W ka┐d╣ £rodΩ Pierre Bronchant z przyjaci≤│mi organizuje wsp≤lny posi│ek - kolacjΩ dla palant≤w. Zasada jest prosta: ka┐dy przyprowadza ze sob╣ palanta, a zwyciΩ┐a ten, kto przyprowadzi najwiΩkszego. Pierre znalaz│ w│a£nie idealnego cz│owieka - Francisa Pignona, palanta na skalΩ £wiatow╣. Niestety, nag│y wypadek zatrzymuje ich w domu...

Tak zaczyna siΩ film Francisa Vebera "Kolacja dla palant≤w". Podobno w tak╣ "grΩ" lubili graµ surreali£ci. Zamiast z winem, ka┐dy z nich przychodzi│ na kolacjΩ z cz│owiekiem, kt≤rego uwa┐a│ za g│upca i pozwala│ mu m≤wiµ o sobie. Francis Veber wykorzysta│ ten pomys│ i napisa│ sztukΩ, kt≤r╣ przeni≤s│ p≤ƒniej na du┐y ekran.

Tytu│ nie zosta│ zbyt zrΩcznie przet│umaczony. W oryginale brzmi on raczej "Kolacja dla g│upc≤w". Wydawaµ by siΩ mog│o, ┐e to niewielka r≤┐nica, a jednak... Moi znajomi powiedzieli, ┐e nie uwa┐aj╣ siΩ za palant≤w i w zwi╣zku z tym nie wybior╣ siΩ na ten film do kina. My£lΩ, ┐e ka┐dy prΩdzej przyzna│by, ┐e czasem bywa g│upcem, ale palantem!?

Film Francisa Vebera to do£µ £mieszna, choµ nie najwy┐szych lot≤w komedia pomy│ek. "Kolacja dla palant≤w" nie wyr≤┐nia siΩ niczym szczeg≤lnym spo£r≤d innych francuskich komedyjek. Co roku produkuje siΩ we Francji kilka takich tytu│≤w, kt≤re s╣ nawet zabawne, ale o kt≤rych zapomina siΩ zaraz po wyj£ciu z kina. Na szczΩ£cie niewiele z nich trafia na polskie ekrany.

We Francji komedia francuska trzyma siΩ £wietnie, ale ma znaczenie wy│╣cznie lokalne. Wsp≤│cze£nie wywodzi siΩ z tak zwanych cafΘ-thΘatres - ma│ych teatrzyk≤w, w kt≤rych jada siΩ kolacjΩ i wystawia niekonwencjonalny repertuar. Przewa┐nie jest to podgatunek lekkiej komedii na aktualne tematy, umo┐liwiaj╣cej seriΩ popis≤w popularnym tu aktorom-autorom komediowym. Ostatnio najwiΩksz╣ s│awΩ zdoby│ paryski cafΘ-thΘatre o nazwie "Splendid", za│o┐ony w 1974 roku przez grupΩ przyjaci≤│ z jednego rocznika szko│y aktorskiej. Nale┐╣ do niego miΩdzy innymi Thierry Lhermitte, graj╣cy Pierre'a Bronchanta oraz producent filmu - Alain PoirΘ.

"Kolacja dla palant≤w" wywodzi siΩ z ducha surrealizmu. Jak u surrealist≤w panuje tu ca│kowita swoboda konwencji i nie obowi╣zuj╣ ┐adne granice. Nie dziwi nas, ┐e tyle nieszczΩ£µ spada w ci╣gu paru godzin na jednego cz│owieka. Przyjmujemy, ┐e Francis Pignon jest pechowcem i akceptujemy ca│╣ lawinΩ nastΩpuj╣cych po sobie nieszczΩ£liwych wypadk≤w. Konwencja narzuca, ┐e bohaterom mo┐e siΩ przydarzyµ wszystko, co najgorsze.

W tytu│owej piosence filmu Vladimir Cosma £piewa: "Jak jest siΩ g│upim, to nie ma na to rady". Ale przecie┐ ka┐dy czasem jest trochΩ g│upcem. Czasem robimy co£ g│upiego w dobrej wierze, tak jak Francis Pignon. Parafrazuj╣c s│ynne ju┐ zdanie z "Ps≤w" W│adys│awa Pasikowskiego mo┐na powiedzieµ, ┐e "on nie jest z│y, on jest po prostu bezdennie g│upi". To Pierre Bronchant ma byµ tym "z│ym", ale jego te┐ w ko±cu zaczynamy ┐a│owaµ. Ten wiecz≤r to jego pokuta za wszystkie dotychczasowe grzechy. Powoli zaczynamy zdawaµ sobie sprawΩ z relatywizmu naszych pocz╣tkowych ocen Okazuje siΩ, ┐e g│upi nie jest taki g│upi, a z│y taki z│y.

Nie wiemy jaki bΩdzie koniec tej historii, ani tego, czy Pierre dostanie drug╣ szansΩ - szansΩ na odkupienie swoich grzech≤w. Ale pod koniec filmu czujemy siΩ trochΩ lepiej, bo okazuje siΩ, ┐e Pierre te┐ jest g│upcem, choµ przez ca│y czas uwa┐a│ siΩ za kogo£ lepszego. Zupe│nie tak jak my. Pocz╣tkowo odnie£li£my wra┐enie, ┐e zaproszono nas na kolacjΩ dla g│upc≤w. Wymagano od nas, by£my ich ┐a│owali, jednocze£nie ka┐╣c nam siΩ z nich £miaµ, choµ jest to naganne i w filmie zosta│o nie raz napiΩtnowane. W ko±cu dociera do nas, ┐e z nas te┐ siΩ robi g│upc≤w. I £miech zamiera nam w gardle. Zatem dla kogo jest ten film? To film dla g│upc≤w, czyli dla ka┐dego.

"Kolacja dla palant≤w" ("Le diner de coins") scen. i re┐. Francis Veber, zdj. Luciano Tovoli, muz. Vladimir Cosma, wyst. Thierry Lhermitte (Pierre Bronchant), Jacques Villeret (Francis Pignon), Francis Huster (Leblanc), Alexandra Vandernoot (Marlene), Catherine Frot (Marlene); Francja 1998 (82 min.) Dystrybucja w Polsce: Best Film.