úopienka nie by│a wielk▒ wsi▒. Jedynym co wyr≤┐nia│o úopienkΩ spo╢r≤d innych wsi by│a cerkiew, najstarsza murowana cerkiew w Bieszczadach, nieproporcjonalnie du┐a jak na potrzeby wsi, ale trochΩ za ma│a na olbrzymie rzesze przybywaj▒cych na odpusty pielgrzym≤w.
  Opis takiego odpustu znajduje siΩ w powie╢ci Zygmunta Kaczkowskiego pt.: "M▒┐ szalony". 
Odpusty odbywa│y siΩ kilka razy do roku: 28 sierpnia, 21 wrze╢nia i 14 pa╝dziernika.

W czasie I wojny ╢wiatowej front austriacko-rosyjski przebiega│ w s▒siedztwie wsi - szczytem Korbani. Czy wie╢ ucierpia│a z tego powodu nie wiadomo.

II wojna ╢wiatowa przynios│a wydarzenia, kt≤re zdecydowa│y o jej losach Wiosna 1946 r nastΩpuje przymusowe wysiedlenie wiΩkszo╢ci mieszka±c≤w do ZSRR. WypΩdzenia uda│o siΩ unikn▒µ kilku rodzinom, kt≤re siΩ ukry│y w lesie. W rok p≤╝niej zostaj▒ one wywiezione w ramach tzw. akcji "Wis│a"  na ziemie odzyskane. By to kres wioski - dolina i cerkiew zamar│y. 

Rozpocz▒│ siΩ smutny okres dewastacji. Z kompletnie wyposa┐onej cerkwi, niemal┐e gotowej do odprawiania nabo┐e±stw, zaczynaj▒ poma│u gin▒µ sprzΩty. CzΩ╢µ wywozi w 1947 r. stacjonuj▒ce tam wojsko. reszta pada │upem szabrownik≤w, kolekcjoner≤w.

Na prze│omie 48 i 49 r. ksi▒dz Franciszek Stopa, z nowo ustanowionej parafii rzymsko - katolickiej w Pola±czyku, wywozi z wymar│ej úopienki cudowny obraz Matki Boskiej i czΩ╢µ wyposa┐enia, natomiast sze╢ciok▒tna kolorowa posadzka zostaje zerwana i u│o┐ona w ko╢ciele w Terce. Podpisaniem wyroku na cerkiew, by│o zerwanie blachy z dachu w 1955 r. Taki w│a╢nie stan zasta│ we wrze╢niu 1955 r. Ryszard Brykowski, kt≤ry dotar│ do úopienki w ramach og≤lnopolskiej akcji inwentaryzacji zabytk≤w sztuki. Obok pustej ju┐ cerkwi sta│a murowana kapliczka i drewniana, zrΩbowa dzwonnica. Zachowa│o sie tak┐e kilka drewnianych chat.

Od 1955 r. rozpoczΩ│a sie walka o zachowanie cerkwi w úopience. Jednym z jej g│≤wnych uczestnik≤w staje siΩ historyk sztuki - Olgierd úotoczko. W 1965 r. wydzier┐awia od ZSP schronisko na úopienniku. W│a╢nie tutaj powstaje projekt utworzenia w úopience wioski skansenowo-turystycznej. W jego realizacji mieli uczestniczyµ studenci z r≤┐nych uczelni. Pomimo, ┐e projekt uzyska│ w 1975 r nagrodΩ Ministerstwa Kultury i Sztuki, w│adze nowo powsta│ego wojew≤dztwa kro╢nie±skiego odst▒pi│y od wcze╢niejszych ustale±. úotoczko zd▒┐y│ jeszcze w 1972 r wraz z przyjaci≤│mi przeprowadziµ konserwacjΩ korony mur≤w.

I znowu zamar│a jedna z najpiΩkniejszych dolin bieszczadzkich. Tylko w sezonie letnim zjawiali siΩ tu pasterze. Nie zapisali siΩ oni dobrze w dziejach cerkwi - w jej murach trzymali owce i byd│o.

W 1982 r. Akademicki Klub Turystyczny Szko│y g│≤wnej Gospodarstwa Wiejskiego zak│ada w dolinie úopienki bazΩ turystyczn▒. Tu zbieraj▒ siΩ ludzie, kt≤rzy chcieliby ocaliµ ╢wi▒tyniΩ. Ich sojusznikiem staje siΩ Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej. W ko±cu zapada decyzja o odbudowie cerkwi. DziΩki uzyskanym funduszom z Ministerstwa Kultury i Sztuki w 1990 r. rozpoczyna siΩ remont. Wiele prac pomocniczych wykonywanych jest spo│ecznie. Lata 1990 i 1991 to bardzo ┐mudny etap zabezpieczania mur≤w cerkwi przez ekipΩ J≤zefa Indyka. Wykonywane s▒ opaski wzmacniaj▒ce podbijane os│abione fundamenty i przemurowywane zagro┐one fragmenty mur≤w. W 1992 r. zostaje wykonana wiΩ╝ba dachowa przez ekipΩ Kazimierza winiarskiego. Dach zostaje odeskowany i zabezpieczono pap▒. W nastΩpnym roku na plac budowy wchodzi ekipa Jana Gutma. Pod ich rΩkami cerkiew nabiera blasku. Zaczyna b│yszczeµ blacha na dachu a wzrok przykuwaj▒ misternie wykonane gzymsiki na baniach. Zostaje za│o┐ona instalacja odgromna a na wie┐yczkach zatkniΩte tr≤jramienne krzy┐e. W 1994 race koncertuj▒ siΩ wewn▒trz cerkwi - zostaje za│o┐ona podsufitka i posadzka. Prace wykonuje ekipa Bronis│awa Zarzyczkiego. Drzwi i okna wykonuje Zbigniew Chomycz. W nastΩpnym roku dziΩki Andrzejowi úuczko, kt≤ry sfinansowa│ ca│o╢µ przedsiΩwziΩcia pomalowano dach cerkwi.

Obecnie najpilniejsz▒ potrzeb▒ staje siΩ otynkowanie mur≤w cerkwi, kt≤re muszej▒ pod dzia│aniem wiatru, deszczu i mrozu. Ratowanie zabytk≤w, bez kt≤rych krajobraz kulturowy Polski bΩdzie coraz ubozszy i monotonny jest spraw▒ niezwykle istotn▒.
Pom≤┐cie ocaliµ piΩkno !!!

Towarzystwo Karpackie ul. ªmia│a 47/2 01-526 Warszawa
PKO BP XVIII O/W-wa nr 10201185-184625-270-1
z dopiskiem "úopienka"

DO G╙RY