P│yty CD s▒ obecnie najpopularniejszymi no╢nikami informacji, zdeklasowa│y nawet star▒, poczciw▒ dyskietkΩ 3 1 cala. Jednak ile os≤b tak na prawdΩ wie, na czym dok│adnie polega zapis na tych no╢nikach? Z moich obserwacji wynika, ┐e niewiele. Zazwyczaj m≤wi siΩ o laserze wypalaj▒cym mikroskopijne otwory odpowiadaj▒ce logicznym zerom. Nie jest to do ko±ca prawda, ale po kolei.

P│yty CD-ROM
Jak sama nazwa wskazuje (Read Only Memory - pamiΩµ tylko do odczytu), raz zapisanych informacji nie mo┐na modyfikowaµ. Wi▒┐e siΩ to z ich fizycznym utrwaleniem na powierzchni no╢nika. Otwory, o kt≤rych wspomnia│em we wstΩpie, s▒ wyt│aczane w warstwie poliwΩglanu, bΩd▒cego no╢nikiem, przy pomocy stempla (matrycy), przygotowywanego w pierwszej fazie produkcji. Na otrzyman▒ w ten spos≤b powierzchniΩ nanoszona jest cieniutka warstwa aluminium. Ma ona za zadanie odbijaµ czytaj▒cy informacje promie± lasera. Pewnie niekt≤rzy z was zetknΩli siΩ z t│oczonymi p│ytami kolory z│otego. Jest to efekt zast▒pienia aluminium tym w│a╢nie szlachetnym metalem. Zabieg ten, jest stosowany g│≤wnie w p│ytach CD-Audio dla podniesienia jako╢ci d╝wiΩku. Wyja╢nienie jest proste, z│oto nie podlega korozji, zatem raz zapisana informacja nie ulega zniekszta│ceniu. Opowiedzia│em jak powstaje p│yta, jednak czemu to wszystko s│u┐y. Ju┐ wyja╢niam. Promie± lasera odbijaj▒cy siΩ od dna wyt│oczonego otworu ma do pokonania d│u┐sz▒ drogΩ ni┐ ten, kt≤ry odbija siΩ od powierzchni nie wyt│oczonej. R≤┐nica tych dr≤g jest r≤wna 1 d│ugo╢ci ╢wiat│a laserowego. Aby zrozumieµ, dlaczego akurat tyle, wyobra╝cie sobie falΩ ╢wiat│a b▒d╝ falΩ na wodzie oraz drug▒, odbit▒, biegn▒c▒ w przeciwnym kierunku. Je╢li s▒ one przesuniΩte wzglΩdem siebie o p≤│ d│ugo╢ci fali, to do│ek fali odbitej trafia w miejsce szczytu fali padaj▒cej i odwrotnie, szczyt fali odbitej w miejsce do│ka fali padaj▒cej. W tym momencie nastΩpuje tzw. wygaszenie. Oznacza to, ┐e szczyty wype│niaj▒ odpowiadaj▒ce im do│ki i fala zanika. Impuls odbity nie mo┐e zostaµ odczytany, co jest interpretowane jako logiczne zero. Gdy ╢wiat│o lasera trafia na niezag│Ωbion▒ powierzchniΩ zjawisko wygaszenia nie zachodzi i odczytana zostaje logiczna jedynka.

P│yty CD-R
Zapis i odczyt p│yt CD-R jest bardzo podobny jak w przypadku CD-ROM, choµ oczywi╢cie nikt nie montuje w nagrywarkach matryc. Ich funkcjΩ spe│nia oczywi╢cie laser.

Budowa p│yty CD-R jest bardzo podobna do tych, kt≤re mo┐na jedynie odczytywaµ. Ca│a r≤┐nica tkwi w dodatkowej warstwie znajduj▒cej siΩ pomiΩdzy poliwΩglanem a warstw▒ odbijaj▒c▒. Tworz▒ j▒ fotoczu│e (reaguj▒ce na ╢wiat│o) zwi▒zki chemiczne. To w│a╢nie od ich rodzaju zale┐y kolor p│ytki. Podczas zapisu laser o wiΩkszej mocy ni┐ odczytuj▒cy, rozgrzewa warstwΩ fotoczu│▒. Pod wp│ywem wysokiej temperatury staje siΩ ona mΩtna. Te zmΩtnia│e obszary poch│aniaj▒ ╢wiat│o lasera pe│ni▒c rolΩ zag│Ωbie±. Jak widaµ, nie ma tu mowy o wypalaniu otwor≤w. Potrzebny do tego laser wymaga│by nie jednego, a kilku zasilaczy, jakie znajduj▒ siΩ w zwyk│ych Pecetach. Dodatkowo w takim procesie wydziela│yby siΩ ogromne ilo╢ci ciep│a. »adne plastikowe elementy nagrywarki nie wytrzyma│y by tego na d│u┐sz▒ metΩ.

P│yty CD-RW
Od p│yt CD-R, r≤┐ni▒ siΩ one w│a╢ciwie jedynie sk│adem chemicznym warstwy fotoczu│ej. R≤wnie┐ tutaj warstwa ta jest rozgrzewana, jednak ca│a istota zapisu polega na zmianie szybko╢ci ch│odzenia. Gdy laser jest wy│▒czany stopniowo, studzenie przebiega powoli. Cz▒steczki maj▒ czas, aby utworzyµ uporz▒dkowan▒ strukturΩ kryszta│u. Obszar taki dobrze przepuszcza ╢wiat│o i jest odpowiednikiem nie zapisanej powierzchni p│yty CD-R. Odpowiada zatem logicznej jedynce. Inna sytuacja ma miejsce, gdy laser zostanie wy│▒czony gwa│townie. Studzenie zachodzi bardzo szybko i cz▒steczki warstwy fotoczu│ej nie maj▒ czasu na zajΩcie swoich miejsc. Ich u│o┐enie pozostaje chaotyczne (stan amorficzny). Obszar taki staje siΩ mΩtny i poch│ania ╢wiat│o lasera. Otrzymujemy logiczne zero. Ponowny zapis jest realizowany przez ogrzewanie i odpowiednie ch│odzenie ju┐ zapisanych obszar≤w.

Oto ca│a tajemnica wypalania p│ytek. Oczywi╢cie istnieje wiele innych technologii, jak MO (nie chodzi tu o legendarn▒ milicjΩ, lecz o zapis Magneto-Optyczny:)) czy WORM (Write Once Read Many), jednak ┐adna z nich nie zdoby│a takiej popularno╢ci jak CeDeki. ªwiadomie nie wspomnia│em o DVD, bowiem technologia ta, jest bardzo podobna do stosowanej w CD-ROM-ach. Je╢li jednak chcecie abym i j▒ roz│o┐y│ na czynniki pierwsze, piszcie. Je╢li podoba siΩ Wam bardziej wnikliwa analiza hardware`u, dajcie znaµ o czym jeszcze chcieliby╢cie poczytaµ, jestem otwarty na wszelkie sugestie.