 |
|
|
"Ja, Irena i pan
╢wintuch" Ja,
Irena i Ja
Wielbiciele
talentu i pomys│owo╢ci braci Farrelly ("G│upi i
g│upszy", "Spos≤b na blondynkΩ") z pewno╢ci▒
poczuj▒ siΩ usatysfakcjonowani najnowszym filmem w ich
re┐yserii "Ja,
Irena i Ja". Otrzymaj▒ bowiem w istocie potΩ┐n▒ dawkΩ
obrzydliwo╢ci, skatologii i spro╢nego humoru. Tw≤rcy nie
przebieraj▒ w ╢rodkach, maj▒cych s│u┐yµ temu, by nas
roz╢mieszyµ i, cokolwiek by╢my im nie zarzucali, osi▒gaj▒ sw≤j
cel. Autorzy jeszcze w trakcie realizacji filmu przyznawali,
┐e zamierzaj▒ nakrΩciµ komediΩ, kt≤ra bΩdzie bawiµ, szokuj▒c.
Szok ten bierze siΩ g│≤wnie z trzewi-odczuwamy go, ogl▒daj▒c
scenΩ defekacji w miejscu publicznym, widz▒c ┐yw▒ kurΩ,
wepchniΩt▒ w ty│ek policjanta i tym podobne smaczki. Atrakcji
jest rzecz jasna jeszcze wiΩcej, ale nie zamierzam odbieraµ
wam przyjemno╢ci samodzielnego ich odkrywania.
W
warstwie fabularnej komedia podejmuje w▒tek poruszany ju┐
wielokrotnie w utworach literackich i filmowych - mowa o
rozdwojeniu ja╝ni. Spokojny, grzeczny i opanowany (a┐ do
przesady) policjant, (w tej roli ╢wietny Jim
Carrey), pewnego dnia odkrywa, zupe│nie niechc▒cy, drug▒,
mroczn▒ stronΩ swojej natury. Z nie╢mia│ego i zakompleksionego
szaraczka, wykpiwanego przez otoczenie, zmienia siΩ gwa│townie
w nieobliczalnego, pewnego siebie, a co gorsza chamskiego,
┐igolaka. Ten drugi opanowuje co jaki╢ czas umys│ i cia│o
pierwszego, zmuszaj▒c go do czyn≤w, jakich nikt by siΩ po nim
nie spodziewa│. Psychiatrzy stawiaj▒ diagnozΩ-schizofrenia
paranoidalna. Rozszczepienie osobowo╢ci to, jak ju┐
wspomnia│am, temat chΩtnie eksploatowany przez literaturΩ,
┐eby podeprzeµ siΩ choµby tak klasycznym dzie│em jak "Dr.
Jekyll i Mr. Hyde". Nie zamierzam rzecz jasna
przeprowadzaµ paraleli miΩdzy niewybredn▒, przyznajmy,
komedi▒, a dzie│em Stevensona, niemniej jednak co╢ tu jest na
rzeczy. Autorzy "Ja,
Irena i Ja", bior▒ bowiem na warsztat zagadnienie,
kt≤re zajmuje poczesne miejsce nie tylko w utworach nale┐▒cych
do obszaru kultury wysokiej, ale te┐ w wytworach kultury
popularnej, mitach i pod╢wiadomo╢ci spo│ecznej. Mam tu na
my╢li nie tyle problem schizofrenii jako przypadku czysto
medycznego, co raczej jej pod│o┐e spo│eczne i psychologiczne.
Interesuj▒ce s▒ mianowicie przyczyny rozpadu osobowo╢ci i
spos≤b w jaki siΩ on przejawia.
Je╢li idzie o bohatera
komedii Farrellich, Charliego, to pod│o┐e jego choroby jest
do╢µ jasne: przez ca│e lata t│umi│ z│o╢µ, agresjΩ i smutek
wywo│ane zdrad▒ i odej╢ciem ┐ony. Udawa│, i┐ nie dostrzega
drwi▒cych u╢mieszk≤w koleg≤w, gdy jemu, bia│emu mΩ┐czy╝nie i
jego bia│ej ┐onie urodzi│y siΩ ciemnosk≤re dzieci. Przyj▒│ ten
fakt ze spokojem, co nie oznacza, ┐e go
zaakceptowa│-przeciwnie, on go w og≤le nie dopu╢ci│ do
╢wiadomo╢ci; nie pogodzi│ siΩ z nim, bo go nie zauwa┐y│. Przez
wiele lat fa│szowa│ rzeczywisto╢µ, wypieraj▒c ze swego umys│u
to, co mog│o sprawiµ b≤l. Zamykaj▒c siΩ na si│Ω w ciasnym
gorsecie uprzejmo╢ci i poprawno╢ci za wszelk▒ cenΩ, nie
pozwalaj▒c doj╢µ do g│osu negatywnym uczuciom, kt≤re mimo to w
nim narasta│y, odrzuci│ naturaln▒ czΩ╢µ swojej osobowo╢ci,
wypar│ j▒. Natura jednak nie lubi pr≤┐ni-pewnego dnia
ignorowana czΩ╢µ tej┐e osobowo╢ci da│a o sobie znaµ. W postaci
╢wintucha i prostaka - Hanka. I to bardzo znacz▒co da│a o
sobie znaµ na szczΩ╢cie( dla widz≤w komedii oczywi╢cie), co
zaowocowa│o ca│▒ seri▒ przezabawnych wydarze± i gag≤w,
╢wietnie zreszt▒ zagranych.
Aktorstwo jest tu bowiem
naprawdΩ na wysokim poziomie. Zw│aszcza Jim
Carrey da│ prawdziwy popis swoich umiejΩtno╢ci. Doprawdy
niezwyk│e jest to, co ten cz│owiek potrafi zrobiµ z cia│em -
rewelacyjna jest zw│aszcza scena, w kt≤rej jego bohater,
Charlie, toczy walkΩ z samym sob▒, a raczej z swoim alter ego,
Hankiem. W mgnieniu oka, bez pomocy nowoczesnych ╢rodk≤w
techniki filmowej, Carrey potrafi przeistoczyµ siΩ z
u│adzonego str≤┐a prawa w zawadiackiego │obuza i podrywacza.
Umie sprawiµ, ┐e obie postaci wydaj▒ siΩ wiarygodne (jak na
komediΩ oczywi╢cie) i r≤┐ni▒ siΩ od siebie w spos≤b
zdecydowany. Na uwagΩ zas│uguj▒ tu tak┐e inne kreacje
aktorskie, jakie stworzyli Renee Zellweger (w roli dziewczyny
g│≤wnego bohatera, a raczej bohater≤w) oraz tr≤jka aktor≤w
wcielaj▒cych siΩ w przybranych syn≤w Charliego. Wszyscy oni
zdrowo sobie u┐ywaj▒, wykpiwaj▒c stereotypy rasowe
(czarnosk≤rzy intelektuali╢ci, zachowuj▒cy siΩ i wygl▒daj▒cy
jak zbiry z getta), ameryka±sko╢µ (patrz ko±c≤wka filmu),
przes▒dy dotycz▒ce upododoba± seksualnych i zahamowania wobec
wstydliwych aspekt≤w ludzkiej natury (jak wspomniane ju┐ wy┐ej
wypr≤┐nianie siΩ, czy preferencje
seksualne).
Roz│adowanie negatywnych emocji i
ujawnienie przykrych stron ludzkiej natury, czy te┐ raczej
┐ycia w og≤le, jest istot▒ ca│ego filmu - bohater robi to,
czego sobie ca│e ┐ycie sobie odmawia│, za╢ widz ╢mieje siΩ z
tego, z czego ╢miaµ siΩ nie wypada. Jest to bowiem ╢miech
ozdrowie±czy. C≤┐ z tego, ┐e nie ma tu miejsca na subtelny,
wyrafinowany humor - zamiast tego otrzymujemy swoiste
katharsis, roz│adowanie, kt≤re niekoniecznie musi p│yn▒c z
obserwacji tragicznych perypetii. Oczyszczenie bowiem mo┐e
wynikaµ tak┐e z ogl▒dania scen, do kt≤rych w kinie nie
przywykli╢my. ªmiaµ siΩ mo┐na przecie┐ tak naprawdΩ ze
wszystkiego, tak┐e z tego, co obrzydliwe i nieprzyzwoite, bo
to r≤wnie┐ integralna czΩ╢µ naszej egzystencji. Odrzucenie tej
oczywistej prawdy prowadziµ mo┐e za╢ do takich przykrych
niespodzianek, jakich do╢wiadczy│ Charlie.
Marta Olszewska
FilmWeb
|
|
   
|
|
|