ΠΑΣΟΚ
ΓΡΑΦΕΙΟ
ΤΥΠΟΥ
OMIΛΙΑ
ΤΟΝΙΑΣ
ΑΝΤΩΝΙΟΥ
ΜΕΛΟΥΣ
ΤΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ
ΣΤΗΝ
3η ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
ΣΑΒΒΑΤΟ
10 ΙΟΥΛΙΟΥ 1999
Συντρόφισσες και σύντροφοι βρισκόμαστε σε μια
κρίσιμη Κεντρική Επιτροπή, αλλά θέλω να πιστεύω ταυτόχρονα
και δημιουργική για την προοπτική του Κινήματός μας.
Ολοι μας συμφωνούμε ότι το ΠΑΣΟΚ υπέστη ήττα
σ' αυτές τις εκλογές. Το αρνητικό αποτέλεσμα όμως δεν
ήταν μόνο ποσοτικό, αλλά κατά την άποψή μου ήταν και
ποιοτικό. Κι αυτό, γιατί η κοινωνική συμμαχία με τα
λαϊκά στρώματα που εξέφρασε το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σήμερα
σε αποδιάρθρωση. Φαινόμενο ανησυχητικό που μπορεί να
εκλάβει μονιμότερα χαρακτηριστικά.
Η αμφισβήτηση που καταγράφηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα,
φαίνεται να προέρχεται από ιδεολογική και πολιτική διαφωνία
ως προς ορισμένους άξονες της πολιτικής μας. Ιστορικά
το Κίνημά μας αναπτύχθηκε και κατέστησε ηγεμονικό ρόλο
όχι μόνο στο χώρο της Αριστεράς, αλλά στο σύνολο της
ελληνικής κοινωνίας, μέσω των πολιτικών προγραμματικών
σχέσεων, που οικοδόμησε με τα λαϊκά στρώματα.
Τα μη προνομιούχα τμήματα της κοινωνίας μας,
αποτέλεσαν το βασικό κορμό της ευρύτερης συμμαχίας,
που έφερε και διατήρησε για πολλά χρόνια στην εξουσία
το Κίνημά μας. Αυτή συμμαχία επέτρεψε στο ΠΑΣΟΚ να παραμείνει
ένας ισχυρότατος πολιτικός πόλος, ακόμα και στη περίοδο
που βρέθηκε στην Αντιπολίτευση, ακόμα κι όταν υπήρξε
συντονισμένη η υπονόμευσή του, από τις δυνάμεις του
κατεστημένου.
Εκείνο όμως που χαρακτηρίζει το ΠΑΣΟΚ τα τελευταία
χρόνια, είναι η σταδιακή αποδιάρθρωση αυτής της κοινωνικής
συμμαχίας, από την οποία φαίνεται πια ν' αποχωρούν μόνιμα
τα στρώματα που αποτελούσαν το βασικό της ιστό.
Συντρόφισσες και σύντροφοι οι παραγωγικές αυτές
τάξεις αποδεσμεύονται από το ΠΑΣΟΚ ιδεολογικά και πολιτικά
και φαίνεται πλέον να δημιουργούν ένα νέο πολιτικό τοπίο
στη χώρα μας. Η επιλογή της πολιτικής ηγεσίας στα τελευταία
χρόνια ν' απευθύνεται και να στηρίζεται στα περισσότερο
προνομιούχα στρώματα, είχε πολλαπλές κατά την άποψή
μου συνέπειες για το Κίνημα.
Κατ' αρχήν πρόκειται για εξαιρετικά παράδοξη
κατάσταση και συνεπώς ασταθή. Ενα σοσιαλιστικό Κόμμα
δεν είναι ποτέ βέβαιο ότι αποτελεί τον καλύτερο εκφραστή
των συμφερόντων που έχουν αυτά τα κοινωνικά στρώματα,
από ότι ένα συντηρητικό Κόμμα.
Επίσης ακόμα κι αν δεχτούμε ότι μπορεί να υπάρξει
προγραμματική συμφωνία μεταξύ αυτών των δυο, αυτό μπορεί
να συμβεί, μόνο εάν το σοσιαλιστικό Κόμμα έχει ήδη τα
δικά του ισχυρά θεμέλια, τις δικές του αναφορές σε τμήματα
της κοινωνίας που το στηρίζουν και με τη σειρά του έχει
τη δυνατότητα να επηρεάζει.
Για το ΠΑΣΟΚ όμως αυτό σήμερα φαίνεται να είναι
δύσκολο. Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται απομονωμένο στο κέντρο, λόγω
των πολιτικών επιλογών του, λόγω ύφους και συμπεριφορών
αιρετές φορές, ενώ παύει να έχει πλέον τον πρωταγωνιστικό
ρόλο και να είναι προνομιούχος συνομιλητής με τις αριστερές
δυνάμεις.
Ωστόσο αυτό φάνηκε στις Νομαρχιακές και Δημοτικές
Εκλογές, το πρόβλημα των πολιτικών συμμαχιών. Βασικός
παράγοντας της κρίσης αυτής, δεν είναι άλλος, από την
επιλογή μιας πολιτικής εξαιρετικά μονοσήμαντης που προσβλέπει
στην επίτευξη των κριτηρίων στην ΟΝΕ, τα οποία ωστόσο
εμπεριέχουν οργανικά στοιχεία κοινωνικής και οικονομικής
ανισότητας σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.
Η πολιτική αυτή όσο κι αν οδηγεί στον αναγκαίο
στόχο που λέγεται ένταξη στην ΟΝΕ, θεωρώ ότι δεν εμπλουτίστηκε
με στοιχεία που θα μπορούσαν ν' απαλύνουν τις οδυνηρές
τις συνέπειες, γι' αυτά τα στρώματα.
Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής ήταν το ΠΑΣΟΚ το
τελευταίο χρονικό διάστημα ν' αλλοιώσει την πολιτική
του φυσιογνωμία και να στηριχθεί αρκετά στην επικοινωνιακή
του πολιτική, αναδεικνύοντας κατά την άποψή μου δυο
βασικά στοιχεία.
Πρώτον την αυταπάτη ότι μπορεί να υποκαταστήσει
την ίδια την πολιτική και δεύτερον μια νοοτροπία που
φαίνεται να υποτιμά τα κριτήρια και τα αντανακλαστικά
των πολιτών. Αυτό φυσικά δεν συνιστά μόνο σοβαρή αλλοτρίωση,
αλλά και φανερώνει την αποκοπή από την κοινωνική πραγματικότητα.
Βεβαίως αυτή η πολιτική παθολογία δεν είναι φαινόμενο
μόνο ελληνικό. Τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών αλλά
και ο τεράστιος αριθμός των πολιτών που απείχαν, πιστοποίησαν
την έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους σοσιαλιστές.
Η ήττα της σοσιαλδημοκρατίας προήλθε ως αποτέλεσμα
της αδυναμίας της να συγκροτήσει πολιτικό λόγο και να
εφαρμόσει πολιτικές, που ν' ανταποκρίνονται στο όραμα
της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης, ως άλλου πόλου,
στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Παρόλα αυτά οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές περιορίστηκαν
και μόνο σε μια πολιτική διαχείρισης και συμπεριφέρθηκαν
ως απλοί αποδέκτες του καθεστώτος της νέας τάξης πραγμάτων.
Για το ΠΑΣΟΚ η έξοδος από την απομόνωση, η ανάκτηση
της αξιοπιστίας του στα μάτια όχι απλώς μιας μερίδας
του ελληνικού λαού, αλλά ενός πλειοψηφικού ρεύματος
είναι αναγκαία για να μπορεί το Κίνημα να συνεχίσει
να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές και κοινωνικές
εξελίξεις.
Συντρόφισσες και σύντροφοι οι εκλογές του 2000
δύναται να κερδιθούν, αν δεν περιοριστούμε μόνο στην
απλή απορύθμιση των έργων της τετραετίας είτε σε παρεμβάσεις
που αφορούν τα προβλήματα της καθημερινότητας, των οποίων
η αντιμετώπιση θεωρείται συχνά για αρκετούς, αυτονόητη
υποχρέωση της εκάστοτε κυβέρνησης.
Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να διαμορφώσει ένα νέο ολοκληρωμένο
εθνικό σχέδιο, που θ' ανταποκρίνεται στο νέο διεθνές
περιβάλλον. Με δεδομένο το γεγονός της ύπαρξης μιας
και μόνο υπερδύναμης, με δεδομένες τις αδυναμίες της
Ευρωπαϊκής Ενωσης ν' αποκτήσει τον επιθυμητό ρόλο, η
Ελλάδα θα πρέπει να χαράξει το δικό της εθνικό πρόγραμμα
στο πλαίσιο του γεωστρατηγικού και οικονομικού περιβάλλοντος,
στο οποίο βρίσκεται.
Θεωρώ επίσης ταυτόχρονα ο σχεδιασμός και η ανάδειξη
συγκεκριμένης και σαφούς στρατηγικής σε τομείς όπως
η παιδεία, η υγεία, η δημόσια διοίκηση και αποκέντρωση
επιβάλλεται να φέρει το στίγμα της ιδεολογικής και πολιτικής
ταυτότητας του Κινήματος.
Κρίσιμη παράμετρος μιας πειστικής και ολοκληρωμένης
πρότασης για την Ελλάδα του 21ου αιώνα, είναι η προβολή
εκείνων ακριβώς των στοιχείων που καθιστούν απολύτως
διακριτή τη διαφορά με το φιλελεύθερο χώρο.
Συχνά μιλάμε για σύγχυση στο πολιτικό σκηνικό.
Η αντιπαράθεση αυτή, αποτελεί τη μοναδική λύση ώστε
να σταματήσει επιτέλους αυτή η προϊούσα και επικίνδυνη
ταύτιση του ΠΑΣΟΚ με τη δεξιά παράταξη και να εκλείψουν
οι πιθανές συνέπειές της, που βέβαια δεν αφορούν μόνο
τις εκλογές.
Οπως επίσης οφείλουμε να διασαφηνίσουμε τι σημαίνει
για το ΠΑΣΟΚ σήμερα πατριωτισμός και ποια η εθνική μας
στρατηγική. Υπήρξαν χειρισμοί της Κυβέρνησης στα εθνικά
θέματα, που έθεσαν υπό αμφισβήτηση στη συνείδηση των
πολιτών, τη φυσιογνωμία του ΠΑΣΟΚ ως του κύριου εκφραστή
της πατριωτικής γραμμής στην ελληνική πολιτική σκηνή.
Θεωρώ βασική προϋπόθεση το χρονικό διάστημα που
μας απομένει είναι ότι όλο το ΠΑΣΟΚ -Κυβέρνηση και Κόμμα-
πρέπει να συσπειρώσει τις δυνάμεις του, προκειμένου
να πορευθεί στη νίκη των εκλογών του 2000.
Και μπαίνοντας στο δεύτερο θέμα που απασχολεί
αυτή την Κεντρική Επιτροπή, το Κόμμα μας. Η κρίση του
πολιτικού μας φορέα δεν αποτελεί ένα επιμέρους οργανωτικό
φαινόμενο. Αυτός είναι κοινός τόπος για όλους μας θεωρώ
από ό,τι φάνηκε από τις τοποθετήσεις. Και βεβαίως δεν
μπορεί ν' απαντηθεί με οργανωτικούς ή οργανωτίστικους
χειρισμούς.
Αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος που
απασχολεί ολόκληρη την Ευρώπη και την Ελλάδα τα τελευταία
δέκα χρόνια και συνηθίζουμε να τη λέμε κρίση των πολιτικών
Κομμάτων. Η κρίση των πολιτικών Κομμάτων αποτελεί σήμερα
ένα κοινό τόπο και για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά
βέβαια και για την ελληνική.
Τα πολιτικά Κόμματα γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν
ως φορείς εκπροσώπησης κοινωνικών δυνάμεων σε μια εποχή
που η δημοκρατία επεκτεινόταν και αναγνωρίζονταν τα
πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα.
Οι συγκεκριμένες οργανωτικές μορφές που έλαβαν,
ήταν εκφράσεις των δυναμικών και διαρκώς μεταβαλλόμενων
κοινωνικών σχέσεων. Είναι φανερό σήμερα ότι χρειάζεται
μια ριζική επαναδιατύπωση των σχέσεων πολιτικής και
κοινωνίας, Κομμάτων και κοινωνικών τάξεων.
Το μοντέλο του κρατικού Κόμματος που σιγά-σιγά
επιβλήθηκε, επιβάλλεται ν' ανατραπεί. Και το καθήκον
αυτό, αφορά πρώτα από όλα το ΠΑΣΟΚ. Το Κόμμα που δημιουργήθηκε
με τη μεγάλη πρωτοβουλία της αυτοοργάνωσης, έκφρασε
τη ριζοσπαστική κριτική στο κομματικό συγκεντρωτισμό
της παραδοσιακής Αριστεράς και στην πελατειακή σχέση
του ελληνικού κομματικού συστήματος. Αλλά και εκπροσώπησε
μέχρι σήμερα την κίνηση των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων.
Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, είναι απαραίτητη η ύπαρξη
ενός πολιτικού Κόμματος, του ΠΑΣΟΚ όχι όμως ως οργανωτικός
και μόνο μηχανισμός, όχι ως πεδίο αναπαραγωγής μικροπολιτικών
και μικροκομματικών αντιθέσεων.
Γι' αυτό σύντροφοι κάθε φορά που μιλάμε για ανασυγκρότηση,
για ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ, θεωρώ ότι όλοι μας θα πρέπει
να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να παίρνουμε το μέρος
των ευθυνών που μας αναλογούν.
Το μοντέλο που τέθηκε σε εφαρμογή μετά το 4ο
Συνέδριο του Κινήματος, απέτυχε να δώσει λύσεις. Και
σήμερα αυτή η Κεντρική Επιτροπή, έρχεται να πάρει απόφαση
ν' αλλάξει πλέον όλο αυτό το μοντέλο και το σχήμα.
Σήμερα, αυτό δεν γίνεται αποδεκτό από όλους.
Δυστυχώς όμως όταν έγκαιρα υπήρχαν φωνές μέσα στο Κίνημα
για την αναποτελεσματικότητα και το αδιέξοδο αυτού του
οργανωτικού μοντέλου, κατηγορήθηκαν σύντροφοι. Κατηγορήθηκαν
απόψεις και μάλιστα -θα χρησιμοποιήσω μια κομψή έκφραση-
ως περιθωριακές.
Πρέπει όμως να το ομολογήσουμε. Διαφωνούμε ριζικά
με την αντίληψη που θεωρεί τα πολιτικά Κόμματα και την
πολιτική συλλογικότητα, ως άθροισμα επιμέρους ομάδων
ενδιαφερόντων, χωρίς εθνικό πολιτικό σχέδιο, χωρίς ιδεολογική
συνισταμένη, τελικά χωρίς ηγεμονία.
Το Κόμμα που αθροίζει θεματικά ενδιαφέροντα,
δεν ασκεί πολιτική. Η τελευταία μεταφέρεται και τυπικά
πια, στην αρμοδιότητα ειδικών, σε εξωθεσμικούς κύκλους,
ερήμην των αντιπροσωπευτικών Οργανώσεων, τελικά ερήμην
των πολιτών. Αλλωστε το επιβεβαιώνει και η ίδια μας
η εμπειρία θα έλεγα.
Συντρόφισσες και σύντροφοι αποτέλεσμα αυτών των
μεθοδεύσεων που όλοι ζήσαμε το τελευταίο χρονικό διάστημα,
είτε θεματικές, είτε αθρόες εγγραφές που κάναμε το Κόμμα
μελών, Κόμμα εγγεγραμμένων μελών και καρτών, είχε ως
αποτέλεσμα να οδηγήσει το Κόμμα σε συγκρούσεις, σε αιμορραγία
ορισμένων Οργανώσεων.
Αιτία γι' αυτό, ήταν το γεγονός ότι αυτό το μοντέλο
περιείχε στον πυρήνα του σχεδιασμού του αντιλήψεις ελέγχου
της Οργάνωσης και επιβολής μιας και μόνο άποψης. Η τραυματική
αυτή εμπειρία δεν μπορεί να επαναληφθεί, ούτε μπορεί
κανείς στα σοβαρά να ισχυριστεί ότι οι νέες οργανωτικές
αλλαγές, οι οποίες όμως υπόκεινται στην ίδια αυτή αντίληψη,
μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Η αντιστροφή της οργανωτικής αποδόμησης του ΠΑΣΟΚ,
διέρχεται μέσα από την αποδοχή ότι είτε το ΠΑΣΟΚ θα
είναι μεγάλο Κόμμα με γερά κοινωνικά θεμέλια, ή τότε
σύντροφοι δυστυχώς θα οδηγεί στο περιθώριο και στην
παρακμή.
Κι εδώ θα ήθελα να επισημάνω ότι ένα συλλογικό
ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνο ιδανική ή προνομιακή επιλογή. Είναι
αναγκαία επιλογή, πρώτα για τον τόπο και μετά για τη
δημοκρατική παράταξη. Διότι αν δεν καταφέρουμε εμείς
να παρέμβουμε στην κοινωνία, τότε ένα άλλο Κίνημα θ'
αναπτυχθεί και θα υπάρξει έξω από μας και εναντίον μας.
Στροφή στην κοινωνία, επικοινωνία με τους πολίτες.
Συλλογική διαμόρφωση πολιτικής πρότασης που θα καταστεί
ξανά ηγεμονική στο χώρο της ελληνικής κοινωνίας. Απαραίτητη
βέβαια προϋπόθεση γι' αυτό είναι η συνειδητοποίηση της
ανάγκης για ουσιαστική πολιτική ενότητα. Άλλωστε αυτό
ήταν και το μήνυμα του 5ου Συνεδρίου μας.
Η νικηφόρα πορεία του ΠΑΣΟΚ είναι υπόθεση όλων
μας. Αρκεί να το αποδείξουμε.
Ευχαριστώ πολύ.
