HOMO BYSANTINUS

╩φΦπΦ ΦτΓσ±≥φεπε ΓΦταφ≥ΦφΦ±≥α ΓετΓ≡α∙α■≥±  Γ ╨ε±±Φ■
╬δσπ ┬ε±ΩεßεΘφΦΩεΓ

╩αµΣαφ └.╧. ┬Φταφ≥ΦΘ±Ωα  Ω≤δⁿ≥≤≡α. - ╤╧ß.: └δσ≥σΘ , 1997, 280 ±.

╚╠▀ ╬─═╬├╬ Φτ δ≤≈°Φ⌡ ε≥σ≈σ±≥Γσφφ√⌡ ΓΦταφ≥ΦφΦ±≥εΓ └δσΩ±αφΣ≡α ╧σ≥≡εΓΦ≈α ╩αµΣαφα (1922-1997) Σε ±Φ⌡ ∩ε≡ φσ ε≈σφⁿ ⌡ε≡ε°ε ΦτΓσ±≥φε φα°σ∞≤ ≈Φ≥α≥σδ■. ╧≡Φ Γ±σ∞ ≤ΓαµσφΦΦ, Ωε≥ε≡εσ ∩Φ≥αδΦ Ω φσ∞≤ ΩεδδσπΦ-ΓΦταφ≥ΦφΦ±≥√, σπε Φ∞  ±≥α≡αδΦ±ⁿ ∩≡εΦτφε±Φ≥ⁿ ∩ε≡σµσ. ╤ 1975 πεΣα, ΩεπΣα εφ ²∞Φπ≡Φ≡εΓαδ Γ ╤╪└, σπε ≡αßε≥√ φσ ΦτΣαΓαδΦ±ⁿ Γ ╤╤╤╨, ⌡ε≥  εφ ±≥αδ εΣφεΘ Φτ ±α∞√⌡ τα∞σ≥φ√⌡ ⌠Φπ≤≡ Γ ∞Φ≡εΓεΘ φα≤Ωσ (Ω±≥α≥Φ, φα≡ Σ≤ ± Σ≡≤πΦ∞Φ ΓΦταφ≥ΦφΦ±≥α∞Φ ≡≤±±Ωεπε ∩≡εΦ±⌡εµΣσφΦ  - ±²≡ε∞ ─∞Φ≥≡Φσ∞ ╬ßεδσφ±ΩΦ∞, ╚.╚. ╪σΓ≈σφΩε). ╥σ⌡, Ω≥ε Φφ≥σ≡σ±≤σ≥±  σπε φσεß√≈φεΘ φα≤≈φεΘ ±≤ΣⁿßεΘ,   ε≥±√δα■ Ω σπε αΓ≥εßΦεπ≡α⌠Φ≈σ±ΩεΘ ±≥α≥ⁿσ "╥≡≤Σφ√Θ ∩≤≥ⁿ Γ ┬Φταφ≥Φ■", φα∩σ≈α≥αφφεΘ Γ µ≤≡φαδσ "╬ΣΦ±±σΘ 1992".

╩φΦπα └.╧. ╩αµΣαφα ∩ε ΓΦδα±ⁿ Γ 1968 πεΣ≤. ═σ∞φεπΦ∞ Φ±≥ε≡ΦΩα∞ ≤ΣαΓαδε±ⁿ ≥επΣα ταφΦ∞α≥ⁿ±  ∩≡εßδσ∞α∞Φ Ω≤δⁿ≥≤≡√ - εφα ⌠αΩ≥Φ≈σ±ΩΦ ß√δα ε≥Σαφα φα ε≥Ω≤∩ ⌠Φδεδεπα∞ Φ Φ±Ω≤±±≥ΓεΓσΣα∞. ╤≡σΣΦ Φ±≥ε≡ΦΩεΓ ≡αßε≥α └.╧. ╩αµΣαφα Γε±∩≡ΦφΦ∞αδα±ⁿ ∩≡σµΣσ Γ±σπε ΩαΩ ∩α∞ ≥φΦΩ ±ΓεßεΣφεΘ ∞√±δΦ. ╚φ≥σ≡σ±≤■∙ΦΘ±  δΦ≥σ≡α≥≤≡εΘ ≥σ⌡ δσ≥ ≈Φ≥α≥σδⁿ ∩≡σΩ≡α±φε τφασ≥ ταΩεφ√ "²τε∩εΓα  τ√Ωα", Ωε≥ε≡√∞ ∩εδⁿτεΓαδΦ±ⁿ "°σ±≥ΦΣσ± ≥φΦΩΦ" (Φ XIX, Φ XX ΓσΩεΓ) ∩≡Φ εß±≤µΣσφΦΦ ΓεδφεΓαΓ°Φ⌡ Φ⌡ ∩≡εßδσ∞. └.╧. ╩αµΣαφ, αΩ≥ΦΓφ√Θ ±ε≥≡≤ΣφΦΩ "═εΓεπε ∞Φ≡α" ²∩ε⌡Φ └δσΩ±αφΣ≡α ╥Γα≡ΣεΓ±Ωεπε, ταΣαΓαδ±  Γε∩≡ε±ε∞, ΩαΩ ΓσΣσ≥ ±σß  ≈σδεΓσΩ Γ ≤±δεΓΦ ⌡ Σσ∞εΩ≡α≥Φ≈σ±Ωεπε, ±ε±δεΓφεπε Φ, πδαΓφεσ, ≥ε≥αδΦ≥α≡φεπε εß∙σ±≥Γα. ─δ  Φ±±δσΣεΓαφΦ  ∩ε±δσΣφσπε ┬Φταφ≥Φ  ∩≡σΣ±≥αΓδ δα τα∞σ≈α≥σδⁿφ√Θ ∞α≥σ≡Φαδ.

╩≤δⁿ≥≤≡εδεπΦ  Σε ±Φ⌡ ∩ε≡  Γδ σ≥±  φσ ≡ατ≡αßε≥αφφεΘ ΣΦ±÷Φ∩δΦφεΘ - ²≥ε ±Γ ταφε ±ε ±δεµφε±≥ⁿ■, ∞εµσ≥ ß√≥ⁿ, φσε∩≡σΣσδΦ∞ε±≥ⁿ■ ±α∞επε ∩εφ ≥Φ  Ω≤δⁿ≥≤≡√. ╠εµφε ±Ωεδⁿ ≤πεΣφε Σεδπε Φ±Ωα≥ⁿ ∩ε ²φ÷ΦΩδε∩σΣΦ ∞ ²≥ε ε∩≡σΣσδσφΦσ, φε ΩαµΣα  φεΓα  ≡αßε≥α ∩≡σΣ±≥αΓδ σ≥ αΓ≥ε≡±Ωεσ ∩εφΦ∞αφΦσ ²≥επε ⌠σφε∞σφα. ═σΩε≥ε≡√σ Φ±±δσΣεΓα≥σδΦ, Γ ε±φεΓφε∞ ⌠ΦδεδεπΦ, ∩Φ±αΓ°Φσ ε Ω≤δⁿ≥≤≡σ, ∩≡ΦΩ≡√ΓαδΦ±ⁿ ≥σ≡∞Φφε∞ "∩ε²≥ΦΩα" (  Φ∞σ■ Γ ΓΦΣ≤ ≡αßε≥√ ─.╤. ╦Φ⌡α≈σΓα, ▐.╠. ╦ε≥∞αφα, ╤.╤. └Γσ≡Φφ÷σΓα Φ Σ≡.). ╚φεπΣα Γ√⌡εΣΦδΦ ΩεδδσΩ≥ΦΓφ√σ ≥≡≤Σ√, πΣσ Ω≤δⁿ≥≤≡α ≥εΘ ΦδΦ ΦφεΘ ²∩ε⌡Φ ΦδΦ ±≥≡αφ√ "≡α±∙σ∩δ δα±ⁿ" φα ε≥Σσδⁿφ√σ ±≥α≥ⁿΦ, Ωε≥ε≡√σ, ∩≡Φ Γ±σΘ Φ⌡ φα≤≈φεΘ ÷σφφε±≥Φ, ∩ε ε∩≡σΣσδσφΦ■ φσ ∞επδΦ ±ετΣα≥ⁿ ÷σδε±≥φεΘ Ωα≡≥Φφ√, Ωε≥ε≡α  ∞εµσ≥ ß√≥ⁿ ≥εδⁿΩε αΓ≥ε≡±ΩεΘ.

╟α±δ≤πα └.╧. ╩αµΣαφα ±ε±≥εΦ≥ Γ ≥ε∞, ≈≥ε εφ Γ∩σ≡Γ√σ ∩ε±δσ └.╧. ╨≤ΣαΩεΓα ∩ε∩√≥αδ±  Γ√≡αßε≥α≥ⁿ ±Γε■ Ωεφ÷σ∩÷Φ■ ΓΦταφ≥ΦΘ±ΩεΘ Ω≤δⁿ≥≤≡√, Ωε≥ε≡≤■ εφ ∩εφΦ∞αδ φσ ΩαΩ φαßε≡ ε≥Σσδⁿφ√⌡ ∩εφ ≥ΦΘ ΦδΦ Φφ±≥Φ≥≤≥εΓ ("ß√≥", "■≡Φ±∩≡≤Σσφ÷Φ ", "δΦ≥σ≡α≥≤≡α" Φ ≥.∩.), α ΩαΩ ±δεµφ≤■ ±≥≡≤Ω≥≤≡≤ ΓταΦ∞εΣσΘ±≥ΓΦ  Γ±σ⌡ ²≥Φ⌡ ²δσ∞σφ≥εΓ Φ ≥επε, ≈≥ε Φ±≥ε≡ΦΩΦ °Ωεδ√ "└φφαδεΓ" (±Φδⁿφε ∩εΓδΦ Γ°σΘ ≤µσ ≥επΣα φα ≥Γε≡≈σ±≥Γε └.╧. ╩αµΣαφα) φατ√Γα■≥ ∞σφ≥αδⁿφε±≥ⁿ■, "ΩεδδσΩ≥ΦΓφ√∞ ßσ±±ετφα≥σδⁿφ√∞", "Γεεß≡αµασ∞√∞".

╟αΣα≈α ±ε±≥ε δα Γ ≥ε∞, ≈≥εß√ "∩ε±≥≡εΦ≥ⁿ ∞εΣσδⁿ ΓΦταφ≥ΦΘ±Ωεπε εß∙σ±≥Γα Γ σπε ⌠≤φΩ÷ΦεφΦ≡εΓαφΦΦ". ─δ  ²≥επε ╩αµΣαφ, ΩαΩ ≈≤≥ⁿ ∩ετµσ σπε Ωεδδσπα ├.├. ╦Φ≥αΓ≡Φφ, Γτ δ Σδ  ≡α±±∞ε≥≡σφΦ  ≥ε≥ ε≥≡στεΩ Γ≡σ∞σφΦ, ΩεπΣα Γ±σ ΓΦταφ≥ΦΘ±ΩΦσ Φφ±≥Φ≥≤≥√ ≤µσ ±δεµΦδΦ±ⁿ Γ Φ⌡ Ωδα±±Φ≈σ±ΩεΘ ⌠ε≡∞σ, α Ω≡ΦτΦ±, ±Γ ταφφ√Θ ± ταΓεσΓαφΦσ∞ ╩εφ±≥αφ≥Φφε∩εδ  Ω≡σ±≥εφε±÷α∞Φ Γ 1204 πεΣ≤, σ∙σ φσ φα±≥≤∩Φδ. └.╧. ╩αµΣαφ Γ∩εδφσ ε≥ΣαΓαδ ±σßσ ε≥≈σ≥ Γ ≥ε∞, ≈≥ε ΓΦταφ≥ΦΘ±Ωεσ εß∙σ±≥Γε ΓεΓ±σ φσ ß√δε ±≥α≥Φ≈φ√∞, φαεßε≡ε≥, εφ, Γε∩≡σΩΦ ≡α±∩≡ε±≥≡αφσφφε∞≤ ∞φσφΦ■ ε ┬Φταφ≥ΦΦ, Γ±σπΣα Σσδαδ αΩ÷σφ≥ Φ∞σφφε φα ≡ατΓΦ≥ΦΦ, Φτ∞σφσφΦΦ, ΣΦ±Ωεφ≥Φφ≤Φ≥σ≥σ. ═ε Σδ  Γε±±ετΣαφΦ  ± Φ ± ≥ σ ∞ √ Ω≤δⁿ≥≤≡φ√⌡ ±Γ τσΘ Φ±≥ε≡ΦΩ≤ πε≡ατΣε δσπ≈σ ε∩σ≡Φ≡εΓα≥ⁿ Σαφφ√∞Φ, ε≥φε± ∙Φ∞Φ±  Ω ßεδσσ ΦδΦ ∞σφσσ επ≡αφΦ≈σφφε∞≤ ∩σ≡ΦεΣ≤.

╬≥δΦ≈Φ≥σδⁿφεΘ ≈σ≡≥εΘ ΩφΦπΦ ╩αµΣαφα  Γδ σ≥±  ≥Φ∩εδεπΦ≈σ±Ωεσ ±≡αΓφσφΦσ ΓΦταφ≥ΦΘ±ΩεΘ ÷ΦΓΦδΦτα÷ΦΦ ±ε ±≡σΣφσΓσΩεΓεΘ τα∩αΣφεΘ, ≈≥ε, ∩ε ∞φσφΦ■ ±α∞επε αΓ≥ε≡α, ß√δε ε≥≈α±≥Φ φεΓ°σ±≥Γε∞ Γ ∞Φ≡εΓεΘ ΓΦταφ≥ΦφΦ±≥ΦΩσ.

╩δ■≈σΓ√∞Φ ∩εφ ≥Φ ∞Φ Σδ  εß· ±φσφΦ  ΓΦταφ≥ΦΘ±ΩεΘ Ω≤δⁿ≥≤≡√ ≤ └.╧. ╩αµΣαφα  Γδ ■≥± :

⌡≡Φ±≥Φαφ±≥Γε ΩαΩ "≡σδΦπΦ  ±φ ≥επε Σ≤αδΦτ∞α", ΩαΩ "∩≡σεΣεδσφΦσ ∩≡ε≥ΦΓε∩εδεµφε±≥Φ Γ ∩σ≡σ⌡εΣσ ε≥ τσ∞φεπε Ω φσßσ±φε∞≤, ε≥ π≡σ⌡εΓφεπε Ω ßεµσ±≥Γσφφε∞≤";

"ΦφΣΦΓΦΣ≤αδΦτ∞ ßστ ±ΓεßεΣ√": Γ ε≥δΦ≈Φσ ε≥ τα∩αΣφεπε ≈σδεΓσΩα ±≡σΣφσΓσΩεΓⁿ  "homo byzantinus" (≥σ≡∞Φφ, ΓΓσΣσφφ√Θ Γ φα≤Ω≤ ╩αµΣαφε∞) φσ ß√δ ΓΩδ■≈σφ Γ ±Φ±≥σ∞≤ Γσ≡≥ΦΩαδⁿφ√⌡ Φ πε≡Φτεφ≥αδⁿφ√⌡ ±Γ τσΘ, α εΩαταδ±  εΣΦφ φα εΣΦφ ± ┴επε∞ Φ ±ε Γ±σ∞επ≤∙Φ∞ Γα±ΦδσΓ±ε∞. ┬ ²≥ε∞ ╩αµΣαφ ΓΦΣΦ≥ ε±φεΓ≤ ∞σφ≥αδΦ≥σ≥α ≈σδεΓσΩα ΓΦταφ≥ΦΘ±Ωεπε Φ ±Γεσεß≡ατΦσ ΓΦταφ≥ΦΘ±ΩεΘ ÷ΦΓΦδΦτα÷ΦΦ.

┬ ∩≡σΣδαπασ∞ε∞ ∩σ≡σΦτΣαφΦΦ τα∞σ≈α≥σδⁿφεΘ, φα ≡σΣΩε±≥ⁿ α≡≥Φ±≥Φ≈φε φα∩Φ±αφφεΘ ≡αßε≥√ └.╧. ╩αµΣαφα ≈Φ≥α≥σδⁿ φαΘΣσ≥ Φδδ■±≥≡α÷ΦΦ ± ∩α∞ ≥φΦΩα∞Φ ΓΦταφ≥ΦΘ±Ωεπε Φ±Ω≤±±≥Γα ΩαΩ Φτ ε≥σ≈σ±≥Γσφφ√⌡ ±εß≡αφΦΘ, ≥αΩ Φ φα⌡εΣ ∙Φ⌡±  τα ≡≤ßσµε∞, α ≥αΩµσ φσßεδⁿ°εσ, φε ε≈σφⁿ ÷σφφεσ ∩≡σΣΦ±δεΓΦσ ΦτΓσ±≥φεπε ε≥σ≈σ±≥Γσφφεπε ΓΦταφ≥ΦφΦ±≥α ▀.═. ╦■ßα≡±Ωεπε, Σα■∙σσ Φφ≥σ≡σ±φ√σ ßΦεπ≡α⌠Φ≈σ±ΩΦσ ±ΓσΣσφΦ  εß αΓ≥ε≡σ Φ ≡α±±Ωατ√Γα■∙σσ ε ΣαδⁿφσΘ°σ∞ ≡ατΓΦ≥ΦΦ σπε ΦΣσΘ Γ α∞σ≡ΦΩαφ±ΩΦΘ ∩σ≡ΦεΣ.

(╤) "Ex Libris ═├" (EL═├), ²δσΩ≥≡εφφα  Γσ≡±Φ  ∩≡ΦδεµσφΦ  Ω "═├" (▌┬EL═├). ═ε∞σ≡ 013 (34) ε≥ 09 α∩≡σδ  1998 π., ≈σ≥Γσ≡π. ╧εδε±α 5. ╧σ≡σ∩σ≈α≥Ωα τα ≡≤ßσµε∞ Σε∩≤±Ωασ≥±  ∩ε ±επδα°σφΦ■ ± ≡σΣαΩ÷ΦσΘ. ╤±√δΩα φα "EL═├" Φ ▌┬EL═├ εß τα≥σδⁿφα. ╤∩≡αΓΩΦ ∩ε αΣ≡σ±≤ evng@ng.ru
╩ ±εΣσ≡µαφΦ■ ²≥επε φε∞σ≡α.