(Opis z 11 listopada 1998)
Paj▒czek, nagrodzony przez nasz▒ redakcjΩ tytu│em Produkt Roku PCkuriera 1997, od kilkunastu miesiΩcy odnosi rynkowe sukcesy, ale coraz mocniej ci▒┐y│ nad nim fakt, ┐e jest programem 16-bitowym, a wiΩc nie do ko±ca dostosowanym do dzisiejszych potrzeb webmastera. Pod koniec pa╝dziernika ukaza│a siΩ d│ugo oczekiwana wersja 32-bitowa (od 11 listopada dostΩpna jest wersja 4.01).
MinΩ│y ju┐ czasy, gdy narzΩdzia webmasterskie oceniane by│y przede wszystkim z punktu widzenia si│y dostΩpnych narzΩdzi. W tej chwili szczeg≤lnie istotne staje siΩ przystosowanie ich do potrzeb polskiego u┐ytkownika. Oba nasze czo│owe edytory, Tiger98 i Paj▒czek 2000, k│ad▒ du┐y nacisk na ten aspekt, ruguj▒c w ten spos≤b zagraniczn▒ konkurencjΩ.
Paj▒czek jest w tej chwili najlepiej przystosowanym jΩzykowo edytorem - z tego akurat punktu widzenia nie mog▒ siΩ z nim r≤wnaµ ┐adne programy, │▒cznie z HomeSite'em, kt≤ry jako pierwszy zosta│ zintegrowany z narzΩdziami jΩzykowymi MS Office. W Paj▒czku mo┐emy tak┐e wykorzystaµ s│ownik Worda, je╢li jest on zainstalowany na dysku. Program Rafa│a P│atka bije jednak konkurencjΩ - z jednej strony, wsp≤│zawodnicz▒cy z nim Tiger zawiera tylko w│asny s│ownik, znacznie mniej funkcjonalny ni┐ s│ownik MS Office, z drugiej za╢ HomeSite nie zawiera automatycznej konwersji znak≤w, wskutek czego osoby stosuj▒ce standard ISO-8859-2 nie mog▒ z niego korzystaµ. Oba polskie edytory s▒ zreszt▒ pod tym wzglΩdem sprawniejsze od ameryka±skiego programu, gdy┐ w locie konwertuj▒ polskie znaki, zgodnie z zadeklarowan▒ stron▒ kodow▒ (ISO, Windows, Unicode), pozwalaj▒c u┐ywaµ standardowej klawiatury Windows i dowolnej czcionki ekranowej w trakcie edycji dokumentu. Dodatkowo, Paj▒czek potrafi korzystaµ z autopoprawek (automatyczne poprawianie b│Ωd≤w literowych), ale nie dysponuje funkcj▒ pod╢wietlania b│Ωdnych wyraz≤w. Wygodnym narzΩdziem jest za to wbudowany konwerter polskich znak≤w, kt≤ry mo┐na wykorzystaµ do zamiany liter w plikach.
Edytor zosta│ napisany praktycznie na nowo, aczkolwiek u┐ytkownicy starszej wersji do╢µ szybko opanuj▒ jego obs│ugΩ. Martwi jednak nieco fakt, ┐e edytor jest do╢µ powolny - silny procesor jest konieczny, je╢li zale┐y nam na wygodnej pracy. Autor powinien siΩ teraz skupiµ przede wszystkim na tym aspekcie dzia│ania Paj▒czka, bo pod wzglΩdem funkcjonalno╢ci jest to edytor zaspokajaj▒cy z nadmiarem potrzeby zaawansowanego nawet u┐ytkownika.
Bardzo rozbudowane zosta│y mo┐liwo╢ci przystosowania ╢rodowiska pracy do w│asnych potrzeb. Lista opcji konfiguracyjnych jest obszerna i warto dok│adnie j▒ przejrzeµ, aby jak najlepiej wykorzystaµ dostΩpne mo┐liwo╢ci. Tak┐e interfejs programu jest elastyczny - mo┐emy wstawiaµ i usuwaµ p│ywaj▒ce paski narzΩdziowe, definiuj▒c przy okazji w│asny pasek u┐ytkownika, w kt≤rym umieszczamy czΩsto u┐ywane funkcje. Mo┐emy pracowaµ w trybie pe│noekranowym lub z widocznym panelem katalog≤w i plik≤w. Paj▒czek zawiera obszern▒ listΩ skr≤t≤w klawiszowych dla funkcji, a dodatkowo pozwala je przedefiniowaµ i wprowadziµ w│asne skr≤ty, dziΩki czemu mo┐emy je dostosowaµ do swoich przyzwyczaje±.
Paj▒czek oferuje funkcjΩ reedycji ju┐ istniej▒cych tag≤w - u│atwia to znacznie pracΩ w trakcie modyfikacji, gdy┐ w okienku dialogowym elementu widzimy wstawione wcze╢niej parametry, co pozwala je wygodnie poprawiaµ. Z kolei wprowadzanie kodu mo┐e byµ wspomagane przez technikΩ Code Insight lub dymkowe podpowiedzi do znacznik≤w. Dodatkowo, edytor oferuje automatyczne uzupe│nianie kodu, gdy wprowadzamy znaczniki rΩcznie - listΩ takich uzupe│nie± mo┐emy sami rozwijaµ.
Niezbyt dobrze zosta│a rozwi▒zana nawigacja w edytorze - brakuje m.in. tak fundamentalnego narzΩdzia, jak skok o akapit w g≤rΩ czy w d≤│. Podobnie, zabrak│o usuwania wyrazu wstecz lub do przodu za pomoc▒ klasycznych ju┐ skr≤t≤w Ctrl-Backspace i Ctrl-Del. Istnieje natomiast bardzo wa┐ne powtarzanie ostatniej operacji. Usterk▒ jest niemo┐no╢µ cofniΩcia ostatniej operacji po zapisaniu dokumentu i u┐yciu graficznego podgl▒du strony. Plusem jest funkcja ustawiania zak│adek w kluczowych miejscach dokumentu i szybkiego przemieszczania siΩ do nich.
ErgonomiΩ zwiΩkszaj▒ tak┐e takie u│atwienia, jak wielopoziomowe cofanie operacji i rozbudowana mo┐liwo╢µ wklejania tekstu ze schowka. W edytor wbudowany jest podgl▒d graficzny, wykorzystuj▒cy funkcjonalno╢µ Internet Explorera - dotyczy to zar≤wno redagowanego dokumentu, jak i szeregu element≤w, np. styl≤w.
Program dysponuje zestawem predefiniowanych szablon≤w (np. ankieta, kana│ informacyjny CDF, ankieta, ramki) i generator≤w (m.in. ramek, galerii grafik, spisu plik≤w, arkusza styl≤w), kt≤re wydatnie pomagaj▒ w utworzeniu element≤w stron. WiΩkszo╢µ element≤w wstawiamy zreszt▒ z udzia│em okienek dialogowych, co znacznie pomaga w ich precyzyjnym zdefiniowaniu - tabele, formularze, mapy odsy│aczy na grafikach czy ramki. Zapewnione zosta│o tak┐e wspomaganie przy pisaniu lub wstawianiu gotowych skrypt≤w, a tak┐e aplet≤w Javy i ActiveX. Paj▒czek jest pierwszym polskim programem oferuj▒cym polecenia SSI+ (Server Side Include). Dobrze obs│u┐ony zosta│ blok informacji META w dokumencie. Jest to bardzo wa┐ny element strony ze wzglΩdu na informacyjn▒ funkcjonalno╢µ wyszukiwarek internetowych. Istotnym novum jest tutaj obs│uga klasyfikacji zawarto╢ci, czyli coraz czΩ╢ciej stosowanej oceny "obyczajno╢ci" dokumentu.
Program pozwala tworzyµ projekty, czyli zestawy powi▒zanych ze sob▒ stron. Tak zdefiniowanym zestawem jest │atwiej manipulowaµ, a ponadto projekt mo┐na wys│aµ w ca│o╢ci na serwer. W obecnej wersji wyst▒pi│ jednak b│▒d w postaci niemo┐no╢ci od╢wie┐enia projektu po zmianie zawarto╢ci strony. Mo┐liwy jest import projekt≤w utworzonych w poprzedniej wersji Paj▒czka.
Obszern▒ listΩ opcji znajdziemy pod prawym klawiszem myszki, po objΩciu fragmentu tekstu blokiem - mo┐na tu tworzyµ listy (wykazy) z odrΩbnych wierszy, obejmowaµ fragment stylem, zmieniaµ wielko╢µ liter, tworzyµ komentarz, usuwaµ znaczniki czy te┐, oryginalna funkcja, zamieniaµ uko╢ne nawiasy tag≤w na ich SGML-ow▒ reprezentacjΩ.
Pod nazw▒ makro-znaczniki kryj▒ siΩ dowolne ci▒gi znak≤w, kt≤re mo┐emy gromadziµ i wykorzystywaµ w miarΩ potrzeby. Mo┐na je budowaµ zar≤wno w okienku Znaczniki i atrybuty, jak i tworzyµ na bazie tekstu w edytorze. Wygodny skr≤t klawiszowy rozwija potem listΩ znacznik≤w, kt≤re mo┐emy wkleiµ do dokumentu.
Spore mo┐liwo╢ci oferuje funkcja wyszukiwania i zamiany - Paj▒czek zosta│ tu wyposa┐ony w proste i rozbudowane wyszukiwanie w dokumentach na ekranie, plikach na dysku lub projekcie, z u┐yciem jΩzyka wyra┐e± regularnych. Aby m≤c siΩ nim pos│u┐yµ, konieczne jest zapoznanie siΩ z jΩzykiem w pliku pomocy.
Wyr≤┐nia siΩ lista polece±, kt≤re mo┐na wykonywaµ na plikach w panelu plik≤w - edycja, podgl▒d, konwersja znak≤w, wys│anie na serwer, weryfikacja odsy│aczy, filtr dla wy╢wietlanych zasob≤w, dodawanie folderu do listy ulubionych. Mo┐emy te┐ zaznaczyµ opcjΩ menu systemowego i wy╢wietlaµ zawarto╢µ menu kontekstowego znanego z Windows.
W Paj▒czka 2000 zosta│ wbudowany Paj▒czek Light, czyli znany ju┐ wcze╢niej generator strony. Umo┐liwia on szybkie utworzenie prostego dokumentu, aczkolwiek nie pozwala go ponownie edytowaµ. Jest to mo┐liwe ju┐ w pe│nej wersji edytora.
Edytor zawiera wbudowane mechanizmy internetowe. Przede wszystkim jest to wbudowany klient FTP, kt≤ry pozwala wysy│aµ pliki na serwer. Konieczne jest jedynie sporz▒dzenie definicji serwer≤w, z kt≤rych korzystamy. Po po│▒czeniu z Internetem wystarczy zbudowaµ listΩ plik≤w do wys│ania lub pobrania, po czym uruchomiµ transmisjΩ. Sam modu│ FTP jest wygodny i przejrzysty w obs│udze, nie ustΩpuj▒c podobnym rozwi▒zaniom stosowanym w czo│owych edytorach. Program pozwala te┐ uzyskaµ obszern▒ informacjΩ o dokumencie i objΩto╢ci wysy│anych plik≤w (ikonka w g│≤wnym pasku narzΩdziowym lub menu w panelu plik≤w).
Obecna wersja nie pozwala pobieraµ (ale wysy│a) ca│ych katalog≤w, aczkolwiek mo┐e wysy│aµ zdefiniowane projekty - b│Ωdem jest nieuwzglΩdnianie przy wysy│ce katalogowej struktury projektu, gdy┐ wszystko jest lokowane w docelowym miejscu "na p│asko". Nie ma r≤wnie┐ w Paj▒czku mechanizmu do pobierania ca│ych witryn, czyli stron z grafikami, d╝wiΩkiem itd. (ma go jego bezpo╢redni konkurent).
Korzystaj▒c z dzia│aj▒cego w tle mechanizmu, mo┐emy otwieraµ dowolne pliki bezpo╢rednio z Internetu - wystarczy jedynie podaµ dok│adny adres. Oczywi╢cie zmodyfikowany plik mo┐emy odes│aµ jedynie wtedy, gdy nale┐y on do nas. Nie mo┐na te┐ pomin▒µ automatycznego sprawdzania poprawno╢ci odsy│aczy na redagowanych stronach, co pozwala │atwiej utrzymywaµ ich aktualno╢µ, a tak┐e trzech ciekawych mechanizm≤w - tworzenia statystyki, dodawania licznika odwiedzin i rejestrowania strony w wyszukiwarkach: Paj▒czek wykonuje to online.
Edytor wsp≤│pracuje r≤wnie┐ z lokalnym otoczeniem - w trakcie instalacji program rozpoznaje obecno╢µ na dysku r≤┐nych istotnych program≤w i podpina je do menu, pozwalaj▒c je uruchamiaµ z poziomu edytora. ListΩ tΩ mo┐emy sami rozbudowaµ w opcjach. Mo┐liwe jest ponadto importowanie plik≤w TXT i RTF, dziΩki czemu mo┐emy wykorzystaµ sformatowane dokumenty utworzone w zaawansowanych procesorach tekstu (np. Wordzie), a wyeksportowane do formatu RTF. Umo┐liwi to │atwe wykorzystanie ju┐ istniej▒cych materia│≤w, bez utraty ich formatowania.
Pomoc dla u┐ytkownika jest bardzo obszerna. Najwa┐niejszy jest oczywi╢cie klasyczny plik pomocy (Help), kt≤ry bardzo obszernie t│umaczy dzia│anie poszczeg≤lnych funkcji programu. Co wa┐ne, autor i wsp≤│pracuj▒ce z nim osoby do│o┐yli stara±, aby strona jΩzykowa pomocy by│a na w│a╢ciwym poziomie - jest to jeden z istotnych wyr≤┐nik≤w profesjonalnego programu, czΩsto ignorowany przez m│odych programist≤w.
Pomoc ma charakter kontekstowy i to dwojakiego rodzaju. Z jednej strony mo┐emy zawsze klikn▒µ na przycisku pomocy, wy╢wietlaj▒c plik pomocy, z drugiej za╢ - u┐yµ przycisku ze znakiem zapytania (lub klawisza F1), wskazuj▒c element okienka dialogowego, co spowoduje wy╢wietlenie "dymkowej" pomocy.
Dodatkow▒ pomoc merytoryczn▒ stanowi firmowany przez PCkurier kurs HTML. Jest to specjalna wersja, przykrojona dla potrzeb Paj▒czka i ╢ci╢le zintegrowana z interfejsem programu - edytor siΩga do plik≤w kursu umieszczonych w katalogu Paj▒czka. Kurs jest rozpowszechniany jako freeware i od razu zastrzegamy siΩ, ┐e nie ma ┐adnego zwi▒zku natury komercyjnej miΩdzy obiema firmami.
Program Rafa│a P│atka jest silnym i ergonomicznym narzΩdziem, o wielu rozwiniΩtych funkcjach i wygodnych rozwi▒zaniach. Jest tak┐e bardzo urodziwym optycznie programem, co nie jest bez znaczenia. Nie ustrzeg│ siΩ oczywi╢cie uchybie±, ale najpowa┐niejszym k│opotem jest jego s│aba wydajno╢µ. Mo┐na podejrzewaµ, ┐e dotychczasowi posiadacze programu chΩtnie siΩ przesi▒d▒ na nowsz▒ wersjΩ, ale pod warunkiem posiadania mocnego komputera - praca na maszynie Pentium 133 z 64 MB RAM nie by│a zbyt komfortowa, a deklarowany przez autora komputer 486 z 8 MB pamiΩci to oczywi╢cie tylko teoretyczne, acz zupe│nie nierealne minimum.