisy i zasady gry w pi│kΩ no┐n▒. DatΩ wydania powy┐szej pracy mo┐emy uznaµ za oficjalny pocz▒tek rozwoju pi│karstwa na ziemiach polskich.

Z innych ╝r≤de│ dowiadujemy siΩ, ┐e Ko│o Nauczycieli we Lwowie po raz pierwszy zademonstrowa│o spo│ecze±stwu grΩ w pi│kΩ no┐n▒ na Zlocie Sokolim w 1892 roku. Jednak nale┐y zaznaczyµ, ┐e ≤w pokaz nie by│ prawdziwym meczem pi│karskim, ale pokazem podczas kt≤rego przedstawiono zasady szybko rozwijaj▒cej siΩ dyscypliny.

Publiczno╢µ by│a tak zachwycona mo┐liwo╢ciami pi│ki no┐nej, ┐e dwa lata p≤╝niej (dok│adnie 14. lipca 1894 roku), na kolejnym Zlocie Sokolim, dosz│o do meczu miΩdzy dru┐ynami Krakowa i Lwowa. Oczywi╢cie czytaj▒c relacje prasowe z pierwszego pojedynku pi│karskiego g│o╢no siΩ ╢miejemy, ale dla ≤wcze╢nie ┐yj▒cych by│o to wydarzenie nie lada. Obydwie dru┐yny wyst▒pi│y w jednakowych, bia│ych podkoszulkach gimnastycznych (!!!), a odr≤┐nia│y ich tylko inne kolory spodenek. Krak≤w zagra│ w barwach granatowych, a Lw≤w w popielatych. Ciekawe w jakim stroju biega│ sΩdzia, je┐eli w og≤le by│ sΩdzia? Spotkanie trwa│o... 6 minut, tzn. dok│adnie tyle ile trzeba by│o czasu na strzelenie pierwszej bramki przez kt≤r▒╢ z ekip. Pierwsi to uczynili Lwowianie, a dok│adniej W│odzimierz Chomicki, ucze± II roku seminarium nauczycielskiego. Chomicki okaza│ siΩ pierwszym prawdziwym snajperem, prekursorem takich napastnik≤w jak: Pol, Lato, Boniek, Smolarek, Juskowiak. Widaµ wiΩc, ┐e podwaliny pod rozw≤j pi│karstwa na ziemiach polskich z│o┐yli nauczyciele, a dok│adniej m│odzi studenci szk≤│ pedagogicznych.


Pierwszy polski klub pi│karski - L.K.P.N. S│awa Lw≤w.
Po pierwszym, historycznym spotkaniu na Zlocie Sokolim, pi│karstwo jeszcze dynamiczniej zaczΩ│o siΩ rozwijaµ. Szczeg≤lnie dobrze grali uczniowie i studenci i w│a╢nie w tych krΩgach zaczΩto przeb▒kiwaµ o za│o┐eniu pierwszych klub≤w. By│y to piΩkne czasy, w kt≤rych m│odzi ludzie grali dla przyjemno╢ci i za│o┐enie klubu nie wi▒za│o siΩ z ┐adnymi nak│adami finansowymi. W og≤le nie my╢lano o pieni▒dzach, a m│odzi ch│opcy byli dumni z tego, ┐e mog▒ graµ w klubie. We Lwowie pi│karstwo najsilniej ogarnΩ│o I i II Szko│Ω Realn▒ oraz III, IV i VI Gimnazjum, gdzie jak grzyby po deszczu powstawa│y dru┐yny klasowe i reprezentacje szk≤│. Oczywi╢cie wtedy jeszcze nikt nie wymy╢li│ transfer≤w i kontrakt≤w, wiΩc poszczeg≤lni pi│karze bardzo czΩsto zmieniali zespo│y.

W tym czasie sportem XX wieku zainteresowa│a siΩ prasa. Na pewno ┐adna gazeta nie zajmowa│a siΩ w takim stopniu pi│k▒ no┐n▒ jak dzisiaj Polski Vortal Pi│karski, ale pocz▒tki zawsze s▒ trudne. W 1900 roku we Lwowskiej Gazecie Sportowej czytamy, ┐e "...w ci▒gu 20 minut dru┐yny da│y po jednej bramce, partia zako±czy│a siΩ wtedy 1:1...". By│a to jedna z pierwszych relacji w prasie i trzeba wybaczyµ autorom nieco anarchiczny styl.

W 1903 roku, po zako±czonych wakacjach, uczniowie I Szko│y Realnej we Lwowie na czele z So│ty±skim, Szeraucem, Hapk▒, Pappiusem i Dudrykiem za│o┐yli pierwszy polski klub pi│karski. By│ to Lwowski Klub Pi│ki No┐nej "S│awa", kt≤ry sta│ siΩ protoplast▒ p≤╝niejszych Czarnych Lw≤w. Czarni wziΩli swoj▒ nazwΩ od koloru koszulek klubowych i to w│a╢nie oni s▒ uznawani za najstarszy polski klub pi│karski.

W rok p≤╝niej (1904) z inicjatywy dra Piaseckiego powsta│ nastΩpny Klub Gimnastyczno-Sportowy IV Gimnazjum, o barwach niebiesko-czerwonych, prekursor p≤╝niejszej Pogoni Lw≤w.


W nastΩpnym odcinku miedzy innymi o: pierwszych meczach na linii Krak≤w - Lw≤w, o powstaniu zas│u┐onych klub≤w (Wis│y i Cracovii), o pocz▒tkach PZPN-u!!! Do zobaczenia za miesi▒c.

Autor tekstu:
Marek Bobakowski