Ostatnia aktualizacja artyku│u: 16.3.2001

MARATON MESSIERA

OPIS OBIEKT╙W KATALOGU MESSIERA

Charles Messier by│ chyba pierwszym prawdziwym poszukiwaczem komet. To dziΩki niemu mamy w tej chwili katalog Messiera. Obserwowa│ on niebo i kiedy zobaczy│ fa│szyw╣ kometΩ (mg│awicΩ, galaktykΩ, gromadΩ....) to zapisywa│ ni╣ - jej pozycjΩ, jasno£µ i w ten spos≤b zapisa│ 110 obiekt≤w - kt≤re nazwano p≤ƒniej katalogiem Messiera. Swoj╣ s│awΩ zawdziΩcza tym, ten katalog, ┐e s╣ na nim zapisane tylko i wy│╣cznie najja£niejsze i praktycznie najpiΩkniejsze obiekty - dostΩpne dla amatorskich teleskop≤w.

Na │amach tej strony, chcia│bym zamie£ciµ spis wszystkich obiekt≤w, ale bΩdzie siΩ on r≤┐ni│ od innych tym, ┐e bΩdzie tutaj m≤j opis - jak wygl╣da ten obiekt, czy bΩdzie dostΩpny dla np. reflektora 50 mm., czy │atwo go odnaleƒµ, czasami zdjΩcie, czy rysunek i inne tym podobne rzeczy. Dzia│ ten jest przeznaczony dla przede wszystkim pocz╣tkuj╣cych. Ja sam nie odnalaz│em wszystkich 110 obiekt≤w. Tylko ich nieliczn╣ czΩ£µ. Tych najja£niejszych oczywi£cie. BΩd╣ tutaj one opisane w takiej kolejno£ci jak ja je odnajdywa│em. Dlatego je£li kto£ chce rozpocz╣µ maraton Messiera mo┐e zacz╣µ od pierwszego obiektu jaki tutaj siΩ znajdzie (M31). Aby byµ wiarygodnym muszΩ powiedzieµ jaki teleskop u┐ywam - ot≤┐ jest to 130/900 firmy Bresser wraz z kilkoma dodatkowymi okularami i w przysz│o£ci napΩdem.

M31 jest bardzo │atwym obiektem do odnalezienia. Bez problemu obserwuje j╣ ju┐ w moim szukaczu (6x30) a w teleskopie wygl╣da przepiΩknie. Dla mnie jest to jeden z najpiΩkniejszych obiekt≤w jakie znajduj╣ siΩ na nocnym niebie. Zajmuje u mnie ca│╣ powierzchniΩ okularu 12,5 mm S-PL (pow 74x). Rysunku nie robi│em bo nie spos≤b go chyba zrobiµ, jest po prostu ten obiekt tak piΩkny i du┐y, ┐e nie da siΩ wykonaµ rysunku. Obiekt ten jest widoczny w pogodne noce poza miastem go│ym okiem. Wielokrotnie j╣ widzia│em metod╣ zerkania bardzo │adnie. Odnalezienie r≤wnie┐ nie powinno sprawiµ problemu. Galaktyka znajduje siΩ w Andromedzie - "trzecie gwiazda od lewej i trzy s│absze gwiazdy w g≤rΩ :-)" Ka┐da lornetka j╣ zobaczy.

M57 By│a kolejnym obiektem jaki uda│o mi siΩ odnaleƒµ. Oczywi£cie ze wzglΩdy na swoj╣ prostotΩ w odnalezieniu. Znajduje siΩ pomiΩdzy dwoma gwiazdami gwiazdozbioru Lutni. Przez Szukacz jej nie dostrzeg│em, ale po kr≤tkiej chwili przesuwania lekko teleskopu za pomoc╣ mikroruch≤w w lewo i w prawo, dostrzeg│em co£ co nie przypomina gwiazdy - by│a to M57. Przy powiΩkszeniu 36x by│a widoczna, jako ciemna gwiazda - koloru szaro - mo┐e zielonego, z ma│╣ - momentami przy dobrym seeingu dostrzegaln╣ dziurk╣. Przy powiΩkszeniu 74x, widzia│em j╣ ju┐ wyraƒnie, dostrzeg│em wyraƒnie j╣ jako k≤│ko i zdecydowanie odr≤┐nia│a siΩ od otoczenia - w 36x pocz╣tkuj╣cy m≤g│by j╣ pomyliµ z gwiazd╣, dlatego wymaga uwagi jej poszukiwanie. W 74x wyraƒnie nabra│a wygl╣du szarego. Nie wiem czemu, ale skojarzy│a mi siΩ, jako Saturnowskie pier£cienie, tylko, ┐e o wiele ciemniejsze... . Przez lornetkΩ 7x50 jej nie dostrzeg│em. Jest to obiekt ciemny - kiedy£ spotka│em napis M57 - 9.0 mag... . Tak wiΩc wydaje mi siΩ, ┐e teleskop dopiero oko│o 80-90 mm (reflektor) m≤g│by j╣ dostrzec w pogodn╣ noc. Byµ mo┐e siΩ mylΩ, ale jest to tylko moja opinia.

M32 Ze wzglΩdu na to, ┐e jest to obiekt bardzo bliski M32 odnalaz│em j╣ jako trzeci obiekt. Do z│udzenia przypomina gwiazdΩ, jednak kiedy siΩ bardziej przypatrzymy zaczyna byµ coraz bardziej rozmazana, mie£ci mi siΩ, razem z M31 w okularze 12,5 mm. (Ale o szerokim polu widzenia, bo S-PL (55 stopni). Na prawdΩ, mo┐na j╣ pomyliµ z gwiazd╣, bo jej rozmazania (dos│ownie minimalne, po brzegach) s╣ dosyµ s│abo widoczne. Dla wiedz╣cego jak wygl╣da galaktyka eliptyczna nie powinien mieµ du┐ych problem≤w. Niestety jest to obiekt dosyµ ciemny, my£lΩ, ┐e refraktor 90 mm dopiero j╣ dostrze┐e. (Moja opinia).

M110 Ostatni obiekt w katalogu. Mia│em trudno£ci w jej odnalezieniu. I to dosyµ du┐e. Jest to galaktyka i po przesuniΩciu teleskopu "w d≤│" (w odwr≤conym obrazie teleskopu) mo┐na j╣ dostrzec jako s│ab╣ plamka. Ale na prawdΩ - bardzo s│aba plamka. Przez 12,5 mm widzia│em ja nawet wyraƒnie, ale tylko teleskop wiΩkszy ni┐ 10-12 cm j╣ mo┐e dostrzec (zn≤w moja opinia). Nie zrobi│a na mnie wra┐enia, ale uwa┐am, j╣ za i tak │adn╣ ze wzglΩdu na swoj╣ jasno£µ. Po prostu zwyk│a, ciemna plamka... (ledwo co widoczna - rozmazana) . Przesuwamy "w d≤│" o nieca│y jeden stopie± od M31 i powinni£my j╣ zobaczyµ. Proponuje szukaµ M31 i M110 jednak z mapk╣.

M71 Bardzo │atwa do odnalezienia. Ale tylko, przez teleskop wiΩkszy ni┐ 10 cm. Ta gromada kulista znajduje siΩ w Strzale. Jest dosyµ ciemna i wra┐enia - w por≤wnaniu do innych obiekt≤w na mnie nie zrobi│a. Wygl╣da│a dosyµ podobnie jak M110. To znaczy - r≤wnie┐ plamka, ale na 100% ja£niejsza ni┐ M110. Mo┐e niewiele, ale jednak. Naj│adniej wygl╣da│a przy powiΩkszeniu 74x.

M27 Wydaje mi siΩ, ┐e jest to jeden z piΩkniejszych obiekt≤w Messiera. Jego odnalezienie jest ju┐ niestety trudniejsze. Wymaga pracy z latark╣ z filtrem czerwonym oraz szukaczem teleskopu. Po pierwszej obserwacji tej mg│awicy wiedzia│em, ┐e bΩdΩ na ni╣ spogl╣da│ wielokrotnie. Przy pierwszej obserwacji M27 zrobi│a na mnie du┐e wra┐enie, przypomina│a wyd│u┐one ko│o, jednak ju┐ kilka dni p≤ƒniej, gdy warunki by│by lepsze przekona│em siΩ, ┐e rzeczywi£cie przypomina ogryzka, hantle, lub co£ w tym rodzaju. Wygl╣da│a bardzo │adnie i bardzo wyraƒnie, nie spos≤b jej omin╣µ przy powiΩkszeniu 36x lub 74x. W tym ostatnim wygl╣da│a naj│adniej. Wydaje mi siΩ, ┐e mo┐na j╣ dostrzec ju┐ przez teleskop o £rednicy 70mm (reflektor). Wygl╣da│a jak mg│awica, plamka, ale ja£niejsza ni┐ inne mg│awice, czy gromady. Warta obserwacji. Jest r≤wnie┐ du┐a - zajmowa│a oko│o 1/4 - 1/3 okularu 74x.

M39 Gromada otwarta znajduj╣ca siΩ w úabΩdziu. By j╣ znaleƒµ wystarczy i£µ jak po sznurku od "g│owy" úabΩdzia, po kilku gwiazdach. Jej obserwacja nie zrobi│a na mnie du┐ego wra┐enia. To znaczy. Zawiera oko│o 20 gwiazd, bardzo jasnych jak na gromadΩ otwart╣. Widzia│em je ju┐ w szukaczu, tak wiΩc jest jasna. Z powodzeniem mo┐na j╣ narysowaµ. Jestem pewien, ┐e m≤j teleskop "nie pokazuje" mi wszystkiego. W programie Starry Night Backyard, jest zdecydowanie wiΩcej gwiazd, tylko, ┐e ciemniejszych, ja widzΩ te najja£niejsze. Te najja£niejsze gwiazdy, mo┐e pokazaµ ka┐dy teleskop. Polecam do obserwacji jako jeden z pierwszych obiekt≤w. Gromada zajmuje ca│╣ powierzchniΩ okularu 12,5 mm.

M13 Gromada kulista, kt≤r╣ wiΩkszo£µ z nas dobrze zna - znajduje siΩ w Herkulesie. Jest to bez w╣tpienia naj│adniejsza gromada kulista jaka jest na niebie dostΩpna dla ma│ych teleskop≤w. W teleskopie 13 cm dostrzeg│em bez problem≤w pojedyncze gwiazdy - w centrum raczej nie, ale na obrze┐ach - bardzo du┐o. Malutkie punkciki - dosyµ ciemne - jak na razie tylko na tej i na M15 dostrzeg│em pojedyncze gwiazdy - warto wspomnieµ, ┐e gromady te obserwowa│em tej samej nocy i tylko tej nocy dostrzeg│em pojedyncze gwiazdy w gromadach kulistych. Tak wiΩc w innych gromadach kulistych te┐ mo┐na dostrzec pojedy±cze gwiazdy, majac dobre warunki - gromadΩ t╣ widzia│em bardzo wyraƒnie ju┐ w szukaczu 6x30 mojego teleskopu. Zajmowa│a bardzo du┐╣ powierzchniΩ okularu -po│owΩ, albo 3/4 pola widzenia okulary K-25 mm. Wydaje mi siΩ, ┐e co do wygl╣du to nie ma co siΩ rozpisywaµ bo j╣ po prostu trzeba zobaczyµ na w│asne oczy.

M33 Charles Messier tym numerem oznaczy│ galaktykΩ w Tr≤jk╣cie - M33 - w ka┐dej ksi╣┐ce czytam, ┐e galaktyka ta jest druga pod wzglΩdem jasno£ci, tak wiΩc my£la│em, ┐e odnajdΩ j╣ bez problemu, bo bΩdzie widoczna tak jak M31. Okaza│o siΩ ca│kiem inaczej - szuka│em jej bezskutecznie przez 10 minut, a┐ w ko±cu zobaczy│em j╣ jako bardzo du┐y rozleg│y obiekt - bez w╣tpienia ca│a powierzchnia okularu K-25 mm. By│╣ du┐a, ale r≤wnie┐ bardzo.... ciemna wed│ug mnie. Uwa┐am, ┐e powinien j╣ zobaczyµ dopiero teleskop w okolicach 10-11 cm. Powtarzam - ja mam takie wra┐enie. Je£li kto£ j╣ widzia│ przez co£ mniejszego to proszΩ koniecznie mnie zawiadomiµ. CO do wra┐enia jakie na mnie zrobi│a to dosyµ du┐e - bo by│a du┐a :-) - uwa┐am, ┐e jest to jeden z wiΩkszych obiekt≤w ("powierzchniowo") na niebie. Pocz╣tkuj╣cy mi│o£nik astronomii mo┐e mieµ ma│e problemy z t╣ galaktyka, ale polecam ten obiekt, bo mo┐e zrobiµ du┐e wra┐enie - jest │adna.

M45 Tutaj bΩdzie jeden z kr≤tszych opis≤w, bo t╣ gromadΩ otwart╣ widaµ go│ym okiem bez problemowo. Ja j╣ osobi£cie wolΩ obserwowaµ w szukaczu mojego teleskopu, bo dopiero wtedy jest tam gΩsto od gwiazd, a kiedy w│o┐ymy okular nawet K-25 (kt≤ry daje powiΩkszenie 36x) to musze przesuwaµ za pomoc╣ mikroruch≤w teleskop, aby zobaczyµ inny fragment gromady - jest po prostu bardzo du┐a. Gwiazd te┐ nie zawiera za du┐o kiedy ogl╣damy j╣ z du┐ym powiΩkszeniem. Osobi£cie nie robi na mnie wra┐enia - wolΩ ciemne gromady otwarte jak M48 - o kt≤rej innym razem - kt≤re zawieraj╣ "miliony" gwiazd.

Autor: Krzysztof Gaudy
e-mail: gaudy3@poczta.onet.pl