Czaszka z kryszta│u

W 1970 roku w Muzeum Indian Ameryka±skich w Nowym Jorku mo┐na by│o podziwiaµ kryszta│ow▒ czaszkΩ naturalnych rozmiar≤w. Wykonano j▒ z jednego kawa│ka kryszta│u g≤rskiego (kwarcu) z wielk▒ dba│o╢ci▒ o szczeg≤│y anatomiczne - czaszka ma wewnΩtrzne ┐y│ki i otwory, za╢ pewne detale sugeruj▒, ┐e modelem by│a czaszka kobiety. Dolna szczΩka sta nowi oddzieln▒ ca│o╢µ i jest ruchoma. úuki policzkowe maj▒ wydr▒┐one kanaliki dIa wpadaj▒cych promieni ╢wiat│a, a podstawa czaszki jest pociΩta, tworz▒c pryzmat, co daje razem fantastyczne efekty optyczne. Czaszka mierzy 12,7 centymetra wysoko╢ci, 17,8 centymetra d│ugo╢ci i 12,7 centymetra szeroko╢ci. Kto sporz▒dzi│ to arcydzie│o sztuki rze╝biarskiej, kiedy i dla jakich cel≤w, nie wiadomo.

Zosta│a rzekomo odkopana w Ameryce ªrodkowej w ruinach miasta Maj≤w Lubaantun w 1927 roku przez AnnΩ Mitchell-Hedges, adoptowan▒ c≤rkΩ znanego w swoim czasie badacza i podr≤┐nika, Fredericka Mitchella-Hedgesa. Ze wzglΩdu na szacunek, jakim cieszy│a siΩ rodzina Hedges≤w, miejsce oraz okoliczno╢ci odkrycia nie s▒ kwestionowane. Sprawa pochodzenia czaszki nie jest jednak woIna od w▒tpliwo╢ci.

Majowie, Aztekowie, Mikstekowie i inne ludy Ameryki ªrodkowej, czΩsto pos│ugiwali siΩ motywem czaszki, co by│o zwi▒zane z ich wierzenia mi dotycz▒cymi ╢mierci i powt≤rnych na rodzin. Na zajmowanych przez nich terenach znajduje siΩ czaszki wykonane z ko╢ci, muszli, gliny, drewna, a tak┐e kwarcu, jednak ┐adna z nich nawet nie zbli┐a siΩ do znalezionej w Lubaantun - tak pod wzglΩdem mistrzostwa wykonania, koncepcji artystycznej, jak i stopnia wyrafinowania. Ten, kto j▒ zaprojektowa│ i wykona│, musia│ byµ prawdziwym mistrzem, choµ pewien fakt sugeruje, ┐e mog│a mieµ wiΩcej ni┐ jednego tw≤rcΩ.

Badana pod mikroskopem czaszka nie nosi ┐adnych siad≤w skrawania czy u┐ycia metalowego narzΩdzia. Powierzchnia jest g│adko wypolerowana. Prawdopodobnie kryszta│owy blok, z kt≤rego j▒ wykonano, by│ ╢cierany piaskiem. Czy Majowie posiadali jakie╢ urz▒dzenia s│u┐▒ce do tego celu, czy te┐ robiono to wy│▒cznie rΩcznie, te┐ nie wiadomo. Je┐eli nie pos│ugiwano siΩ swego rodzaju "wiertark▒"" z nasadk▒ ╢ciern▒ lub innym przyrz▒dem mechanicznym, kt≤ry m≤g│by radykalnie przyspieszyµ proces obr≤bki materia│u (co samo w sobie by│oby archeologiczn▒ sensacj▒.), rΩczne ╢cieranie twardego kwarcytu i wymodelowanie wszystkich detali, w│▒cznie ze zrobieniem otwor≤w i ┐y│ek wewnΩtrznych, musia│oby zaj▒µ oko│o stu piΩµdziesiΩciu lat ci▒g│ej, ┐mudnej pracy-kilka pokole±.

Zabobonni Indianie, kt≤rzy w liczbie trzystu pracowali w Lubaantun pod kierunkiem Anny Mitchell-Hedges" na widok czaszki padli na kolana, ca│owali ziemiΩ i modlili siΩ dwa tygodnie.

Tak┐e mniej zabobonne osoby, spo╢r≤d tych" kt≤re zetknΩ│y siΩ z kryszta│ow▒ czaszk▒, przypisywa│y jej niezwyk│e w│a╢ciwo╢ci.

Frank Dortland, restaurator zabytk≤w sztuki, kt≤ry sze╢µ lat przeprowadza│ z czaszk▒ r≤┐ne do╢wiadczenia" stwierdzil, ┐e pewnego razu ujrza│ czaszkΩ otoczon▒ ╢wietlist▒ aur▒. Chocia┐ zwykle jest ona przezroczysta, czasami mia│y siΩ w jej wnΩtrzu ukazywaµ obrazy, przedstawiaj▒ce twarze, maski" g≤ry i inne rzeczy. Niekiedy czaszka mia│a ponoµ wydzielaµ dziwn▒, specyficzn▒ wo±, za╢ w domu Dortlanda, gdzie siΩ znajdowa│a, mia│y siΩ rozlegaµ wysokie, kryszta│owo czyste d╝wiΩki, jakby d╝wiΩcza│y ma│e dzwoneczki.

Prawdopodobnie owe magiczne efekty, rzekomo wytwarzane przez kryszta│ow▒ czaszkΩ, jak np. d╝wiΩki dzwoneczk≤w, nale┐y przypisaµ wyobra╝ni obcuj▒cego z ni▒ tak d│ugo restauratora. W ka┐dym razie, podczas trwaj▒cej ca│y rok wystawy w Muzeum Indian Ameryka±skich nie stwierdzono ┐adnych cudownych efekt≤w. Tym niemniej jest prawd▒ " ┐e ze wzglΩdu na wyrafinowan▒ budowΩ (kanaliki, wydr▒┐enia i pryzmat u podstawy) o╢wietlana i obracana czaszka wytwarza wspania│e zjawiska optyczne.

Wydaje siΩ prawie pewne, i┐ rzeczywi╢cie pochodzi ona z Ameryki ªrodkowej, ja k twierdzi jej odkrywca , Anna MitcheII-Hedges. Czy wykonano j▒ piΩµset, tysi▒c czy dwa tysi▒ce Iat temu, nie spos≤b powiedzieµ, gdy┐ wsp≤│czesne metody datowania nie pozwalaj▒ oceniµ wieku kawa│ka kryszta│u w latach absolutnych. Ze wzglΩdu na wysi│ek, w│o┐ony w jej wykonanie i najwyra╝niej celowy zamys│, by czaszka wytwarza│a efekty ╢wietlne, musia│a ona odgrywaµ jak▒╢ wielk▒ rolΩ. Byµ mo┐e w rytua│ach religijnych. ªwiadczy│by o tym fakt, i┐ odkopano j▒ w ruinach czego╢, co wygl▒da na kompleks ╢wi▒tynny.

Frank Dortland, Anna Mitchell-Hedges i wielu innych, kt≤rzy obcowali z czaszk▒ i podziwiali wspania│e zjawiska ╢wietlne, produkowane przez to arcydzie│o sztuki, s▒dz▒, ┐e przedmiot ten s│u┐y│ do wp│ywania na ludzkie uczucia, my╢li i nastroje.