Η απελευθέρωση του εμπορίου των αγροτικών προϊόντων, με τη σταδιακή κατάργηση των προστατευτικών δασμών και των εξαγωγικών επιδοτήσεων, επιφέρει ήδη σημαντικές ανακατατάξεις στη διάρθρωση της αγροτικής παραγωγής. Ετσι ανοίγει μια νέα περίοδος για τη χώρα μας, την Ευρωπαϊκή Ενωση και ολόκληρο τον κόσμο μετά τη συμφωνία της GATT.
Οι μικρομεσαίοι καλλιεργητές αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα επιβίωσης, καθώς οι εξελίξεις στη διεθνή αγορά τους ωθούν να αλλάξουν το μοντέλο παραγωγικής δομής.
Στο νέο πλαίσιο του αυξημένου ανταγωνισμού, αναγκαίοι ίσως όσο ποτέ άλλοτε, καλούνται να δράσουν οι γεωργικοί συνεταιρισμοί. Ωστόσο η κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει δεν δικαιολογεί ούτε επανάπαυση ούτε και αδικαιολόγητη αισιοδοξία. Απαιτείται άμεσα η χάραξη στρατηγικής εκσυγχρονισμού και ενδυνάμωσης των συνεταιρισμών, με στόχο όχι απλώς την επιβίωση αλλά κυρίως την ανάπτυξή τους.
Ο ΣΥΝ θεωρεί ότι είναι απαραίτητη η ανασυγκρότηση του αγροτικού συνεταιριστικού κινήματος στη βάση μιας νέας συνεταιριστικής πολιτικής, που θα στηρίζεται στην αξιολόγηση της σημερινής κατάστασης των συνεταιρισμών, στις εμπειρίες και τις αρχές του διεθνούς αγροτικού κινήματος.
Συνοπτικά η εικόνα που διαμορφώνεται για τη σημερινή κατάσταση του συνεταιριστικού κινήματος περιέχει :
Θετικά στοιχεία
- Το πυκνό οδικό δίκτυο και η άμεση επαφή που διασφαλίζει με τον αγροτικό χώρο.
- Ο ικανοποιητικός βαθμός συγκέντρωσης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες οργανώσεις.
- Οι σοβαρές εγκαταστάσεις υποστήριξης ορισμένων δραστηριοτήτων.
- Η υποδομή στους τομείς μεταποίησης και εμπορίας.
- Η διακίνηση μεγάλου μέρους παραγωγικών εισροών.
- Το υπηρεσιακό του δίκτυο.
Αρνητικά στοιχεία
- Η υποχρέωση και γενικά η κακή οικονομική τους κατάσταση.
- Η διαστρέβλωση της κοινωνικής διάστασης των συνεταιρισμών.
- Η συνήθεια και η προσδοκία για τη λύση των προβλημάτων με κρατική παρέμβαση.
- Η αδιαφορία για τον τρόπο διοίκησης και διεύθυνσης των συνεταιρισμών.
- Η εσωτερική διαίρεση και αντιπαλότητα με βάση την κομματική ένταξη.
- Ο ενδοσυνεταιριστικός ανταγωνισμός.
- Η πρακτική μερίδας των συνεταιριστικών στελεχών να χρησιμοποιούν τη θέση τους στους συνεταιρισμούς για εξασφάλιση πολιτικής καριέρας.
- Η έλλειψη πρωτοβουλιών ευθύνης και επιχειρηματικού κινδύνου.
Οι προτάσεις του ΣΥΝ
Οι προτάσεις του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ στην προοπτική ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού του συνεταιριστικού κινήματος είναι :
- ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΑΥΤΟΝΟΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ : Η αυτονομία τους πρέπει να αναγνωριστεί πλήρως και να γίνεται απόλυτα σεβαστή.
- ΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΩΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ : Βασικός σκοπός του κάθε συνεταιρισμού είναι η εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων των μελών του μέσα από συλλογικές πολιτικές και πρακτικές και αν δεν τον εκπληρώνει δεν έχει λόγο ύπαρξης.
- ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ : Ο συνεταιρισμός μπορεί να αποτελέσει ισχυρό θεσμό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Βασική προϋπόθεση για την εκπλήρωση του στόχου αυτού είναι μια πολιτική απεξάρτησης από την κρατική κηδεμονία που πρέπει να εφαρμόσουν με συνέπεια οι δυνάμεις του συνεταιριστικού κινήματος.
- ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ : Ο κομματικός φατριασμός, που εκτείνεται σε όλα τα επίπεδα των συνεταιρισμών, οδηγεί στην παράλυσή τους και στην τελμάτωση της οικονομικής τους δραστηριότητας και οδήγησε στο φαινόμενο να λειτουργούν οι συνεταιρισμοί κυρίως ως μηχανισμοί ελέγχου των ψήφων της υπαίθρου. Προϋπόθεση της ανάκαμψης του συνεταιριστικού κινήματος είναι η απεξάρτησή του από την κομματική χειραγώγηση.
- ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ : Πρέπει να επιδιωχθεί η θέσπιση ενός σταθερού νομοθετικού πλαισίου, το οποίο θα καθορίζει τις γενικές αρχές λειτουργίας των συνεταιριστικών οργανώσεων, παίρνοντας υπόψη τις διεθνείς συνεταιριστικές αρχές, την ευρωπαϊκή εμπειρία και την ελληνική πραγματικότητα.
- ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ - ΜΕΛΩΝ : Για να είναι ισχυρός ο συνεταιρισμός πρέπει να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των μελών μέσα από τη δημοκρτική λειτουργία του.
- ΕΚΛΟΓΕΣ ΟΡΓΑΝΩΝ : Η εκλογή των μελών της διοίκησης των Σ.Ο. πρέπει να γίνεται έχοντας ως κριτήρια την αξιοκρατία, τον επαγγελματισμό και την εντιμότητα. Στόχος πρέπει να είναι η εκλογή των ικανότερων να διοικήσουν.
- ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ : Η επιχειρηματική αποτελεσματικότητα απαιτεί σωστή σχέση μεταξύ αιρετών και υπηρεσιακών στελεχών. Το Διοκητικό Συμβούλιο χαράζει την πολιτική και ο υπηρεσιακός μηχανισμός την εκτελεί.
- ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ : Οι συνεταιρισμοί, ως οικονομικοί οργανισμοί είναι υποχρεωμένοι να προσελκύσουν, με αξιοκρατικά κριτήρια, ικανά επιστημονικά και επαγγελματικά στελέχη.
- ΔΙΑΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ : Οι συνεταιρισμοί παγκοσμίως στηρίζουν την ισχύ τους και το μέλλον τους στη δύναμη της συνεργασίας.