Ostatnia aktualizacja artyku│u: 18.4.2001

ZENIT 12XP, 122, TTL

W niniejszym artykule chcia│bym przedstawiµ trzy modele aparat≤w fotograficznych: Zenit 12XP, Zenit TTL, oraz Zenit 122 - ich zalety do astrofotografii, oraz jak skutecznie uporaµ siΩ z ich wadami. Te trzy modele to najnowsze aparaty fotograficzne firmy Zenit. Dlaczego opisuje akurat te modele aparat≤w? Przede wszystkim z dw≤ch powod≤w. Po pierwsze s╣ bardzo tanie - w komiesie fotograficznym bΩdziemy mogli kupiµ Zenita 12XP ju┐ za 50 z│. Po drugie, bardzo dobrze nadaj╣ siΩ do naszych cel≤w - astrofotografii.
Modele te r≤┐ni╣ siΩ od starszych (Zenit E, Zenit 11) pomiarem £wiat│a - przez obiektyw (TTL). W kazdym z tych aparat≤w jest wskaƒnik jasno£ci obrazu. W Zenicie TTL jest on wskaz≤wkowy -je£li strza│ka jest ustawiona poziomo - w k≤│ku, to ekspoyzcja bΩdzie dobrze na£wietlona. Je£li strza│ka skierowana jest w d≤│ ekspozycja bΩdzie zbyt ciemna, je£li w g≤rΩ zbyt jasna. W Zenitach 12XP i 122 s╣ wskaƒniki diodowe. W 12XP s╣ dwie diody. Je£li £wieci siΩ dioda g≤rna ekspozycja bΩdzie prze£wietlona, je£li £wieci siΩ dolna, do obiektywu dociera za ma│o £wiat│a. Je£li natomiast £wiec╣ siΩ dwie diody - naprzemian - oznacza to, ┐e ekspozycja bΩdzie dobrze na£wietlona. Zenit 122 ma bardzo podobny mechaznim do 12XP, ale ma wbudowan╣ trzeci╣ diodΩ miΩdzy pozosta│ymi dwoma - £wieci siΩ na kolor zielony. Wszystko odbywa siΩ tak samo jak w Zenit 12XP, z tym ┐e gdy do obiektywu wpada odpowiednia ilo£µ £wiat│a to £wieci siΩ w│a£nie trzecia, zielona dioda. S╣ to raczej jedyne r≤┐nice, warte wspomnienia w tych aparatach.
Wcze£niej wspomnia│em, ┐e modele te nadaj╣ sie do astrofotografii. Wydaje mi siΩ ┐e tak, choµ trzeba od razu dodaµ, ┐e nie s╣ one idealne - wrΩcz przeciwnie maj╣ kilka powa┐nych wad, o kt≤rych za chwilΩ. Najpierw jednak zalety:
Ka┐dy z tych aparat≤w ma mocowanie na gwint M42. Sprawia to, ┐e bez najmniejszych problem≤w mo┐emy je przymocowaµ do teleskop≤w dw≤ch najpopularniejszych firm w Polsce: Bresser i Uniwersa│. Nie trzeba kupowaµ ┐adnych przed│u┐ek itp. (chyba, ┐e chcemy fotografowaµ w projekcji okularowej).
Niew╣tpliwie kolejnym plusem tych aparat≤w jest ich cena. S╣ one (niestety?) najbardziej rozpowszechnionymi w Polsce. Mo┐na je znaleƒµ w ka┐dym komisie, sklepie itd. za bardzo nisk╣ cenΩ. Je£li chodzi o mnie kupi│em mojego Zenita 12XP za 45 PLN.
Warto r≤wnie┐ wspomnieµ o akcesoriach do Zenit≤w. R≤wnie┐ s╣ bardzo tanie - pisze o tym dlatego, ┐e niezbΩdny do naszych cel≤w bΩdzie wΩ┐yk spustowy z blokad╣ (kt≤ry mo┐emy kupiµ za 1 PLN, dla por≤wnania wΩ┐yk spustowy do Pentaxa MZ-50 - 125 PLN).
Kolejny nizaprzeczalny plus tych aparat≤w to brak baterii - wszystko jest mechaniczne. Bateria do wiΩkszo£ci aparat≤w typu Canon, Pentax, Nikon jest niestandardowa i kosztuje oko│o 50 z│. Ka┐de zrobienie zdjΩcia opiera siΩ (m.in) na tym, ┐e energia z baterii podtrzymuje migawkΩ, aby £wiat│o z zewn╣trz mog│o dostaµ siΩ do kliszy. Niestety takie "podtrzymywanie" jest bardzo "pr╣doch│onne" - jedna bateria wystarcza na 4-5 godzin podtrzymywania przez bateriΩ migawki. W praktyce oznacza to, ┐e po zrobieniu na przyk│ad dziesiΩciu zdjΩµ bΩdziemy zmuszeni wymieniµ baterie. Dlaczego? Jedno zdjΩcie na d│ugim czasie na£wietlania (czyli podtrzymywania migawki) to oko│o 30 minut - bardzo prosto mo┐na obliczyµ na ile wystarczy nam bateria. Zn≤w, co to oznacza w praktyce - 10 zdjΩµ bΩdzie nas kosztowa│o 50 PLN (!!!). Zajmijmy siΩ teraz minusami tych aparat≤w.
Aby zrobiµ dobre zdjΩcie KsiΩ┐yca lub jakiej£ planety Zenitem trzeba siΩ na prawdΩ mocno pomΩczyµ. Pow≤d? Wbrew pozorom jest bardzo prosty. Jak wcze£niej powiedzia│em Zenit nie czerpie energii z baterii, wszystko odbywa siΩ mechaniczne, │╣cznie z podtrzymywaniem migawki - gdy t╣ otwieramy naciskaj╣c spust (od wΩ┐yka spustoweg), zaczynaj╣c robiµ zdjΩcie, migawka uderza mocno we wnΩtrze apratu, powoduj╣c okropne wstrz╣sy ca│ego aparatu - w konsekwencji tego, wstrz╣sy ca│ego teleskopu na kt≤rym przyczepiony jest aparat. Przez to obraz KsiΩ┐yca uwieczniony na kliszy jest poruszony (zdjΩcie KsiΩ┐yca to oko│o 1/4 sekundy i to w│a£nie tu┐ przed t╣ µwiartk╣ sekundy migawka uderza w aparat powoduj╣c jego wstrz╣sy i teleskopu). Alternatywa? Okazuje siΩ, ┐e jest bardzo prosta. Nastawiamy na KsiΩ┐yc sw≤j teleskop, z przyczepionym ju┐ aparatem z pewnym wyprzedzeniem. Zas│aniamy ksi╣┐k╣ tubus od teleskopu, uwalniamy migawkΩ (ca│y czas mamy zas│oniΩty wlot £wiat│a do tubusu) za pomoc╣ wΩ┐yka spustowego, czekamy a┐ drgania ust╣pi╣ i szybkim ruchem rΩki ods│aniamy i zas│aniamy wlot tubusu na mo┐liwie jak najkr≤tszy czas. Teraz mo┐emy zwolniµ blokadΩ wΩ┐yka spustowego i pozwoliµ aby migawka z powrotem opad│a. Na ko±cu oczywi£cie mo┐emy ju┐ ods│oniµ wlot tubusu i   zdjΩcie gotowe. Problemy g│≤wnie pojawiaj╣ siΩ z czasem ods│oniΩcia ksi╣┐k╣ tubusu, ale po piΩciu, sze£ciu zdjΩciach bΩdziemy ju┐ specjalistami od tego. Byµ mo┐e r≤wnie┐ jest tutaj sporo kombinacji do wykonania, ale metoda jest na prawdΩ skuteczna, prosta i co chyba najwa┐niejsze - tania! Efekty mo┐na znaleƒµ w dziale Uk│ad S│oneczny - wiele zdjΩµ KsiΩ┐yca zosta│o zrobione t╣ metod╣. Ze zdjΩciami na d│ugim czasie na£wietlania nie ma problem≤w. Ostatnio spotka│em siΩ z opini╣, ┐e minusem jest te┐ ma│a ilo£µ czas≤w na£wietlania do wyboru: 1/30 - 1/500s + B. osobi£cie jednak uwa┐am, ┐e w astrofotografii nie ma to znaczenia.
Wyb≤r nale┐y do Ciebie. Je£li staµ CiΩ na czΩst╣ wymianΩ baterii, a masz ju┐ dobry aparat fotograficzny (Canon itp.) to oczywi£cie u┐ywaj Canona! Dla pocz╣tkuj╣cego jednak wystarczy w zupe│no£ci zwyk│y, pocziwy Zenit. Mimo tej jednej wady opisanej wcze£niej aparat ten nadaje siΩ zdecydowanie do naszych cel≤w.

Autor: Krzysztof Gaudy
e-mail: gaudy3@poczta.onet.pl