Ostatnia aktualizacja artyku│u: 16.3.2001

SATURN

Sz≤sta planeta od S│o±ca. Dla wielu ludzi najpiΩkniejsza spo£r≤d wszystkich. Oczywi£cie z powodu niezwykle efektownych pier£cieni. Nie s╣ one jednak czym£ wyj╣tkowym w Uk│adzie S│onecznym, bo wszystkie gazowe olbrzymy maj╣ pier£cienie.

Saturn jest drug╣ planet╣ co do wielko£ci w naszym Uk│adzie S│onecznym i zawiera 21% masy wszystkich planet. GΩsto£µ Saturna wynosi 0,69 - jest mniejsza ni┐ gΩsto£µ owdy. Co oznacza, ┐e gdyby umie£ciµ Saturna w dostatecznie du┐ej wannie z wod╣, to Saturn by w niej p│ywa│.

Obliczenia wskazuj╣, ┐e Saturn ma j╣dro o £rednicy 25000 km. z│o┐one z krzemian≤w, minera│≤w i innych rodzaj≤w lodu. Temperatura j╣dra wynosi oko│o 14000 K. J╣dro otacza skorupa metalicznego wodoru (11,460 km), potem jest strefa wodoru i helu w stanie gazowym - (93%wod≤r i 7% hel) - to ona widziana jest r≤wnie┐ z Ziemi i to j╣ fotografowa│y(uj╣) sondy kosmiczne.

Powsierzchnia Saturna poprzecinana jest pasmami chmur (jak na Jowiszu) i nawet te┐ jak na Jowiszu, jest tam Wielka Czerwona Plama. Jednak znacznie mniejsza ("tylko" 6000 km.). Podobnych (mniejszych) plam jest wiΩcej i co ciekawe, gdy siΩ spotykaj╣ na swojej drodze, nie │╣cz╣ siΩ jak na Jowiszu, tylko kr╣┐╣ wok≤│ siebie. Tak jak na Jowiszu, chmury Saturna ci╣gle cyrkuluj╣ osi╣gaj╣c prΩdko£µ 480 m/s (na r≤wniku), natomiast przy biegunach prΩdko£µ ta wynosi 0 m/s.

Ponad powierzchni╣ rozciaga siΩ atmosfera - na wysoko£ci 30 km., chmury amoniaku, potem s╣ g≤rne chmury, ale ich sk│ad i na jakiej wysoko£ci sie znajduj╣ nie s╣ jeszcze okre£lone.

Co 14, lub 15 lat pier£cienie znikaj╣ obserwatorom z Ziemi, bo tak siΩ ustawiaj╣ wzglΩdem Ziemi, ┐e ich nie widaµ - zlewaj╣ siΩ z t│em, bo s╣ tak cie±kie. Pier£cienie zobaczy│ jako pierwszy Galileusz, przez swoj╣ nowo zbudowan╣ lunetΩ (stwierdzi│ jednak tylko, ┐e planeta wygl╣da potr≤jnie, luneta by│a za s│aba). Gdy po 7 latach ponownie spojrz╣│ na planetΩ, akurat pier£cienie nie by│y widoczne dla obserwator≤w z Ziemi (wiΩc Galileusz stwierdzi│, ┐e matka - planeta - po┐ar│a swoje dzieci). Prawdziw╣ naturΩ pier£cieni odkry│ dopiero James Clerk Maxwell - stwierdzi│, ┐e s╣ to jakie£ ma│e ska│y, bo gdyby by│o to cia│o po│╣czone ze sob╣, to grawitacja planety, rozerwa│aby je na strzΩpy.

Sonda Voyager odkry│a, ┐e pier£cienie s╣ mniejsze ni┐ 1km.(!), oraz, ┐e ich ilo£µ jest bardzo du┐a, s╣ to bry│y ska│ wielko£ci samochod≤w. Rozci╣gaj╣ siΩ od 7000 - 74000km. nad powierzchni╣ planety.

Autor: Krzysztof Gaudy
e-mail: gaudy3@poczta.onet.pl