zewnętrznej - tworząc warunki spokojnej egzystencji narodu przez system gwarancji i sojuszy międzynarodowych oraz budując narodowy system obronny;

wewnętrznej - zapewniając porządek publiczny i respektowanie obowiązującego prawa, gwarantującego obywatelom poszanowanie ich praw własności, wolności i bezpieczeństwa osobistego oraz skuteczne tego prawa egzekwowanie przez instytucje wymiaru sprawiedliwości.

*

Przemiany lat rządów solidarnościowych zasadniczo zmieniły cele i zadania stawiane siłom zbrojnym. Wojsko Polskie przestało być częścią sił Układu Warszawskiego, narzędziem realizacji imperialnych ambicji sowieckich. Polskie siły zbrojne zostały przywrócone polskiemu państwu i stanęły na straży suwerenności III Rzeczypospolitej. Policje i służby specjalne - dawniej filary systemu totalitarnego, podjęły służbę na rzecz umocnienia powstającego demokratycznego ładu prawnego. Terytorium naszego kraju opuściły obce wojska, a Polska wkroczyła na drogę wiodącą do zachodnich struktur bezpieczeństwa - w tym starania o członkostwo w NATO.

Zmiany polityczne, będące następstwem wygrania przez postkomunistów wyborów w 1993 i 1995 roku, na szczęście nie przekreśliły zasadniczych celów polityki bezpieczeństwa, wyznaczonych w latach poprzednich. Przyniosły jednak opóźnienie w realizacji planów przebudowy systemu obronnego, zaniechania w tworzeniu przepisów prawa zwiększających skuteczność organów porządku i bezpieczeństwa wewnętrznego, oraz doprowadziły do rozbicia polskiego wywiadu i kontrwywiadu na ważnym kierunku wschodnim.

Jednocześnie nie zdołano skoordynować polityki obronnej państwa z polityką zagraniczną. Nie wypracowano dotąd mechanizmów finansowania systemu obronnego Polski, zgodnego z nowymi zadaniami, wynikającymi z potrzeby umocnienia odzyskanej niedawno suwerenności i z dążenia do NATO. Nie stworzono spójnego systemu kierowania państwem na wypadek zagrożenia wojennego. Nie powstrzymano rozwoju przestępczości zorganizowanej i nie ograniczono penetracji Polski przez rosyjskie służby specjalne i wschodnie mafie.

*

Ostatnie lata utrwaliły negatywne procesy podporządkowania poczynań legislacyjnych interesom rządzącej opcji politycznej oraz wykorzystywania regulacji prawnych niższego rzędu do realizowania interesów partyjnych, sprzecznych z interesem narodowym. Reforma administracji państwowej jest połowiczna i służy podporządkowaniu struktur państwa jednemu ośrodkowi politycznemu. Brak jest rozgałęzionego i opartego na rozdziale kompetencji systemu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Nie istnieje też koncepcja uruchomienia tego systemu, a rola administracji rządowej i samorządowej w jego funkcjonowaniu nie została określona. Istniejący system bezpieczeństwa wewnętrznego ma charakter ekstensywny, a za jedyny sposób poprawy stanu bezpieczeństwa uznaje się w istocie zwiększenie liczby funkcjonariuszy aparatu ścigania.

Przenikanie się sfer polityki, gospodarki i przestępczości oraz wzrost oczekiwań ze strony dysponentów politycznych wobec służb zapewniających bezpieczeństwo, powoduje ich upolitycznienie oraz podsyca wzajemne antagonizmy między poszczególnymi służbami.

*

Aktualny stan bezpieczeństwa państwa i obywateli, zarówno w sferze zewnętrznej jak i wewnętrznej, jest więc ze wszech miar niezadowalający i wymaga szybkiej naprawy. Konieczne jest przeto podjęcie zdecydowanych kroków naprawczych. W sferze bezpieczeństwa zewnętrznego do najpilniejszych zadań należą :

- Koordynacja działań w zakresie polityki zagranicznej i obronności państwa, ukierunkowanych na uczestnictwo w systemie sojuszy gwarantujących bezpieczeństwo;

- Powiązanie Polski z zachodnim systemem bezpieczeństwa, przede wszystkim poprzez pełnoprawne uczestnictwo w strukturach NATO;

- Opracowanie i wdrożenie doktryny obronnej oraz systemu obrony państwa, umożliwiających wybór najlepszej strategii dla sił zbrojnych;

- Dokonanie zmian w strukturze sił zbrojnych, które powinny się składać z zawodowych wojsk operacyjnych i wojsk terytorialnych, pochodzących z poboru i przeznaczonych do obrony poszczególnych rejonów kraju;

- Wydzielenie części budżetu MON na realizację zadań wieloletnich i uruchomienie Agencji Mienia Wojskowego;

- Wypracowanie efektywnej formuły współpracy sił zbrojnych i przemysłu obronnego;

- Podjęcie przedsięwzięć dotyczących obronności na szczeblu lokalnym oraz uruchomienie Funduszu Obrony Narodowej.

*

W sferze bezpieczeństwa wewnętrznego powinny zostać podjęte, w pierwszej kolejności, następujące działania :

- Ustabilizowanie i uporządkowanie prawa, a zwłaszcza określenie zadań i kompetencji państwa w zakresie bezpieczeństwa obywateli;

- Odpolitycznienie resortu spraw wewnętrznych;

- Opracowanie i wdrożenie czytelnej koncepcji systemu bezpieczeństwa wewnętrznego, który łączy w sposób skoordynowany działania organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny;

- Włączenie administracji samorządowej do aktywnego współuczestnictwa w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego;

- Przeprowadzenie reformy służb specjalnych, wyraźne wskazanie ich miejsca w systemie organów państwa, a także procedur zarządzania i kontroli nad tymi służbami;

- Odbudowa polskich służb specjalnych na kierunku wschodnim;

- Uporządkowanie przepisów dotyczących organizacji, kompetencji i metod działania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa i obywateli, oraz pełne respektowanie zasady apolityczności tych służb.

Skuteczność działań mających na celu polepszenie stanu bezpieczeństwa zależeć będzie od wprowadzenia czytelnej i jednoznacznej procedury kwalifikacji kandydatów na wysokie stanowiska państwowe. Jej integralną częścią powinna być lustracja obejmująca także osoby ubiegające się o stanowiska pochodzące z wyboru.