Karmienie jest zale┐ne od sposobu trzymania ptak≤w. Hodowane w wolierach wymagaj▒ wiΩkszych racji pokarmu, ni┐ trzymane w klatce, poniewa┐ ich aktywno╢µ jest wiΩksza. Ptaki trzymane w ma│ych klatkach bez mo┐liwo╢ci lotu czΩsto maj▒ sk│onno╢µ do ot│uszczania siΩ. Szczeg≤lnej opieki wymagaj▒ ptaki trzymane w ciemnych pomieszczeniach wewnΩtrznych, lub w piwnicach. W tym przypadku czΩsto na wystΩpuj▒ce choroby ma szkodliwy wp│yw brak promieni s│onecznych. Tak trzymane papugi musz▒ mieµ dobry system odporno╢ciowy, co wymaga optymalnego ┐ywienia.

Periodyka roczna.

Nawet papugi ┐yj▒ce w tropiku, gdzie w ci▒gu ca│ego roku jest dostatek pokarmu, maj▒ porΩ lΩgow▒ i spoczynkow▒. Szczeg≤lnie wyra╝ne jest to u papug zamieszkuj▒cych otwarte, suche ╢rodowiska, gdzie dostΩpno╢µ pokarmu jest zale┐na od pory deszczowej, a zwi▒zana z ni▒ zmiana zestawu pokarmowego i wiΩksza jego dostΩpno╢µ wyzwala u nich natychmiastowe zachowania lΩgowe. W hodowli porΩ godow▒ mo┐emy stymulowaµ przez zmianΩ pokarmu i przed│u┐enie dnia za pomoc▒ sztucznego o╢wietlenia.
Przy odpowiednim ustawieniu rytmu otoczenia (warunk≤w zewnΩtrznych) mo┐na organizmy wielu gatunk≤w papug przestawiµ na konkretny rytm wewnΩtrzny. Czynniki zewnΩtrzne (╢wiat│o, pokarm, temperatura) wp│ywaj▒ poprzez receptory na m≤zg i dalej na wydzielanie hormon≤w. Tak s▒ stymulowane tak┐e zachowania lΩgowe. Dlatego wiΩkszo╢µ gatunk≤w papug trzymanych w niewoli pozostaje w porze lΩgowej ca│y rok. Nie jest to jednak korzystne dla zdrowia i kondycji ptak≤w.

»ywienie jako spos≤b na zajΩcie ptakom czasu.

Nuda jest g│≤wnym czynnikiem usposabiaj▒cym nasze papugi do zak│≤ce± w zachowaniu, na przyk│ad wyrywanie pi≤r sobie, partnerowi lub m│odym. Samo trzymanie ptak≤w w wolierach nie wystarcza do zajΩcia im czasu. Wystr≤j woliery powinno siΩ zestawiµ w spos≤b urozmaicony i czΩsto zmieniaµ. Tak┐e odpowiedni wybor pokarmu daje mo┐liwo╢µ stworzenia papugom dodatkowego zajΩcia. Ptaki powinny tak d│ugo, jak to jest mo┐liwe zajmowaµ siΩ proponowanym pokarmem, aby bezsensownie nie przesiadywaµ w wolierach. ªwietnym pokarmem, kt≤ry zajmuje papugom wiele czasu, s▒ szyszki, mo┐liwe do uzyskania w lesie przez ca│y rok. Wyjadane s▒ z nich nie tylko nasiona, ale tak┐e licznie wystΩpuj▒ce w nich owady. Bardzo chΩtnie moje papugi przyjmuj▒ niedojrza│e szyszki ╢wierkowe. Pokarm ten nie tylko dostarcza ptakom mikroelement≤w, ale tak┐e u│atwia wsp≤│┐ycie z ptakami. Wa┐ne jest, aby │uski przylega│y. PrzeschniΩte szyszki mo┐na poddaµ obr≤bce - miejsca pod │uskami zape│niµ mieszank▒ ziaren i rozdrobnionych orzech≤w i ca│o╢µ poddaµ dzia│▒niu wilgoci. Pod jej wp│ywem │uski zamykaj▒ siΩ i taka nadziewana szyszka jest │atwym do przechowania w lod≤wce, ╢wietnym pokarmem, zajmuj▒cym papugom sporo czasu
Z podobnych powod≤w podajΩ obok ga│Ωzi do korowania spalone kawa│ki drzewa. S▒ one przez wszystkie papugi tak samo chΩtnie przyjmowane, jak zawieraj▒ce larwy owad≤w spr≤chnia│e drewno. Pokrywaj▒ zapotrzebowanie papug na bia│ko i nie powinno ich zabrakn▒µ w ┐adnej wolierze.

Pokarm.

Pokarm zawiera dwie podstawowe grupy sk│adnik≤w: 1. ªrodki od┐ywcze i budowlane - bia│ko, t│uszcze, wΩglowodany, aminokwasy i sole mineralne, 2. ªrodki czynno╢ciowe (witaminy i mikroelementy).
Oba rodzaje s▒ niezbΩdne do prawid│owego funkcjonowania organizmu. Zapotrzebowanie na nie zmienia siΩ w r≤┐nych okresach. W czasie spoczynkowym potrzebna jest g│≤wnie energia do zachowania funkcji cia│a ptaka, w porze lΩgowej, podczas pierzenia i w stresie (chorobie) potrzebne s▒ znacznie wiΩksze ilo╢ci materia│u buduj▒cego organizm. Nie jest to bez znaczenia przy karmieniu ptak≤w.
PodstawΩ pokarmu wiΩkszo╢ci gatunk≤w papug stanowi▒ r≤┐ne rodzaje ziarna. Mo┐na je podzieliµ na zawieraj▒ce g│≤wnie wΩglowodany, lub t│uszcze. Wiele gatunk≤w papug ma sk│onno╢µ do preferowania obfitego w t│uszcze ziarna s│onecznikowego oraz r≤┐nych rodzaj≤w orzech≤w. Poniewa┐ tak prowadzone ┐ywienie prowadzi w do ot│uszczenia ptak≤w, pokarm≤w zawieraj▒cych du┐e ilo╢ci t│uszcz≤w u┐ywam jedynie w ograniczonym zakresie.
Aby spe│niµ zmieniaj▒ce siΩ zapotrzebowanie papug w r≤┐nych porach roku, karmiΩ je podczas pory spoczynkowej i godowej r≤┐nymi mieszankami. W zimie podwy┐szam udzia│ s│onecznika, poniewa┐ temperatury zewnΩtrzne s▒ ni┐sze i ptaki musz▒ wydaµ wiΩcej energii w celu utrzymania temperatury cia│a. Z podobnych powod≤w dodajΩ wiΩcej kardi. Mieszanka jest podawana nieskie│kowana. Orzechy w│oskie, laskowe, arachidowe i buczynΩ otrzymuj▒ moje papugi z umiarem
W czasie pory lΩgowej podajΩ mniej nasion oleistych, zwiΩkszam natomiast czΩ╢µ zawieraj▒cych proteiny (groch, fasolka mungo) i wΩglowodany, aby przez to spowodowaµ bodziec lΩgowy. MieszankΩ podajΩ wy│▒cznie skie│kowan▒, aby substancje w niej zawarte by│y lepiej przyswajalne. Jest ona podawana w podw≤jnej porcji w por≤wnaniu do okresu spoczynkowego. Do kie│kowania u┐ywam naczynia, kt≤rego dno jest mocno podziurawione. Jest ono wstawiane do drugiego naczynia nape│nionego wod▒. Ziarno pozostaje w niej 24 godziny, nastΩpnie po sp│ukaniu po nastΩpnych 24 i 48 godzinach jest u┐ywane do karmienia. Kie│kowanie odbywa siΩ w temperaturze ponad 15 stopni Celsjusza.

Schemat karmienia moich afrykanek jest podany poni┐ej. Podobnie karmione s▒ w niemieckich hodowlach amazonki, natomiast kakadu otrzymuj▒ wiΩksz▒ czΩ╢µ ziarna.

Pora spoczynkowa: ziarno nieskie│kowane (mieszanka I) - 60%, owoce i warzywa - 35%, orzechy i bia│ko zwierzΩce (granulat dla ps≤w) - 5%.

Pora lΩgowa: ziarno skie│kowane (mieszanka II) - 45%, owoce i warzywa - 45%, orzechy i bia│ko zwierzΩce - po 5%.

Sk│ad mieszanki I: 25% ziarna s│onecznika, 50% mieszanki dla go│Ωbi, po 10% gryki, kardi i prosa, 5% kukurydzy.

Sk│ad mieszanki II: 20% ziarna s│onecznika, po 10% kukurydzy, pszenicy, owsa, grochu, gryki, prosa, kardi i fasolki mungo.
Warzywa, owoce i jagody s▒ wa┐ne dla dostarczenia organizmowi papug witamin. Odpowiednie s▒ wszystkie rodzaje tego typu owoce i warzywa, kt≤re s▒ u┐ywane przez ludzi.
Du┐e papugi jedz▒ bardzo chΩtnie g│≤g, jarzΩbinΩ, jak i inne dziko rosn▒ce owoce, jak dere± i tarnina, kt≤re │atwo zdobyµ w lasach. Wiele gatunk≤w owoc≤w i warzyw mo┐e byµ w okresie dostΩpno╢ci zamro┐onych, aby by│y dostΩpne w porze lΩgowej.
Mniszka i gwiazdnicy przewa┐nie moje papugi nie chc▒ pobieraµ, jednak staram siΩ, by by│ zawsze dostΩpny. W wolierach z naturalnym pod│o┐em mo┐na ro╢liny wysiaµ.
WiΩkszo╢µ papug jest wybredna wzglΩdem pokarmu, dlatego nale┐y pokarm zmieniaµ. Jest to jedna z najwa┐niejszych zasad karmienia papug. Niekiedy dokonujΩ zmiany po kr≤tkim przeg│odzeniu ptak≤w. Wa┐ne jest, aby podawaµ ptakom wtedy tylko tak▒ ilo╢µ pokarmu, jaka zostaje zjedzona, w przeciwnym razie bΩd▒ wyjadaµ tylko smako│yki.
Udzia│ pokarmu pochodzenia zwierzΩcego w ┐ywieniu papug jest niedoceniany. Wielokrotnie widzia│em, jak moje papugi roz│upuj▒ szyszki i zmursza│e ga│Ωzie w poszukiwaniu owad≤w. Naj│atwiejszym w podaniu, dobrym dodatkiem zapewniaj▒cym bia│ko zwierzΩce jest granulowany pokarm dla ps≤w. W porze lΩgowej podajΩ go po kilka granulek dziennie na ptaka.
Nie podajΩ pokarmu jejecznego ani sera, choµ przez wielu hodowc≤w s▒ one stasowane.

Witaminy, mikroelementy i sk│adniki mineralne.

S▒ one niezbΩdne do niezak│≤conego przebiegu przemiany materii. Poniewa┐ organizm nie jest w stanie ich sam wytworzyµ, musz▒ byµ dostarczone z zewn▒trz. Niedob≤r okre╢lonych witamin mo┐e mieµ gro╝niejsze konsekwencje dla organizmu ptaka, jak niedob≤r pewnych ╢rodk≤w od┐ywczych, kt≤re s▒ zastΩpowane przez inne.
StosujΩ zasadΩ, ┐e dobry, zmieniany pokarm dostarcza dostatecznych ilo╢ci witamin. Tylko w okre╢lonych sytuacjach, jak choroba, zakup nowych papug i wykarmianie m│odych, u┐ywam witamin pochodzenia farmaceutycznego. MieszankΩ sk│adnik≤w mineralnych i mikroelement≤w dodajΩ systematycznie do pokarmu.

Na koniec pragnΩ zauwa┐yµ, ┐e oczywi╢cie nie codzie± jednakowo karmiΩ. Nie chodzΩ te┐ z kalkulatorem, aby zestawiµ sk│adniki pokarmu moich papug. Podane liczby i procenty s▒ jedynie schematami dla dwu r≤┐nych p≤r: lΩgowej i spoczynkowej.
Aby stworzyµ urozmaicenie pokarmu, przez tydzie± nie podajΩ na przyk│ad prawie wcale ziarna s│onecznika, aby p≤╝niej podawaµ je w podw≤jnej ilo╢ci. Zmiany takie uwa┐am za rzeczywi╢cie wa┐ne. Wyczucie w r≤┐norodno╢ci u┐ywania dostΩpnego pokarmu stwarza hodowcy du┐e pole do dzia│ania. Przygotowanie urozmaiconego pokarmu zajmuje oczywi╢cie odpowiednio wiΩcej czasu. Na przyk│ad d│ugie godziny spΩdzam na zbieraniu szyszek, le╢nych jag≤d i owoc≤w. Z zasady hodujΩ niewiele par ptak≤w, aby m≤c wygospodarowany czas wykorzystaµ na jak najlepsze zajΩcie siΩ nimi. Wielu hodowc≤w posiada o wiele wiΩcej par ptak≤w, niekiedy w bardzo r≤┐nych gatunkach - od pawi poprzez papugi a┐ do drobnych owado┐ernych - i mo┐liwo╢ci czasowe nie pozwalaj▒ im na dok│adne zajΩcie siΩ swoimi podopiecznymi. Dlatego uwa┐am, ┐e w efekcie ko±cowym korzystniejsze jest, a i wiΩcej rado╢ci sprawia posiadanie mniejszej liczby ptak≤w o podobnych wymaganiach.

Jerzy B│aszczyk